Kapitulo 34

Naliwanagan Na an Sarong Makangingirhat na Misteryo

 1. (a) Ano an reaksion ni Juan kan maheling an dakulang patotot asin an makatatakot na nakakabayoan kaiyan, asin taano? (b) Ano an reaksion kan grupong Juan ngonyan mantang nahahayag an mga pangyayari bilang kaotoban kan propetikong bisyon?

ANO an reaksion ni Juan kan maheling nia an dakulang patotot asin an makatatakot na nakakabayoan kaiyan? Sia mismo nagsimbag: “Bueno, kan sia maheling ko nagngalas ako na may makuring pagngalas.” (Kapahayagan 17:6b) Nungka na makakaimbento an imahinasyon nin tawo nin siring na eksena. Pero, yaon iyan—duman sa sarong kaawagan—sarong marigsok na patotot na nakakabayo sa sarong makatatakot, kolor eskarlatang mabangis na hayop! (Kapahayagan 17:3) An grupong Juan ngonyan nagngangalas man na may makuring pagngalas mantang nahahayag an mga pangyayari bilang kaotoban kan propetikong bisyon. Kun iyan maheheling kan mga tawo sa kinaban, sinda makagsing, ‘Pambihira!’ asin an mga namamahala sa kinaban masarabi man, ‘Imposible!’ Alagad an bisyon aktuwal nang nangyayari sa satong panahon. An banwaan nin Dios nagkaigwa na nin pambihirang kabtang sa kaotoban kan bisyon, asin ini garantiya sa sainda na an propesiya magpapadagos sagkod sa makangangalas na kulminasyon kaiyan.

 2. (a) Bilang simbag sa pagngalas ni Juan, ano an sinabi saiya kan anghel? (b) Ano an ihinayag sa grupong Juan, asin paano ini ginibo?

² Narisa kan anghel an pagngalas ni Juan. “Kaya,” an pagpapadagos ni Juan, “an anghel nagsabi sa sako: ‘Taano ta nagngalas ka? Isasabi ko saimo an misteryo kan babae asin kan mabangis na hayop na nagpapakabayo sa saiya asin igwa kan pitong payo asin kan sampulong sungay.’” (Kapahayagan 17:7) A, ipapaliwanag na ngonyan kan anghel an misteryo! Ipinaliwanag nia sa napapangalas na si Juan an manlaenlaen na aspekto kan bisyon asin an dramatikong mga pangyayari na madali nang mahayag. Siring man, mantang an mapagbantay na grupong Juan naglilingkod sa paggiya nin mga anghel ngonyan, ihinayag dian an pakasabot sa propesiya. “Bakong sa Dios an mga interpretasyon?” Arog kan maimbod na si Jose, iyan man an paniniwala niato. (Genesis 40:8; ikomparar an Daniel 2:29, 30.) Nakasentro ngonyan an atension ni Jehova sa saiyang banwaan mantang iniinterpretar nia sa sainda an kahulogan kan bisyon asin an epekto kaiyan sa saindang buhay. (Salmo 25:14) Tamang-tama sa panahon, binukasan nia sa saindang pakasabot an misteryo kan babae asin kan mabangis na hayop.—Salmo 32:8.

3, 4. (a) Anong pampublikong pahayag an itinao ni N. H. Knorr kan 1942, asin ano an sinabi kaiyan na kolor eskarlatang mabangis na hayop? (b) Anong mga tataramon na sinabi kan anghel ki Juan an tinokar ni N. H. Knorr?

