Pakikilaban sa Pakakapot kan Kasalan sa Makasalan na Laman
“An pag-asikaso sa laman nangangahulogan nin kagadanan, alagad an pag-asikaso sa espiritu nangangahulogan nin buhay asin katoninongan.”—ROMA 8:6.
1. Sa anong katuyohan na linalang an mga tawo?
“LINALANG nin Dios an tawo siring sa saiyang ladawan, sa ladawan nin Dios linalang nia sia; linalang nia an lalaki asin babae.” (Genesis 1:27) An ladawan representasyon nin sarong bagay o gikanan. Kaya, an mga tawo linalang na magin representasyon kan kamurawayan nin Dios. Paagi sa pagpaheling nin diosnon na mga kuwalidad—arog kan pagkamoot, karahayan, hustisya, asin espirituwalidad—sa gabos nindang ginigibo, sinda nagtatao nin kaomawan asin onra sa Kaglalang, patin man nin kaogmahan asin satispaksion sa sainda mismo.—1 Corinto 11:7; 1 Pedro 2:12.
2. Paano suminalto sa marka an enot na mag-agom?
2 An enot na tawong mag-agom, na linalang na sangkap, sinangkapan na gayo para sa kabtang na ini. Siring sa mga salming na makintabon na marhay an pagkahaman, mahihimo nindang ipabanaag nin makinang asin eksakto an kamurawayan nin Dios. Alagad, tinogotan ninda na magkadiperensia an makintabon na pagkahaman na iyan kan tuyo nindang pinili na magmasumbikal sa saindang Kaglalang asin Dios. (Genesis 3:6) Magpoon kaidto, dai ninda puwedeng ipabanaag an kamurawayan nin Dios sa sangkap na paagi. Nagkulang sinda sa kamurawayan nin Dios, na salto na sa katuyohan kan pagkalalang sainda sa ladawan nin Dios. Sa ibang pagtaram, sinda nagkasala.a
3. Ano man nanggad talaga an kasalan?
3 Tinatabangan kita kaini na masabotan kun ano man nanggad talaga an kasalan, na nagpapalibog sa representasyon nin tawo sa ladawan asin kamurawayan nin Dios. An kasalan ginigibo an tawo na magin bakong banal, an boot sabihon, maati asin may diperensia sa espirituwal asin moral na sentido. An bilog na katawohan, bilang mga gikan ni Adan asin Eva, namundag sa may diperensia asin maating kamugtakan na iyan, na dai nakaabot sa linalaoman sainda nin Dios bilang saiyang mga aki. Asin an resulta? An Biblia nagpapaliwanag: “Kun paanong paagi sa sarong tawo an kasalan naglaog sa kinaban asin an kagadanan huli sa kasalan, asin kaya an kagadanan nakalakop sa gabos na tawo huli ta sinda gabos nagkasala.”—Roma 5:12; ikomparar an Isaias 64:6.
An Pakakapot kan Kasalan sa Makasalan na Laman
4-6. (a) Ano an pagmansay kan kadaklan na tawo ngonyan manongod sa kasalan? (b) Ano an resulta kan modernong pagmansay manongod sa kasalan?
4 An kadaklan na tawo ngonyan dai hohonaon an saindang sadiri na maati, may diperensia, o makasalan. Sa katunayan, an kasalan, bilang sarong termino, haros nawara na sa bokabularyo kan kadaklan na tawo. Puwedeng nag-oorolay sinda manongod sa mga sala, kadaihan nin pag-iingat, asin salang mga karkulo. Pero manongod sa kasalan? Haros dai na lamang! Maski sa mga naghihingako na nagtutubod pa sa Dios, “an saiyang mga katokdoan moral na mga paniniwala imbes na mga susundon sa moral, an ‘10 suhestion’ imbes na an 10 togon,” an komento ni Alan Wolfe, sarong propesor sa sosyolohiya.
5 Ano an resulta kan kaisipan na ini? Pagpainda sa, o kisuerra pag-ignoro sa, pagigin tunay kan kasalan. Ini nagpaluwas nin kapag-arakian nin mga tawo na biribid na gayo an pagsabot dapit sa tama asin sala, na nakakamateng libre na magbugtak kan saindang sadiring mga pamantayan nin paggawe asin nakakamateng mayo nin paninimbagan sa kiisay man ano man an gusto nindang gibohon. Para sa siring na mga tawo, an marahay na kamatean iyo an solamenteng basihan sa paghusgar kun baga an sarong paggawe maninigo o dai.—Talinhaga 30:12, 13; ikomparar an Deuteronomio 32:5, 20.
