Libro kan Biblia Numero 28—Oseas

Kagsurat: Oseas

Kun Saen Isinurat: Samaria (Distrito)

Natapos an Pagsurat: Pagkatapos kan 745 B.C.E.

Sakop na Panahon: Bago 804–pagkatapos kan 745 B.C.E.

AN ULTIMONG 12 libro sa Hebreong Kasuratan sa parate inaapod na “mas sadit na mga propeta.” Garo mas angay an pananaram na lakop na ginagamit sa Alemania, “an sadit na mga propeta,” huling an mga librong ini bako nanggad mas sadit an halaga, dawa ngani an pinagsararong lawig kaiyan halipot pa man giraray kisa sa Isaias o Jeremias. Sa Hebreong Biblia, an mga iyan ibinilang na sarong tomo asin inapod na “An Dose.” An pagtipon sa sainda sa paaging ini posibleng sa katuyohan na maingatan iyan, huli ta an sarong sadit na rolyo puedeng madaling mawara. Kapareho kan kada saro sa 12 librong ini, an enot na libro inginaran sa kagsurat kaiyan, si Oseas, na an ngaran pinahalipot na porma kan Osaias, na nangangahulogan na “Ilinigtas ni Jah; Si Jah an Nagligtas.”

² Sa libro na inginaran sa saiya, kakadikit kan ihinahayag mapadapit ki Oseas apuera sa sia aki ni Beeri. An saiyang mga propesiya haros solamenteng mapadapit sa Israel, na an Juda insidental sanang nasambitan; asin minsan ngani dai nasasambitan ni Oseas an Jerusalem, an nangingibabaw na tribo nin Israel, an Efraim, nasasambitan an ngaran nin 37 beses asin an kabisera kan Israel, an Samaria, nin 6 na beses.

³ An enot na bersikulo kan libro nagsasabi sa sato na si Oseas naglingkod bilang propeta ni Jehova sa halawigon na panahon, magpoon sa paghinanapos kan paghade ni Hadeng Jeroboam II nin Israel sagkod sa paghade ni Ezequias sa Juda. Iyan nagpoon dai malihis sa 804 B.C.E. sagkod sa panahon pakalihis nin 745 B.C.E., na dai mababa sa 59 taon. An saiyang panahon nin paglilingkod bilang propeta daing duwa-duwa na luminawig nin dakol na taon sagkod sa paghade ni Jeroboam II asin Ezequias. Durante kan panahon na ini si Amos, Isaias, Miqueas, asin Oded maimbod man na iba pang propeta ni Jehova.​—Amos 1:1; Isa. 1:1; Miq. 1:1; 2 Cron. 28:9.

⁴ An pagigin totoo kan propesiya pinapatunayan kan nagkapirang beses na pagkotar dian kan Kristianong Griegong Kasuratan. Kinotar mismo ni Jesus an Oseas 10:8 sa pagpahayag nin paghokom sa Jerusalem: “Dangan mapoon sindang magsabi sa mga bukid, ‘Rumpagi kami nindo!’ asin sa mga bulod, ‘Tamboni kami nindo!’ ” (Luc. 23:30) An teksto man sanang ini kinokotar sa sarong kabtang sa Kapahayagan 6:16. Kinokotar kan Mateo an Oseas 11:1 sa pagpaheling kan kaotoban kan propesiya: “Hale sa Egipto inapod ko an sakong aki.” (Mat. 2:15) An propesiya ni Oseas manongod sa pagbabalik kan bilog na Israel naotob huling dakol sa sampulong tribong kahadean an nakiiba sa Juda bago iyan binihag asin an saindang mga apoon kabilang sa mga nagbalik pagkatapos madistiero. (Os. 1:11; 2 Cron. 11:​13-17; 30:​6-12, 18, 25; Esd. 2:70) Poon sa panahon ni Esdras, an libro igwa nang lehitimong kabtang sa Hebreong canon bilang “an tataramon ni Jehova paagi ki Oseas.”​—Os. 1:2.

