Maglaom ki Jehova Para sa Karangahan

“An Dios logod na nagtatao nin pakatagal asin karangahan magpangyari na kamo magkaigwa kan kaisipan na pareho kan ki Cristo Jesus.”​—ROMA 15:5.

 1. Taano an kada aldaw ta may darang orog na pangangaipo para sa karangahan?

AN KADA aldaw na minaagi may darang nag-oorog na pangangaipo para sa karangahan. Arog kan ikinomento nin sarong parasurat sa Biblia labing 1,900 na taon na an nakaagi, “an gabos na linalang padagos na nag-aaragrangay asin nagtitios nin kolog sagkod ngonyan.” (Roma 8:22) Sa satong panahon an ‘pag-agrangay’ asin “kolog” mas grabe kisa kasuarin pa man. Poon kan Guerra Mundial I, sunod-sunod na krisis an tinios nin katawohan sa porma nin mga guerra, krimen, asin natural na mga kalamidad na parateng konektado sa salang pagpalakaw nin tawo sa daga.​—Kapahayagan 11:18.

 2. (a) Siisay an pinakaresponsable sa presenteng mga kasakitan nin katawohan? (b) Anong katunayan an nagtatao sa sato nin basihan na maranga?

² Taano ta grabe an kasakitan sa satong panahon? Sa paglaladawan kan pag-apon ki Satanas hale sa kalangitan pagkamundag kan Kahadean kan 1914, an Biblia minasimbag: “Herak man kan daga asin kan dagat, huli ta huminilig na dian sa saindo an Diablo, na may dakulang kaanggotan, sa pakaaram na halipot na sana an saiyang panahon.” (Kapahayagan 12:12) An malinaw na ebidensia kan kaotoban kan hulang iyan nangangahulogan na haros nakaabot na kita sa katapusan kan maraot na pamamahala ni Satanas. Nakararanga nanggad na maaraman na an buhay sa daga madali nang bumalik sa matoninong na kamugtakan na yaon bago giyahan ni Satanas sa pagrebelde an enot niatong mga magurang!

 3. Kasuarin dai nangaipo nin karangahan an mga tawo?

³ Sa kapinonan, an Kaglalang sa tawo nagtao nin magayon na parke bilang istaran para sa enot na mag-agom na tawo. Idto yaon sa lugar na inapod Eden, na an kahulogan “Kawilihan” o “Kaalingan.” (Genesis 2:​8, nota sa ibaba) Apuera kaini, si Adan asin Eva may sangkap na salud, na may paglaom na nungka na magadan. Isip-isipa na sana an kadakol na bagay na dian makukultibar ninda an saindang mga abilidad​—an pagtanom, arte, pagtogdok, musika. Isip-isipa man an gabos na linalang na puede kutana nindang pag-adalan mantang inootob ninda an sugo sa sainda na sakopon an daga asin gibohon iyan na paraiso. (Genesis 1:28) Tunay nanggad, an buhay ni Adan asin Eva napano kutana, bakong nin pag-agrangay asin kolog, kundi nin kaalingan asin kawilihan. Malinaw na dai kutana sinda nangaipo nin karangahan.

4, 5. (a) Taano si Adan asin Eva ta dai nakapasar sa pagbalo sa pagkuyog? (b) Paano an katawohan nagkaigwa nin pangangaipo sa karangahan?

⁴ Minsan siring, an talagang kaipuhan ni Adan asin Eva pataluboon an hararom na pagkamoot asin apresasyon sa saindang maboot na langitnon na Ama. An siring na pagkamoot nakamotibar kutana sa sainda na kuyogon an Dios sa irarom nin gabos na kamugtakan. (Ikomparar an Juan 14:31.) Makamomondo, an satong orihinal na mga magurang pareho dai nakakuyog sa saindang may diretsong Soberano, si Jehova. Imbes, itinogot ninda na sinda mapairarom sa maraot na pamamahala nin sarong ruminaot na anghel, si Satanas na Diablo. Si Satanas an nagtentar ki Eva na magkasala asin kumakan kan ipinangangalad na bunga. Dangan nagkasala si Adan kan sia man kumakan kan bunga kan kahoy na manongod dian an Dios malinaw na nagpatanid: “Sa aldaw na kumakan ka kaiyan ika siertong magagadan.”​—Genesis 2:17.

