Pagkamoot (Agape)—Kun Ano an Bakong Kahulogan Kaiyan Asin Kun Ano Iyan
“Idagdag sa saindong . . . kapadangatan sa tugang an pagkamoot.”—2 PEDRO 1:5, 7.
1. (a) Anong kuwalidad an ipinaoorog kan Biblia? (b) Anong apat na termino sa Griego an parateng tinatradusir na “pagkamoot,” asin arin an sinasabi sa 1 Juan 4:8?
KUN igwa nin sarong kuwalidad o ugale na ipinaoorog kan Tataramon nin Dios, an Biblia, iyan an pagkamoot. Sa Griego, an orihinal na lenguahe kan Kristianong Kasuratan, may apat na termino na parateng tinatradusir na “pagkamoot.” An pagkamoot na boot niatong pag-olayan ngonyan bakong an eʹros (termino na mayo sa Kristianong Griegong Kasuratan), na basado sa seksuwal na atraksion; ni an stor·geʹ, pagmate na basado sa relasyon sa dugo; ni an phi·liʹa, mainit na pagkamoot sa pagkakatood basado sa pag-apresyar sa lambang saro, na ipinaliliwanag sa sinusundan na artikulo. Imbes, iyan an a·gaʹpe—an pagkamoot na basado sa prinsipyo, na masasabing kapareho sa kahulogan nin pagigin bakong paslo, an pagkamoot na sinambit ni apostol Juan kan sia magsabi: “An Dios pagkamoot.”—1 Juan 4:8.
2. Ano an marahayon na sinabi manongod sa pagkamoot (a·gaʹpe)?
2 Mapadapit sa pagkamoot na ini (a·gaʹpe), si Propesor William Barclay nagsasabi sa saiyang New Testament Words: “An agapē may koneksion sa isip: iyan bako sanang emosyon na basta na sana minalataw sa satong puso [arog kan puwedeng mangyari sa phi·liʹa]; iyan sarong prinsipyo na sinusunod niato sa buhay. An agapē may koneksion nanggad sa kabotan. Iyan pakadaog, kapangganahan, asin bagay na nagibo. Mayo noarin man nin natural na namoot sa saiyang mga kaiwal. An pagkamoot sa mga kaiwal pakadaog sa gabos niatong natural na tendensia asin emosyon. Ining agapē . . . sa katotoohan iyo an kapangyarihan na kamotan an bakong madaling kamotan, kamotan an mga tawo na dai niato gusto.”
3. Anong pagdodoon an ginibo ni Jesu-Cristo asin ni Pablo sa pagkamoot?
3 Iyo, an saro sa mga bagay na nagpapalaen kan dalisay na pagsamba ki Jehova Dios sa gabos na ibang klase nin pagsamba iyo an pagdodoon kaiyan sa klaseng ini nin pagkamoot. Tama an pagkasabi ni Jesu-Cristo kan duwang kadarudakulaing togon: “An enot, . . . ‘Mamotan mo si Jehova na saimong Dios sa bilog mong puso asin sa bilog mong kalag asin sa bilog mong isip patin sa bilog mong kosog.’ An ikaduwa iyo ini, ‘Mamotan mo an saimong kataed siring sa saimo man sana.’ Mayo na nin ibang pagboot na orog kaini.” (Marcos 12:29-31) Siring man kaiyan an pagkadoon ni apostol Pablo sa pagkamoot sa kapitulo 13 kan 1 Corinto. Pakadoonan na an pagkamoot iyo an pangenot na kuwalidad na dai puwedeng mawara, tinapos nia iyan sa pagsabing: “Ngonyan, minsan siring, nagdadanay an pagtubod, paglaom, pagkamoot, an tolong ini; alagad an nangongorog kaini iyo an pagkamoot.” (1 Corinto 13:13) Tama an sabi ni Jesus na an pagkamoot iyo an nagpapamidbid na tanda kan saiyang mga parasunod.—Juan 13:35.