⁵ Taano ta isinugo ni Jehova si Oseas bilang saiyang propeta sa Israel? Iyan huli ta an Israel nagin bakong maimbod asin naolakitan kan pagsamba ki Baal, na pagbalga sa tipan ni Jehova. Sa Dagang Panuga, an Israel nagin mga paraoma, alagad sa paggibo kaiyan inarog ninda bako sanang an paagi nin pamumuhay kan mga Cananeo kundi pati an relihion ninda kaiba an pagsamba ki Baal, sarong dios na simbolo kan naturalesang kakayahan sa pag-aki. Kan panahon ni Oseas an Israel lubos na tuminalikod sa pagsamba ki Jehova asin naggibo nin maribok asin may pagbuburat na seremonya na may kaibang inmoral na pakikidorog sa mga patotot sa templo. Iinatribwir kan Israel an prosperidad kaiyan ki Baal. Dai ini nagmaimbod ki Jehova, dai maninigo sa saiya, asin kun siring kinaipuhan na disiplinahon. Ipapaheling sa saiya ni Jehova na an saiyang materyal na mga rogaring bakong hale ki Baal, kaya isinugo nia si Oseas tanganing patanidan an Israel sa magigin kahulogan kan dai pagsolsol. Pagkagadan ni Jeroboam II, napaatubang an Israel sa pinakamasakit na panahon kaiyan. An madahas na pamamahala na nagbunga nin lakop na takot, na may kaibang pag-asesinar sa dakol na namamahala, nagpadagos sagkod na bihagon iyan kan Asiria kan 740 B.C.E. Durante kan panahon na ini, duwang grupo an naglaban, na an saro gustong makipag-alyansa sa Egipto, asin an saro, sa Asiria. Dai nagtiwala ki Jehova an arin man sa grupong iyan.

⁶ Dakula an ihinahayag kan estilo ni Oseas sa pagsurat. Sia sa parate maboot asin sensitibo sa saiyang pagtaram asin paorootrong idinodoon an mamomoton na kabootan asin pagkaherak ni Jehova. Isinusurat nia an kada sadit na tanda nin pagsolsol na saiyang naheheling. Kun beses, an saiyang pagtaram pabiglabigla asin pusokpusokan. An kakulangan nia sa ritmo hinihipnoan nia nin kosog asin puersa. Nagpapahayag sia nin makosogon na pagmate, asin marikas an saiyang pagliwat nin ideya.

⁷ Sa kapinonan kan saiyang pagigin propeta, pinagbotan si Oseas na kumua nin “agom na babaeng parapakisaro.” (1:2) Siertong may katuyohan kaini si Jehova. An Israel nagin garo agom na dai nagin maimbod sa pagheling ni Jehova, na nakakomiter nin pakikisaro. Pero ipinapaheling ni Jehova an pagkamoot nia sa saiya asin pagmamaigotan na bawion sia. Ini eksaktong ikakailustrar kan agom ni Oseas, si Gomer. Minalataw na pakapangakian nia kan matua, sia nagin bakong maimbod asin malinaw na nangaki nin iba pa sa pakikisambay. (2:​5-7) Ipinaparisa ini kan sinasabi kan rekord na sia “nangaki sa saiya [ki Oseas] nin sarong aking lalaki” alagad dai na nasambitan an propeta may koneksion sa pangangaki kan duwa pang aki. (1:​3, 6, 8) An kapitulo 3, bersikulo 1-3, garo baga nagtataram manongod sa pag-ako giraray ni Oseas ki Gomer, na binakal ini siring sa sarong oripon, asin ini konektado sa pag-ako liwat ni Jehova sa saiyang banwaan pakatapos na sinda magsolsol sa saindang pagsambay.

⁸ An sampulong tribong kahadean nin Israel sa amihanan, na iyo an pangenot na pinapanongdan kan mga tataramon kan propesiya ni Oseas, inaapod man na Efraim, na kinua sa ngaran kan nangingibabaw na tribo sa kahadean. An mga ngaran na ini, an Israel asin Efraim, pasarosalidang ginagamit sa libro.

