Libro kan Biblia Numero 38—Zacarias

Kagsurat: Zacarias

Kun Saen Isinurat: Jerusalem

Natapos an Pagsurat: 518 B.C.E.

Sakop na Panahon: 520–518 B.C.E.

NAPONDO! Iyan an kamugtakan kan pagtogdok kan templo ni Jehova sa Jerusalem kan magpoon na magpropesiya si Zacarias. Baga man an orihinal na templo itinogdok ni Salomon sa laog nin 7 1/2 taon (1 Ha. 6:​37, 38), an pinapuling mga Judio 17 taon na sa Jerusalem alagad ta haloy pa bago matapos an pagtogdok. An gibohon lubos na napondo sa katapustapusi kasunod kan pagbawal ni Artajerjes (magsalang si Bardiya o si Gaumata). Alagad ngonyan, sa ibong kan opisyal na pagbabawal na ini, an gibohon nagpopoon na giraray. Ginagamit ni Jehova si Haggeo asin Zacarias tangani na pahiroon an banwaan na ipadagos liwat an pagtogdok asin magdanay dian sagkod na matapos.​—Esd. 4:​23, 24; 5:​1, 2.

² An trabahong nasa atubangan ninda garo arog nin bukid kadakula. (Zac. 4:​6, 7) Kadikit sinda, kadakol kan paratumang, asin minsan ngani may prinsipe sinda hale sa linya ni David, si Zorobabel, sinda mayong hade asin sakop nin mga taga ibang daga. Madalion nanggad na manluya asin sadiri sana an intindihon, mantang an panahon naghahagad nanggad nin makosog na pagtubod asin mapuersang paghiro! Ginamit si Zacarias tanganing darahon an saindang atension sa presenteng mga katuyohan nin Dios asin sa mas darakula pa nganing katuyohan sa ngapit, na sa siring pinapakosog sinda para sa gibohon na kaipuhan na mahaman. (8:​9, 13) Bako idtong panahon na magin arog kan saindang daing apresasyon na mga apoon.​—1:​5, 6.

³ Siisay si Zacarias? Mga 30 manlaenlaen na tawo na sinambit sa Biblia an may ngaran na Zacarias. Minsan siring, an kagsurat kan libro na igwa kan ngaran na ini ipinapamidbid na “Zacarias na aki ni Berekias na aki ni Ido na propeta.” (Zac. 1:1; Esd. 5:1; Neh. 12:​12, 16) An saiyang ngaran (sa Hebreo, Zekhar·yahʹ) nangangahulogan na “Si Jehova Nakagirumdom.” An libro nin Zacarias malinaw nanggad na nagpapaheling na ginigirumdom ni “Jehova nin mga hukbo” an Saiyang banwaan, tanganing trataron sinda nin marahay sa kapakanan kan Saiyang ngaran. (Zac. 1:3) An mga petsa na nasambitan sa libro nagpapaheling na kisuerra duwang taon an sakop kaiyan. Nasa “ikawalong bulan kan ikaduwang taon ni Dario” (Oktubre/Nobyembre 520 B.C.E.) kan ipagpadagos an pagtogdok kan templo asin nagpoon na magpropesiya si Zacarias. (1:1) Nasasambitan man kan libro an “ikaapat na aldaw kan ikasiyam na bulan, an boot sabihon, kan Kislev,” kan “ikaapat na taon ni Dario” (mga Disyembre 1, 518 B.C.E.). (7:1) Huli kaini, mayong duwa-duwa na an propesiya ni Zacarias itinaram asin isinurat man durante kan mga taon nin 520-518 B.C.E.​—Esd. 4:24.

⁴ An mga nag-aadal sa libro nin Zacarias makakanompong nin bastanteng prueba kan pagigin totoo kaiyan. Helinga an nangyari sa Tiro. An Tiro ginaba kan hade nin Babilonya na si Nabucodonosor pakalihis nin 13 taon kalawig na pagsalikop. Pero, dai ini nangahulogan nin lubos na katapusan kan Tiro. Pakalihis nin dakol na taon, ihinula ni Zacarias an lubos na kalaglagan nin Tiro. An islang siudad nin Tiro an pinabagsak ni Alejandrong Dakula sa panahon kan saiyang bantog na paggibo nin tulay na daga; daing herak na sinolo nia ini, na sa siring inotob nia an propesiya ni Zacarias kaidtong mga duwang siglo na an nakaagi.a​—Zac. 9:​2-4.

