An Gabos na Tunay na Kristiano Kaipuhan na Magin mga Paraebanghelyo
“Giboha an gibohon nin sarong paraebanghelyo [o, misyonero].”—2 TIMOTEO 4:5, nota sa ibaba.
1. Ano an maogmang bareta na ihinulit kan mga paraebanghelyo kan enot na siglo?
ANO an boot sabihon ngonyan kan pagigin paraebanghelyo? Kamo daw siring? An terminong “paraebanghelyo” gikan sa termino sa Griego na eu·ag·ge·li·stesʹ, na nangangahulogan “sarong parahulit kan maogmang bareta.” Poon kan patindogon an Kristianong kongregasyon kan 33 C.E., itinampok kan Kristianong maogmang bareta an paagi nin Dios sa pagliligtas asin ibinalangibog na si Jesu-Cristo mabuwelta sa huring panahon tanganing ponan an pamamahala kan saiyang Kahadean sa katawohan.—Mateo 25:31, 32; 2 Timoteo 4:1; Hebreo 10:12, 13.
2. (a) Paano nadugangan an laog kan maogmang bareta sa satong kaaldawan? (b) Ano an obligasyon nin gabos na tunay na Kristiano ngonyan?
2 Poon kan 1914, nagdakol an ebidensia na naootob na an tanda na itinao ni Jesus manongod sa saiyang pagbuwelta asin dai naheheling na presensia. (Mateo 24:3-13, 33) Liwat, puwede na naman na iiba sa maogmang bareta an mga tataramon na “an kahadean nin Dios harani na.” (Lucas 21:7, 31; Marcos 1:14, 15) Tunay nanggad, nagdatong na an panahon na magkaigwa nin dakulang kaotoban an hula ni Jesus na nasusurat sa Mateo 24:14: “An maogmang baretang ini kan kahadean ihuhulit sa bilog na ineerokan na daga para sa pagpatotoo sa gabos na nasyon; dangan madatong an katapusan.” Kun siring, kaiba sa pag-ebanghelyo ngonyan an mahigos na pagpaisi kan natindog nang Kahadean nin Dios asin kan mga bendisyon na madali nang itao kaiyan sa makinuyog na katawohan. An gabos na Kristiano pinagbotan na hamanon an gibohon na ini asin ‘gumibo nin mga disipulo.’—Mateo 28:19, 20; Kapahayagan 22:17.
3. (a) Ano an dugang na kahulogan kan terminong “paraebanghelyo”? (Helingon an Insight on the Scriptures, Tomo 1, pahina 770, kolumna 2, parapo 2.) (b) Anong mga hapot an pinalalataw kaini?
3 Apuwera sa paghuhulit kan maogmang bareta sa pankagabsan, ginagamit kan Biblia sa espesyal na sentido an terminong “paraebanghelyo” mapadapit sa mga binabayaan an sadiri nindang teritoryo tanganing maghulit kan maogmang bareta sa mga lugar na dai pa nahulitan. Kan enot na siglo, dakol an mga paraebanghelyong misyonero, arog ni Felipe, Pablo, Bernabe, Silas, asin Timoteo. (Gibo 21:8; Efeso 4:11) Alagad kumusta man an satong espesyal na panahon poon kan 1914? Nagpresentar daw an banwaan ni Jehova ngonyan bilang mga paraebanghelyo sa lokal saka bilang misyonero?
Pag-oswag Poon kan 1919
4, 5. Ano an mga malalaoman para sa pag-ebanghelyo dai mahaloy pakalihis kan 1914?
4 Kan matapos an Guerra Mundial I kan 1918, an mga lingkod nin Dios nag-agi sa nag-oorog na pagtumang kapwa nin mga apostata asin kan klero nin Kakristianohan saka kan saindang politikal na mga kaalyado. An totoo, an tunay na Kristianong pag-ebanghelyo haros napondo kan Hunyo 1918 kan an pangenot na mga opisyal kan Watch Tower Society sa Estados Unidos masentensiahan nin 20 taon na pagkabilanggo sa putik na mga sahot. Nahimo daw kan mga kaiwal nin Dios na tapuson an paghuhulit kan maogmang bareta?
