Mga Magurang—Paano Nindo ‘Mapatitindog’ an Saindong Harong?
“Nin huli sa kadonongan an harong napatitindog, asin nin huli sa pakamansay iyan magigin masarig.”—TALINHAGA 24:3.
1. Ano an sarong kaipuhan para sa marigon na pamilya?
AN BAGO pa sanang surbey hinapot an labing 550 propesyonal na nag-espesyalisar sa pagtabang sa mga pamilya kun arin na mga ugale an pinakaparate nindang nanonompongan sa marigon na mga pamilya. An nangengenotan sa listahan: pagkomunikar asin paghinanyog. An autor kan surbey, si Dolores Curran, nagpaliwanag kun taano: “Iyan an enerhiya na nagpapalaad sa pagmakolog, pagtatao, pakikidamay, asin pagpahayag nin kaimbodan. Kun mayo nin tunay na paghinanyog asin pagdamay, dai niato mamimidbid an lambang saro. Kita nagigin pamilya nin magkakairiba sa harong na linalabanan imbes na pinaninigoan an pangangaipo kan lambang saro.” Iyo, an suweltong komunikasyon iyo an nagsusustenir sa marigon na pamilya.
2, 3. (a) Anong problema an naririsa minsan sa ibang Kristianong harong? (b) Ano an ipinaheheling kan Talinhaga 24:3, 4 na makatatabang sa pagtindog nin marigon na pamilya? (c) Anong mga hapot an kaipuhan na simbagon?
2 Pero an kadaihan nin pagkakadayupot puwedeng magkaigwa nin makamomondong mga bunga. Halimbawa, an saro sa mga sanga kan Watch Tower Society sa Aprika hinapot kun taano an ibang Kristianong mga hobenes ta nagtalikod sa moralidad kan Biblia. “An pangenot na kaluyahan may koneksion sa bilog na problema,” sono sa simbag, iyo “an pagkukulang nin mga magurang na magin marahay na mga parahinanyog asin an dai ninda pakikipagkatanosan sa saindang mga aki. Kaya an dakol na magurang mayo nin tunay na haraning relasyon sa saindang mga aki.” Siyempre, ini saro sanang kabtang kan problema—minsan ngani mahalaga, ta an indibiduwal na pagkuyog asin diosnon na debosyon sa parte kan mga hobenes, arog man sa iba, iyo an pangenot. (Roma 14:12; 1 Timoteo 6:6) Helingon man an Talinhaga 24:3, 4. Iyan nagsasabi: “Nin huli sa kadonongan an harong napatitindog, asin nin huli sa pakamansay iyan magigin masarig. Asin nin huli sa kaaraman an panlaog na mga kuwarto mapapano nin gabos na mamahalon asin marahay na mga bagay na mahalaga.”
3 Alagad paano nindo ikakaaplikar an kadonongan, pakamansay, asin kaaraman tanganing magkaigwa kan kinakaipuhan na emosyonal na pagkadayupot, nangorogna sa mga hobenes? Paano nindo malilikayan an dai tinutuyong pagbugtak nin mga olang sa komunikasyon? (Ikomparar an Talinhaga 14:1, 12.) Orog sa gabos, paano nindo mapatitindog an pamilya na marigon sa tunay na pagsamba? Huli sa dakol na tinatawan nindo nin panahon asin atension, tibaad iniisip nindo kun saen mapoon. An enot na kuwalidad, an kadonongan, makatatabang saindo na madeterminaran kun ano an mga ipaoorog.
Madonong na Determinaran kun Ano an mga Ipaoorog
4. Ano an maninigong pangenot na ipaorog nin Kristianong pamilya?
4 “An pagkatakot ki Jehova iyo an kapinonan nin kadonongan,” an isinurat kan salmista. (Salmo 111:10) An saindo mismong marahay na pagkatakot na mapaanggot an Dios, kaiba an pagpaorog sa pagsamba sa saiya, mahalaga. An sarong ina nagpaliwanag kun paanong sinda mag-agom mapangganang pinadakula an saindang duwang aki na maglingkod ki Jehova: “Pinano niamo an samong buhay kan katotoohan—na nag-aatender sa gabos na kombension, nag-aandam para sa asin nag-aatender sa mga pagtiripon, asin ginibo an paglilingkod sa langtad na regular na kabtang kan samong buhay.” Idinugang kan saiyang agom: “An katotoohan bako sanang kabtang kan samong buhay, iyan mismo an samong buhay. An gabos na ibang bagay nakapalibot dian.” Ibinubugtak man daw nindo an pagsamba ki Jehova na iyo an pinakaipinaoorog sa saindong harong?