Mga Bagay na Bakong Kahulogan nin Pagkamoot
4. Pirang negatibo asin pirang positibong bagay sa pagkamoot an nasambitan ni Pablo sa 1 Corinto 13:4-8?
4 May mga nagsabi na mas pasil na isabi kun ano an bakong kahulogan nin pagkamoot kisa isabi kun ano iyan. May katotoohan iyan, ta si apostol Pablo sa saiyang kapitulo dapit sa pagkamoot, an 1 Corinto 13, sa bersikulo 4 sagkod 8, nagsasambit nin siyam na bagay na bakong kahulogan nin pagkamoot asin pitong bagay na kahulogan kaiyan.
5. Paano tinawan nin kahulogan an “pag-imon,” asin paano iyan ginagamit sa positibong sentido sa Kasuratan?
5 An enot na bagay na sinasabi ni Pablo na bakong kahulogan nin pagkamoot iyo na iyan “bakong maimon.” Nagkakaipo iyan nin kadikit na paliwanag ta may positibo asin negatibong mga bagay an pag-imon. Tinawan nin kahulogan nin sarong diksionaryo an “maimon” na “dai nagtotogot sa pagriribal” asin “naghahagad nin dai nababangang debosyon.” Kaya, nagsabi si Moises sa Exodo 34:14: “Dai ka maghorohod sa ibang dios, huli ta si Jehova, na an ngaran Maimon, sia Dios na maimon.” Sa Exodo 20:5, si Jehova nagsasabi: “Ako si Jehova na saimong Dios sarong Dios na naghahagad nin dai nababangang debosyon.” Sa kaagid na ideya, si apostol Pablo nagsurat: “Ipinangingimon ko kamo nin diosnon na pangimon.”—2 Corinto 11:2.
6. Anong mga halimbawa sa Kasuratan an nagpapaheling kun taano ta bakong maimon an pagkamoot?
6 Minsan siring, sa pankagabsan, an “pag-imon” may maraot na kahulogan, na iyo an dahelan na iyan ilinilista kaiba kan mga gibo kan laman sa Galacia 5:20. Iyo, an siring na pag-imon paslo asin pinoponan nin pagkaongis, asin an pagkaongis iyo an kabaliktaran nin pagkamoot. An pag-imon nagpangyari ki Cain na ikaongis si Abel sagkod na gadanon sia, asin pinapangyari kaiyan an sampulong tugang sa ama ni Jose na ikaongis sia sagkod na magmawot na gadanon sia. An pagkamoot dai mapag-imon na nauuri sa iba huli sa saindang mga rogaring o bentaha, arog kan may pag-imon na pagkauri ni Hadeng Acab ki Nabot huli sa saiyang ubasan.—1 Hade 21:1-19.
7. (a) Anong pangyayari an nagpapaheling na si Jehova anggot sa pagpalangkaw? (b) Taano an pagkamoot ta dai nagpapalangkaw minsan sa paaging dai iniisip?
7 Sumunod na sinasabi sato ni Pablo na an pagkamoot “dai nagpapalangkaw.” An pagpapalangkaw nagpaparisa nin kadaihan nin pagkamoot, ta pinangyayari kaiyan na ibugtak nin saro an saiyang sadiri na mas halangkaw sa iba. Si Jehova anggot sa mga mapalangkaw, arog kan maheheling sa pagpababa nia ki Hadeng Nabucodonosor kan sia magpalangkaw. (Daniel 4:30-35) An pagpalangkaw sa parate ginigibo na dai iniisip huli sa sobrang pagkaogma sa sadiring mga nagibo o rogaring. An iba tibaad may tendensiang ipaghambog an saindang kapangganahan sa Kristianong ministeryo. An iba kapareho kan magurang sa kongregasyon na dai nakapogol na apodan sa telepono an saiyang mga katood tanganing sabihan sinda manongod sa pakabakal nia nin bagong kotse na haros $50,000 an kantidad. Iyan gabos bakong mamomoton ta ibinubugtak kaiyan na mas halangkaw an nagpapalangkaw sa mga nagdadangog saiya.
