Ingatan an Saindong Puso

“Orog sa gabos na maninigong ingatan, ingatan mo an saimong puso, huli ta gikan dian an mga burabod nin buhay.”—TALINHAGA 4:23.

1, 2. Taano ta kaipuhan tang ingatan an satong puso?

AN SARONG gurang na lalaki sa sarong isla sa Caribe nagluwas sa saiyang istaran pakatapos nin sarong bagyo. Mantang hineheling nia an danyos sa palibot nia, naaraman nia na mayo na an sarong dakulaon na kahoy na nabuhay nin dakol nang dekada harani sa saiyang trangka sa delantera. ‘Paano nangyari,’ an iniisip-isip nia, ‘mantang an mas saradit na kahoy sa palibot yaon pa?’ Nakua an simbag kan siyasaton an pungo kan napukan na kahoy. An laog kan garo baga masarig na kahoy gabok na, asin ibinuyagyag sana kan bagyo an dai naheheling na paglapa na iyan.

² Kanigoan na trahedya kun an sarong tunay na nagsasamba na garo baga marigon an pagkagamot sa Kristianong pamumuhay madaog nin pagbalo sa pagtubod. Tama an sabi kan Biblia na “an tendensia kan puso nin tawo maraot poon sa saiyang pagkaniaki.” (Genesis 8:21) Boot sabihon kaini na kun mayo nin dayaday na pagpuka, dawa an pinakamarahay na puso puedeng masugotan na gumibo nin maraot. Huling mayong puso nin bakong sangkap na tawo na dai apektado nin pagraot, kaipuhan niatong seryosohon an sadol na: “Orog sa gabos na maninigong ingatan, ingatan mo an saimong puso.” (Talinhaga 4:23) Kaya paano ta maiingatan an satong piguratibong puso?

Regular na Pagpaeksamin—Kaipuhan

3, 4. (a) Ano an mga puedeng ihapot mapadapit sa literal na puso? (b) Ano an matabang sa sato sa pagsiyasat kan satong piguratibong puso?

³ Kun maduman kamo sa doktor tanganing magpaeksamin sa hawak, posibleng marhay na hehelingon nia an saindong puso. An saindo daw na pankagabsan na salud, kabale an saindong puso, nagpapaheling na igo an saindong kinakakan? Kumusta an presyon kan saindong dugo? An pagpitik daw kan saindong puso dagos-dagos asin makosog? Igwa daw kamo nin igong ehersisyo? Nasosobrahan daw sa tension an puso nindo?

⁴ Kun an literal na puso nangangaipo nin regular na pagpaeksamin, kumusta man an saindong piguratibong puso? Sinisiyasat iyan ni Jehova. (1 Cronica 29:17) Dapat na kita iyo man. Paano? Paagi sa paghapot nin siring kan: An puso ko daw napapakakan nin igo sa espirituwal paagi sa regular na personal na pag-adal asin pag-atender sa mga pagtiripon? (Salmo 1:​1, 2; Hebreo 10:​24, 25) Harani daw sa puso ko an mensahe ni Jehova siring sa “naglalaad na kalayo na tuminaros sa sakong mga tolang,” na nagpapahiro sa sako na makikabtang sa paghuhulit kan Kahadean asin paggibo nin mga disipulo? (Jeremias 20:9; Mateo 28:​19, 20; Roma 1:​15, 16) Ako daw napahihiro na maghingoang marhay, na nakikikabtang sa sarong kabtang kan bilog na panahon na ministeryo kun posible? (Lucas 13:24) Sa anong klaseng kamugtakan ko ibinabalad an sakong piguratibong puso? Hinahanap ko daw an pakikiasosyar sa iba na an puso sararo sa tunay na pagsamba? (Talinhaga 13:20; 1 Corinto 15:33) Logod na magin maagap kita sa pagriparo kan ano man na kakulangan asin gumibo tolos nin paagi na itanos iyan.

