Gibohon an Marahay na Katokdoan na Saindong Dalan nin Buhay
“An diosnon na debosyon kapakipakinabang sa gabos na bagay.”—1 TIMOTEO 4:8.
1, 2. Sagkod saen ipinaheheling kan mga tawo an saindang paghadit sa saindang salud, asin may anong resulta?
AN KADAKLAN na tawo maoyon tolos na an marahay na salud saro sa pinakamahalagang marhay na rogaring sa buhay. Naggagamit sinda nin dakol na oras asin kuwarta sa pagpapadanay kan saindang sadiri na mabagsik sa pisikal asin sa pagseguro na matatawan sinda nin igong medikal na atension kun kaipuhan na ninda iyan. Sa Estados Unidos, halimbawa, an taonan na gastos sa pag-asikaso sa salud sa sarong dai pa sana nahaloy na taon labi sa $900 bilyones. Iyan minatotal sa labing $3,000 kada taon para sa lambang lalaki, babae, asin aki sa nasyon na iyan, asin an gastos sa kada sarong tawo sa iba pang maoswag na nasyon haros pareho.
2 Ano an ibinunga kan gabos na ginastong panahon, kosog, asin kuwarta? Tunay na mayo nin mapainda na, sa kabilogan, mas moderno na an satong medikal na mga kagamitan asin probisyon ngonyan kisa kasuarin pa man sa kasaysayan. Alagad, ini dai automatikong nagbubunga nin marahay na pamumuhay. Sa katunayan, sa sarong pahayag na nagsasabi nin sarong proposisyon na programa sa pag-asikaso sa salud para sa Estados Unidos, idinoon kan presidente na apuwera sa “labi-labing gastos sa kadahasan sa nasyon na ini,” an mga residente sa Estados Unidos “mas halangkaw an bilang nin AIDS, nin paninigarilyo asin labi-labing pag-inom, nin pagbabados nin mga tin-edyer, nin mga omboy na hababa an timbang pagkapangaki” kisa sa arin pa man na maoswag na nasyon. An saiyang konklusyon? “Kaipuhan niatong bagohon an satong mga ugale kun gusto talaga niatong magin marahay an salud bilang sarong nasyon.”—Galacia 6:7, 8.
Sarong Marahay na Dalan nin Buhay
3. Huli sa suanoy na kulturang Griego, anong hatol an itinao ni Pablo?
3 Kan enot na siglo, an mga Griego midbid sa saindang debosyon sa pagparahay sa pisikal, pagpakosog sa hawak, asin atletikong mga kompetisyon. Sa atubangan kan kamugtakan na ini, si apostol Pablo pinasabngan na suratan an solterong si Timoteo: “An pagpatood sa hawak may kadikit na pakinabang; alagad an diosnon na debosyon kapakipakinabang sa gabos na bagay, mantang iyan may panuga sa buhay ngonyan asin sa madatong.” (1 Timoteo 4:8) Kaya, idinodoon ni Pablo an inaako na kan mga tawo ngonyan, arin na baga, na an medikal o pisikal na mga probisyon dai naggagarantiya nin tunay na marahay na dalan nin buhay. Alagad, sinisierto sato ni Pablo na an dai dapat na mawara iyo an pagkultibar nin espirituwal na ikararahay asin diosnon na debosyon.
4. Ano an mga pakinabang sa diosnon na debosyon?
4 An siring na dalan kapakipakinabang para sa “buhay ngonyan” huli ta iyan nagtatao nin proteksion tumang sa nakararaot na mga bagay na ginigibo sa sainda man sana kan maraot na mga tawo, o kan mga igwa sana nin “porma [o, pagsagin] nin diosnon na debosyon.” (2 Timoteo 3:5; Talinhaga 23:29, 30; Lucas 15:11-16; 1 Corinto 6:18; 1 Timoteo 6:9, 10) Idtong mga tinotogotan na moldehon kan diosnon na debosyon an saindang buhay igwang toltol na paggalang sa mga pagboot asin kahagadan nin Dios, asin iyan nagmomotibar sainda na gibohon an marahay na katokdoan nin Dios na saindang dalan nin buhay. An siring na dalan nagtatao sainda nin espirituwal asin pisikal na salud, satispaksion, asin kaogmahan. Asin sinda “nagririmpos para sa sainda man sana nin marahay na pasisikadan para sa ngapit, tangani sindang makapangapot nin marigon sa tunay na buhay.”—1 Timoteo 6:19.