8. (a) Ano an kaisipan ni Jehova manongod sa mga maabhaw? (b) Taano ta dai minahiro nin siring kaiyan an pagkamoot?
8 Dangan sinasabi sato na an pagkamoot “dai nagpapaabhaw.” An saro na maabhaw, o mapaabaw-abaw, daing pagkamoot na ilinalangkaw an sadiri sa iba. An siring na kaisipan bako nanggad na madonong ta “an Dios minatumang sa mga mapaabaw-abaw, alagad sia minatao nin dai na kutana maninigong kabootan sa mga mapakumbaba.” (Santiago 4:6) An pagkamoot minahiro sa kabaliktaran na gayong paagi; ibinibilang kaiyan an iba na mas halangkaw. Isinurat ni Pablo sa Filipos 2:2, 3: “Giboha nindong magin lubos an sakong kaogmahan na kamo nasa saro sanang pag-isip asin igwa kan iyo man sanang pagkamoot, na nagkakaborogkos sa kalag, na nangangapot sa saro sanang kaisipan, na dai naggigibo nin ano man huli sa iriwal o huli sa kapalangkawan, kundi sa kapakumbabaan nin pag-isip na ibinibilang an iba na mas halangkaw kisa saindo.” An siring na kaisipan pinagigin pamugtak an boot nin iba, mantang an tawong mapaabaw-abaw riniribok an boot nin iba huli sa pakikiiwal.
9. Taano an pagkamoot ta dai naggigibo kan bakong maninigo?
9 Sinasabi pa ni Pablo na an pagkamoot “dai naggigibo kan bakong maninigo.” Tinatawan nin kahulogan kan diksionaryo an “bakong maninigo” na “dai nanggad dapat o sala sa ugale o moral.” An saro na naggigibo kan bakong maninigo (bakong mamomoton) dai iniintindi an saboot nin iba. An dakol na bersion kan Biblia tinatradusir an Griego na “bastos.” Minimenus nin siring na tawo an ibinibilang na maninigo asin marahay. Tunay na an mamomoton na konsiderasyon sa iba mangangahulogan nin paglikay sa gabos na bastos o bakong maninigo, mga bagay na nakapaaanggot asin nakapakukubhan pa ngani.
Iba Pang Bagay na Bakong Kahulogan kan Pagkamoot
10. Sa anong paagi na an pagkamoot dai naghahanap kan saiyang sadiring kapakanan?
10 Sumunod sinasabi sato na an pagkamoot “dai naghahanap kan saiyang sadiring kapakanan,” an boot sabihon, kun may kustion dapit sa personal niatong kapakanan asin kan sa iba. An apostol nagsasabi sa iba pang lugar: “Mayong tawo na naongis sa saiyang sadiring laman; kundi pinapakakan nia asin inaataman iyan.” (Efeso 5:29) Pero kun an satong kapakanan tumang sa kapakanan nin iba asin mayo man nin ibang prinsipyo sa Biblia na napapalabot, an maninigong gibohon niato arog kan ginibo ni Abraham ki Lot, na mamomoton na itogot na papilion an ibang tawo.—Genesis 13:8-11.
11. Ano an boot sabihon kan bagay na an pagkamoot dai napaaanggot?
11 An pagkamoot dai man madaling maanggot. Kaya sinasabi sato ni Pablo na an pagkamoot “dai napaaanggot.” Iyan bakong masiri. Iyan nagpopogol sa sadiri. An mga may agom nangorognang maninigong isapuso an hatol na ini paagi sa paglikay sa pagtinaraman nin makosog sa kadaihan nin pasensia o pagsinilyakan. May mga kamugtakan na madalion na mapaanggot, na dahelan na namatean ni Pablo an pangangaipo na hatolan si Timoteo: “An oripon nin Kagurangnan dai maninigong makipag-iwal, kundi maninigong magin maboot sa gabos, angay na magtokdo, padagos na nagpopogol sa irarom nin karatan”—iyo, dai naaanggot—“nagtotokdo na may kahoyoan duman sa mga minatumang.”—2 Timoteo 2:24, 25.