⁵ Minsan siring, an pinakanakakakombensir na prueba na ipinasabong nin Dios an libro iyo an kaotoban kan mga propesiya kaiyan manongod sa Mesiyas, si Cristo Jesus, na maheheling paagi sa pagkomparar kan Zacarias 9:9 sa Mateo 21:​4, 5 asin Juan 12:​14-16; Zacarias 12:10 sa Juan 19:​34-37; patin Zacarias 13:7 sa Mateo 26:31 asin Marcos 14:27. Siring man, yaon an mga pagkakaagid na maririsa sa Zacarias 8:16 asin Efeso 4:25; Zacarias 3:2 asin Judas 9; patin Zacarias 14:5 asin Judas 14. Talagang makangangalas an pagkakaoyon na maheheling sa Tataramon nin Dios!

⁶ May mga kritiko sa Biblia na nagsasabi na an pagbago nin estilo nin pagsurat poon sa kapitulo 9 nagpaparisa na bakong si Zacarias an nagsurat kan kabtang na iyan. Minsan siring, an pagbago nin estilo ikakapangatanosan nanggad kan pagbago nin tema. Baga man an enot na walong kapitulo nanonongod sa mga bagay na may orog na halaga para sa mga tawo kan panahon ni Zacarias, sa kapitulo 9 sagkod 14 an propeta nakatanaw sa mas harayo pang ngapit. May mga naghahapot kun taano ta si Mateo nagkotar sa Zacarias alagad ki Jeremias iinaatribwir an saiyang mga tataramon. (Mat. 27:9; Zac. 11:12) Minalataw na kun beses si Jeremias ibinibilang na enot sa Huring mga Propeta (imbes na si Isaias, siring kan nasa satong mga Biblia sa presente); huli kaini, kan apodon niang “Jeremias” si Zacarias, puedeng sinusunod ni Mateo an ginigibo kan mga Judio na iiniiba an sarong bilog na kabtang kan Kasuratan sa irarom kan ngaran kan enot na libro kan kabtang na iyan. Si Jesus mismo naggamit kan pag-apod na “Mga Salmo” tanganing iiba an gabos na libro na inaapod na Mga Isinurat.​—Luc. 24:44.b

⁷ Sagkod sa kapitulo 6, bersikulo 8, an libro kompuesto nin serye nin walong bisyon, kabaing kan ki Daniel asin Ezequiel, na an kadaklan may koneksion sa pagpatindog liwat kan templo. An mga ini sinusundan nin mga kapahayagan asin propesiya mapadapit sa sinserong pagsamba, pagbabalik sa dati, asin aldaw nin ralaban ni Jehova.

KUN TAANO TA KAPAKIPAKINABANG

²³ An gabos na nag-aadal asin naghohorophorop sa propesiya ni Zacarias makikinabang sa pagkamit nin kaaraman na nakakapakosog sa pagtubod. Labing 50 beses na dinadara ni Zacarias an atension ki “Jehova nin mga hukbo” bilang an Saro na nakikipaglaban para sa asin nagpoprotehir sa Saiyang banwaan, na tinawan sinda nin kosog sono sa saindang pangangaipo. Kan mamugtak sa peligro an pagkahaman kan templo huli sa garo-bukid na pagtumang, si Zacarias nagpahayag: “Ini iyo an tataramon ni Jehova ki Zorobabel, na nagsasabi, ‘ “Bakong paagi sa puersa militar, ni sa kapangyarihan, kundi paagi sa sakong espiritu,” nagsabi si Jehova nin mga hukbo. Siisay ika, O dakulang bukid? Sa atubangan ni Zorobabel ika magigin patag na daga.’ ” An templo nahaman sa tabang kan espiritu ni Jehova. Siring man ngonyan, an mga kaolangan mawawara kun aatubangon na may pagtubod ki Jehova. Kapareho nanggad iyan kan sinabi ni Jesus sa saiyang mga disipulo: “Kun kamo igwa nin pagtubod na siring kadakula kan pisog nin mustasa, masasabihan nindo an bukid na ini, ‘Bumalyo ka hale digdi pasiring duman,’ asin iyan mabalyo, asin mayo nin ano man na magigin imposible para sa saindo.”​—Zac. 4:​6, 7; Mat. 17:20.

²⁴ Sa kapitulo 13, bersikulo 2 sagkod 6, iiniilustrar ni Zacarias an kaimbodan na dian namimidbid an organisasyon ni Jehova sagkod sa panahon na ini. Ini dapat na lumabi sa gabos na relasyon sa tawo, siring kan sa haraning mga paryente. Kun an haraning paryente magpropesiya nin kaputikan sa ngaran ni Jehova, an boot sabihon, magtaram nin kontra sa mensahe kan Kahadean asin magmaigot na impluwensiahan nin sala an iba sa kongregasyon kan banwaan nin Dios, an mga miembro nin pamilya kan sarong iyan dapat na maimbod na suportaran an ano man na hudisyal na aksion kan kongregasyon. Siring man kaiyan an dapat na magin paninindogan kun dapit sa siisay man na dayupot na kaibaiba na nagpopropesiya nin sala, tangani na sia mapasupog asin mataros sa puso huli sa saiyang salang paghiro.