5. Taano ta kaipuhan an pagkatimbang nin Kristianong mga magurang?
5 An pakikikabtang sa ministeryo sa langtad bilang pamilya gigibohon kamong mas harani, pero an pambihirang mga pangangaipo nin mga aki naghahagad nin pagdusay kan saindong pribadong panahon asin emosyonal na kosog. Kun siring, kaipuhan an pagkatimbang tanganing maaraman kun guranong panahon an magagamit nindo para sa paghuhulit o mga trabaho sa kongregasyon, mantang inaasikaso man nindo sa espirituwal, emosyonal, asin materyal an ‘mga sadiri nindo.’ Kaipuhan na kamo ‘makanood nguna na magsagibo nin diosnon na debosyon sa saindong sadiring pamilya.’ (1 Timoteo 5:4, 8) Tanganing tabangan an mga ama, nangorogna, na magkaigwa kan kinakaipuhan na pagkakatimbang kan mga obligasyon sa pamilya asin kan mga obligasyon sa ministeryo, an luwas na Setyembre 15, 1959 kan The Watchtower nagsadol: “Tawan nin tamang gabat an intereses kan saindong sadiring pamilya. Tunay na dai lalaoman ni Jehova Dios an sarong lalaki na gamiton an gabos niang panahon sa aktibidad kan kongregasyon, sa pagtabang sa saiyang mga tugang asin pagtaraed na magkamit nin kaligtasan, pero dai inaasikaso an kaligtasan kan saiyang pamilya. An agom asin mga aki nin sarong lalaki pangenot na paninimbagan.”
6. Anong peligro an kaipuhan na likayan nin mga magurang, asin paano ini magigibo?
6 An paninimbagan na ini dai man naaasikaso paagi sana sa paggasto nin dakol na oras kaiba kan saindong mga aki kundi paagi sa lubos na paggamit sa oras na iyan. Makamomondo, may mga magurang na nagin sibot-sibot sa pag-asikaso sa mga bagay sa kongregasyon, sa nakaaangat na trabaho, o sa materyal na mga bagay kaya dawa kun sinda kaiba kan saindang mga aki, an isip ninda nasa ibang bagay. Kun may nangyari nang kapahamakan sa pamilya saka ninda narerealisar na kaipuhan na turotimbangon ninda kun ano an ipaoorog. “An kadonongan hale sa itaas . . . makatanosan, andam na magkuyog.” (Santiago 3:17) An siring na langitnon na kadonongan matabang saindo na mapagbanga nin tama an saindong panahon asin emosyonal na pag-asikaso tanganing makuyog an gabos na pagboot ni Jehova.
An Badas Asin Pagsagwe Nagtatao nin Kadonongan
7. Paano epektibong ikakaaplikar an Talinhaga 29:15?
7 An karigonan para sa tamang mga prinsipyo, na ipinaheheling sa kabootan, nagsasabi sa saindong mga aki na kamo may pagmakolog. An pagkonsinte nagbubunga nin kadaihan nin katiwasayan asin pagkadelingkuwente nin mga hobenes. “An badas asin pagsagwe iyo an nagtatao nin kadonongan.” (Talinhaga 29:15; 22:15) Tanganing magin epektibo “an badas asin pagsagwe” kaipuhan na ibanan nin pagkamoot. An disiplina na itinao nin bakong makatanosan o sa init nin payo puwedeng makaraot sa espiritu kan aki. “Kamong mga ama, dai nindo pagpaanggoton an saindong mga aki, tanganing dai sinda panluyahan nin boot.” (Colosas 3:21) Kaiba sa “badas” nin pagdisiplina an angay na kastigo, alagad kun bakong rasonable an mga kahagadan nindo, kun sobra kamo kamapagtatsar, asin sinosopog nindo an aki, iyan pag-abuso sa “badas” na ini asin tibaad makaraot sa kompiansa kan aki sa saiya man sana asin sa saindo. Tibaad sia ‘panluluyahan nin boot.’