⁵ Sa paaging ini, an makasalan na mag-agom nagpoon na magadan. Kan itinatao an sentensiang kagadanan, sinabi man nin Dios ki Adan: “Isumpa an daga huli sa saimo. Sa kolog makakan ka kan bunga kaiyan sa gabos na aldaw kan saimong buhay. Asin mga tonok saka binit an itutubo kaiyan para sa saimo, asin kaipuhan na kumakan ka kan tinanom sa oma.” (Genesis 3:​17, 18) Sa siring nawara ki Adan asin Eva an oportunidad na gibohon na paraiso an dai pa nakultibar na daga. Pinalayas sa Eden, kaipuhan na ikonsentrar ninda an saindang kosog sa masakit na pagkua nin kakanon sa dagang isinumpa. An mga gikan ninda, huling nagmana kaining makasalan, magagadanon na kamugtakan, nagkaipong marhay nin karangahan.​—Roma 5:12.

Naotob an Sarong Nakararangang Panuga

 6. (a) Anong nakararangang panuga an itinao nin Dios pagkatapos na magkasala an katawohan? (b) Anong hula manongod sa karangahan an itinaram ni Lamec?

⁶ Kan sinesentensiahan an parasutsut sa pagrebelde nin tawo, si Jehova nagin ‘Dios na nagtatao nin karangahan.’ (Roma 15:5) Ginibo nia iyan paagi sa panunuga na magsugo nin sarong “banhi” na sa huri makalda kan gikan ni Adan sa kapahapahamak na mga epekto kan pagrebelde ni Adan. (Genesis 3:15) Pag-abot nin panahon, an Dios nagtao man nin mga patanaw sa ngapit kan pagkaldang ini. Halimbawa, pinasabngan nia si Lamec, sarong harayo nang gikan ni Adan paagi sa aki niang si Set, na maghula manongod sa gigibohon kan aki ni Lamec: “An sarong ini magtatao sa sato nin karangahan sa satong trabaho asin sa kolog kan satong mga kamot na bunga kan daga na isinumpa ni Jehova.” (Genesis 5:29) Kaoyon sa panugang ini, an aking lalaki inapod na Noe, na sinasabot na nangangahulogan “Kapahingaloan” o “Konsolasyon.”

7, 8. (a) Anong situwasyon an nagbunga kan pagbasol ni Jehova manongod sa pagkalalang sa tawo, asin ano an katuyohan Niang gibohon bilang reaksion? (b) Paano inotob ni Noe an kahulogan kan saiyang ngaran?

⁷ Mientras tanto, si Satanas nakakukua nin mga parasunod sa nagkapirang langitnon na anghel. An mga ini nagmateryalisar bilang mga tawo asin nagkua nin magagayon na babaeng gikan ni Adan bilang agom. An bakong natural na mga pagsasarong iyan orog pang nakaparaot sa sosyedad nin tawo asin nagpaluwas nin daing Dios na rasa nin Nefilim, “mga paratumba,” na pinano nin kadahasan an daga. (Genesis 6:​1, 2, 4, 11; Judas 6) “Bilang resulta naheling ni Jehova na an karatan nin tawo labi-labi na sa daga . . . Asin si Jehova nagbasol na saiyang ginibo an mga tawo sa daga, asin ta nakolgan an saiyang puso.”​—Genesis 6:​5, 6.

⁸ Katuyohan ni Jehova na laglagon an maraot na kinaban na idto paagi sa panglobong baha, alagad enot nguna pinagibo nia si Noe nin sarong dahong sa pagpreserbar sa buhay. Sa siring, naligtas an rasa nin tawo asin an mga klase nin hayop. Seguradong kanigoan an kaginhawahan na namatean ni Noe asin kan saiyang pamilya pakalihis kan Baha kan sinda lumuwas sa dahong pasiring sa sarong nalinigan na daga! Nakararanga nanggad na maheling na mayo na an sumpa sa daga, na ginigibong mas pasil nang marhay an pagtatanom! Tunay nanggad, nagin totoo an hula ni Lamec, asin inotob ni Noe an kahulogan kan saiyang ngaran. (Genesis 8:21) Bilang fiel na lingkod nin Dios, si Noe nagin kasangkapan sa pagtao nin kadikit na “karangahan” sa katawohan. Minsan siring, an maraot na impluwensia ni Satanas asin kan saiyang demonyong mga anghel dai natapos kaiba kan Baha, asin an katawohan nagpapadagos na mag-agrangay sa irarom kan pagabat na kasalan, helang, asin kagadanan.