 5. An mga pagbalo sa pagtubod puedeng makatabang sa anong kapakipakinabang na katuyohan?

⁵ Parate kitang napapaatubang sa mga pagbalo sa pagtubod. Nagtatao ini sa sato nin mga oportunidad na riparohon an kamugtakan kan satong puso. Sa mga Israelita na palaog na sa Dagang Panuga, si Moises nagsabi: ‘Pinalakaw ka ni Jehova na saimong Dios sa laog kan kuarentang taon na ini sa kaawagan, tangani na pakumbabaon ka, na baloon ka tanganing maaraman an nasa puso mo, kun baga ootobon mo an saiyang mga togon o dai.’ (Deuteronomio 8:2) Bako daw na parate kitang nabibigla sa mga saboot, pagmawot, o reaksion na minalataw kun kita napapaatubang sa dai linalaoman na mga situwasyon o sugot? Dahel sa mga pagbalo na tinotogotan ni Jehova na mangyari naaaraman nanggad niato an satong mga depekto, na tinatawan kita nin oportunidad na gumibo nin pag-oswag. (Santiago 1:2-4) Nungka logod kitang makalingaw na pensaron na may pagngayongayo an satong reaksion sa mga pagbalo!

Ano an Ihinahayag kan Satong Sinasabi?

 6. An mga gusto niatong pag-olayan puedeng maghayag nin ano manongod sa satong puso?

⁶ Paano niato maaaraman kun ano an rinimpos niato sa satong puso? Si Jesus nagsabi: “An marahay na tawo minapaluwas nin marahay gikan sa marahay na kayamanan kan saiyang puso, alagad an maraot na tawo minapaluwas nin maraot gikan sa saiyang maraot na kayamanan; huli ta gikan sa kapanoan kan puso an saiyang ngoso nagtataram.” (Lucas 6:45) An parateng sinasabi niato marahay na indikasyon kun sa ano nakatorohok an satong puso. Parate daw kitang nagtataram manongod sa materyal na mga bagay asin sekular na mga nahaman? O an sato daw na mga pakikipag-olay parateng nakasentro sa espirituwal na mga bagay asin teokratikong mga pasohan? Imbes na ipamareta an mga sala nin iba, kita daw may tendensia na tahoban iyan? (Talinhaga 10:​11, 12) Kita daw may tendensia na kadakol an sinasabi manongod sa mga tawo asin sa mga nangyayari sa saindang buhay alagad kadikit kun manongod sa mga prinsipyo asin ideya? Senyal na daw ini na nasosobrahan na an interes niato sa personal na buhay-buhay kan ibang tawo?​—1 Pedro 4:15.

 7. Anong leksion manongod sa pag-iingat kan satong puso an manonodan ta sa pagkasaysay dapit sa sampulong tugang ni Jose?

⁷ Estudyare an nangyari sa sarong dakulang pamilya. An sampulong matuang aking lalaki ni Jacob ‘dai kinaolay nin matoninong’ an saindang nguhod na tugang na si Jose. Taano? Nauuri sinda ta sia an paboritong aki kan saindang ama. Kan huri kan si Jose bendisyonan nin mga pangatorogan hale sa Dios, na nagpapatunay na sia may pag-oyon ni Jehova, sinda nakanompong nin “dugang pang dahelan na maongis sa saiya.” (Genesis 37:​4, 5, 11) Sa maringis na paagi, ipinabakal ninda sa kaoripnan an saindang tugang. Dangan, sa pagprobar na itago an saindang salang ginibo, dinaya ninda an saindang ama na maniwala na si Jose ginadan nin mabangis na hayop. Dai naingatan kan sampulong tugang ni Jose an saindang puso sa pangyayaring idto. Kun kita madaling magtatsar sa iba, puede daw na ebidensia iyan nin pagkauri o pag-imon sa satong puso? Kaipuhan kitang magpuka na siyasaton an minaluwas sa satong ngoso asin magin maagap na haleon an salang mga inklinasyon.

 8. Ano an matabang sa sato sa pagsiyasat kan satong puso kun kita mapadara sa pagputik?

⁸ Minsan ngani “dai mangyayaring magputik an Dios,” an bakong sangkap na mga tawo may tendensia na magputik. (Hebreo 6:18) “An gabos na tawo putikon,” an panambitan kan salmista. (Salmo 116:11) Maski si apostol Pedro may kaputikan na pinaindahan si Jesus nin tolong beses. (Mateo 26:69-75) Malinaw nanggad, dapat kitang mag-ingat na likayan an pagputik, ta kinaoongisan ni Jehova “an putikon na dila.” (Talinhaga 6:16-19) Enkaso mapadara man kita sa pagputik, marahay na analisaron an dahelan. Iyan daw huli sa takot sa tawo? Pagkatakot daw sa padusa an dahelan? Tibaad daw habong mapasopog o talagang kaimotan an pinakaproblema? Arin man dian, angay nanggad na pensaron niato iyan, mapakumbabang admitiron an satong pagkukulang, asin makimaherak para sa kapatawadan ni Jehova, na hinahagad an saiyang tabang sa pagpanggana sa kaluyahan na iyan! “An kamagurangan na lalaki kan kongregasyon” puedeng iyo an pinakamarahay na makatatabang.​—Santiago 5:14.