8. Ipaliwanag kun taano an “pagsagwe” ta bako sanang pagpakol an kahulogan?
8 Alagad an “badas asin pagsagwe” pareho kaipuhan. An pagsagwe bako sanang pagpakol an hinahagad; iyan may kaibang pag-aatubang kan mga katunayan tanganing makombensir an ibang tawo.a An termino sa Hebreo para sa “pagsagwe” isinasalin man na ‘kontraargumento.’ (Salmo 38:14) Kun siring, an pagsagwe sa katotoohan nangangahulogan nin pagigin andam asin may kakayahan na iatubang an mga katunayan tanganing masabotan kan aki an mga dahelan kan saindong ginibo. An mga publikasyon kan Watchtower Society igwa nin materyal, na an iba sa pangenot isinurat para sa mga hobenes, na makatatabang saindo na mag-atubang nin makatanosan na mga dahelan sa saindong aki kun taano ta sala an sarong gawe. Lubos daw nindong ginagamit iyan?
An Pakamansay Nagbubunga nin Pakikidamay
9. Ano an pakamansay, asin taano iyan ta mahalaga?
9 An pakamansay mahalaga man na abilidad sa komunikasyon. An orihinal na termino sa Hebreo gikan sa pinakagamot na termino na nangangahulogan “mamansayan an sa tahaw,” “mamidbid.” An nakatataros na pagheling na ini nakaaabot nin lihis pa sa risang marhay, asin kun siring may relasyon sa pagsabot, pakikidamay, asin pagkaherak.—1 Pedro 3:8.
10. Paano an pag-usisa nin mas hararom sa lataw na kamugtakan nakaolang sa iriwal kaidtong mga panahon kan Biblia?
10 An halimbawa sa Biblia na nagpapaheling kan halaga nin pakamansay nasusurat sa Josue 22:9-34. An mga tribo ni Ruben, Gad, asin an kabanga nin Manases, na pinamanahan nin daga sa sirangan kan Salog nin Jordan, nagtogdok nin dakulaon na altar sa daga ninda. An ibang tribo, na ibinibilang ining apostasiya, nag-andam na padusahan an garo baga tuyong paglapas sa pagboot nin Dios. (Levitico 17:8, 9) Bago naghiro, sinda nagsugo nin delegasyon tanganing makipag-olay sa duwa may kabangang tribo. (Talinhaga 13:10) An orolay nagpaheling na an altar dai itinogdok para sa mga pag-atang kundi “imbes huli sa nahahadit na pagmakolog.” Mantang napasuhay sa ibang tribo huli sa Salog nin Jordan, an duwa may kabangang tribo nahahadit na gayo manongod sa posibilidad na an maabot nindang mga kapag-arakian mapasuhay sa pagsamba ki Jehova. An altar magseserbing danay na pagirumdom, “sarong patotoo,” na sinda man banwaan nin Dios. Kabaliktaran nanggad an ibinunga kan paliwanag na ini! Natawan nin laen na liwanag an garo baga pangahas na kasalan. Huling “haloy na maanggot,” namansayan kan ibang tribo an tunay na kamugtakan, asin ini nagbunga nin pagsabot.—Talinhaga 14:29.
11. Paano an sarong magurang nagpaheling nin pakamansay?
11 Kun may minalataw na problema sa saindong aki, naghihingoa daw kamong magin mapagmansay? Halimbawa, an saro sa mga aki nin Kristianong mag-agom nagpoon na magpuli hale sa eskuwelahan na ‘anggot sa kinaban.’ “Habo niang sabihon kun taano ta naaanggot sia,” an paliwanag kan ama. “Kan primero paghona ko nagrerebelde sana sia, pero narisa ko na dai sia naggirong kan kumustahon ko an eskuwelahan. Bueno, nag-olay kami nin halawig, asin nadiskobre ko na huling sia sadit para sa edad nia, kinukursunada sia kan mga aki sa eskuwelahan. Pakasabihi saiya na nasasabotan ko kun gurano kadepisil kan tratamientong ini, tinawan ko sia nin praktikal na mga suhestion na matabang saiya na maatubang iyan.” Nagrahay tolos an disposisyon kan aki.