12. (a) Sa anong paagi na an pagkamoot dai naggigirumdom kan maraot? (b) Taano ta bakong madonong na tandaan an maraot?
12 Sa pagpapadagos kan mga bagay na bakong kahulogan kan pagkamoot, si Pablo nagsasadol: “An pagkamoot . . . dai naggigirumdom kan maraot.” Iyan dai nangangahulogan na dai pinagririsa kan pagkamoot an maraot na gibo. Ipinaheling ni Jesus kun ano an gigibohon niato kun kita nagibohan nin grabeng karatan. (Mateo 18:15-17) Pero an pagkamoot dai kita tinotogotan na padagos na magsentir, magtanom nin maraot na boot. An dai paggirumdom kan maraot nangangahulogan na magin mapagpatawad asin lingawan na iyan oras na an bagay naasikaso na sa Makakasuratan na paagi. Iyo, dai nindo padusahan an sadiri o gibohon na miserable an sadiri paagi sa pagparaisip-isip kan salang gibo, na tinatandaan an maraot!
13. Ano an boot sabihon kan dai pag-ogma sa karatan, asin taano ta dai iyan ginigibo nin pagkamoot?
13 Dugang pa, sinasabi sato na an pagkamoot “dai nag-oogma sa karatan.” Ipinag-oogma kan kinaban an karatan, arog kan maririsa sa pagigin popular nin madahas asin pornograpikong mga babasahon, pelikula, asin programa sa TV. An gabos na siring na pag-ogma paslo, na dai iniintindi an matanos na mga prinsipyo nin Dios o an kapakanan nin iba. An gabos na siring na paslong pag-ogma pagtanom sa laman asin pag-abot nin panahon mag-aani nin kalapaan sa laman.—Galacia 6:8.
14. Taano ta may kasarigan na masasabi na an pagkamoot dai nanggad nasusudya?
14 Ngonyan an ultimong dai ginigibo nin pagkamoot: “An pagkamoot dai nanggad nasusudya.” Primero, an pagkamoot nungka na nasusudya o natatapos huli ta an Dios pagkamoot, asin sia an “Hade na dai nin katapusan.” (1 Timoteo 1:17) Sa Roma 8:38, 39, sinisierto sato na an pagkamoot ni Jehova sa sato nungka na masusudya: “Ako naniniwala na ni an kagadanan ni an buhay ni an mga anghel ni an mga gobyerno ni an mga bagay na yaon na digdi ngonyan ni an mga bagay na madatong pa ni an mga kapangyarihan ni an kalangkawan ni an kararoman ni an arin man na ibang linalang makakapasuhay sa sato hale sa pagkamoot nin Dios na yaon dian ki Cristo Jesus na satong Kagurangnan.” Siring man, an pagkamoot dai nanggad nasusudya ta iyan nungka na nagkukulang. Kaya kan pagkamoot an ano man na okasyon, an ano man na angat.
Mga Bagay na Kahulogan nin Pagkamoot
15. Taano ta inienot na ilista ni Pablo an pakatios sa positibong mga bagay sa pagkamoot?
15 Sa pagpasiring ngonyan sa positibong lado, an mga bagay na kahulogan kan pagkamoot, pinoponan ni Pablo na: “An pagkamoot matinios.” May mga nagsabi na dai puwedeng magkaigwa nin pag-iribaibang Kristiano kun mayo nin pakatios, an boot sabihon, kun mayo nin mapasensiang pagtiniosan. Iyan huli ta kita gabos bakong sangkap, asin nasasakitan an iba sa satong mga pagkabakong sangkap asin pagkukulang. Bakong makangangalas na inienot na ilista ni apostol Pablo an bagay na ini sa kun ano an pagkamoot!