5 Dai linalaoman, kan Marso 1919 an mga opisyales kan Sosyedad pinaluwas asin kan huri napatunayan na daing sala sa putik na mga sahot na dahelan kan pagkabilanggo ninda. Sa bago nindang katalingkasan, narealisar kan linahidan na mga Kristianong ini na kadakol pa kan gigibohon bago sinda tiponon sa saindang langitnon na balos bilang kairibang paramana sa Kahadean nin Dios.—Roma 8:17; 2 Timoteo 2:12; 4:18.
6. Paano nag-oswag an pag-ebanghelyo sa pag-oltanan nin 1919 asin 1939?
6 Kaidtong 1919 mayo pang 4,000 an nagrereport na nakikakabtang sa pagpalakop kan maogmang bareta. Kan sumunod na duwang dekada, an nagkapirang lalaki nagpresentar na magin mga paraebanghelyong misyonero, asin an iba isinugo sa mga nasyon nin Aprika, Asia, asin Europa. Pag-abot nin 1939, pakalihis nin 20 taon na paghuhulit kan Kahadean, an mga Saksi ni Jehova duminakol na sagkod sa labing 73,000. An pambihirang pagdakol na ini, na nagibo sa ibong nin makuring paglamag, nakaaagid sa nangyari kan enot na mga taon kan Kristianong kongregasyon.—Gibo 6:7; 8:4, 14-17; 11:19-21.
7. Kan mga taon nin 47 C.E. asin 1939, ano an nagkakaagid na situwasyon mapadapit sa Kristianong pag-ebanghelyo?
7 Pero, an mayoriya sa mga Saksi ni Jehova konsentrado kaidto sa Ingles na mga nasyon na Protestante. An totoo, an labing 75 porsiento kan 73,000 na parabalangibog kan Kahadean taga-Australia, Britania, Canada, New Zealand, asin Estados Unidos. Arog kaidtong mga 47 C.E., kaipuhan an sarong bagay tanganing madagka an mga paraebanghelyo na tawan nin orog na atension an mga nasyon sa daga na daing gayo nahuhulitan.
8. Ngonyan na 1992, ano na an nagibo kan Paadalan sa Gilead?
8 An mga pangangalad asin paglamag kan panahon nin guerra dai kayang papondohon an makapangyarihan na banal na espiritu ni Jehova sa pagpahiro sa saiyang mga lingkod na mag-andam para sa orog pang pag-oswag. Kan 1943, kan nasa kainitan an Guerra Mundial II, inorganisar kan organisasyon nin Dios an Sa-Bibliang Paadalan sa Gilead kan Watchtower sa katuyohan na orog pang ilakop an maogmang bareta. Sagkod kan Marso 1992, 6,517 misyonero na an ikinasugo kan paadalan na ini sa 171 laen-laen na nasyon. Dugang pa, tinokdoan an mga lalaki na mangataman sa mga sanga kan Watch Tower Society sa ibang kadagaan. Ngonyan na 1992, sa 97 parakoordinar kan Komite kan Sanga, 75 an tinokdoan sa Gilead.
9. Anong mga programa nin pagtotokdo an nagkaigwa nin kabtang sa pag-oswag kan pag-ebanghelyo asin paggibo nin mga disipulo?