 9. Ano an puedeng ihayag kan satong mga pamibi manongod sa satong puso?

⁹ Bilang simbag sa kahagadan kan hoben na si Hadeng Salomon na tawan sia nin kadonongan asin kaaraman, si Jehova nagsabi: “Sa dahelan na ini harani sa saimong puso asin dai ka naghagad nin pagsasadiri, kayamanan asin onra . . . , an kadonongan asin an kaaraman itinatao sa saimo; siring man tatawan taka nin pagsasadiri asin kayamanan patin onra.” (2 Cronica 1:​11, 12) Basado sa hinagad asin dai hinagad ni Salomon, aram ni Jehova kun ano an harani sa puso ni Salomon. Ano an ihinahayag manongod sa satong puso kan satong mga pakikipag-olay sa Dios? Ihinahayag daw kan satong mga pamibi an pagkapaha niato sa kaaraman, kadonongan, asin pakamansay? (Talinhaga 2:1-6; Mateo 5:3) Harani daw sa puso niato an intereses kan Kahadean? (Mateo 6:​9, 10) Kun an satong mga pamibi nagin nang mekanikal, ini puedeng magin indikasyon kan pangangaipo na tawan nin panahon an paghorophorop sa mga gibo ni Jehova. (Salmo 103:2) An gabos na Kristiano kaipuhan na magin listong mansayon kun ano an ihinahayag kan saindang mga pamibi.

Ano an Sinasabi kan Satong mga Hiro?

10, 11. (a) Saen minagikan an pagsambay asin pakikisaro? (b) Ano an matabang sa sato na dai ‘makakomiter nin pagsambay sa puso’?

¹⁰ Sinasabi na an mga hiro mas makosog magtaram kisa mga tataramon. An satong mga hiro kadakol nanggad na sinasabi manongod sa kun ano kita sa laog. Halimbawa, kun dapit sa moralidad, an kalabot sa pag-iingat kan satong puso bakong paglikay sana sa akto nin pakikisaro o pagsambay. Sa saiyang Sermon sa Bukid, si Jesus nagsabi: “An lambang saro na magparaheling sa sarong babae tanganing magkaigwa nin horot sa saiya nagsasambay na sa saiya sa saiyang puso.” (Mateo 5:28) Paano niato malilikayan na makakomiter nin pagsambay dawa sa satong puso?

¹¹ An fiel na patriarkang si Job nagtao nin halimbawa para sa may agom na Kristianong mga lalaki asin babae. Daing duda na ordinaryo nang nakakaibanan ni Job an hoben na mga babae asin maboot pa nganing tinabangan sinda kun nangaipo sinda nin tabang. Alagad an pag-isip na magkaigwa nin romantikong interes sa sainda dai puede sa tawong ini na may integridad. Taano? Huli ta marigon siang nagdesisyon na dai magheling na may pagmawot sa mga babae. “Nakipagtipan ako sa sakuyang mga mata,” an sabi nia. “Kaya paano ako makapaheheling nin atension sa sarong daraga?” (Job 31:1) Logod na makipagtipan man kita sa satong mga mata asin ingatan an satong puso.

12. Paano nindo iaaplikar an Lucas 16:10 kun dapit sa pag-iingat kan saindong puso?

¹² “An fiel sa kadikit fiel man sa dakol,” an sabi kan Aki nin Dios, “asin an bakong matanos sa kadikit bako man na matanos sa dakol.” (Lucas 16:10) Iyo, kaipuhan tang siyasaton an satong gawe-gawe sa garo baga saradit na bagay sa aroaldaw na buhay, pati an mga ginigibo nin pribado sa satong harong. (Salmo 101:2) Mantang nakatukaw sa satong harong, nagdadalan nin telebisyon, o nakakonektar sa Internet, sineseguro ta daw na sunodon an sadol kan Kasuratan: “An pakikisaro asin gabos na klase nin karigsokan o kahanaban dai ngani masambitan dian sa saindo, siring sa maninigo sa mga banal; ni an makasusopog na gawe ni an rungaw na orolay ni an bastos na sorobahan, mga bagay na bakong maninigo”? (Efeso 5:​3, 4) Asin kumusta man an kadahasan na tibaad naheheling sa telebisyon o sa mga kawat sa video? “Si Jehova mismo nagsisiyasat sa matanos patin sa maraot,” an sabi kan salmista, “asin an siisay man na namomoot sa kadahasan ikinaoongis nanggad kan Saiyang kalag.”​—Salmo 11:5.