6 Halimbawa, sa sarong programa nin pag-orolay sa telebisyon, an mga hobenes inimbitaran na ipahayag an saindang mga punto-de-vista dapit sa pito daang nakagagadan na kasalan.b “An kapalangkawan bakong kasalan,” an pahayag kan sarong partisipante. “Maninigo na marahay an pagheling mo dapit sa saimong sadiri.” Manongod sa kahugakan, an saro pa nagsabi: “Marahay na magin siring kaiyan paminsanminsan. . . . Kun beses marahay na magpaharuhayahay asin tawan an saimong sadiri nin personal na panahon.” Pati an parasaysay nagtao kan malinaw asin halipot na komentong ini: ‘An pitong nakagagadan na kasalan bakong maraot na mga gibo kundi, imbes, pankagabsan na mga paghiro nin tawo na puwedeng nakauuyam asin nakaoogmang marhay.’ Iyo, nawara kaiba kan kasalan an pakamate nin kasalan, huli ta, total, an pakamate nin kasalan iyo an mismong kabaliktaran kan marahay na kamatean.—Efeso 4:17-19.
7. Sono sa Biblia, paano naaapektaran kan kasalan an mga tawo?
7 Kabaliktaran na marhay kaini gabos, an Biblia malinaw na nagsasabi: “An gabos nagkasala asin nagkulang sa kamurawayan nin Dios.” (Roma 3:23) Pati si apostol Pablo nag-ako: “Aram ko na sa sako, an boot sabihon, sa sakong laman, mayo nin marahay na nag-eerok; huli ta an kakayahan na magmawot nasa sako, alagad an kakayahan na gumibo kan marahay mayo. An marahay na minamawot ko dai ko ginigibo, kundi an maraot na hinahaboan ko iyo an ginigibo ko.” (Roma 7:18, 19) Si Pablo dai digdi napadadara sa pagkaherak sa sadiri. Imbes, huling lubos niang aram kun gurano na kaharayo na nagkulang an katawohan sa kamurawayan nin Dios, orog niang makolog na namatean an pakakapot kan kasalan sa makasalan na laman. “Herak man sa sako!” an pahayag nia, “siisay an maligtas sa sako hale sa hawak na napapairarom sa kagadanan?”—Roma 7:24.
8. Ano an mga maninigong ihapot niato sa satong sadiri? Taano?
8 Ano an pagmansay nindo sa bagay na ini? Puwedeng akoon nindo na bilang sarong gikan ni Adan, kamo, arog nin siisay pa man, bakong sangkap. Pero paano an pakaaram na iyan nakakaapektar sa saindong pag-isip asin pamumuhay? Inaako daw nindo iyan bilang katunayan nin buhay asin nagpapadagos na sana sa paggibo kan saindong natural na inklinasyon? O danay kamong naghihingoa na labanan an pakakapot kan kasalan sa makasalan na laman, na nagmamaigot na ipabanaag nin makinang sagkod sa mahihimo an kamurawayan nin Dios sa gabos nindong ginigibo? Ini maninigo na seryosong horophoropon kan lambang saro sato huli sa sinabi ni Pablo: “An mga sono sa laman itinotorohok an saindang isip sa mga bagay kan laman, alagad an mga sono sa espiritu sa mga bagay kan espiritu. Huli ta an pag-asikaso sa laman nangangahulogan nin kagadanan, alagad an pag-asikaso sa espiritu nangangahulogan nin buhay asin katoninongan.”—Roma 8:5, 6.
Pag-asikaso sa Laman
9. Taano ta “an pag-asikaso sa laman nangangahulogan nin kagadanan”?
9 Ano an boot sabihon ni Pablo kan sabihon nia na “an pag-asikaso sa laman nangangahulogan nin kagadanan”? An terminong “laman” parateng ginagamit sa Biblia sa pagpanongod sa tawo sa saiyang bakong sangkap na kamugtakan, ‘ipinangidam sa kasalan’ bilang gikan kan rebelyosong si Adan. (Salmo 51:5; Job 14:4) Kaya, si Pablo sinasadol an mga Kristiano na dai itorohok an saindang isip sa makasalan na mga tendensia, kamawotan, asin horot kan bakong sangkap, makasalan na laman. Asin taano ta dai? Sa iba pang kabtang isinabi sato ni Pablo an mga gibo kan laman dangan idinugang nia an patanid na: “An mga naggigibo kan siring na mga bagay dai magmamana kan kahadean nin Dios.”—Galacia 5:19-21.