9 Apuwera sa Paadalan sa Gilead, an iba pang programa nin pagtotokdo sinangkapan an banwaan ni Jehova na pahiwason asin paoswagon an saindang pag-ebanghelyo. Halimbawa, an Teokratikong Paadalan sa Pagmiministro nagpupunsionar sa mga kongregasyon kan mga Saksi ni Jehova sa bilog na daga. An areglong ini, kaiba kan semanal na Pagtiripon sa Paglilingkod, tinokdoan an minilyon na parahayag kan Kahadean na magin epektibo sa ministeryo sa publiko. Yaon man an Pankahadean na Paadalan sa Pagmiministro, na nagtatao nin mahalagang pagtotokdo sa kamagurangan asin ministeryal na mga lingkod tangani na mapangatamanan ninda nin mas marahay pa an nagdadakol na kongregasyon. An Paadalan sa Paglilingkod Bilang Payunir nakatabang sa dakol na bilog na panahon na paraebanghelyo na magin orog na epektibo sa saindang paghuhulit. Mas bago pa sana, nagkaigwa nin Paadalan sa Ministeryal na Pagtotokdo sa laen-laen na nasyon sa pagtabang sa daing agom na kamagurangan asin ministeryal na lingkod na magin modernong mga Timoteo.
10. Ano an ibinunga kan gabos na marahayon na pagtotokdo na itinao paagi sa organisasyon nin Dios? (Iiba an impormasyon sa kahon.)
10 Ano an ibinunga kan gabos na pagtotokdong ini? Kan 1991, naabot nin mga Saksi ni Jehova an pinakahalangkaw na bilang na labing apat na milyon na parabalangibog kan Kahadean na aktibo sa 212 nasyon. Minsan siring, bakong arog kan situwasyon kaidtong 1939, an labing 70 porsiento kaini hale sa Katoliko, Ortodokso, bakong Kristiano, o iba pang kadagaan, na bakong Ingles an pangenot na tataramon.—Helingon an kahon na “Pag-oswag Poon kan 1939.”
Kun Taano ta Mapanggana
11. Kiisay iinatribuwir ni apostol Pablo an kapangganahan nia bilang ministro?
11 Dai sinasadiri nin mga Saksi ni Jehova an kaomawan para sa pag-oswag na ini. Imbes, hiniheling ninda an saindang gibohon sa paagi na kapareho ni apostol Pablo, arog kan paliwanag nia sa saiyang surat sa mga taga-Corinto. “Kaya, ano si Apolos? Iyo, ano si Pablo? Mga ministro na huli sa sainda kamo nagin nagturubod, sono sa itinao kan Kagurangnan sa lambang saro. Ako an nagtanom, si Apolos an nagbaribi, alagad an Dios iyo an nagpapatubo; kaya minsan an nagtatanom daing halaga ni an nagbabaribi, kundi an Dios na nagpapatubo kaiyan. Huli ta kami mga katabang nin Dios. Kamo an oma nin Dios na kinukultibar, an edipisyo nin Dios.”—1 Corinto 3:5-7, 9.
12. (a) Ano an kabtang kan Tataramon nin Dios sa mapangganang Kristianong pag-ebanghelyo? (b) Siisay an ninombrahan na Payo kan Kristianong kongregasyon, asin ano an sarong mahalagang paagi na ipaheling an satong pagpasakop sa saiyang pagkapayo?