12. Taano an mga taon nin pagkatin-edyer ta masakit para sa kadaklan na hobenes, asin ano an kaipuhan sa parte nin mga magurang?
12 Magpapaheling man daw kamo nin kaparehong pagpapasensia sa saindong aki? An mga hobenes, nangorogna an mga tin-edyer, naiimpluwensiahan na gayo nin mga bagay na arog baga kan eskuwelahan, pisikal na itsura, seksuwal na mga horot, asin popularidad. “Sa gabos na kamugtakan sa pagtalubo nin tawo, an pagtin-edyer iyo an pinakadepisil,” sabi kan babasahon na Adolescence. “An mga tin-edyer, mantang mapagtatsar sa sadiri asin daing kabatidan, naghohona na sinda may kulang sa sarong kinaban na grabe an kompetensia asin daing simpatiya. Imbes na maako an pagkapasopog asin pagkasudya, an reaksion ninda makosog na mga pagmate nin pagsentir asin kahaditan.” An nakariribok na mga emosyon na iyan puwedeng makaapektar sa gawe nin aki. (Ikomparar an Eclesiastes 7:7a.) Solamente paagi sa pagpatalubo sa haraning pakipagkomunikar sa saindong aki na masasabotan nindo an tunay na problema asin mamamansayan an pinakamarahay na paaging makatabang.
13. (a) Ano an pirang olang sa komunikasyon? (b) Taano ta kaipuhan na daing ontok na iaplikar nin mga magurang an Talinhaga 20:5? Iilustrar.
13 Masakit para sa dakol na hobenes na ipahayag an saindang mga kahandalan. Kaya, kun nagpopoon nang magtaram an saindong aki, likayan an dai iniisip na mga komento na nananaksak, arog baga kan: ‘Iyan sana? Paghona ko importante.’ ‘An problema saimo . . . ’ ‘Paano mo ini nagibo sako?’ ‘Bueno, ano an linalaoman mo? Aki ka pa sana.’ (Talinhaga 12:18) Kun beses kaipuhan nin hoben an pag-usisa, nangorogna kun sia may sensitibong problema. “An tawong may pagmansay” daing ontok na maghihingoa na ‘sakdohon’ an mga saboot na iyan. (Talinhaga 20:5) Narisa nin sarong Kristianong mag-agom na an saindang aking babae minarayo sa mga aktibidad kan pamilya. Nag-usisa an mga magurang pero mayong nangyari. Nagpadagos sinda sa paghihingoa. “Sa katapustapusi, sarong aldaw tinaidan ko sia sa katre, kinugos ko sia, asin hinapot ko liwat kun ano an problema,” sabi kan ina. “May luha na sinabi nia sako na an pagmate nia kami asin an iba habo siang makaibanan, kaya minarayo na sana sia sagkod sa mapupuwede. An enot na gusto kong sabihon, ‘Kalokohan iyan,’ pero pinogolan ko iyan asin naghinanyog na sana mantang ilinuluwas nia an nasa saiyang puso.” Sinierto saiya kan saiyang mga magurang na dakulaon an pagmakolog ninda asin poon kaidto sineguro na mapamugtak an boot nia sa laog kan pamilya. Napangganahan nia an problema asin ngonyan naglilingkod sia bilang maogmang bilog na panahon na paraebanghelyo.
14. Taano ta bako pang igo an pagkaigwa nin pamilya na harani sa emosyonal na paagi?
14 Mahalaga an pagtindog nin dayupot na pamilya, asin minsan an ibang kinabanon na pamilya nakagibo kaiyan. Alagad iba man na bagay an pagtindog nin mapag-isip sa espirituwal na pamilya na nagdadanay na harani ki Jehova asin sararo sa saiyang Tataramon. Tanganing magibo ini, orog pa an kaipuhan ki sa pagigin sanang harani sa saindong mga aki sa emosyonal.