10. Ano an kahulogan kan “pag-asikaso”?
10 Alagad bako daw na dakula an kalaenan kan pag-asikaso sa sarong bagay asin kan paggibo kaiyan? Totoo, an pag-isip manongod sa sarong bagay dai perming minagiya sa paggibo kaiyan. Alagad, an pag-asikaso labi pa sa madali sanang pagsabong sa isip. An termino na ginamit ni Pablo phroʹne·ma sa Griego, asin iyan nangangahulogan nin “paagi nin pag-isip, (kamugtakan nin) isip, . . . pasohan, paglaom, pagmamaigot.” Kun siring, “an pag-asikaso sa laman” nangangahulogan nin pagigin kontrolado, nasasadiri, dominado, asin nadadara kan mga horot kan makasalan na laman.—1 Juan 2:16.
11. Paano si Cain nag-asikaso sa laman, asin ano an resulta?
11 An punto marahay an pagkailustrar sa dalan na sinunod ni Cain. Kan an pag-imon asin kaanggotan tumubo sa puso ni Cain, si Jehova Dios pinatanidan sia: “Taano ta naaanggot kang marhay asin taano ta murusdot na an saimong lalauogon? Kun ika maggibo nin marahay, dai daw magkakaigwa nin pag-omaw? Alagad kun dai ka maggibo nin marahay, igwa nin kasalan na naglulukob sa tata, asin ika an minamawot kaiyan; asin ika daw, sa saimong kabtang, makakadaog kaiyan?” (Genesis 4:6, 7) May pagpipilian si Cain. Sia daw ‘magibo nin marahay,’ an boot sabihon, ibugtak an saiyang isip, pasohan, asin paglaom sa sarong bagay na marahay? O sia daw magpapadagos sa pag-asikaso sa laman asin itotorohok an saiyang isip sa maraot na mga tendensia na nagtatago sa saiyang puso? Siring sa paliwanag ni Jehova, an kasalan “naglulukob sa tata,” naghahalat na takmaon asin sibaon si Cain kun totogotan nia iyan. Imbes na labanan asin ‘daogon’ an saiyang horot nin laman, si Cain tinogotan iyan na dominaron sia—na suminagkod sa kapahamakan.
12. Ano an maninigo niatong gibohon tanganing dai makapasiring sa “dalan ni Cain”?
12 Kumusta kita ngonyan? Tunay na habo niatong pumasiring “sa dalan ni Cain,” siring kan agrangay ni Judas manongod sa nagkapira sa tahaw kan mga Kristiano kan enot na siglo. (Judas 11) Maninigo na nungka kitang mangatanosan asin mag-isip na mayong maraot sa kadikit na pagpagusto o paglapas paminsanminsan. Sa kabaliktaran, maninigo na kita alisto sa pagmidbid sa ano man na maraot asin nakararaot na impluwensia na tibaad nakalaog sa satong puso asin isip asin tolos-tolos na haleon iyan bago iyan tumubo. An pakikilaban sa pakakapot kan kasalan sa makasalan na laman nagpopoon sa laog.—Marcos 7:21.
13. Paano an saro “nadadara kan saiyang sadiring horot”?
13 Halimbawa, tibaad may maheling kamong nakabibigla o nakapangigirabong tanawon o sarong partikularmenteng nakapupukaw o erotikong ladawan. Puwedeng saro iyan na retrato sa sarong libro o magasin, sarong eksena sa sine o telebisyon, anunsio sa sarong paskilan, o pati sa sarong aktuwal na situwasyon. Iyan mismo dai kaipuhan na ikatakot, huling iyan puwedeng—asin talagang—nangyayari. Alagad, an ladawan o eksenang ini, minsan ngani tibaad mga pirang segundo sana iyan, puwedeng magdanay sa isip asin maglataw paminsanminsan. Ano an gigibohon nindo kun iyan mangyari? Tolos-tolos daw kamong minahiro tanganing labanan an kaisipan na iyan asin haleon iyan sa saindong isip? O tinotogotan daw nindo na iyan an pagparaisipon nindo, tibaad binubuhay liwat an eksperyensia kada bes na minalataw an kaisipan na iyan? An paggibo kan huri pagsasapeligro na ponan an pagkasunodsunod kan mga pangyayari na ilinadawan ni Santiago: “An lambang saro nasusugotan kun sia nabobotong asin nadadara kan saiyang sadiring horot. Dangan an horot, kun iyan nangingidam, nangangaki nin kasalan; dangan, an kasalan, kun iyan ikasagibo na, nagdadara nin kagadanan.” Iyan an dahelan na si Pablo nagsabi: “An pag-asikaso sa laman nangangahulogan nin kagadanan.”—Santiago 1:14, 15; Roma 8:6.