Saro na Orog na Dakula ki Noe

 9. Paano si Jesu-Cristo nagin paratabang asin pararanga sa nagsolsol na mga tawo?

⁹ Sa katapustapusi, sa katapusan kan mga 4,000 na taon kan kasaysayan nin tawo, nag-abot an ipinanugang Banhi. Pinahiro nin dakulang pagkamoot sa katawohan, isinugo ni Jehova Dios an saiyang bugtong na Aki sa daga tanganing magadan bilang pantubos sa makasalan na katawohan. (Juan 3:16) Si Jesu-Cristo nagtatao nin dakulang kaginhawahan sa nagsosolsol na mga parakasala na naggigibo nin pagtubod sa saiyang kagadanan bilang atang. An gabos na idinudusay an saindang buhay ki Jehova asin nagigin bautisadong mga disipulo kan saiyang Aki nakaeeksperyensia nin nagdadanay na kaginhawahan asin karangahan. (Mateo 11:​28-​30; 16:24) Sa ibong kan saindang pagkabakong sangkap, nakanonompong sinda nin hararom na kagayagayahan sa paglilingkod sa Dios na may malinig na konsensia. Nakararanga nanggad para sa sainda na maaraman na kun padagos sindang matubod ki Jesus, sinda babalosan nin buhay na daing katapusan! (Juan 3:​36; Hebreo 5:9) Kun huli sa kaluyahan makakomitir sinda nin magabat na kasalan, kun siring igwa sinda nin paratabang, o pararanga, dian sa binuhay liwat na Kagurangnan na Jesu-Cristo. (1 Juan 2:​1, 2) Paagi sa pagtuga kan kasalan na iyan asin sa paggibo nin Makakasuratan na mga paagi na malikayan an pagigin mga tuod sa kasalan, sinda nakagiginhawa, sa pakaaram na ‘an Dios fiel asin matanos tanganing ipatawad an saindang kasalan.’​—1 Juan 1:​9; 3:​6; Talinhaga 28:13.

10. Ano an nanonodan niato sa mga milagrong ginibo ni Jesus kan sia yaon digdi sa daga?

¹⁰ Mantang yaon sa daga, si Jesus nagtao man nin kaginhawahan paagi sa pagtao nin katalingkasan sa mga sinaniban nin demonyo, sa pagpaomay sa gabos na klase nin helang, asin sa pagbuhay liwat sa gadan na mga namomotan. Totoo, an siring na mga milagro temporaryo sana an itinaong pakinabang, ta pagkatapos an mga binendisyonan nin siring naggurang asin nagadan. Minsan siring, paagi kaiyan itinokdo ni Jesus an permanenteng mga bendisyon sa ngapit na saiyang ibububo sa bilog na katawohan. Ngonyan saro nang makakamhan na langitnon na Hade, sa dai na mahahaloy labi pa sa pagpalayas sana sa mga demonyo an gigibohon nia. Ihoholog nia sinda sa bungaw kaiba kan saindang poon, si Satanas, sa sarong kamugtakan nin kadaihan nin maginibo. Dangan mapoon an mamuraway na Sangribong Taon na Paghade ni Cristo.​—Lucas 8:​30, 31; Kapahayagan 20:​1, 2, 6.

11. Taano ta inapod ni Jesus an saiyang sadiri na “Kagurangnan kan sabbath”?

¹¹ Sinabi ni Jesus na sia “Kagurangnan kan sabbath,” asin dakol sa mga pagpaomay nia an ginibo sa aldaw nin Sabbath. (Mateo 12:​8-​13; Lucas 13:​14-​17; Juan 5:​15, 16; 9:14) Taano daw? Bueno, an Sabbath kabtang kan Ley nin Dios sa Israel asin sa siring nagserbing “anino kan marahay na mga bagay na madatong.” (Hebreo 10:1) An anom na aldaw kan semana para sa pagtrabaho nagpapagirumdom sa sato kan nakaaging 6,000 na taon nin pagkaoripon nin tawo sa mapan-aping pamamahala ni Satanas. An aldaw nin Sabbath sa katapusan kan semana nagpapagirumdom kan nakararangang kapahingaloan na maeeksperyensiahan nin katawohan durante kan Sangribong Taon na Paghade kan Orog na Dakulang Noe, si Jesu-Cristo.​—Ikomparar an 2 Pedro 3:8.