³ Poon Setyembre 18 sagkod 20, 1942, sa kainitan kan Guerra Mundial II, ginibo kan mga Saksi ni Jehova sa Estados Unidos an saindang Bagong Kinaban na Teokratikong Asamblea. An mayor na siudad, an Cleveland, Ohio, ikinonektar nin telepono sa labing 50 iba pang siudad kan kombension, para sa pinakahalangkaw na kabilangan nin nag-atender na 129,699. Sa mga lugar na itinotogot kan mga kamugtakan kaidtong panahon nin guerra, inotro an programa nin iba pang mga kombension sa bilog na kinaban. Kaidto, an dakol sa banwaan ni Jehova naglaom na an guerra magpapadagos na sa guerra nin Dios na Armagedon; huli kaini, nakapukaw nin dakulang interes an titulo kan pampublikong pahayag na “Katoninongan—Makakapagpadagos daw Iyan?” Paano makakapangahas an bagong presidente kan Watch Tower Society, si N. H. Knorr, na magpahayag manongod sa katoninongan mantang garo baga an kabaliktaran an naghahalat sa mga nasyon?a An dahelan iyo na an grupong Juan nagtatao nin “orog kisa dating atension” sa propetikong Tataramon nin Dios.—Hebreo 2:1; 2 Pedro 1:19.

⁴ Anong liwanag sa propesiya an itinao kan pahayag na “Katoninongan—Makakapagpadagos daw Iyan?” Sinasabi nin malinaw na an kolor eskarlatang mabangis na hayop sa Kapahayagan 17:3 iyo an Liga de Naciones, ipinaliwanag ni N. H. Knorr an maribok na kasaysayan kaiyan basado sa minasunod na mga sinabi kan anghel ki Juan: “An mabangis na hayop na naheling mo yaon kaidto, alagad ngonyan mayo na, pero madali nang lumuwas sa bungaw, asin iyan mapasiring sa kalaglagan.”—Kapahayagan 17:8a.

 5. (a) Paano na “an mabangis na hayop . . . yaon kaidto” dangan “mayo na”? (b) Paano sinimbag ni N. H. Knorr an hapot na, “Magdadanay daw sa bungaw an Liga?”

⁵ “An mabangis na hayop . . . yaon kaidto.” Iyo, iyan nag-eksister bilang an Liga de Naciones poon Enero 10, 1920, padagos, na may 63 na nasyon na nagpapartisipar sa laen-laen na panahon. Alagad ta sunod-sunod na naghale an Hapon, Alemania, asin Italia, asin an dating Unyon Sobyet hinale sa Liga. Kan Setyembre 1939 ilinansar kan Nazing diktador kan Alemania an Guerra Mundial II.b Huling dai napagdanay an katoninongan sa kinaban, an Liga de Naciones garo man sana biglang nahulog sa bungaw nin inaktibidad. Pag-abot nin 1942 iyan laos na. Bakong bago kaini o sa mas huring panahon—kundi sa mismong kritikal na panahon na idto—na ininterpretar ni Jehova sa saiyang banwaan an bilog na kahulogan kan bisyon! Sa Bagong Kinaban na Teokratikong Asamblea, ikinadeklarar ni N. H. Knorr, kaoyon kan propesiya, na “an mabangis na hayop . . . mayo na.” Dangan naghapot sia, “Magdadanay daw sa bungaw an Liga?” Sa pagkotar kan Kapahayagan 17:8, sia nagsimbag: “An kasararoan nin kinabanon na mga nasyon mabangon giraray.” Iyan man nanggad an nangyari—sa pagbindikar sa propetikong Tataramon ni Jehova!

Pagluwas sa Bungaw

 6. (a) Kasuarin luminuwas sa bungaw an kolor eskarlatang mabangis na hayop, asin may anong bagong ngaran? (b) Taano an Naciones Unidas ta sa katunayan pagbuhay giraray sa kolor eskarlatang mabangis na hayop?