14. Sa ano kita napapaatubang aroaldaw, asin ano an maninigong reaksion niato?
14 Mantang kita namumuhay sa sarong kinaban na dian an seksuwal na inmoralidad, kadahasan, asin materyalismo pinapamuraway—na hayag asin pinababayaan sanang itampok sa mga libro, magasin, sine, programa sa telebisyon, asin popular na mga musika—kita literal na binobomba aroaldaw nin salang mga kaisipan asin ideya. Ano an saindong reaksion? Kamo daw nalilibang asin naaaling kan gabos na ini? O nakakamate kamo siring kan matanos na si Lot, ‘na napupurisaw na gayo kan pagpangana sa kalaswaan kan mga parakasala . . . na pinasasakitan an saiyang matanos na kalag huli sa saindang mga katampalasanan’? (2 Pedro 2:7, 8) Tanganing manggana sa pakikilaban sa pakakapot kan kasalan sa makasalan na laman, kaipuhan kitang magin desidido na gibohon an siring sa ginibo kan salmista: “Dai ko ibubugtak sa atubangan kan sakong mga mata an ano man na bagay na daing kamanungdanan. An ginigibo kan mga nalalagalag sakong ikinaongis; iyan dai nagdadanay sako.”—Salmo 101:3.
Pag-asikaso sa Espiritu
15. Anong tabang igwa kita tanganing malabanan an pakakapot sa sato kan kasalan?
15 An sarong bagay na makatatabang sato na malabanan an pakakapot kan kasalan sa makasalan na laman iyo an padagos na isinabi ni Pablo: “An pag-asikaso sa espiritu nangangahulogan nin buhay asin katoninongan.” (Roma 8:6) Kun siring, imbes na dominaron kan laman, dapat niatong ipasairarom an satong isip sa impluwensia kan espiritu asin magtalubo sa mga bagay kan espiritu. Ano an mga iyan? Sa Filipos 4:8, ilinista iyan ni Pablo: “Sa katapustapusi, mga tugang, ano man na totoo, ano man na seryosong bagay, ano man na matanos, ano man na malinig, ano man na makawiwili, ano man na marahay an dangog, ano man na marahay asin ano man na inoomaw, padagos na horophoropon an mga bagay na ini.” Siyasaton niato nin mas maingat asin magkaigwa nin mas marahay na pakasabot dapit sa maninigo niatong padagos na horophoropon.
16. Anong mga kuwalidad an dinagka sato ni Pablo na “padagos na horophoropon,” asin ano an kalabot sa kada saro?
16 Enot sa gabos, si Pablo naglista nin walong kuwalidad. Siyempre, narerealisar niato na an mga Kristiano dai man pinagbobotan na magparaisip na sana dapit sa Makakasuratan asin doktrinal na mga bagay sa gabos na oras. Kadakol kan tema o topiko na puwedeng torohokan niato kan satong isip. Pero an mahalaga iyo na iyan kaipuhan na makaoyon sa moral na mga kuwalidad na sinabi ni Pablo. An kada saro sa mga kategoriya kan mga bagay na sinambit ni Pablo maninigong tawan niato nin atension. Pag-olayan niato iyan nin sunod-sunod.
◻ An “totoo” bako sanang pagigin tama o sala. Iyan nangangahulogan nin pagigin makatotoohan, matanos, asin mapapanarigan, sarong bagay na tunay, bako sanang nagsasagin totoo.—1 Timoteo 6:20.
◻ An “seryosong bagay” nanonongod sa mga bagay na may dignidad asin magalang. Iyan nakapupukaw nin paggalang, sarong bagay na halangkaw, mahal, asin kagalang-galang imbes na kulang nin kabinian asin sala sa moral.
◻ An “matanos” nangangahulogan nin pakaabot sa pamantayan nin Dios, bakong nin tawo. An kinabanon na mga tawo maraot na mga pakana an pigpaparaisip, alagad dapat kitang mag-isip manongod sa asin maogma sa mga bagay na matanos sa pagheling nin Dios.—Ikomparar an Salmo 26:4; Amos 8:4-6.
◻ An “malinig” nangangahulogan nin dalisay asin banal bako sanang sa paggawe (seksuwal o bako) kundi siring man sa kaisipan asin motibo. “An kadonongan hale sa itaas enot sa gabos malinig,” an sabi ni Santiago. Si Jesus, na “malinig,” iyo an sangkap na Halimbawa na dapat niatong horophoropon.—Santiago 3:17; 1 Juan 3:3.