KUN TAANO TA KAPAKIPAKINABANG

¹⁴ An libro nin Oseas nagpapakosog sa pagtubod sa ipinasabong na mga propesiya ni Jehova. Nangyari an gabos na propesiya ni Oseas dapit sa Israel asin Juda. An Israel tinalikdan kan mga namomoot sa saiya na kabilang sa idolatrosong kataed na mga nasyon asin nagsapo kan doros nin kalaglagan hale sa Asiria kan 740 B.C.E. (Os. 8:​7-10; 2 Ha. 15:20; 17:​3-6, 18) Minsan siring, si Oseas naghula na maheherak si Jehova sa Juda asin ililigtas ini, alagad bakong paagi sa kosog militar. Ini naotob kan gadanon kan anghel ni Jehova an 185,000 sa mga Asirio na naghuhuma sa Jerusalem. (Os. 1:7; 2 Ha. 19:​34, 35) Minsan siring, kaiba an Juda sa paghokom na sinasabi sa Oseas 8:14: “Asin mapadara nanggad ako nin kalayo sa saiyang mga siudad asin kaipuhan na uboson kaiyan an mga torreng erokan kan kada saro,” sarong patanid na nagkaigwa nin grabeng kaotoban kan rumpagon ni Nabucodonosor an Juda asin Jerusalem, kan 609-607 B.C.E. (Jer. 34:​6, 7; 2 Cron. 36:19) An dakol na propesiya ni Oseas manongod sa pagbabalik naotob kan tiponon ni Jehova an Juda asin Israel, asin kan 537 B.C.E. ‘sinda nagturukad paluwas sa daga’ na dinistierohan sa sainda.​—Os. 1:​10, 11; 2:​14-23; 3:5; 11:​8-11; 13:14; 14:​1-9; Esd. 2:1; 3:​1-3.

¹⁵ Kapakipakinabang man na marhay na estudyaran niato ngonyan an mga pagsambit sa propesiya ni Oseas kan mga parasurat kan Kristianong Griegong Kasuratan. Halimbawa, mapuersang iinaplikar ni Pablo an Oseas 13:14 sa pagpaliwanag sa pagkabuhay liwat: “Kagadanan, haen an saimong kapangganahan? Kagadanan, haen an saimong sogod?” (1 Cor. 15:55) Sa pagdodoon kan dai na kutana maninigong kabootan ni Jehova na ipinahayag sa mga lalagan nin pagkaherak, kinotar ni Pablo an Oseas 1:10 asin 2:23: “Siring sa isinabi man nia sa Oseas: ‘An mga bako kong banwaan kaidto aapodon kong “banwaan ko,” asin sia na bakong namomotan kaidto “namomotan”; asin sa lugar na pinagsabihan sa sainda, “Kamo bako kong banwaan,” duman sinda aapodon na “mga aki kan nabubuhay na Dios.” ’ ” (Roma 9:​25, 26) Tinawan ni Pedro nin pakahulogan sa ibang pananaram an iyo man sanang mga tataramon na ini hale sa Oseas sa pagsabing: “Huli ta kamo kaidto bakong banwaan, alagad ngonyan banwaan na nin Dios; kamo kaidto an dai kinaherakan, alagad ngonyan iyo na an mga kinaherakan.”​—1 Ped. 2:10.

¹⁶ Sa siring, an propesiya ni Oseas masasabotan na naotob bako sanang sa pagbalik kan natatada sa panahon ni Zorobabel kundi siring man sa maheherakon na pagtipon ni Jehova sa espirituwal na natatada na nagin ‘namomotan na mga aki kan nabubuhay na Dios.’ Paagi sa pasabong nasabotan ni Oseas an mga kahagadan para sa mga ini. Bako iyan porma nin pagsamba na may pormal na seremonya, kundi sono sa mga tataramon sa Oseas 6:6 (na inotro ni Jesus sa Mateo 9:13 asin 12:7): “Sa mamomoton na kabootan ako naogma nin labi-labi, asin bakong sa atang; asin sa kaaraman dapit sa Dios imbes na sa bilog na mga dolot na tinotong.”

¹⁷ An ilustrasyon manongod sa nagsambay na agom na babae na tunay na nangyari sa buhay ni Oseas mismo nagpapaheling na naoongis si Jehova sa mga minatalikod sa saiya asin naggigibo nin idolatriya asin falsong pagsamba, na sa siring nagkokomiter nin espirituwal na pagsambay. An siisay man na nakakomiter nin sala kaipuhan na bumalik ki Jehova na may tunay na pagsolsol asin ‘idolot an mga torilyo kan saindang mga ngabil.’ (Os. 14:2; Heb. 13:15) An mga ini makakapaggayagaya kaiba kan mga natatada kan espirituwal na mga aki ni Israel bilang kaotoban kan panuga na Kahadean sa Oseas 3:5: “Pakatapos an mga aki ni Israel mabaralik asin hahanapon nanggad si Jehova na saindang Dios, asin si David na saindang hade; asin sinda madorolok nanggad na may pagtakig ki Jehova asin sa saiyang karahayan sa huring kabtang kan mga aldaw.”