12 Daing duwa-duwa na an pambihirang pagdakol nin mga Saksi ni Jehova huli sa bendisyon nin Dios. Iyan gibohon nin Dios. Sa pakaaram kan katotoohan na ini, sinda naghihingoa sa regular na pag-adal sa Tataramon nin Dios. Ibinabasar ninda sa Biblia an gabos na itinotokdo ninda sa saindang pag-ebanghelyo. (1 Corinto 4:6; 2 Timoteo 3:16) An saro pang liyabe sa saindang mapangganang pag-ebanghelyo iyo an lubos na pagmidbid ninda sa Saro na ninombrahan nin Dios bilang Payo kan kongregasyon, an Kagurangnan na si Jesu-Cristo. (Efeso 5:23) Ipinaheling ini kan mga Kristiano kan enot na siglo paagi sa pagkooperar sa mga ninombrahan ni Jesus bilang mga apostol. An mga lalaking ini, kaiba an iba pang kamagurangan sa kongregasyon sa Jerusalem, iyo an nagkompuwesto sa Kristianong namamahalang grupo kan enot na siglo. Hale sa langit ginamit kan Kagurangnan na Jesu-Cristo an grupong ini nin maygurang na mga Kristiano sa paghusay sa mga isyu asin pagtao nin giya sa gibong pag-ebanghelyo. An mahigos na kooperasyon ni Pablo sa banal na areglong ini nagbunga nin mga pag-oswag sa mga kongregasyon na sinongko nia. (Gibo 16:4, 5; Galacia 2:9) Siring man ngonyan, paagi sa marigon na pangangapot sa Tataramon nin Dios asin mahigos na pagkooperar sa paggiya na gikan sa Namamahalang Grupo, an Kristianong mga paraebanghelyo nakaseseguro sa kapangganahan sa saindang ministeryo.—Tito 1:9; Hebreo 13:17.
Ibilang an Iba na Mas Halangkaw
13, 14. (a) Ano an hatol na itinao ni apostol Pablo na nasusurat sa Filipos 2:1-4? (b) Taano ta mahalaga na girumdomon an hatol na ini mantang nakikakabtang sa pag-ebanghelyo?
13 Si apostol Pablo nagpaheling nin tunay na pagkamoot sa mga naghahanap kan katotoohan asin dai nagpaheling nin pagpalangkaw o pagpaorog sa rasa. Kaya, nahatolan nia an mga kapagtubod na ‘ibilang an iba na mas halangkaw.’—Filipos 2:1-4.
14 Siring man, an tunay na Kristianong mga paraebanghelyo ngonyan bakong mapalangkaw kun nakiiiba sa mga tawong laen man an rasa asin pinaghalean. An saro sa mga Saksi ni Jehova hale sa Estados Unidos, na nadestino bilang misyonero sa Aprika, nagsasabi: “Basta aram ko na kami bakong halangkaw. Seguro mas dakol an samong kuwarta asin an inaapod na pormal na edukasyon, pero sinda [an lokal na mga tawo] may mga kuwalidad na nakalalabi sa samo.”
15. Paano an mga nadestino sa ibang nasyon makapaheheling nin tunay na paggalang sa magigin mga disipulo?
15 Tunay na sa pagpaheling nin tunay na paggalang sa mga dinadarahan niato kan maogmang bareta, gigibohon niatong mas pasil para sa sainda na akoon an mensahe kan Biblia. Nakatatabang man kun an paraebanghelyong misyonero ipinaheheling na naoogma siang umistar kaiba kan mga tawong isinugong tabangan nia. An sarong mapangganang misyonero na 38 anyos na sa Aprika nagpapaliwanag: “Namamatean ko sa irarom kan boot ko na ini na an sakong istada, asin an mga yaon sa kongregasyon na nadestinohan ko sakong mga tugang na lalaki asin babae. Kun nagbabakasyon ako sa Canada, dai ako nakamamate na ako nasa sadiri kong harong. Sa huring saro o duwang semana ko sa Canada, gustong-gusto ko nang magpuli. Iyan an permi kong namamatean. Sinasabi ko sa sakong mga inaadalan sa Biblia saka sa mga tugang kun gurano ako kaogma na makapuli, asin inaapresyar ninda na gusto kong makaibanan sinda.”—1 Tesalonica 2:8.
16, 17. (a) Anong angat an inako nin dakol na misyonero asin lokal na mga paraebanghelyo tanganing magin orog na epektibo sa saindang ministeryo? (b) Ano an nagin eksperyensia nin sarong misyonera huli sa pagtaram sa lokal na tataramon?
