Inaako daw nin Iba an Saindong Hatol?

AN MARAHAY na hatol na itinatao sa tamang paagi pirmeng marahay an ibinubunga. Tama? Sala! Maski an marahayon na hatol na itinatao nin may kakayahan na mga parahatol parateng iniignoro o sinasayumahan.—Talinhaga 29:19.

Nangyari ini kan hatolan ni Jehova si Cain, na tinuboan nin pagkaongis sa saiyang tugang, si Abel. (Genesis 4:3-5) Sa pakaaram kan peligro na dadarahon kaini ki Cain, an Dios nagsabi sa saiya: “Taano ta naaanggot kang marhay asin taano ta murusdot an saimong lalauogon? Kun ika magibo nin marahay, dai daw magkakaigwa nin pag-omaw? Alagad kun dai ka magibo nin marahay, igwa nin kasalan na naglulukob sa tata, asin ika an minamawot kaiyan; asin ika daw, sa saimong kabtang, makadadaog kaiyan?”—Genesis 4:6, 7.

Sa siring iinagid ni Jehova an kasalan sa sarong naniniba na naghahalat na takmaon si Cain kun sia magpadagos sa pagtanom nin maraot na boot tumang sa saiyang tugang. (Ikomparar an Santiago 1:14, 15.) May panahon pang bagohon ni Cain an saiyang aktitud, na ‘gumibo nin marahay’ imbes na ipagpadagos an kapahapahamak na dalan. Makamomondo, si Cain dai naghimate. Sinayumahan nia an hatol ni Jehova, na makatatakot an nagin mga resulta.

An nagkapira ikinaaanggot asin sinasayumahan an ano man na klase nin hatol. (Talinhaga 1:22-30) Posible daw na an naghahatol an sala kaya sinasayumahan an hatol? (Job 38:2) Kamo na nagtatao nin hatol ginigibo daw nindo na magin depisil para sa iba na akoon iyan? Iyan nagigin tunay na peligro huli sa pagkabakong sangkap nin tawo. Alagad puede nindong mainaan an posibilidad na mangyari iyan paagi sa maingat na pagsunod sa mga prinsipyo kan Biblia. Pag-olayan niato an nagkapira kaiyan.

‘Pakarhayon Giraray sa Espiritu nin Kahoyoan’

“Mga tugang, minsan kun an sarong tawo may nagibong kasalan bago nia iyan maaraman, kamo na igwang espirituwal na mga kualipikasyon pagmaigotan nindo na pakarhayon giraray an tawong iyan sa espiritu nin kahoyoan, mantang binabantayan man nindo an saindong sadiri, ta tibaad kamo masugotan man.” (Galacia 6:1) Sa siring sinabi ni apostol Pablo na maninigong pagmaigotan kan mga igwang “espirituwal na mga kualipikasyon” na pakarhayon giraray an sarong Kristiano na “may nagibong kasalan bago nia iyan maaraman.” Kun beses garo baga idtong mga bakong gayo kualipikadong gumibo kaiyan an may tendensiang marhay na magtao nin sadol. Huli kaini, dai maghumari sa paghatol sa iba. (Talinhaga 10:19; Santiago 1:19; 3:1) Sa pangenot an kamagurangan sa kongregasyon an igwang espirituwal na kualipikasyon na gumibo kaini. Siempre, an siisay man na maygurang na Kristiano maninigo na magtao nin patanid kun maheling nia an sarong tugang na nagpapasiring sa peligro.

Kun kamo magtao nin sadol o hatol, seguradohon na ibasar an saindong sinasabi sa diosnon na kadonongan, bakong sa mga teoriya asin pilosopiya nin tawo. (Colosas 2:8) Arogon an maingat na kusinero na sineseguro na an ano man na ginagamit na rikado masustansia asin mayo nin ano man na tibaad makahilo. Seguradohon na an saindong hatol marigon na ibinabasar sa Tataramon nin Dios asin bako sanang sa personal na opinyon. (2 Timoteo 3:16, 17) Sa paggibo kaini, makaseseguro kamo na an saindong hatol dai makadadanyar sa siisay man.

Obheto kan hatol na “pakarhayon giraray” an nagkasala, bakong piriton an habong magbago. An termino sa Griego na trinadusir na “pakarhayon giraray” konektado sa termino na nanonongod sa pagsulit nin nalapong tolang tanganing maebitaran an dugang pang danyos. Segun sa leksikograpo na si W. E. Vine, iyan nagsusuherir man na “kaipuhan an pagpapasensia asin pagmamaigot sa paggibo kaiyan.” Imahinara an pagigin suabe asin abilidad na kaipuhan tanganing malikayan na dai na magcausa nin dai kinakaipuhan na pisikal na kolog. Kaagid kaiyan, kaipuhan na mag-ingat na marhay an naghahatol tanganing malikayan na makolgan an hinahatolan. Depisil talaga ini kun may maghagad nin hatol. Kun dai hinahagad an saindong hatol, orog pa nganing abilidad asin pagigin mataktika an kaipuhan.