12. Anong nakararangang mga eksperyensia an malalaoman niato?

¹² Kanigoan na kaginhawahan an mamamatean kan daganon na mga sakop kan pamamahala ni Cristo kun, sa katapustapusi, makua ninda an saindang sadiri na lubos nang nakatalingkas sa maraot na impluwensia ni Satanas! Madatong an dugang pang karangahan mantang naeeksperyensiahan ninda an pagpaomay sa saindang pisikal, emosyonal, asin mental na mga kamatean. (Isaias 65:17) Dangan, isip-isipa na sana an labi-labi nindang kaogmahan mantang pinoponan nindang sabaton an mga namomotan na nagbalik hale sa kagadanan! Sa mga paaging ini an Dios ‘papahidon an gabos na luha sa saindang mga mata.’ (Kapahayagan 21:4) Mantang progresibong iinaaplikar an mga pakinabang sa pantubos na atang ni Jesus, an makinuyog na mga sakop kan Kahadean nin Dios mapasiring sa pagkasangkap, na nagigin lubos na talingkas sa gabos na maraot na epekto kan kasalan ni Adan. (Kapahayagan 22:​1-5) Dangan bubutasan si Satanas “sa halipot na panahon.” (Kapahayagan 20:​3, 7) An gabos na tawo na fiel na nagsuportar sa may diretsong soberaniya ni Jehova babalosan nin buhay na daing katapusan. Imahinara an dai ikaladawan na kagayagayahan asin kaginhawahan sa pagigin biyo nang ‘butas hale sa kaoripnan sa kalapaan’! Sa siring an makinuyog na katawohan magkakamit “kan mamuraway na katalingkasan kan mga aki nin Dios.”​—Roma 8:21.

13. Taano an gabos na tunay na Kristiano ta nagkakaipo kan karangahan na itinatao nin Dios?

¹³ Mientras tanto, padagos kitang nag-aagi sa pag-agrangay asin kolog na uso sa gabos na nabubuhay sa tahaw kan maraot na palakaw ni Satanas. An pagdakol nin pisikal na helang asin emosyonal na diperensia nakaaapektar sa gabos na klase nin tawo, kaiba an fiel na mga Kristiano. (Filipos 2:​25-​27; 1 Tesalonica 5:14) Apuera kaiyan, bilang mga Kristiano parate niatong tinitios an bakong makatanosan na pagtuyatuya asin paglamag na itinatambak sa sato ni Satanas huli sa ‘pagkuyog sa Dios bilang namamahala kisa sa mga tawo.’ (Gibo 5:29) Sa siring, tangani na kita makatagal sa paggibo kan kabotan nin Dios sagkod sa katapusan kan kinaban ni Satanas, kaipuhan niato an karangahan, tabang, asin kosog na itinatao Nia.

Kun Saen Makanonompong nin Karangahan

14. (a) Ano an ipinanuga ni Jesus kan banggi bago sia magadan? (b) Ano an kaipuhan tangani na kita lubos na makinabang sa karangahan na tao kan banal na espiritu nin Dios?

¹⁴ Kan banggi bago sia magadan, lininaw ni Jesus sa saiyang fiel na mga apostol na sa dai na mahahaloy babayaan nia sinda asin sia mabuelta sa saiyang Ama. Ini ikinaribok kan isip asin ikinamondo ninda. (Juan 13:​33, 36; 14:​27-​31) Minimidbid an pangangaipo ninda nin padagos na karangahan, si Jesus nanuga: “Makikimaherak ako sa Ama asin tatawan nia kamo nin saro pang pararanga tanganing makaibanan nindo sagkod lamang.” (Juan 14:​16, nota sa ibaba) An boot sabihon digdi ni Jesus an banal na espiritu nin Dios, na ibinubo sa saiyang mga disipulo 50 aldaw pakabuhaya sa saiya liwat.a Kabilang sa ibang mga bagay, rinanga sinda kan espiritu nin Dios durante kan mga pagbalo sa sainda asin pinakosog sinda na padagos na gibohon an kabotan nin Dios. (Gibo 4:31) Minsan siring, dai maninigong ibilang na automatiko an siring na tabang. Tanganing lubos na makinabang dian, an kada Kristiano dapat na padagos na mamibi para sa nakararangang tabang na itinatao nin Dios paagi sa saiyang banal na espiritu.​—Lucas 11:13.