16 Kun nakanonompong sinda nin dakulang grupo na laen man an tataramon sa saindang lokal na mga teritoryo, an iba naghingoa na makanood kan tataramon na iyan, na paagi kaini ipinaheheling na ibinibilang nindang mas halangkaw an iba. “Sa timog na Aprika,” an komento nin sarong misyonero, “kun beses may pagdiskompiar sa pag-oltanan nin mga may Aprikanong ginikanan asin Europeong ginikanan. Pero an pagmateng ini biglang nahahale kan pagtaram mi sa lokal na tataramon.” An pagtaram sa tataramon kan mga dinadarahan niato kan maogmang bareta dakulang tabang na mataros an saindang puso. Iyan nagkakaipo nin pagpapagal asin mapakumbabang pagkadesidido. An sarong misyonero sa sarong nasyon sa Asia nagpapaliwanag: “Puwedeng magin pagbalo an perming pagkasala mantang permi ka man na pinagngingisihan sa mga sala mo. Tibaad garo baga mas pasil na pumondo na sana.” Minsan siring, an pagkamoot sa Dios asin sa kapwa nakatabang sa misyonerong ini na maghingoa.—Marcos 12:30, 31.
17 Siyempre, an mga tawo napahihiro kun an tagaibang nasyon naghihingoa na ihiras an maogmang bareta sa saindang tataramon. Kun beses iyan nagbubunga nin mga bendisyon na dai linalaoman. An sarong misyonera sa nasyon nin Lesoto sa Aprika kinakaolay sa Sesoto an sarong babae, na nagtatrabaho sa sarong tindahan nin mga kukurtinahon. An sarong ministro nin gobyerno hale sa saro pang nasyon sa Aprika namamasyar duman asin nadangog an orolay. Nagdolok sia asin mainit na inomaw an misyonera, na an resulta pinonan na kaolayon kan misyonera an ministro nin gobyerno sa sadiri niang tataramon. “Taano ta dai ka magduman sa [nasyon ko] asin magtrabaho ka sa kaibanan kan samong banwaan, mantang tatao ka man na mag-Swahili?” an hapot nia. Mataktika, an misyonera nagsimbag: “Marahayon kutana iyan. Alagad ta saro ako sa mga Saksi ni Jehova, asin sa presente an samong gibohon ipinangangalad kan ley sa saindong nasyon.” “Tabi,” an simbag nia, “dai mo honaon na kami gabos tumang sa saindong gibohon. Dakol kaming oyon sa mga Saksi ni Jehova. Tibaad umabot an aldaw na kamo makapagtotokdong daing kaolangan sa tahaw kan samong banwaan.” Pakaagi nin pirang panahon, an misyonera naogmang maaraman na an mga Saksi ni Jehova tinawan nin libertad sa pagsamba sa nasyon na idto.
Andam na Ipahunod an mga Diretso
18, 19. (a) Sa anong mahalagang paagi na hiningoa ni Pablo na arogon an saiyang Kagurangnan, si Jesu-Cristo? (b) Isaysay an sarong eksperyensia (an nasa parapo o sadiri nindo) tanganing ipaheling an halaga nin paglikay sa ano man na dahelan na masingkog an mga dinadarahan niato kan maogmang bareta.
18 Kan isurat ni apostol Pablo an: “Magin kamong mga paraarog sa sako, siring na ako paraarog ki Cristo,” bago pa sana niang ipaliwanag an pangangaipo na likayan an makapasingkog sa iba, na sinasabi: “Kamo man nagkakakan o nag-iinom o ano man an saindong ginigibo, gibohon an gabos na bagay sa ikamumuraway nin Dios. Dai kamo magin mga dahelan nin pagkasingkog sa mga Judio asin sa mga Griego man patin sa kongregasyon nin Dios, kun paanong ako nagpapaoyon sa gabos na tawo sa gabos na bagay, na dai ko hinahanap an sadiri kong kapakanan kundi an sa dakol, tangani sindang maligtas.”—1 Corinto 10:31-33; 11:1.