Dai nanggad nindo ‘mapapakarhay giraray’ an siisay man kun isusuhay nindo sia. Tanganing malikayan ini, girumdomon an pangangaipo na ipaheling “an mamomoton na mga pagmate nin pagdamay, kabootan, kababaan nin isip, kahoyoan, asin pakatios.” (Colosas 3:12) Kun an sarong doktor daing pasensia asin maisog, tibaad ignorohon kan pasyente an saiyang sadol asin nungka nang bumalik kun nangangaipong magpabolong.

Dai boot sabihon kaini na an hatol maninigo na mayo nin karigonan. Marigon si Jesu-Cristo kan hatolan nia an pitong kongregasyon sa distrito nin Asia. (Kapahayagan 1:4; 3:1-22) Nagtao sia sa sainda nin direktang marhay na hatol na kaipuhan nindang madangog asin iaplikar. Alagad an karigonan ni Jesus pirmeng tinitimbangan nin mga kualidad na arog kan pakikidamay asin kabootan, na ipinababanaag an mamomoton na espiritu kan saiyang langitnon na Ama.—Salmo 23:1-6; Juan 10:7-15.

Humatol na May Kabootan

“An saindo logod na pagtaram danay na igwa nin kabootan, na tinimplahan nin asin, tanganing maaraman nindo kun paano kamo matao nin simbag sa lambang saro.” (Colosas 4:6) An asin puedeng gibohon na manamit an kakanon, na ginigibo iyan na masiram. Tanganing magin masiram an saindong hatol, iyan maninigong itao na “igwa nin kabootan, na tinimplahan nin asin.” Minsan siring, dawa igwa kan pinakamasiram na mga rikado, an kakanon puedeng maparaot an pagkaluto o ikabugtak sa plato na bakong magayon paghelingon an pagkaluwag. Dai iyan nakakagana sa siisay man. Sa katunayan, tibaad masakit halonon an maski sarong bakong masiram na hungit.

Kun nagtatao nin hatol, mahalaga na pilion an tamang mga tataramon. An madonong na tawong si Salomon nagsabi: “Siring sa mga mansanas na bulawan sa mga inukit na pirak an tataramon na itinaram sa tamang kapanahonan kaiyan.” (Talinhaga 25:11) Puede nanggad na nasa isip nia an magayon na inukit na lalagan na pirak na may laog na magayonon an pagkaukit na mga mansanas na bulawan. Kanigoan kagayon paghelingon iyan, asin sierto nanggad na aapresyaron nindo an pag-ako kaiyan bilang regalo! Sa kaparehong paagi, an marahay an pagkapili, may kabootan na mga tataramon magugustohan na marhay kan saro na hinihingoa nindong tabangan.—Eclesiastes 12:9, 10.

Sa kabaliktaran, “an tataramon na makolog nakapaaanggot.” (Talinhaga 15:1) An bakong tamang mga tataramon madaling makakolog asin makapaanggot imbes na pasalamatan. Sa katunayan, bako sana an salang mga tataramon kundi an salang tono nin boses puedeng magin dahelan na sayumahan nin saro an mahalagang marhay na hatol. An pagtao nin hatol sa paagi na bakong mataktika, daing pagrisa sa pagmate nin iba puedeng makadanyar kapareho nin pag-atake sa saro na ginagamitan nin armas. “Igwa nin nagtataram na dai iniisip arog kan mga bono nin espada,” sabi kan Talinhaga 12:18. Taano ta magtaram na dai iniisip asin gibohon na depisil para sa saro na hinanyogon an hatol?—Talinhaga 12:15.

Siring kan sabi ni Salomon, an hatol maninigo na ‘itaram sa tamang kapanahonan kaiyan.’ Importanteng marhay an tamang panahon tanganing magin epektibo an hatol! Malinaw na an kakanon tibaad dai apresyaron nin saro na nawaran na kan saiyang gana. Tibaad kadakol pa sana kan kinakan nia, o tibaad may helang sia. An pagpakakan nin pirit sa saro na habong kumakan bakong madonong ni makawiwili.