15. Ano an nagkapira sa mga paagi na si Jehova nagtatao sa sato nin karangahan?

¹⁵ An saro pang paagi na dian an Dios nagtatao nin karangahan iyo an saiyang Tataramon, an Biblia. Si Pablo nagsurat: “An gabos na bagay na isinurat kaidto isinurat sa pagtokdo sa sato, tanganing paagi sa satong pakatagal asin sa karangahan hale sa Kasuratan magkaigwa kita nin paglaom.” (Roma 15:4) Ini nagpapaheling kan pangangaipo na kita regular na mag-adal asin maghorophorop sa mga bagay na nasusurat sa Biblia asin sa mga publikasyon na basado sa Biblia. Kaipuhan man na kita magin regular sa pag-atender sa Kristianong mga pagtiripon, na dian ihinihiras hale sa Tataramon nin Dios an nakararangang mga punto. An saro sa pangenot na mga katuyohan kan siring na mga pagtiripon magparinigonan sa boot.​—Hebreo 10:25.

16. An nakararangang mga probisyon nin Dios maninigong makamotibar sa sato na gibohon an ano?

¹⁶ An surat ni Pablo sa mga taga-Roma nagpadagos sa pagpaheling kan marahay na mga resulta na inaako niato sa pag-aprobetsar sa nakararangang mga probisyon nin Dios. “An Dios logod na nagtatao nin pakatagal asin karangahan,” an isinurat ni Pablo, “magpangyari na kamo magkaigwa kan kaisipan na pareho kan ki Cristo Jesus, na paagi sa sarong ngoso kamo oroyon na magpamuraway sa Dios asin Ama kan satong Kagurangnan na Jesu-Cristo.” (Roma 15:​5, 6) Iyo, paagi sa lubos na pag-aprobetsar sa nakararangang mga probisyon nin Dios, kita magigin mas kapareho kan satong mapusong Poon, si Jesu-Cristo. Ini mamotibar sa sato na padagos na gamiton an satong ngoso sa pagpamuraway sa Dios sa satong gibong pagpatotoo, sa satong mga pagtiripon, sa pribadong pakikipag-olay sa mga kapagtubod, asin sa satong mga pamibi.

Sa mga Panahon nin Grabeng Pagbalo

17. Paano rinanga ni Jehova an saiyang Aki, asin may anong resulta?

¹⁷ Si Jesus ‘nahadit nin makuri’ asin ‘namondong gayo’ kan banggi bago an saiyang makologon na kagadanan. (Mateo 26:​37, 38) Kaya ruminayo sia nin kadikit sa saiyang mga disipulo asin namibi sa saiyang Ama para sa tabang. “Sia dinangog na may pabor huli sa saiyang diosnon na takot.” (Hebreo 5:7) Ibinabareta kan Biblia na “an sarong anghel hale sa langit nagpaheling [ki Jesus] asin pinakosog sia.” (Lucas 22:43) An mapuso asin may pagkalalaking pag-atubang ni Jesus sa mga nagtutumang sa saiya ebidensia na epektibo nanggad an paagi nin pagranga nin Dios sa saiyang Aki.​—Juan 18:​3-8, 33-​38.

18. (a) Anong panahon sa buhay ni apostol Pablo an partikularmenteng pano nin pagbalo? (b) Paano kita makararanga sa mahigos, maheherakon na kamagurangan?