5. Anong mga pagboot an itinao ni Pablo sa ikaduwang kapitulo kan saiyang surat ki Tito?
5 Mantang an buhay na giniyahan kan marahay na katokdoan nin Dios nagtatao nin siring na mga bendisyon ngonyan asin sa ngapit, kaipuhan niatong aramon, sa praktikal na mga tataramon, kun paano niato magigibo na satong dalan nin buhay an marahay na katokdoan nin Dios. Si apostol Pablo itinao an simbag sa saiyang surat ki Tito. Tatawan niato nin espesyal na atension an ikaduwang kapitulo kan librong iyan, na dian pinagbotan nia si Tito na “magpadagos na magtaram nin mga bagay na angay sa marahay na katokdoan.” Sierto na kita gabos, hoben asin gurang, lalaki asin babae, makikinabang sa siring na “marahay na katokdoan” ngonyan.—Tito 1:4, 5; 2:1.
Hatol Para sa mga Gurang na Lalaki
6. Anong hatol an itinao ni Pablo sa “mga gurang na lalaki,” asin taano ta kabootan para sa saiya na gibohon iyan?
6 Enot, si Pablo igwang nagkapirang hatol para sa mga gurang na lalaki sa kongregasyon. Tabi basahon an Tito 2:2. “An mga gurang na lalaki,” bilang sarong grupo, tinatawan nin onra asin iginagalang bilang mga halimbawa sa pagtubod asin kaimbodan. (Levitico 19:32; Talinhaga 16:31) Huli kaini, an iba tibaad nag-aalangan na tumao nin hatol o suhestion sa mga gurang na lalaki manongod sa mga bagay na bako man na gayong seryoso. (Job 32:6, 7; 1 Timoteo 5:1) Kun siring, kabootan para ki Pablo na kaolayon an mga gurang na lalaki nguna, asin marahay na isapuso ninda an mga tataramon ni Pablo asin siertohon na sinda, arog ki Pablo, angay na arogon.—1 Corinto 11:1; Filipos 3:17.
7, 8. (a) Ano an kalabot sa pagigin “tama sana sa gawe”? (b) Taano an pagigin “pormal” ta kaipuhan na timbangan nin pagigin “marahay an kaisipan”?
7 An mga gurang na Kristianong lalaki, enot sa gabos, dapat na “tama sana sa gawe.” Minsan ngani an orihinal na tataramon puwedeng manongod sa gawe sa pag-inom (“bakong burat,” Kingdom Interlinear), iyan may kahulogan man na pagigin puka, malinaw an isip, o toltol an pag-iisip. (2 Timoteo 4:5; 1 Pedro 1:13) Kun siring, baga man sa pag-inom o sa ibang bagay, an mga gurang na lalaki dapat na tama sana, dai nagpapasobra o nagpapalabilabi.
8 Dangan, dapat man sindang magin “pormal” asin “marahay an kaisipan.” An pagigin pormal, o may dignidad, kagalang-galang, asin angay na tawan nin paggalang, sa parate kadungan nin paggurang. An iba, minsan siring, tibaad magin man sobra kapormal, na habo nang tawan nin lugar an mabagsik na mga pamamaagi nin mga barobata. (Talinhaga 20:29) Kaya an “pormal” tinitimbangan nin “marahay an kaisipan.” An mga gurang na lalaki kaipuhan na papagdanayon an kapormalan na katimbang nin edad, alagad kadungan kaiyan magin timbang, igwang lubos na pagpopogol sa saindang mga pagmate asin hiro.
9. Taano an mga gurang na lalaki ta kaipuhan na makosog sa pagtubod asin pagkamoot patin nangorogna sa pakatagal?
9 Ultimo, an mga gurang na lalaki dapat na magin “makosog sa pagtubod, sa pagkamoot, sa pakatagal.” Dakol na beses sa saiyang mga isinurat, ilinista ni Pablo an pagtubod asin pagkamoot kaiba kan paglaom. (1 Corinto 13:13; 1 Tesalonica 1:3; 5:8) Digdi sinalidahan nia nin “pakatagal” an “paglaom.” Ini posibleng sa dahelan na an pakamate nin pagsuko puwedeng pasil na lumataw kadungan nin paggurang. (Eclesiastes 12:1) Alagad, siring sa idinoon ni Jesus, “an makatagal sagkod sa katapusan iyo an maliligtas.” (Mateo 24:13) Dugang pa, an mga gurang angay na mga halimbawa sa iba bako sanang huli sa saindang edad o kabatidan kundi huli sa saindang pusog na espirituwal na mga kuwalidad—pagtubod, pagkamoot, asin pakatagal.
