An Pakamansay sa Prinsipyo Nagpapabanaag nin Pagkamaygurang
AN MARAOT na pag-iriba nakararaot sa marahay na mga ugale. Inaani mo kun ano an saimong itinatanom. (1 Corinto 15:33; Galacia 6:7) Baga man sa pisikal o sa espirituwal, an kada deklarasyon na ini halimbawa nin pundamental na katotoohan—sarong prinsipyo—asin an kada saro nagtatao nin basehan para sa mga ley. Pero an mga ley puedeng temporaryo sana, asin an mga iyan may tendensiang magin espesipiko. Sa ibong na lado, an mga prinsipyo mahiwas an aplikasyon, asin an mga iyan puedeng magdanay sagkod lamang. Sa siring, ineenkaminar kita kan Tataramon nin Dios na horophoropon an kalabot na mga prinsipyo sa ano man na kamugtakan na mapupuede.
An Webster’s Third New International Dictionary tinatawan nin kahulogan an prinsipyo bilang “sarong pankagabsan o pundamental na katotoohan: sarong kompleto asin pundamental na ley, doktrina, o suposisyon na dian ibinabasar an iba o kinukua an iba.” Halimbawa, sa sarong aki puedeng itao an pagboot na, “Dai mo pagdutaan an kalan.” Alagad para sa nasa edad na an mga tataramon na, “An kalan mainit” igo na. Mangnohon na an huri mas pundamental na mga tataramon. Nin huli ta iyan an nagkokontrol sa magigibo nin saro—tibaad magluto, mag-bake, o gadanon an kalan—iyan sa sarong sentido nagigin prinsipyo.
Siempre, an importanteng marhay na mga prinsipyo sa buhay espirituwal; iyan an nagkokontrol sa satong pagsamba sa Dios asin sa satong kaogmahan. Pero an iba minasibog sa hinahagad na paghihingoa na mangatanosan sa mga prinsipyo. Pinipili ninda an kagianan nin sarong susundon kun napapaatubang sa pagdedesisyon. Ini bakong madonong asin kabaliktaran kan halimbawang itinao nin maimbod na mga tawo kan suanoy sa kapanahonan kan Biblia.—Roma 15:4.
Mga Tawong May Diosnon na Prinsipyo
Sa tahaw nin bakong sangkap na mga tawo, si Abel puedeng apodon na pinakaenot na tawo na may diosnon na prinsipyo. Posible na hinorophorop niang marhay an panuga dapit sa “banhi” asin nasabotan na an pagkakalda sa kasalan may kalabot na atang na dugo. (Genesis 3:15) Sa siring iinatang nia sa Dios an “nagkapirang matuang ogbon kan saiyang kahayopan.” An frase na “pati an matatabang pidaso kaiyan” nagpapaheling na itinao ni Abel ki Jehova an pinakamarahay na ikatatao nia. Alagad ta pakalihis pa nin labing dos mil na taon pagkagadan ni Abel na an Dios enot na lilinawon an detalyadong mga kahagadan mapadapit sa mga atang. Kabaliktaran kan matatakton sa Dios na tawong may prinsipyo na si Abel, an saiyang tugang na si Cain mekanikal an ginibong pag-atang sa Dios. Alagad an saiyang aktitud dai nakapaninigo, na may sarong bagay manongod sa saiyang dolot na nagpaparisa nin puso na kulang sa prinsipyo.—Genesis 4:3-5.
Si Noe saro man na tawong may diosnon na prinsipyo. Minsan ngani an rekord kan Biblia nagpapaheling na an Dios espesipikong pinagbotan sia na magtogdok nin dahong, dai kita makababasa nin pagboot sa saiya na maghulit sa iba. Pero, si Noe inaapod na “parahulit nin katanosan.” (2 Pedro 2:5) Maski ngani an Dios posibleng nagdirehir na maghulit si Noe, daing duda na an saiyang pakaaram sa prinsipyo asin an saiyang pagkamoot sa kataed nagpahiro man sa saiya na gibohon iyan. Mantang nabubuhay kita sa panahon na kapareho kan ki Noe, arogon niato an saiyang marahay na aktitud asin halimbawa.
