Libro kan Biblia Numero 24—Jeremias

Kagsurat: Jeremias

Kun Saen Isinurat: Juda asin Egipto

Natapos an Pagsurat: 580 B.C.E.

Sakop na Panahon: 647–580 B.C.E.

NABUHAY si propeta Jeremias durante nin peligroso asin maribok na mga panahon. Isinugo sia ni Jehova kan taon 647 B.C.E., an ika-13 taon kan paghade kan matatakton sa Dios na si Hadeng Josias nin Juda. Kan hinihirahay an harong ni Jehova, an libro kan Ley ni Jehova nakua asin binasa sa hade. Pinagmaigotan niang ipaotob ini, alagad sa kadaklan temporaryo sana niang napapondo an pagkahulog sa idolatriya. An lolo ni Josias na si Manases, na naghade sa laog nin 55 taon, asin an saiyang ama na si Amon, na inasesinar pagkatapos nin 2 taon sanang paghade, pareho naggibo nin karigsokan. Inengganyar ninda an banwaan na gumibo nin maati asin nakakapangirabong mga ritual, kaya kinaugalean na ninda na magdolot nin insenso sa “reyna kan kalangitan” asin nin mga atang na tawo sa mga dios na demonyo. Pinano ni Manases an Jerusalem nin dugong daing sala.​—Jer. 1:2; 44:19; 2 Ha. 21:​6, 16, 19-23; 23:​26, 27.

² Bakong pasil an trabaho ni Jeremias. Kinaipuhan niang maglingkod bilang propeta ni Jehova sa paghula kan paggaba sa Juda asin Jerusalem, kan pagsolo sa kahangahangang templo ni Jehova, asin kan pagkabihag sa saiyang banwaan​—grabeng mga kapahamakan na haros masakit tubodon! An pagpropesiya nia sa Jerusalem kinaipuhan na magpadagos sa laog nin 40 taon, durante kan paghade kan maraot na mga Hadeng si Joacaz, Joaquim, Joachin (Conias), asin Zedequias. (Jer. 1:​2, 3) Kan huri, sa Egipto, kinaipuhan niang magpropesiya may labot sa mga idolatriya kan mga dulag na Judio duman. An saiyang libro natapos kan 580 B.C.E. Sa siring, an panahon na sakop kan Jeremias sarong makasaysayan na peryodo nin 67 taon.​—52:31.

³ Sa Hebreo an ngaran kan propeta asin kan saiyang libro Yir·meyahʹ o Yir·meyaʹhu, na posibleng nangangahulogan na “Si Jehova an Nagpapamuraway; o, Si Jehova an Naghuhubad [posibleng hale sa matris].” An libro yaon sa gabos na katalogo kan Hebreong Kasuratan, asin inaako nin dakol an pagigin nasa canon kaiyan. An dramatikong kaotoban kan mga propesiya durante kan bilog na buhay ni Jeremias lubos na nagpapatunay sa pagigin totoo kaiyan. Saro pa, an ngaran ni Jeremias nagkapirang beses na nasambitan sa Kristianong Griegong Kasuratan. (Mat. 2:​17, 18; 16:14; 27:9) Na pinag-adalan ni Jesus an libro nin Jeremias maheheling sa pagkombinar nia kan mga pananaram sa Jeremias 7:11 asin sa Isaias 56:7 kan linigon nia an templo. (Mar. 11:17; Luc. 19:46) Huli sa pagkapusoan asin kosog nin boot ni Jesus, an nagkapirang tawo namaluan pa ngani sia na si Jeremias. (Mat. 16:​13, 14) An propesiya ni Jeremias dapit sa sarong bagong tipan (Jer. 31:​31-34) nasambitan ni Pablo sa Hebreo 8:​8-12 asin 10:​16, 17. Kinotar ni Pablo an Jeremias 9:24 sa pagsabi: “Sia na naghahambog, ipaghambog nia si Jehova.” (1 Cor. 1:31) Sa Kapahayagan 18:21 igwa nin mas mapuersa pa nganing pag-aplikar kan ilustrasyon ni Jeremias (Jer. 51:​63, 64) dapit sa pagbagsak kan Babilonya.

⁴ An mga nadiskobre nin arkeolohiya nagsusuportar man sa rekord sa Jeremias. Halimbawa, sarong cronica sa Babilonya an nagsasaysay kan pagbihag ni Nabucodonosor (Nabucodorosor) sa Jerusalem kan 617 B.C.E., kan dakopon nia an hade (si Joachin) asin nombrahan an saro na pinili nia mismo (si Zedequias).​—24:1; 29:​1, 2; 37:1.a

⁵ Igwa kita nin mas kompletong biograpiya ni Jeremias kisa kan siisay pa man na ibang suanoy na propeta apuera ki Moises. Dakol an ihinahayag ni Jeremias manongod sa saiyang sadiri, sa saiyang saboot, asin sa saiyang emosyon, na nagpaparisa nin daing takot na pagkapusoan asin kosog nin boot, na may kaibang kapakumbabaan asin mamomoton na puso. Sia bako sanang propeta kundi saserdote man, parakompilar nin Kasuratan, asin eksaktong historyador. Namundag sia na aki kan saserdoteng si Hilcias na taga Anatot, siudad nin mga saserdote sa rehion sa amihanan nin Jerusalem, “sa daga nin Benjamin.” (1:1) Malinaw, direkta, asin madaling masabotan an estilo nin pagsurat ni Jeremias. Dakol an ilustrasyon asin paglaladawan, asin an libro kompuesto nin prosa sagkod berso.