⁶ An kolor eskarlatang mabangis na hayop talagang luminuwas sa bungaw. Kan Hunyo 26, 1945, kaiba an maribok na pasale sa San Francisco, E.U.A., 50 nasyon an nagboto na akoon an Carta kan organisasyon nin Naciones Unidas. An organisasyon na ini sa katuyohan na “papagdanayon an internasyonal na katoninongan asin katiwasayan.” Kadakol kan pagkakaagid kan Liga asin kan NU. An The World Book Encyclopedia nagsasabi: “Sa nagkapirang paagi, an NU nakakaagid sa Liga de Naciones, na inorganisar pakalihis kan Guerra Mundial I . . . An kadaklan sa mga nasyon na kagpundar kan NU kagpundar man kan Liga. Kapareho kan Liga, an NU inestablisar tanganing tumabang na mapagdanay an katoninongan sa pag-oltanan nin mga nasyon. An mayor na mga ahensia kan NU kaparehong marhay kan sa Liga.” Kun siring, an NU sa katunayan pagbuhay giraray sa kolor eskarlatang mabangis na hayop. An mga miembro kaiyan na mga 190 nasyon labing marhay sa 63 na miembro kan Liga; mas mahiwas man an kinuang mga paninimbagan kaiyan kisa sinundan kaiyan.

 7. (a) Sa anong paagi na an mga nag-eerok sa daga nagngalas na may paghanga sa nabuhay giraray na kolor eskarlatang mabangis na hayop? (b) Anong pasohan an dai nakakamtan kan NU, asin ano an sinabi kan sekretaryo-heneral kaiyan mapadapit digdi?

⁷ Kan primero, dakula an mga paglaom na ipinahayag para sa NU. Ini kaotoban kan mga tataramon kan anghel: “Asin kun maheling ninda kun paanong an mabangis na hayop yaon kaidto, alagad ngonyan mayo na, pero matunga giraray, an mga nag-eerok sa daga magngangalas na may paghanga, alagad an saindang ngaran dai isinurat sa rolyo nin buhay poon kan pagtugdas kan kinaban.” (Kapahayagan 17:8b) Hinangaan kan mga nag-eerok sa daga an bagong higanteng organisasyon na ini, na nagpupunsionar hale sa halangkawon na opisina prinsipal kaiyan sa East River nin Nueva York. Alagad ta dai nakakamtan kan NU an tunay na katoninongan asin katiwasayan. Sa dakol na taon kan ika-20 siglo, nagdanay sana an katoninongan sa kinaban huli sa peligrong “parareho segurado an kalaglagan” (sa Ingles, “mutual assured destruction”)—na may abrebiasyon na MAD—asin padagos na naggagrabe an paorumbasan sa armas. Pakalihis nin haros 40 taon na paghihingoa kan Naciones Unidas, an dating sekretaryo-heneral kaiyan, si Javier Perez de Cuellar, nag-agrangay kan 1985: “Nabubuhay kita sa saro na naman na panahon nin mga panatiko, asin dai niato aram kun ano an gigibohon dian.”

8, 9. (a) Taano ta mayo sa NU an solusyon sa mga problema kan kinaban, asin ano an madali nang mangyari dian segun sa pagboot nin Dios? (b) Taano an mga kagpundar asin naghahanga sa NU ta dai isinurat an ngaran sa “rolyo nin buhay” nin Dios? (c) Ano an mapangganang gigibohon kan Kahadean ni Jehova?

⁸ Mayo sa NU an mga solusyon. Asin taano? Huli ta an Kagtao nin buhay sa bilog na katawohan bakong iyo an kagtao nin buhay sa NU. Halipot sana an ilalawig kan buhay kaiyan, ta segun sa pagboot nin Dios, “iyan mapasiring sa kalaglagan.” An mga kagpundar asin naghahanga sa NU dai nasusurat an ngaran sa rolyo nin buhay nin Dios. Paano mahihimo nin makasalan, magagadanon na mga tawo, na an kadaklan nagtutuyatuya sa ngaran nin Dios, na gibohon paagi sa NU an sinabi ni Jehova Dios na madali na niang gibohon, bakong paagi sa tawo, kundi paagi sa Kahadean kan saiyang Cristo?—Daniel 7:27; Kapahayagan 11:15.