Bakong kapareho kan klero kan saiyang kaaldawan, tinokdoan ni Jesus an mga tawo na maghorophorop sa mga prinsipyong kalabot. An saiyang Sermon sa Bukid sarong halimbawa. An bilog na tono kaiyan pagpukaw na gamiton an prinsipyo. (Mateo, kapitulo 5-7) Si Jesus nagtokdo sa paaging ini huling, kapareho ni Abel asin Noe na naenot sa saiya, totoong namidbid nia an Dios. Dawa solterito pa, iginalang na niang marhay an pundamental na katotoohan: “Bako sanang sa tinapay . . . kundi paagi sa gabos na tataramon kan ngoso ni Jehova na an tawo nabubuhay.” (Deuteronomio 8:3; Lucas 2:41-47) Iyo, an liabe sa pagigin tawo na may diosnon na prinsipyo iyo an talagang pagmidbid ki Jehova, sa mga gusto nia, sa dai nia gusto, asin sa saiyang mga katuyohan. Kun an pundamental na mga bagay na ini manongod sa Dios nagkokontrol sa satong buhay, an mga iyan, sa katunayan, nagigin buhay na mga prinsipyo.—Jeremias 22:16; Hebreo 4:12.
An mga Prinsipyo Asin an Puso
Posible na kumuyog sa sarong ley na magabat an boot, tibaad huli sa pagkatakot sa penalidad sa pakisuway. Minsan siring, an pagsunod sa prinsipyo nakaoolang sa siring na aktitud, huli ta nasa pinakanaturalesa nin mga prinsipyo na an pagigin kontrolado kaiyan nangangahulogan nin paghimate gikan sa puso. Estudyare si Jose na, kapareho ni Abel asin Noe, nabuhay bago establisaron an Mosaikong tipan nin Ley. Kan an agom ni Potifar magprobar na tentaran sia, nagsimbag si Jose: “Paano ko magigibo an dakulang karatan na ini asin aktuwal na magkasala tumang sa Dios?” Iyo, aram ni Jose an prinsipyo na an mag-agom “sarong laman.”—Genesis 2:24; 39:9.
Ngonyan an kinaban mayo nin matanos na mga prinsipyo. Iyan garo onason na nagpapakabasog sa kadahasan asin inmoralidad. An peligro iyo na an sarong Kristiano puedeng matentaran na magsingasinga, tibaad sa hilom, sa kaparehong daing sustansiang pagkakan—mga pelikula, video, o libro. Kaomaw-omaw nanggad, kun siring, kun kapareho ni Jose sinasayumahan niato an maraot huli sa prinsipyo, na ginigirumdom na an iingatan sana nin Dios sa nagdadangadang na “dakulang kahorasaan” iyo an mga maimbod. (Mateo 24:21) Iyo, sa pangenot an iginagawe niato sa pribado, bakong sa publiko, an naghahayag kun ano talaga an panlaog niatong pagkatawo.—Salmo 11:4; Talinhaga 15:3.
Bilang resulta, kun ginigiyahan kita kan mga prinsipyo sa Biblia, dai kita maghahanap nin sinasabing mga malulusotan sa mga ley nin Dios; ni poprobaran man niatong helingon kun sagkod saen kita makakaabot na dai aktuwal na binabalga an sarong ley. An siring na kaisipan minasudya sa sadiring katuyohan; nakadadanyar iyan sa sato sa huri.
Helingon an Nasa Likod kan Ley
Siempre, an mga ley igwa nin mahalagang marhay na papel sa buhay nin sarong Kristiano. Kapareho iyan nin mga bantay na nagtatabang na maprotehiran kita, asin sa kairairaromi kan mga iyan yaon an dakol na mahahalagang prinsipyo. An dai pakasabot sa mga prinsipyong ini puedeng magpalipot kan satong pagkamoot sa konektadong mga ley. Ipinaheling ini kan suanoy na nasyon nin Israel.
Itinao nin Dios sa Israel an Sampulong Togon, na an enot kaini nangalad kan pagsamba sa siisay man na dios na laen ki Jehova. Na si Jehova an naglalang kan gabos na bagay pundamental na katotoohan sa likod kan ley na ini. (Exodo 20:3-5) Alagad namuhay daw an nasyon sono sa prinsipyong ini? Si Jehova mismo an minasimbag: “‘Ika an samuyang ama’ [sabi kan mga Israelita] sa sarong pidaso nin kahoy asin [nagkurahaw sinda nin] ‘Ina’ sa sarong gapo. Alagad sa sako [si Jehova] sinda tuminalikod asin ilinikay an saindang lalauogon sa sako.” (Jeremias 2:27, The New English Bible) Abaa kadaing simpatiya asin daing prinsipyong karungawan! Asin makologon iyan sa puso ni Jehova!—Salmo 78:40, 41; Isaias 63:9, 10.