16. Sa anong mga paagi na an mga miembro nin pamilya makapaheheling nin kabootan sa lambang saro?
16 Sinasabi man ni Pablo na an pagkamoot “maboot.” An boot sabihon, an pagkamoot matinabang, mapaggirumdom, makonsiderasyon sa iba. An kabootan nahahayag sa mga bagay na dakula asin sadit. An Samaritanong marahay na kataed tunay na nagpaheling nin kabootan sa tawong hinipaan nin mga parahabon. (Lucas 10:30-37) An pagkamoot naoogma sa pagsabi nin “tabi.” An pagsabing, “Abotan an tinapay” sarong pagboot. An pagsabi ngunang “tabi” ginigibo iyan na pakiolay. An mga agom na lalaki maboot sa saindang agom kun kinukuyog ninda an hatol sa 1 Pedro 3:7: “Kamong mga agom na lalaki, padagos na makiiba sa siring na paagi sa sainda oyon sa kaaraman, na tinatawan sinda nin onra siring sa lalagan na mapapasaon, an babae, huli ta kamo man mga paramana sa kaibanan ninda kan dai na kutana maninigong biyaya nin buhay, tanganing an saindong mga pamibi dai maolang.” An mga agom na babae maboot sa saindang agom kun sinda pinahehelingan ninda nin “hararom na paggalang.” (Efeso 5:33) An mga ama maboot sa saindang mga aki kun kinukuyog ninda an hatol sa Efeso 6:4: “Kamo, mga ama, dai nindo pagpaanggoton an saindong mga aki, kundi padagos na padakulaon sinda sa disiplina asin pagtatanos nin isip ni Jehova.”
17. Ano an duwang paagi na an pagkamoot nag-oogma sa katotoohan?
17 An pagkamoot dai ipinag-oogma an karatan kundi “nag-oogma sa katotoohan.” An pagkamoot asin katotoohan magkapadis—an Dios pagkamoot, asin kadungan kaiyan, sia “Dios nin katotoohan.” (Salmo 31:5) An pagkamoot nag-oogma na maheling an katotoohan na dinadaog asin ibinubuyagyag an kaputikan; ini sarong dahelan kan dakulang pag-oswag na nangyayari sa bilang kan mga parasamba ki Jehova ngonyan. Minsan siring, mantang an katotoohan ipinaheheling na kabaliktaran nin karatan, puwede man na an punto iyo na an pagkamoot nag-oogma sa katanosan. An pagkamoot nag-oogma sa kapangganahan nin katanosan, arog kan ipinagboboot na gibohon kan mga parasamba ki Jehova sa pagbagsak kan Dakulang Babilonya.—Kapahayagan 18:20.
18. Sa anong sentido na an pagkamoot nagtitios kan gabos na bagay?
18 Sinasabi man sato ni Pablo na an pagkamoot “nagtitios kan gabos na bagay.” Arog kan ipinaheheling kan Kingdom Interlinear, an ideya iyo na tinatahoban kan pagkamoot an gabos na bagay. Dai iyan “nagsasabi nin sala” nin sarong tugang, arog kan tuod na gibohon kan maraot. (Salmo 50:20; Talinhaga 10:12; 17:9) Iyo, an ideya digdi kapareho kan sa 1 Pedro 4:8: “An pagkamoot nakatatahob sa dakol na kasalan.” Siyempre, an kaimbodan maolang sa saro sa pagtahob sa magagabat na kasalan tumang ki Jehova asin tumang sa Kristianong kongregasyon.
19. Sa anong paagi na an pagkamoot nagtutubod kan gabos na bagay?
19 An pagkamoot “nagtutubod kan gabos na bagay.” An pagkamoot positibo, bakong negatibo. Ini dai nangangahulogan na an pagkamoot madaling maloko. Iyan bakong listong maniwala sa nakakukubhan na mga kapahayagan. Pero tanganing an saro magkaigwa nin pagtubod sa Dios, an saro kaipuhan na magkaigwa kan determinasyon na tumubod. Kaya an pagkamoot bakong mapagduda, sobra kakritiko. Dai iyan nanlalaban na tumubod arog kan ateista, na dogmatikong nagsasabi na mayo nin Dios, ni arog man iyan kan agnostiko, na dogmatikong nagsasabi na imposible talaga na maaraman kun saen kita hale, kun taano ta yaon kita digdi, asin kun ano an mangyayari sa ngapit. An Tataramon nin Dios nagtatao sato nin garantiya mapadapit sa gabos na bagay na ini. An pagkamoot andam man na tumubod ta iyan mapagtiwala, bakong sobra kasuspetsoso.