19 An mga paraebanghelyo na arog ni Pablo, na andam na magsakripisyo para sa mga hinuhulitan ninda, nag-aani nin mga bendisyon. Halimbawa, sa sarong nasyon sa Aprika, an sarong mag-agom na misyonero nagduman sa sarong lokal na otel para sa pamanggihan sa pagselebrar kan anibersaryo kan saindang kasal. Kan primero an plano ninda humagad nin arak na maiinom mientras na nagkakakan, mantang dai man kinokondenar sa Biblia an tama sanang paggamit nin mga inomon na de alkohol. (Salmo 104:15) Pero nagdesisyon an mag-agom na ini na dai na sana ta tibaad iyan dai magustohan kan mga tagaduman. “Pakaagi nin pirang panahon,” an paggirumdom kan lalaki, “nanompongan mi an sarong lalaki na kusinero sa otel na idto, asin naponan mi an pakipag-adal sa saiya sa Biblia. Pakaagi pa nin pirang panahon sinabihan nia kami: ‘Nagigirumdoman nindo kan kamo mamanggi sa otel? Yaon kami gabos kaidto sa likod kan pinto kan kusina na minamasdan kamo. Aram nindo, sinabihan kami kan mga misyonero kan iglesya na sala na kami uminom. Pero, kun sinda minaduman sa otel, naghahagad sinda nin arak. Kaya nagdesisyon kami na kun kamo maghagad nin arak, dai kami maghihinanyog sa saindo kun kamo maghulit sa samo.’” Ngonyan, an kusinerong idto asin an iba pa na nagtatrabaho sa otel bautisado nang mga Saksi.
Kadakol Pa kan Gigibohon
20. Taano ta kaipuhan na kita magtagal bilang mahigos na mga paraebanghelyo, asin anong magayagayang pribilehiyo an inaaprobetsaran nin dakol?
20 Mantang marikas na nagdadangadang an katapusan kan maraot na palakaw na ini, dakol pa an nagmamawot na makadangog kan maogmang bareta, asin mas kaipuhan kisa kasuarin man na an lambang Kristiano magtagal bilang maimbod na paraebanghelyo. (Mateo 24:13) Madudugangan daw nindo an saindong pakikikabtang sa gibohon na ini paagi sa pagigin paraebanghelyo sa espesyal na sentido arog ni Felipe, Pablo, Bernabe, Silas, asin Timoteo? Dakol an minagibo nin kaagid kaiyan paagi sa pagpayunir asin magpresentar na maglingkod sa mga lugar na mas dakula an pangangaipo.
21. Sa anong paagi na “an sarong dakulang tata na pasiring sa gibohon” binukasan sa banwaan ni Jehova?
21 Bago pa sana, nabukasan an mahihiwas na langtad sa pag-ebanghelyo sa mga nasyon nin Aprika, Asia, asin Sirangan na Europa, na kaidto ipinangangalad an gibohon nin mga Saksi ni Jehova. Kapareho ni apostol Pablo, “an sarong dakulang tata na pasiring sa gibohon binukasan” sa banwaan ni Jehova. (1 Corinto 16:9) Halimbawa, an mga paraebanghelyong misyonero na bago pa sanang umabot sa nasyon nin Mozambique sa Aprika dai nakakaya an bilang nin mga tawo na gustong mag-adal sa Biblia. Kanigoan an kaogmahan niato na an gibohon kan mga Saksi ni Jehova nagin legal sa nasyon na iyan poon kan Pebrero 11, 1991!
22. Baga man nahuhulitan nin marhay o dai an satong lokal na teritoryo, kita gabos kaipuhan na magin determinadong gibohon an ano?
22 Sa kadagaan na kita perming may libertad sa pagsamba, nagkakamit man nin padagos na mga pag-oswag an satong mga tugang. Iyo, saen man kita nag-iistar, “dakol [pa] an gigibohon sa gibohon kan Kagurangnan.” (1 Corinto 15:58) Mantang siring, ipadagos niatong gamiton nin madonong an natatadang panahon mantang an kada saro sa sato ‘ginigibo an gibohon nin sarong paraebanghelyo, na lubos na inootob an satong ministeryo.’—2 Timoteo 4:5; Efeso 5:15, 16.