⁹ An NU sa katunayan mapaglanghad na palsipikasyon kan Mesiyanikong Kahadean nin Dios paagi sa saiyang Prinsipe nin Katoninongan, si Jesu-Cristo—na an sa prinsipeng pamamahala magigin daing kasagkodan. (Isaias 9:6, 7) Dawa kun makagibo nin remedyo an NU tanganing magkaigwa nin temporaryong katoninongan, dai mahahaloy bigla na naman na magkakaguerra. Ini nasa naturalesa na nin makasalan na mga tawo. “An saindang ngaran dai isinurat sa rolyo nin buhay poon kan pagtugdas kan kinaban.” An Kahadean ni Jehova paagi ki Cristo bako sanang maestablisar nin daing sagkod na katoninongan digdi sa daga kundi, basado sa atang na pantubos ni Jesus, bubuhayon kaiyan liwat an mga gadan, an mga matanos asin bakong matanos na nasa memorya nin Dios. (Juan 5:28, 29; Gibo 24:15) Kaiba digdi an gabos na nagdanay na marigon sa ibong kan mga pagsalakay ni Satanas asin kan saiyang banhi, asin an iba pa na kaipuhan pang patunayan na sinda makinuyog. Malinaw na nungkang isusurat sa rolyo nin buhay nin Dios an ngaran nin panatikong mga parasunod sa Dakulang Babilonya o nin siisay man na nagpadagos na sumamba sa mabangis na hayop.—Exodo 32:33; Salmo 86:8-10; Juan 17:3; Kapahayagan 16:2; 17:5.

Katoninongan Asin Katiwasayan—Sarong Basang Sanang Paglaom

10, 11. (a) Ano an iprinoklamar kan NU kan 1986, asin ano an nagin reaksion dian? (b) Pirang “pamilya nin relihion” an nagtiripon sa Assisi, Italia, tanganing mamibi para sa katoninongan, asin sinisimbag daw nin Dios an siring na mga pamibi? Ipaliwanag.

¹⁰ Sa paghihingoa na pasarigon an mga paglaom kan katawohan, iprinoklamar kan Naciones Unidas an 1986 bilang “Internasyonal na Taon nin Katoninongan,” na may temang “Sa Pagprotehir sa Katoninongan Asin Ngapit kan Katawohan.” Pinakiolayan an naggeguerrang mga nasyon na butasan nguna an saindang mga armas, kisuerra sa laog nin sarong taon. Ano an simbag ninda? Segun sa report kan Institusyon sa Pagsiyasat Para sa Internasyonal na Katoninongan, sagkod sa limang milyon katawo an nagadan bilang resulta nin mga guerra kaidto sanang 1986! Maski ngani may ilinuwas na espesyal na mga sinsilyo asin mga selyo na magseserbing komemorasyon, an kadaklan na nasyon haros mayong ginibo tanganing maabot an pasohan na katoninongan kan taon na iyan. Minsan siring, pinonan kan mga relihion sa kinaban—na pirmeng nagmamawot nin marahay na relasyon sa NU—na tawan nin publisidad an taon na iyan sa manlaenlaen na paagi. Kan Enero 1, 1986, inomaw ni Papa Juan Paulo II an ginigibo kan NU asin idinusay an bagong taon sa katoninongan. Asin kan Oktubre 27, tiniripon nia sa Assisi, Italia, an mga namomoon sa dakol sa mga relihion sa kinaban tanganing mamibi para sa katoninongan.

¹¹ Sinisimbag daw nin Dios an siring na mga pamibi para sa katoninongan? Bueno, kiisay na Dios namimibi kaidto an mga namomoon na idto sa relihion? Kun hahapoton mo sinda, laen an magigin simbag kan lambang grupo. Igwa daw nin grupo nin minilyon na dios na madangog asin masimbag sa mga kahagadan na ginibo sa manlaenlaen na paagi? An dakol sa mga nakikabtang nagsasamba sa Trinidad nin Kakristianohan.c An mga Budista, Hindu, asin iba pa kinantada an mga pamibi sa dai mabilang na mga dios. Sa kabilogan, 12 “pamilya nin relihion” an nagtiripon, na irinepresentar nin bantog na mga tawo arog baga kan Anglikanong Arsobispo nin Canterbury, Dalai Lama kan Budismo, sarong metropolitano kan Iglesia Ortodokso nin Rusya, presidente kan Asosasyon kan Templo nin Shinto sa Tokyo, mga animistang Aprikano, asin duwang Amerikanong Indian na may mga koronang nasasamnohan nin mga lawi. Masasabi na idto makolor na grupo kaya magayonon sindang paghelingon sa TV. Sarong grupo an namibi nin daing ontok sa laog nin 12 oras. (Ikomparar an Lucas 20:45-47.) Alagad igwa daw sa mga pamibing idto na nakalampas sa mga panganoron na ooranon na luminindong sa katiriponan na idto? Mayo, huli sa minasunod na mga rason:

12. Huli sa anong mga rason na dai sinimbag nin Dios an mga pamibi kan mga namomoon sa relihion sa kinaban para sa katoninongan?

¹² Laen na marhay sa mga ‘naglalakaw sa ngaran ni Jehova,’ mayo ni saro sa mga relihionistang idto na namibi ki Jehova, an buhay na Dios, na an ngaran minalataw nin mga 7,000 na beses sa orihinal na teksto kan Biblia. (Miqueas 4:5; Isaias 42:8, 12)d Bilang sarong grupo, dai sinda nagdolok sa Dios sa ngaran ni Jesus, ta an mayoriya sainda dai ngani nagtutubod ki Jesu-Cristo. (Juan 14:13; 15:16) Mayo sainda na naggigibo kan kabotan nin Dios para sa panahon niato, na ibalangibog sa bilog na kinaban an madatong na Kahadean nin Dios—bakong an NU—bilang an tunay na paglaom nin katawohan. (Mateo 7:21-23; 24:14; Marcos 13:10) Sa pangkagabsan, an saindang relihiosong mga organisasyon napalabot sa madugong mga guerra sa kasaysayan, kaiba an duwang guerra mundial kan ika-20 siglo. Sa sainda, sinasabi nin Dios: “Dawa pa namimibi kamo nin dakol, dai ako naghihinanyog; pano nin pagpabolos nin dugo an saindong mga kamot.”—Isaias 1:15; 59:1-3.

13. (a) Taano ta makahulogan na an mga namomoon sa relihion sa kinaban nakikiiba sa NU sa paghagad na magkaigwa nin katoninongan? (b) An mga kurahaw para sa katoninongan matatapos sa anong kulminasyon na ihinula nin Dios?

¹³ Dugang pa, makahulogan na marhay na an mga namomoon sa relihion sa kinaban nakikiiba sa Naciones Unidas sa paghagad na magkaigwa nin katoninongan sa panahon na ini. Gusto nindang impluwensiahan an NU para sa sainda mismong bentaha, nangorogna sa presenteng mga panahon na ini na tinatalikdan na kan kadakol nindang miembro an relihion. Kapareho kan bakong maimbod na mga namomoon sa suanoy na Israel, nagkukurahaw sinda: “‘Igwa nin katoninongan! Igwa nin katoninongan!’ mantang mayo man nin katoninongan.” (Jeremias 6:14) Siertong magpapadagos an mga pagkurahaw ninda para sa katoninongan, na magkokosog bilang pagsuportar sa kulminasyon na may labot dian nagpropesiya si apostol Pablo: “An aldaw ni Jehova madatong na kabaing na gayo nin parahabon kun banggi. Kun noarin sinda nagsasarabi: ‘Katoninongan asin katiwasayan!’ dangan an biglang pagkalaglag maabot tolos sa sainda siring sa kolog nin bados na babae; asin dai sinda makakaligtas minsan sa anong paagi.”—1 Tesalonica 5:2, 3.

14. Paano an posibleng magin kurahaw nin “Katoninongan asin katiwasayan!,” asin paano makakalikay an saro na madaya kaiyan?