20. Paano an pagkamoot konektado sa paglaom?
20 Sinisierto pa sato ni apostol Pablo na an pagkamoot “naglalaom kan gabos na bagay.” Mantang an pagkamoot positibo, bakong negatibo, iyan may marigon na paglaom sa gabos na ipinanunuga sa Tataramon nin Dios. Sinasabi sato: “An tawong nag-aarado kaipuhan na mag-arado na may paglaom asin an tawong naggiginik kaipuhan na gibohon iyan na may paglaom na makakakan.” (1 Corinto 9:10) Kun paanong an pagkamoot mapagtiwala, iyan man mapaglaom, perming naglalaom sa pinakamarahay.
21. Ano an garantiya sa Kasuratan na an pagkamoot nagtatagal?
21 Ultimo, sinisierto sa sato na an pagkamoot “nagtatagal kan gabos na bagay.” Iyan nagigibo kaiyan huli sa sinasabi sato ni apostol Pablo sa 1 Corinto 10:13: “Mayong sugot na maabot saindo kundi idto sanang dating namamatean nin tawo. Alagad an Dios maimbod, asin dai nia itotogot na kamo masugotan nin labi sa saindong makakaya, kundi kaibahan kan sugot matao man sia nin luluwasan tanganing iyan matagalan nindo.” Pahihiroon kita kan pagkamoot na helingon an dakol na halimbawa sa Kasuratan nin mga lingkod nin Dios na nakatagal, na an pangenot iyo si Jesu-Cristo, arog kan ipinagigirumdom sato sa Hebreo 12:2, 3.
22. Bilang mga aki nin Dios, anong nangongorog na kuwalidad an dapat na permi niatong hingoahon na ipaheling?
22 Tunay na an pagkamoot (a·gaʹpe) iyo an nangongorog na kuwalidad na kaipuhan na pataluboon niato bilang mga Kristiano, mga Saksi ni Jehova, kapwa sa kun ano an bakong kahulogan kaiyan asin sa kun ano iyan. Bilang mga aki nin Dios, permi logod kitang maghingoa na ipaheling an bungang ini kan espiritu nin Dios. An paggibo kaiyan pag-arog sa Dios, ta, girumdoma, “an Dios pagkamoot.”
Nagigirumdoman daw Nindo?
◻ Paano ipinaheheling ni Jesu-Cristo asin ni Pablo an pagigin nangongorog kan pagkamoot?
◻ An pagkamoot bakong maimon sa anong sentido?
◻ Paano an pagkamoot “nagtitios kan gabos na bagay”?
◻ Taano ta masasabi na an pagkamoot dai nanggad nasusudya?
◻ Sa anong duwang paagi na an pagkamoot nag-oogma sa katotoohan?
[Kahon sa pahina 21]
PAGKAMOOT (AGAPE)
Kun Ano an Bakong Kahulogan Kaiyan Kun Ano Iyan
1. Maimon 1. Matinios
2. Nagpapalangkaw 2. Maboot
3. Nagpapaabhaw 3. Nag-oogma sa katotoohan
4. Naggigibo kan bakong maninigo 4. Nagtitios kan gabos na bagay
5. Naghahanap kan saiyang sadiring kapakanan 5. Nagtutubod kan gabos na bagay
6. Napaaanggot 6. Naglalaom kan gabos na bagay
7. Naggigirumdom kan maraot 7. Nagtatagal kan gabos na bagay
8. Nag-oogma sa karatan
9. Nasusudya
[Mga ritrato sa pahina 18]
Ibinaba ni Jehova si Nabucodonosor huli sa pagpalangkaw