◻ An “makawiwili” sarong bagay na nakadadagka asin nakaiinspirar nin pagkamoot sa iba. Dapat na “magpasaradolsadol kita sa pagkamoot asin sa marahay na mga gibo,” imbes na itorohok an satong isip sa mga bagay na nakapupukaw nin pagkaongis, kapaitan, asin pag-iriwal.—Hebreo 10:24.
◻ An “marahay an dangog” nangangahulogan nin bako sanang pagigin “marahay an reputasyon” o “may marahay na patotoo” kundi siring man, sa aktibong sentido, nin pagigin nakapakokosog asin nakatatao nin komendasyon. Itinotorohok niato an satong isip sa mga bagay na marahay asin nakapakokosog imbes na nakararaot asin nakakokolog.—Efeso 4:29.
◻ An “marahay” sa pundamental nangangahulogan nin “karahayan” o “karahayan sa moral,” pero puwede iyan mangahulogan nin ano man na klase nin karahayan. Kaya, maaapresyar niato an mahalagang mga kuwalidad, merito, asin naginibo kan iba kaoyon sa pamantayan nin Dios.
◻ An “inoomaw” na mga bagay talagang totoo kun an pag-omaw gikan sa Dios o sa autoridad na saiyang minimidbid.—1 Corinto 4:5; 1 Pedro 2:14.
Panugang Buhay Asin Katoninongan
17. Anong mga bendisyon an ibinubunga kan “pag-asikaso sa espiritu”?
17 Kun susunodon niato an sadol ni Pablo asin ‘padagos na hohorophoropon an mga bagay na ini,’ manggagana kita sa “pag-asikaso sa espiritu.” An resulta bako sana an biyayang buhay, an boot sabihon, buhay na daing katapusan sa ipinanugang bagong kinaban, kundi siring man an katoninongan. (Roma 8:6) Taano? Huli ta an satong isip naiingatan sa maraot na impluwensia kan mga bagay na makalaman, asin bako na kitang gayo apektado kan masakit na pag-iiwal kan laman asin espiritu na ilinadawan ni Pablo. Paagi sa pagtumang sa impluwensia kan laman, nagkakamit man kita nin pakipagkatoninongan sa Dios, “huli ta an pag-asikaso sa laman pakipag-iwal sa Dios.”—Roma 7:21-24; 8:7.
18. Ano an ipinakikilaban ni Satanas, asin paano kita puwedeng manggana?
18 Si Satanas asin an saiyang mga ahente ginigibo an gabos nindang makakaya na raoton an pagpabanaag niato sa kamurawayan nin Dios. Hinihingoa nindang makontrol an satong isip paagi sa pagbomba kaiyan nin mga horot nin laman, na nakakaaram na ini sa katapustapusi magiya sa pakipag-iwal sa Dios asin sa kagadanan. Pero puwede kitang manggana sa laban na ini. Arog ki Pablo, kita makakapahayag man: “Salamat sa Dios paagi ki Jesu-Cristo na satong Kagurangnan” sa pagtao sato nin paagi na malabanan an pakakapot kan kasalan sa makasalan na laman.—Roma 7:25.
[Mga Nota sa Ibaba]
a An Biblia parateng ginagamit an berbo sa Hebreo na chat·taʼʹ asin an berbo sa Griego na ha·mar·taʹno para sa “kasalan.” An duwang terminong ini nangangahulogan “sumalto,” sa sentido na minasalto sa o dai naaabot an sarong pasohan, marka, o punteriya.
b Sono sa nakaugalean na, an pitong nakagagadan na kasalan iyo an kapalangkawan, kaaraan, horot, pagkauri, pagpagutid, kaanggotan, asin kahugakan.
Ikakapaliwanag daw Nindo?
◻ Ano an kasalan, asin paano kaiyan makakapotan an makasalan na laman?
◻ Paano niato malalabanan an “pag-asikaso sa laman”?
◻ Ano an magigibo niato na mapakarhay an “pag-asikaso sa espiritu”?
◻ Paano an “pag-asikaso sa espiritu” nagdadara nin buhay asin katoninongan?
[Ritrato sa pahina 15]
Si Cain tinogotan an makalaman na mga tendensia na dominaron sia sa ikakapahamak nia
[Mga ritrato sa pahina 16]
An pag-asikaso sa espiritu nangangahulogan nin buhay asin katoninongan