Pagparigon sa Kaaraman
15. Anong klaseng kaaraman an kaipuhan, asin taano?
15 “Huli sa kaaraman an panlaog na mga kuwarto mapapano nin gabos na mamahalon asin marahay na mga bagay na mahalaga.” (Talinhaga 24:4) Ining mahalaga, mamahalon na mga bagay bakong materyal na mga kayamanan kundi espirituwal na katiwasayan, mapagsakripisyong pagkamoot, diosnon na takot, asin pagtubod na basado sa kaaraman manongod sa Dios. Ini nagbubunga nin mayaman na buhay pampamilya. (Talinhaga 2:5; 15:16, 17; 1 Pedro 1:7) An kaaraman na ini magtatao sa mga aki nin panlaog na kosog tanganing mapaglabanan ninda an mga taktika ni Satanas, pati an mga tuso, ta an Talinhaga 24:5 nagsasabi: “An sarong madonong sa kosog tawong makosog, asin an tawong may kaaraman nagpapakosog sa kapangyarihan.” Alagad kaipuhan na itanom nindo an kaaraman na iyan sa saindang puso.—Deuteronomio 6:6, 7; 1 Juan 2:14.
16. (a) Ano an kaipuhan tanganing ikalaog an kaaraman manongod sa Dios sa puso kan saindong aki? (b) Tanganing tunay na makinabang an mga aki, ano an kaipuhan?
16 An saro sa pinakamarahay na pantabang sa pagtanom kan Tataramon nin Dios sa saindong mga aki iyo an paggibo nin regular na pampamilyang pag-adal na nagdadagka sainda na gibohon na sadiri ninda an katotoohan. “An pampamilyang pag-adal nagtatao kan tamang kamugtakan, tanganing an isip kan saindong aki andam na umako nin pagtotokdo,” an paliwanag nin sarong mapangganang magurang nin apat. Idinugang nia: “Pagpoon nindong itanos an mga aki, automatiko na igwa kamo nin ‘anggot na mga nagdadangog.’ Alagad kun mapag-oolayan nindo iyan sa panahon na mayo nin kaanggotan, arog baga sa pampamilyang pag-adal, mas dakula an posibilidad na an mga puntong gusto nindong idoon makalalaog.” Pero tanganing talagang makinabang an mga aki, kaipuhan na arogon nindo si apostol Pablo, na nagsurat: “Ako nagmamawot na maheling kamo, tanganing makawaras ako sa saindo nin espirituwal na mga balaog tanganing kamo maparigon.” (Roma 1:11) An balaog nangorognang inaapresyar kun iyan bagay na magagamit kan nag-ako asin may tunay na halaga sa saiya. Kaya kuanon sa pinag-oolayan an bagay na konektado sa buhay kan aki.
17. (a) Ano an makatatabang na magin kawiliwili asin nakapagtotokdo an pampamilyang pag-adal? (b) Igwa daw kamo nin dugang pang mga suhestion?
17 Maninigo man na seguradohon nin mga magurang na aram kan bilog na pamilya an oras kan pag-adal, saka kun ano an pag-aadalan. An iba naggagamit nin bisuwal na mga pantabang, arog baga nin mga mapa asin tsart, tanganing orog na ikapaliwanag an materyal. An ibang magurang may iiniibang mirindal bago o pagkatapos. Pagkaadal puwede nindang pag-olayan an mga problema kan aldaw o kan semana. (Helingon an kaibang kahon para sa dugang pang suhestion.) Orog sa gabos, gibohon na regular an pag-adal na ini sa Biblia! Dakol na magurang an naghihingoang gayo na tawan nin kakanon asin istaran an saindang mga aki; alagad orog pang mahalaga na itao an “daing kasalak na gatas kan tataramon, tanganing paagi kaiyan magtalubo [an satong mga aki] sa kaligtasan.”—1 Pedro 2:2; Juan 17:3.
18. Ano an makatatabang na ‘ikatindog’ an saindong harong?
18 An pagtindog nin pamilya na makosog sa espirituwal nagkakaipo nin abilidad asin panahon. Magin determinado na pataluboon an kinakaipuhan na mga abilidad sa pagkomunikar tanganing magdanay na harani sa saindong mga aki sa emosyonal na paagi. Dai pagtogotan an ano man na makaolang saindo sa pagtao kan kinakaipuhan na panahon sa pagpakosog sa saindong pamilya paagi sa kadonongan, pakamansay, asin kaaraman. Mamibi para sa, asin kaiba kan, saindong mga aki, sa pakaaram na si Jehova sana an makapagtatao nin kapangganahan sa saindong mga paghihingoa sa ‘pagtotogdok.’—Salmo 127:1.