KUN TAANO TA KAPAKIPAKINABANG

³⁶ An ipinasabong na propesiyang ini biyong nakakaparigon asin kapakipakinabang. Helinga an halimbawa nin kosog nin boot kan propeta mismo. Sia daing takot sa pagbalangibog nin ikinakauyam na mensahe sa sarong banwaan na daing Dios. Isinikwal nia an pakikiiba sa mga marigsok. Nasabotan nia an pagkaapurado kan mensahe ni Jehova, na bilog na pusong idinusay nia an sadiri sa gibohon ni Jehova asin dai noarin man nagpondo. An tataramon nin Dios garo kalayo sa saiyang mga tolang, asin idto an labi-labing kaogmahan asin kagayagayahan kan saiyang puso. (Jer. 15:​16-20; 20:​8-13) Logod na pirme man kitang magin siring kaiyan kaigot para sa tataramon ni Jehova! Logod na maimbod man niatong suportaran an mga lingkod nin Dios, arog kan ginibo ni Baruc ki Jeremias. An sinserong pagkuyog kan mga Recabita marahayon man na halimbawa para sa sato, asin siring man an maboot na pagpakundangan ni Ebed-melec sa pinaglalamag na propeta.​—36:​8-19, 32; 35:​1-19; 38:​7-13; 39:​15-18.

³⁷ An tataramon ni Jehova na uminabot ki Jeremias naotob na may makangangalas na pagkaeksakto. Nagpapakosog nanggad ini sa pagtubod sa kapangyarihan ni Jehova na magpropesiya. Halimbawa kaini an mga kaotoban kan propesiya na naheling mismo ni Jeremias kan nabubuhay pa, arog baga kan pagbihag ki Zedequias asin paglaglag sa Jerusalem (21:​3-10; 39:​6-9), paghale sa trono asin pagkagadan ni Hadeng Salum (Joacaz) mantang bihag (Jer. 22:​11, 12; 2 Ha. 23:​30-34; 2 Cron. 36:​1-4), pagdara ki Hadeng Conias (Joachin) bilang bihag sa Babilonya (Jer. 22:​24-27; 2 Ha. 24:​15, 16), asin pagkagadan bago matapos an sarong taon kan falsong propetang si Hananias (Jer. 28:​16, 17). An gabos na propesiyang ini, asin dakol pang iba, naotob segun sa pagkahula ni Jehova. Napatunayan man kan huring mga propeta asin lingkod ni Jehova na an propesiya ni Jeremias may autoridad asin kapakipakinabang. Halimbawa, namansayan ni Daniel sa mga isinurat ni Jeremias na an pagkagaba nin Jerusalem magigin 70 taon, asin dinara ni Esdras an atension sa kaotoban kan mga tataramon ni Jeremias sa katapusan kan 70 taon.​—Dan. 9:2; 2 Cron. 36:​20, 21; Esd. 1:1; Jer. 25:​11, 12; 29:10.

³⁸ Kan okasyon na iintrodusir nia an selebrasyon kan Pamanggihan nin Kagurangnan kaiba kan saiyang mga disipulo, sinabi ni Jesus an kaotoban kan propesiya ni Jeremias may labot sa bagong tipan. Sa siring, nasambitan nia an “bagong tipan paagi sa sakong dugo,” na paagi kaiyan pinatawad an saindang mga kasalan asin tinipon sinda bilang espirituwal na nasyon ni Jehova. (Luc. 22:20; Jer. 31:​31-34) An mga pinaniaki sa espiritu na dinara sa bagong tipan iyo an mga dinadara ni Cristo sa sarong tipan para sa Kahadean, na mamamahala kaiba nia sa kalangitan. (Luc. 22:29; Kap. 5:​9, 10; 20:6) An Kahadean na ini nasasambitan nin nagkapirang beses sa propesiya ni Jeremias. Sa ibong kan gabos na pagdenunsiar sa daing pagtubod na Jerusalem, sinabi ni Jeremias an sinag na ini nin paglaom: “ ‘Uya! Maabot an mga aldaw,’ an sabi ni Jehova, ‘asin papatindogan ko si David nin matanos na supang. Asin may sarong hade na maghahade nanggad asin magaweng may pakamansay asin maggigibo nin hustisya asin katanosan sa daga.’ ” Iyo, sarong hade na inaapod “Si Jehova an Satong Katanosan.”​—Jer. 23:​5, 6.

³⁹ Sa giraray nagtataram si Jeremias manongod sa pagbabalik: “Asin siertong malingkod sinda ki Jehova na saindang Dios asin ki David na saindang hade, na papatindogon ko para sa sainda.” (30:9) Sa katapustapusi, isinaysay nia an manongod sa marahay na tataramon ni Jehova may labot sa Israel asin Juda, na nagsasabi na “sa mga aldaw na idto asin sa panahon na iyan papatuboan [ni Jehova] si David nin matanos na supang,” tangani na padakolon an saiyang banhi asin tangani na magkaigwa nin “aking lalaki na namamahala bilang hade sa saiyang trono.” (33:​15, 21) Kun paanong seguradong nakabalik an natatada hale sa Babilonya, lubos man na gigibohon kan Kahadean kan matanos na “supang” na ini an hustisya asin katanosan sa bilog na daga.​—Luc. 1:32.

[Nota sa Ibaba]