13. Anong pagmamaan an kaipuhan kun pinepensar an nagluluwas sa satong puso?

¹³ “Madaya an puso nin labi sa ano pa man na bagay asin desesperado,” an patanid ni Jeremias. (Jeremias 17:9) An kadayaan na ini kan puso puedeng mahayag kun satong ipinananarahotan an satong mga sala, pinasasadit an mga pagkukulang, ipinangangatanosan an grabeng mga depekto sa personalidad, o pinasosobrahan an mga nagibo. An desesperadong puso may kakayahan man na magin doble an kamugtakan​—mahalnas na ngabil na may sarong sinasabi, mga hiro na iba man an sinasabi. (Salmo 12:2; Talinhaga 23:7) Mahalagang marhay nanggad na kita magin onesto mantang sinisiyasat ta an nagluluwas sa satong puso!

Simple daw an Satong Mata?

14, 15. (a) Ano an “simpleng” mata? (b) Paano an pagpapadanay kan mata na simple nakatatabang sa sato na maingatan an puso?

¹⁴ “An ilawan kan hawak iyo an mata,” an sabi ni Jesus. Idinugang nia: “Kun siring, kun an saimong mata simple, an saimong bilog na hawak magigin maliwanag.” (Mateo 6:22) An mata na simple nakatorohok sa sarong pasohan, o katuyohan, na dai nalilingling o napaparayo an atension dian. Tunay nanggad, an satong mata maninigo na nakatorohok sa ‘paghanap nguna kan kahadean asin kan katanosan nin Dios.’ (Mateo 6:33) Ano an puedeng mangyari sa satong piguratibong puso kun an satong mata dai pinagdadanay na simple?

¹⁵ Estudyare an manongod sa paghanapbuhay. An pagtao kan mga pangangaipo kan satong pamilya sarong Kristianong kahagadan. (1 Timoteo 5:8) Alagad kumusta kun natetentaran kita kan pagmawot na magkaigwa kan pinakabago, pinakamarahay, asin pinakanagugustohan kun dapit sa pagkakan, gubing, istaran, asin iba pang bagay? Bako daw na puede nanggad kaiyan na oriponon an puso asin isip, na ginigibo kitang banga an puso sa satong pagsamba? (Salmo 119:113; Roma 16:18) Taano ta maninigo kitang magin bangkag na marhay sa pag-asikaso kan pisikal na mga pangangaipo kaya an satong buhay nakasentro na sana sa pamilya, negosyo, asin materyal na mga bagay? Girumdoma an ipinasabong na sadol: “Atenderan an saindong sadiri na an saindong mga puso dai noarin man mapagabatan nin sobrang pagkakan asin makosog na pag-inom patin mga kahaditan sa buhay, asin sa panale an aldaw na iyan mag-abot sa saindo na siring sa sarong siod. Huli ta madatong iyan sa gabos na nag-eerok sa ibabaw kan bilog na daga.”​—Lucas 21:​34, 35.

16. Anong sadol an itinao ni Jesus may labot sa mata, asin taano?

¹⁶ An mata mahalagang paagihan nin komunikasyon pasiring sa isip asin sa puso. An natotorohokan kaiyan may makosog na impluwensia sa satong mga kaisipan, emosyon, asin hiro. Naggagamit nin ilustratibong pananaram, sinambit ni Jesus an kapangyarihan nin sugot sa mata asin nagsabi: “Ngonyan, kun an toong mata mong iyan nagpapasingkog sa saimo, hulwata iyan asin tapokan iyan. Huli ta orog pang kapakipakinabang para sa saimo na mawara sa saimo an sarong kabtang kan saimong hawak kisa bilog mong hawak an iapon sa Gehenna.” (Mateo 5:29) An mata dapat na pogolan sa pagkonsentrar sa salang mga naheheling. Halimbawa, dai iyan dapat na togotan na maghaloy sa materyal na sinadyang buhayon o pukawon an bawal na mga horot asin pagmawot.