Ikapaliliwanag daw Nindo?
◻ Ano an paraebanghelyo?
◻ Paano nadugangan an laog kan maogmang bareta pakalihis kan 1914?
◻ Paano nag-oswag an pag-ebanghelyo poon kan 1919?
◻ Anong pangenot na mga bagay an nakakontribuwir sa kapangganahan kan pag-ebanghelyo?
[Kahon sa pahina 17]
Pag-oswag Poon kan 1939
Helinga an mga halimbawa hale sa tolong kontinente na duman idinestino an mga misyonerong nag-adal sa Gilead. Kan 1939 636 sana an parabalangibog kan Kahadean na nagrereport sa Aprika Oksidental. Pag-abot nin 1991 an bilang na ini nagin nang labi sa 200,000 sa 12 nasyon nin Aprika Oksidental. Nakatabang man an mga misyonero sa pambihirang mga pag-oswag sa mga nasyon sa Amerika del Sur. An saro Brazil, na nagdakol poon sa 114 parabalangibog kan Kahadean kan 1939 sagkod sa 335,039 kan Abril 1992. An kaagid na pagtalubo nangyari pag-abot nin mga misyonero sa mga nasyon sa Asia. Kan Guerra Mundial II, makuring pinaglamag an pipira sanang Saksi ni Jehova sa Hapon, asin napondo an saindang gibohon. Dangan, kan 1949, nag-abot an 13 misyonero tanganing tumabang sa pagreorganisar sa gibohon. Kan taon na idto nin paglilingkod, mayo pang sampulong parahayag na tagaduman an nagreport nin paglilingkod sa langtad para sa bilog na Hapon, mantang kan Abril 1992 an kagabsan na bilang nin parahayag nakaabot sa 167,370.
[Kahon sa pahina 19]
An Kakristianohan Asin an Problema sa Tataramon
An ibang misyonero kan Kakristianohan odok na naghingoa na makanood nin ibang tataramon, pero an dakol linaoman an lokal na mga tawo na magtaram kan saindang tataramon na Europeo. Arog kan paliwanag ni Geoffrey Moorhouse sa saiyang librong The Missionaries:
“An problema parateng marhay na an pagheling sa pakanood nin propiong tataramon paagi sana na matradusir an Kasuratan. Kakadikit na paghihingoa an ginibo, magsalang kan mga indibiduwal o kan mga sosyedad na pinagtatrabawohan ninda, na masierto na an misyonero makapakipag-olay sa tubong tagaduman sa saiyang tataramon na may tibay sa pagtaram na iyan sana puwedeng magbunga nin hararom na pagkasinabotan nin duwang tawo. An kada misyonero nakanonood nin pasarosarong lokal na tataramon . . . Apuwera kaiyan, sa kadaklan ginigibo an pakikikomunikar sa makamomondo asin nakapamamangmang na putol-putol na Ingles, na ipinamumugtak na an tubong Aprikano dapat na pumasakop sa mga pamantayan kan bisitang Ingles. Sa pinakamaraot, ini saro pang tanda nin pagkasuperyor sa rasa.”
Kan 1922 an School of Oriental and African Studies sa Londres nagpublikar nin report sa problema sa tataramon. “An opinyon mi,” an sabi kan report, “an promedyong grado nin abilidad na naabot nin mga misyonero sa dialekto . . . hababaon sa makamomondo asin peligroso pa nganing sokol.”
Poon pa kaidto ibinilang kan mga misyonero kan Watch Tower Society na kaipuhan an pakanood kan lokal na tataramon, na nakatatabang na ikapaliwanag an kapangganahan ninda sa langtad nin pagmimisyonero.