Humatol na May Kababaan nin Pag-iisip

“Giboha nindong magin lubos an sakong kaogmahan na kamo . . . dai naggigibo nin ano man huli sa iriwal o huli sa kapalangkawan, kundi sa kababaan nin pag-isip na ibinibilang an iba na mas halangkaw kisa saindo, na nagririsa, bakong sa personal na interes sa sadiri sana nindong mga bagay-bagay, kundi siring man sa personal na interes sa kaidto man na iba.” (Filipos 2:2-4) Kun kamo marahay na parahatol, “personal na interes” sa ikararahay nin iba an magmomotibar sa saindo. Ipaheheling man nindo an “kababaan nin pag-isip” sa pagtratar sa espirituwal na mga tugang na lalaki asin babae, na ibinibilang an iba na mas halangkaw kisa sa saindo. Ano an boot sabihon kaiyan?

Oolangon kamo kan kababaan nin pag-iisip na magin halangkaw an aktitud o kaisipan. Mayo sa sato an may basehan na makamateng mas halangkaw kisa sa mga kapagtubod. An lambang saro sa sato nagkukulang paminsanminsan. Huling dai nindo nababasa an puso, nangorognang mahalaga na dai nindo paghusgaran an mga motibo kan saro na hinahatolan nindo. Tibaad mayo man sia nin ano man na maraot na motibo asin dai nia naririsa an ano man na salang kaisipan o hiro-hiro. Dawa kun medyo aram nia na dai sia nakakasunod sa mga kahagadan nin Dios, daing duwa-duwa na magigin pasil na marhay para sa saiya na akoon an hatol kun iyan itinatao sa mapakumbabang paagi na igwa nin tunay na interes sa saiyang espirituwal na ikararahay.

Imahinara kun ano an mamamatean nindo kun kamo inimbitaran sa sarong kakanan alagad indiperente, mapagmenus an pagtratar sa saindo kan kag-imbitar! Segurado na dai kamo gaganahan sa pagkakan. Tunay nanggad, “orog na marahay an kakanon na gulay na igwa nin pagkamoot kisa sa bakang pinataba sa sabsaban asin may kaibang pagkaongis.” (Talinhaga 15:17) Kaagid kaiyan, puedeng magin masakit na akoon maski an pinakamarahay na hatol kun ipinaheheling kan naghahatol na habo nia sa hinahatolan nia o minemenus asin sinosopog nia sia. Minsan siring, an pagkamoot, paggalang sa kada saro, asin pagtitiwala magpapangyari sa hatol na magin mas pasil na itao asin akoon.—Colosas 3:14.

Hatol na Inako

Si propeta Natan nagpaheling nin kababaan nin pag-iisip kan hatolan nia si Hadeng David. An pagkamoot asin paggalang ki David risang-risa sa sinabi asin ginibo ni Natan. Nagpoon si Natan paagi sa sarong ilustrasyon na kinokonsiderar an posibilidad na tibaad madepisilan si David sa paghinanyog sa hatol. (2 Samuel 12:1-4) Pinukaw kan propeta an pagkamoot ni David sa hustisya asin katanosan, minsan ngani dai iyan naheling sa saiyang mga ginibo ki Bat-seba. (2 Samuel 11:2-27) Kan ikadoon an punto kan ilustrasyon, ini an odok sa pusong reaksion ni David: “Nagkasala ako tumang ki Jehova.” (2 Samuel 12:7-13) Bakong arog ki Cain, na dai naghinanyog ki Jehova, mapakumbabang inako ni David an pagtatanos.

Daing duwa-duwa na giniyahan ni Jehova si Natan, na kinokonsiderar an pagkabakong sangkap ni David asin an posibilidad na puedeng bakong paborable an magin reaksion nia. Nagpadagos si Natan na mataktikang marhay asin malinaw na ibinilang nia si David na mas halangkaw dahil kan katongdan ni David bilang ninombrahan na hade ni Jehova. Kun kamo nasa katongdan na may autoridad, tibaad nagtao na kamo nin tamang hatol, alagad puedeng nagin masakit na akoon iyan kun dai kamo nagpaheling nin kababaan nin pag-iisip.

Pinakarhay giraray ni Natan si David sa espiritu nin kahoyoan. An mga tataramon kan propeta maboot asin maingat na inandam tanganing an reaksion ni David magigin para sa saiyang pinakaikararahay. Bakong personal na interes an nagmotibar ki Natan, ni hiningoa nia na ipamugtak na sia mas halangkaw sa moral o espirituwal kisa ki David. Kanigoan karahay na halimbawa nin pagsabi kan tamang mga tataramon sa angay na paagi! Kun kamo mapaheling nin kaparehong espiritu, posible nanggad na marhay na aakoon kan iba an saindong hatol.

[Retrato sa pahina 22]

Siring sa masustansiang kakanon, an saindong hatol maninigo na nakararahay

[Retrato sa pahina 23]

Ginigibo daw nindo an saindong hatol na magin nakaaakit siring sa mga mansanas na bulawan sa inukit na pirak?

[Retrato sa pahina 24]

Mapakumbabang pinukaw ni propeta Natan an pagkamoot ni David sa hustisya asin katanosan