17. Paano an pag-aplikar kan Colosas 3:5 nakatatabang sa sato na maingatan an puso?

¹⁷ Siempre, an pagheling bakong iyo sana an sentido niato na pankomunikar sa luwas. An iba pang sentido, arog kan panduta asin pandangog, may kabtang man, asin kaipuhan ta man na maanan an konektadong mga sangkap kan hawak. Si apostol Pablo nagsadol: “Gadanon nindo, kun siring, an mga kabtang kan saindong hawak na yaon sa ibabaw kan daga kun dapit sa pakikisaro, karigsokan, seksuwal na horot, nakakokolog na mawot, asin kaaraan, na idolatriya.”​—Colosas 3:5.

18. Anong mga paagi an maninigo tang gibohon may labot sa salang mga kaisipan?

¹⁸ An salang pagmawot puedeng maggikan sa tagong mga parte kan satong isip. An paghaloy dian parateng pinakokosog an salang pagmawot, na nakaiimpluwensia sa puso. “Dangan an kamawotan, kun iyan nangidam na, nangangaki nin kasalan.” (Santiago 1:​14, 15) Dakol an nag-aadmitir na sa arog kaining paagi nangyayari an pag-abuso sa sadiri. Mahalaga nanggad na padagos niatong panoon an satong isip nin mga bagay na may labot sa espirituwal! (Filipos 4:8) Asin kun talagang sumabong sa isip an salang kaisipan, maninigo tang pagmaigotan na haleon iyan.

‘Maglingkod ki Jehova sa Bilog na Puso’

19, 20. Paano kita magigin mapanggana sa paglilingkod ki Jehova nin bilog na puso?

¹⁹ Kan sia gurang na, sinabihan ni Hadeng David an saiyang aki: “Salomon na aki ko, midbida an Dios kan saimong ama asin maglingkod ka sa saiya sa bilog na puso asin nakaoogmang marhay na kalag; huli ta an gabos na puso sinisiyasat ni Jehova, asin an gabos na tendensia kan mga kaisipan saiyang namamansayan.” (1 Cronica 28:9) Si Salomon mismo namibi na tawan nin “pusong makinuyog.” (1 Hade 3:9) Pero, napaatubang sia sa angat nin pagpapadanay kan siring na puso sa bilog niang buhay.

²⁰ Tanganing magin mapanggana kita sa bagay na iyan, bako sanang kaipuhan tang magkaigwa nin puso na nasusunoan ni Jehova kundi ingatan man iyan. Tanganing magibo ini, dapat na an mga pagirumdom sa Tataramon nin Dios papagdanayon ta na harani sa satong puso​—‘sa tahaw kaiyan.’ (Talinhaga 4:20-22) Maninigo ta man na ugaleon an pagsiyasat sa satong puso, na mapagngayongayong pinepensar kun ano an ihinahayag kan satong mga sinasabi asin hiro. Ano an kahalagahan kan siring na paghorophorop kun dai niato odok na aarangon an tabang ni Jehova sa pagtanos kan ano man na kaluyahan na mariparo niato? Asin mahalagang marhay nanggad na bantayan tang marhay an ilinalaog niato sa satong mga sentido! Sa paggibo kaini, igwa kita kan garantiya na “an katoninongan nin Dios na minalampas sa gabos na kaisipan mag-iingat kan [satong] puso asin kan [satong] mga pag-isip paagi ki Cristo Jesus.” (Filipos 4:​6, 7) Iyo, magin determinado kita na ingatan an satong puso nin orog kisa gabos na iba pang dapat ingatan asin paglingkodan si Jehova nin bilog na puso.

Nagigirumdoman daw Nindo?

• Taano ta mahalaga na ingatan an puso?

• Paano an pag-analisar kan satong sinasabi nakatatabang sa sato na maingatan an satong puso?

• Taano ta maninigo tang papagdanayon an satong mata na “simple”?

[Mga ritrato sa pahina 23]

Ano an parate niatong sinasabi kun nasa paglilingkod sa langtad, sa mga pagtiripon, asin sa harong?

[Mga ritrato sa pahina 25]

An mata na simple dai nalilingling