¹⁸ Si apostol Pablo man nag-agi sa mga panahon nin grabeng pagbalo. Halimbawa, an saiyang ministeryo sa Efeso midbid sa “mga luha asin mga pagbalo na nagdatong sa [saiya] huli sa mga pakana kan mga Judio.” (Gibo 20:​17-20) Sa katapustapusi, naghale si Pablo sa Efeso pakatapos na an siudad pagkariribokon kan mga parasuportar sa diosang si Artemis huli sa saiyang paghuhulit. (Gibo 19:​23-29; 20:1) Mantang si Pablo paamihanan pasiring sa siudad nin Troas, may iba pang bagay na ikinahahadit niang marhay. Bago kan pagkariribok sa Efeso, nakaresibi sia nin baretang nakariribok sa isip. An bago pang kongregasyon sa Corinto dinadamat nin pagkabaranga, asin pinababayaan kaiyan an pakikisaro. Kaya hale sa Efeso, si Pablo guminibo nin surat nin makosog na pagsagwe sa paglaom na ikatanos an situwasyon. Ini bakong pasil para sa saiya na gibohon. “Sa labi-labing kasakitan asin kakologan nin puso nagsurat ako sa saindo sa balakid na luha,” an sa huri ihinayag nia sa ikaduwa niang surat. (2 Corinto 2:4) Kapareho ni Pablo, an maheherakon na kamagurangan dai napapasilan na tumao nin nagtatanos na hatol asin pagsagwe, na an sarong dahelan huli ta aram nindang marhay an sadiri nindang mga kaluyahan. (Galacia 6:1) Kun siring, kita man logod makaranga sa mga nangengenot sa sato paagi sa paghimate tolos sa mamomoton, basado sa Biblia na hatol.​—Hebreo 13:17.

19. Taano si Pablo ta nagpadagos hale sa Troas pasiring sa Macedonia, asin paano sia sa katapustapusi nakaginhawa?

¹⁹ Mantang yaon sa Efeso, si Pablo dai sana nagsurat sa mga tugang sa Corinto kundi isinugo man nia si Tito na tumabang sa sainda, na isinugo sia na magreport sa saiya manongod sa reaksion ninda sa surat. An paglaom ni Pablo sabaton si Tito sa Troas. Duman binendisyonan si Pablo nin marahay na mga oportunidad na gumibo nin mga disipulo. Alagad ta dai ini nakahale sa saiyang kahaditan huli ta dai pa nag-abot si Tito. (2 Corinto 2:​12, 13) Kaya nagbiahe sia pa-Macedonia, na naglalaom na makatagbo duman si Tito. An kahaditan ni Pablo nadugangan pa nin grabeng pagtumang sa saiyang ministeryo. “Kan pagdatong mi sa Macedonia,” an paliwanag nia, “dai nakaginhawa an samong laman, kundi kami padagos na nasakitan sa gabos na paagi​—may mga iriwal sa luwas, pagkatakot sa laog. Minsan siring an Dios, na nagraranga sa mga napukan, rinanga kami paagi sa presensia ni Tito.” (2 Corinto 7:​5, 6) Abaa kanakagiginhawa kan si Tito sa katapustapusi nag-abot tanganing ibareta ki Pablo an positibong reaksion kan mga taga-Corinto sa saiyang surat!

20. (a) Arog kan nangyari ki Pablo, ano an saro pang mahalagang paagi na si Jehova nagtatao nin karangahan? (b) Ano an pag-oolayan sa masunod na artikulo?

²⁰ An eksperyensia ni Pablo nakararanga sa mga lingkod nin Dios ngonyan, na an dakol napapaatubang man sa mga pagbalo na nagigin causa na sinda ‘mapukan,’ o ‘mamondo nin makuri.’ (Phillips) Iyo, ‘an Dios na nagtatao nin karangahan’ nakaaaram kan satong indibiduwal na mga pangangaipo asin magagamit kita na makaranga sa lambang saro, kun paanong si Pablo naranga paagi sa bareta ni Tito manongod sa mapagsolsol na aktitud kan mga taga-Corinto. (2 Corinto 7:​11-​13) Sa masunod niatong artikulo, pag-oolayan niato an mainit na reaksion ni Pablo sa mga taga-Corinto asin kun paano iyan makatatabang sa sato na magin epektibong mga parahiras kan karangahan na tao nin Dios ngonyan.

[Nota sa Ibaba]

Masisimbag daw Nindo?

◻ Paano an katawohan nagkaigwa nin pangangaipo sa karangahan?

◻ Paano si Jesus nagin orog na dakula ki Noe?

◻ Taano ta inapod ni Jesus an saiyang sadiri na “Kagurangnan kan sabbath”?

◻ Paano an Dios nagtatao nin karangahan ngonyan?

[Mapa/Retrato sa pahina 10]

(Para sa aktuwal na format, helingon an publikasyon)

Si Pablo nakaeksperyensia nin dakulang karangahan paagi sa bareta ni Tito manongod sa mga taga-Corinto

MACEDONIA

Filipos

GRECIA

Corinto

ASIA

Troas

Efeso