[Mga Nota sa Ibaba]
a Sono sa The Hebrew and English Lexicon, ni John Parkhurst, an termino para sa “pagsagwe” gikan sa berbo na nangangahulogan ‘ipaheling nin maliwanag, ipaliwanag paagi sa mga katunayan, idemonstrar, ipaheling paagi sa risa o nakakokombensir na mga dahelan o argumento.’ An Old Testament Word Studies, ni William Wilson, nagsasabi manongod sa berbong iyan: “patunayan.”
Nagigirumdoman daw Nindo?
◻ Paano napakokosog nin kadonongan an sarong harong, asin ano an makatatabang sa mga aki na mapatalubo iyan?
◻ Taano an pakamansay ta nakatatabang na magkaigwa nin marahay na komunikasyon an pamilya?
◻ Taano ta kaipuhan an kaaraman manongod sa Dios?
◻ Paano magigibong kawiliwili asin nakapagtotokdo an pampamilyang pag-adal?
[Kahon sa pahina 21]
EPEKTIBONG PAMPAMILYANG PAG-ADAL
Paano maninigong pangenotan an pag-adal?
Papagdanayon an relaks, pero magalang, na kamugtakan. Likayan an mekanikal, sobra kapormal na paagi. Magtao nin dugang na mga hapot asin gumamit nin mga ilustrasyon tanganing mapukaw an isip asin magpartisipar an gabos. Kun kaipuhan gibohon na simple an materyal. Mas marahay na dai paggamiton an oras nin pag-adal tanganing anggotan an mga aki. Seguro an ano man na kinakaipuhan na pagsagwe puwedeng gibohon sa pribado.
Ano an maninigong pag-adalan?
Pilion sono sa mga pangangaipo kan pamilya. Magin madaling makibagay. Puwedeng andamon an semanal na leksion sa An Torrengbantayan. Tibaad kaipuhan na pag-olayan an espisipikong mga hapot, arog baga kan mga problema na inaatubang nin mga hobenes sa eskuwelahan, pakikipag-date, ekstrakurikular na mga aktibidad, kawat, asin inmoral na mga tendensia. Gamiton an mga artikulo o publikasyon na manongod digdi. Puwedeng bangabangaon an oras sa pag-adal tanganing mapag-olayan an laen-laen na tema.
Noarin iyan maninigong gibohon asin gurano kalawig?
An payo kan pamilya an magdedeterminar pakatapos na mapag-olayan an mga iskedyul kan mga miembro kan pamilya saka makonsiderar an saindang mga limitasyon. Kaipuhan na konsideraron an edad asin an lawig na makapag-atento an mga aki. Tibaad boot na magkaigwa nin haralipot na pag-adal mga pirang beses sa laog kan semana kun saradit pa an mga aki. An iba ginibo an siring na mga pag-oolay sa lamesang kakanan pagkakakan tolos. An mahalaga bakong an lawig kundi an kuwalidad kan panahon nin pag-iribaiba.
Paano nindo maseseguro na maabot an puso nin aki?
Dagkahon an aki na sumimbag sa sadiri niang tataramon. Mataktikang gumamit nin mga hapot sa punto-de-vista tanganing maaraman kun ano man nanggad an saboot kan aki manongod sa bagay. Puwede nindong ihapot: “Ano an saboot nin mga aki sa eskuwelahan manongod sa bagay na ini? Paghona mo daw tama sinda?” O, “Paano mo ipaliliwanag sa sarong kaklase kun taano ta dai kita nakikisaro? Sa paghona mo daw ini talagang sa ikararahay mo? Taano daw?” Mag-ingat na dai sumobra an reaksion sa simbag sa mga hapot sa punto-de-vista, tanganing an aki dai mag-alangan na ipahayag nin sadiosan an nasa boot nia. Tawan nin panahon tanganing makapagtaram an lambang saro, tanganing maseguro na nasasabotan nia nin tama an mahahalagang punto.