¹⁴ Sa nakaagi pa sanang mga taon, ginagamit nin mga politiko an fraseng “katoninongan asin katiwasayan” para sa manlaenlaen na mga mukna nin tawo. An siring daw na mga paghihingoa kan mga namomoon sa kinaban iyo na an kapinonan kan kaotoban kan 1 Tesalonica 5:3? O an sinasabi sana daw ni Pablo sarong espesipikong pangyayari na dramatikong marhay kaya makukua kaiyan an atension kan bilog na kinaban? Mantang sa parate lubos sanang nasasabotan an mga propesiya sa Biblia pagkaotob kaiyan o sa panahon na iyan naootob, kaipuhan na kita maghalat. Mientras tanto, aram kan mga Kristiano na ano man na katoninongan asin katiwasayan an garo baga nagibo kan mga nasyon, mayo man talaga nin nabago. Yaon pa man giraray an kaimotan, pagkaongis, krimen, pagkalaglag kan pamilya, inmoralidad, helang, kamondoan, asin kagadanan. Iyan an dahelan kaya dai kamo kaipuhan na madaya kan ano man na kurahaw nin “katoninongan asin katiwasayan,” kun kamo magdadanay na puka sa kahulogan kan mga nangyayari sa kinaban asin hihimateon nindo an propetikong mga patanid sa Tataramon nin Dios.—Marcos 13:32-37; Lucas 21:34-36.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Kahon sa pahina 250]

Garo May Kontradiksion na “Katoninongan”

Minsan ngani an 1986 iprinoklamar kan NU bilang an Internasyonal na Taon nin Katoninongan, nag-orog an garo paghugot na paorumbasan sa armas. Itinatao kan World Military and Social Expenditures 1986 an nakakapapensar na mga detalyeng ini:

Kan 1986 an gastos sa militar sa bilog na kinaban nakaabot sa $900 bilyones.

An sarong oras na gastos sa militar sa bilog na kinaban igo na kutana tanganing mabakunahan an 3.5 milyones na nagagadan kaidto taon-taon huli sa nakakaolakit na helang na maeebitaran kutana.

Sa bilog na kinaban, saro sa lima katawo an nabubuhay kaidto sa grabeng kadaihon. An gabos na tawong ini na nagugutom nin makuri mapapakakan kutana sa laog nin sarong taon sa halaga kan ginagastos kaidto kan kinaban sa armas sa laog nin duwang aldaw.

An puersa kan mga bomba sa nakatambak na mga armas nuklear kan kinaban mas makosog nin 160,000,000 na beses kisa sa pagputok sa Chernobyl.

Makakapagpabagsak kaidto nin sarong bomba nuklear na mas makosog nin labing 500 na beses sa bombang pinabagsak sa Hiroshima kan 1945.

An mga bombang yaon sa mga tambakan nin armas nuklear katimbang nin labing sarong milyon na bombang pinabagsak sa Hiroshima. An puersa kan mga bombang iyan bale 2,700 na doble kan pinaputok kaidtong Guerra Mundial II, na 38 milyones katawo an nagadan.

An mga guerra nagin mas parate asin mas grabe. An total na kabilangan kan mga nagadan sa guerra 4.4 milyones kan ika-18 siglo, 8.3 milyones kan ika-19 siglo, 98.8 milyones sa enot na 86 na taon kan ika-20 siglo. Magpoon kan ika-18 siglo, an mga nagagadan sa guerra duminakol nin labing anom na beses karikas kisa pagdakol kan populasyon kan kinaban. Sampulong doble an nagagadan kada guerra kaidtong ika-20 siglo kisa kan ika-19 siglo.

[Mga ritrato sa pahina 247]

Arog kan sinabi sa propesiya manongod sa kolor eskarlatang mabangis na hayop, an Liga de Naciones ihinulog sa bungaw durante kan Guerra Mundial II alagad binuhay giraray bilang an Naciones Unidas

[Mga ritrato sa pahina 249]

Bilang pagsuportar sa “Taon nin Katoninongan” kan NU, an mga representante kan mga relihion sa kinaban nagdolot nin sarabay kaya dai na logod masabotan na mga pamibi sa Assisi, Italia, alagad ni saro sa sainda mayo nin namibi sa buhay na Dios, si Jehova