²⁵ Siring kan ipinapaheling kan pambukas na mga parapo niato, an paglaog ni Jesus sa Jerusalem bilang hade, na “mapakumbaba, asin nangangabayo sa sarong asno,” an pagpasaloib sa saiya karibay nin “treintang pidasong pirak,” an pagkasiriblag kan saiyang mga disipulo kan panahon na idto, asin an pagsaksak sa saiya kan budyak kan soldados duman sa harigi gabos ihinula ni Zacarias na eksakto an detalye. (Zac. 9:9; 11:12; 13:7; 12:10) Sinasabi man kan propesiya an ngaran kan “Supang” na iyo an matogdok kan templo ni Jehova. An pagkomparar kan Isaias 11:​1-10; Jeremias 23:5; asin Lucas 1:​32, 33 nagpapaheling na ini iyo si Jesu-Cristo, na “mamamahala bilang hade sa kamag-anakan ni Jacob sagkod lamang.” Ilinaladawan ni Zacarias an “Supang” bilang “saserdote sa saiyang trono,” na konektado sa mga tataramon ni apostol Pablo: “Si Jesus . . . nagin halangkaw na saserdote segun sa orden ni Melquisedec sagkod lamang,” siring man, “Sia nagtukaw sa too kan trono kan Kamahalan sa kalangitan.” (Zac. 6:​12, 13; Heb. 6:20; 8:1) Sa siring itinotokdo kan propesiya na an “Supang” Halangkaw na Saserdote asin Hade sa too nin Dios sa kalangitan, mantang ipinapahayag man kaiyan si Jehova bilang an Soberanong Namamahala sa gabos: “Asin si Jehova magigin hade sa bilog na daga. Sa aldaw na iyan si Jehova magigin saro sana, asin saro an saiyang ngaran.”​—Zac. 14:9.

²⁶ Sa pagsambit sa panahon na iyan, mga 20 beses na inootro kan propeta an frase na “sa aldaw na iyan,” asin pantapos pa ngani iyan sa saiyang propesiya. An pagsiyasat sa dakol na paglataw kaiyan nagpapaheling na iyan an aldaw na paparaon ni Jehova an ngaran kan mga idolo asin hahaleon an falsong mga propeta. (13:​2, 4) Iyan an aldaw na si Jehova makikilaban sa nananalakay na mga nasyon asin nagpapalakop nin karibarawan sa tahaw ninda mantang pinapara nia sinda asin itinatao nia ‘an kababan kan saiyang kabukidan’ bilang pailihan para sa saiyang sadiring banwaan. (14:​1-5, 13; 12:​8, 9) Iyo, “si Jehova na saindang Dios siertong ililigtas sinda sa aldaw na iyan siring sa aripompon kan saiyang banwaan,” asin maapod sinda sa kada saro gikan sa sirong kan ubas asin higuerra. (Zac. 9:16; 3:10; Miq. 4:4) Iyan an mamuraway na aldaw na si Jehova nin mga hukbo ‘mag-eerok sa tahaw’ kan saiyang banwaan asin na “maluwas an buhay na tubig gikan sa Jerusalem.” An mga tataramon na ini ni Zacarias nagpapaheling na an mga pangyayari “sa aldaw na iyan” an tanda nin “sarong bagong langit asin sarong bagong daga” segun sa panuga kan Kahadean.​—Zac. 2:11; 14:8; Kap. 21:​1-3; 22:1.

²⁷ “Siisay an nagbasangbasang sa aldaw nin saradit na bagay?” an hapot ni Jehova. Uya! An kaginhawahan na ini makakalakop sa bilog na daga: ‘Dakol na banwaan asin makokosog na nasyon an aktuwal na madaratong tanganing hanapon si Jehova nin mga hukbo sa Jerusalem, asin sampulong tawo hale sa gabos na lenguahe kan mga nasyon an makarapot sa gayad kan gubing nin sarong tawo na Judio, na nagsasarabi: “Maiba kami sa saindo, huli ta nabaretaan niamo na an Dios yaon dian sa saindo.” ’ “Sa aldaw na iyan” maski an mga kampanilya kan kabayo magkakaigwa kan mga tataramon na “An Kabanalan ki Jehova!” Kapakipakinabang na marhay na horophoropon an nakakaogma sa pusong mga propesiyang ini, huli ta ipinapaheling kaiyan na an ngaran ni Jehova tunay nanggad na sasantipikaron paagi sa saiyang Banhi kan Kahadean!​—Zac. 4:10; 8:​22, 23; 14:20.

[Mga Nota sa Ibaba]