An mga Kristiano man igwa nin mga ley hale sa Dios. Halimbawa, kaipuhan na likayan ninda an idolatriya, seksuwal na inmoralidad, asin salang paggamit nin dugo. (Gibo 15:28, 29) Kun iisip-isipon nindo iyan, makaheheling kita nin pundamental na mga prinsipyo, siring kan: An Dios angay na mag-ako kan satong dai nababangang debosyon; dapat kitang magin fiel sa satong agom; asin si Jehova an satong Paratao nin Buhay. (Genesis 2:24; Exodo 20:5; Salmo 36:9) Kun kapwa niato nasasabotan asin hararom na inaapresyar an mga prinsipyo sa likod kan mga direktibang ini, maheheling niato na iyan para sa sadiri niatong ikararahay. (Isaias 48:17) Para sa sato, an “mga togon [nin Dios] dai nakapagagabat.”—1 Juan 5:3.
Mantang an mga Israelita kan nakaagi dai inintindi an mga togon nin Dios, sa panahon ni Jesus an saindang “mga doktor sa ley,” an mga eskriba, nagsobra sa ibong naman na paagi. Nagpormular sinda nin kadakoldakol na susundon asin tradisyon na nakaolang sa dalisay na pagsamba asin itinago an diosnon na mga prinsipyo. (Mateo 23:2, NEB) Inako na sana nin mga tawo an pagkasudya, kawaran nin paglaom, o pagsaginsagin. (Mateo 15:3-9) Asin an dakol sa gibo nin tawo na mga susundon daing herak. Kan saiyang bobolongon an sarong tawo na may alang na kamot, hinapot ni Jesus an mga Fariseo na yaon duman: “Sono daw sa ley na sa aldaw nin sabbath gumibo nin marahay?” An saindang dai paggirong garo pagkurahaw nin dai, na ginigibo si Jesus na “namomondo nin biyo sa katagasan kan saindang puso.” (Marcos 3:1-6) An mga Fariseo puedeng tumabang sa nasa gipit o nalugadan na magarong hayop (na sarong pinansial na pangangapital) sa aldaw nin Sabbath alagad nungka sa sarong lalaki o sarong babae—apuera sana kun mangangahulogan iyan nin buhay o kagadanan. Sa katunayan, nabangkag sindang marhay sa mga susundon na gibo nin tawo asin sa legal na mga detalye kaya kapareho nin mga tanga na nagdadarodalagan sa ibabaw nin sarong ipininta, dai ninda naheling an kabilogan—an mga prinsipyo nin Dios.—Mateo 23:23, 24.
Minsan siring, dawa an mga hoben, kun sinsero an saindang puso, makatatao nin onra ki Jehova paagi sa pag-apresyar ninda sa mga prinsipyo sa Biblia. An maestro kan trese anyos na si Rebecca naghapot sa klase kun siisay an magsusugal. An kadaklan nagsimbag na dai sinda masugal. Pero, kan sambiton an manlaenlaen na kamugtakan, an gabos apuera ki Rebecca nag-admitir na magsusugal sinda sa paaging ini o iyan. Hinapot si Rebecca kan maestro kun baga mabakal sia nin 20-sentabos na tiket sa ripa para sa sarong mahalagang katuyohan. Si Rebecca nagsimbag nin dai asin itinao an Makakasuratan na mga dahelan kun taano ta an paggibo kaiyan sarong porma nin pagsugal. Dangan an saiyang maestro nagsabi sa bilog na klase: ‘Sa sakong opinyon, sa mga yaon digdi solamente si Rebecca an igwa kan inaapod kong “prinsipyo” sa tunay na kahulogan kan tataramon.’ Iyo, si Rebecca puedeng magsimbag sana kutana nin, “Tumang iyan sa sakong relihion,” alagad ta naghorophorop sia nin mas hararom dian; kaya niang simbagon kun taano an pagsugal ta sala asin kun taano ta nagsasayuma sia na makikabtang dian.
An mga halimbawa na arog ni Abel, Noe, Jose, asin Jesus nagpapaheling sa sato kun paano kita makikinabang paagi sa paggamit kan satong “kaisipan” asin kan satong “kakayahan na mangatanosan” sa pagsamba sa Dios. (Talinhaga 2:11; Roma 12:1) Marahay na arogon nin Kristianong mga magurang sa kongregasyon si Jesus mantang saindang ‘pinapastoran an aripompon nin Dios na nasa saindang pangataman.’ (1 Pedro 5:2) Siring kan ipinaheling ni Jesus paagi sa halimbawa, an mga mamomoton sa diosnon na mga prinsipyo iyo an matalubo sa irarom kan soberaniya ni Jehova.—Isaias 65:14.