Para sa mga Gurang na Babae
10. Anong hatol an itinao ni Pablo para sa “mga gurang na babae” sa kongregasyon?
10 Sunod na itinao ni Pablo an saiyang atension sa mga gurang na babae sa kongregasyon. Tabi basahon an Tito 2:3. “An mga gurang na babae” iyo an may edad nang mga miembro sa tahaw kan kababaihan sa kongregasyon, kabale an mga agom kan “mga gurang na lalaki” asin mga ina patin lola kan iba pang miembro. Bilang siring, dakula an saindang puwedeng magin impluwensia, sa ikararahay o sa ikararaot. Iyan an dahelan na si Pablo pinonan an saiyang mga tataramon nin “siring man,” na nangangahulogan na an “mga gurang na babae” igwa man nin nagkapirang paninimbagan na dapat otobon tangani na maotob ninda an saindang kabtang sa kongregasyon.
11. Ano an magalang na hiro?
11 Enot, “an mga gurang na babae logod magin magalang sa hiro,” an sabi ni Pablo. An “hiro” iyo an panluwas na kapahayagan kan panlaog na ugale asin personalidad nin saro, na naheheling pareho sa gawe asin itsura. (Mateo 12:34, 35) Ano, kun siring, an maninigong ugale o personalidad nin sarong gurang na Kristiana? Sa sarong tataramon, “magalang.” Ini trinadusir hale sa termino sa Griego na an kahulogan “idtong angay sa mga tawo, hiro o bagay na konsagrado sa Dios.” Ini tunay na angay na hatol kun kokonsideraron an impluwensia ninda sa iba, nangorogna sa hoben na mga babae sa kongregasyon.—1 Timoteo 2:9, 10.
12. Anong salang paggamit sa dila an maninigong likayan kan gabos?
12 Sunod iyo an duwang negatibong ugale: “bakong mga parapakaraot, ni oripon nin arak.” Interesante nanggad na pinag-iba an duwang ini. “Kan suanoy na mga panahon, kan an arak an solamenteng inomon,” an komento ni Propesor E. F. Scott, “sa saradit na parti na arak an andam na an mga gurang na babae pinapakaraot an pagkatawo kan saindang kataraed.” An mga babae sa pankagabsan mas interesado sa mga tawo kisa sa mga lalaki, na marahay man. Alagad, an interes puwedeng rumaot na magin tsismis asin pagpakaraot pa ngani, nangorogna kun an dila nawawaran nin kontrol huli sa pag-inom. (Talinhaga 23:33) Sierto nanggad, an gabos na nag-aaabot sa marahay na dalan nin buhay, mga lalaki asin babae, dapat na mag-ingat nanggad sa peligrong ini.
13. Sa anong mga paagi an mga gurang na babae puwedeng magin mga paratokdo?
13 Para sa kapakipakinabang na paagi na magamit an libreng oras, an mga gurang na babae dinadagka na magin “mga paratokdo nin karahayan.” Sa iba pang kabtang, si Pablo nagtao nin malinaw na mga pagboot na an mga babae dai dapat na magin mga paratokdo sa kongregasyon. (1 Corinto 14:34; 1 Timoteo 2:12) Alagad, dai sinda kaini inoolang sa pagtao nin mahalagang marhay na kaaraman dapit sa Dios sa saindang pamilya asin sa publiko. (2 Timoteo 1:5; 3:14, 15) Dakol man na karahayan an saindang magigibo paagi sa pagigin Kristianong mga halimbawa sa mga hoben na babae sa kongregasyon, siring sa ipinaheheling kan minasunod na mga bersikulo.
Para sa mga Hoben na Babae
14. Paano an mga hoben na Kristiana makapaheheling nin pagigin timbang sa pag-asikaso sa saindang mga obligasyon?
14 Sa pagdagka sa mga gurang na babae na magin “mga paratokdo nin karahayan,” si Pablo partikularmenteng sinambit an mga hoben na babae. Tabi basahon an Tito 2:4, 5. Mantang an kadaklan sa pagboot nasesentro sa mga gibohon sa harong, an mga hoben na Kristiana dai man dapat na magpasobra, na tinotogotan an pagparaisip sa materyal na makadominar sa saindang buhay. Imbes, sinda dapat na “marahay an kaisipan, mabini, . . . marahay,” asin orog sa gabos, andam na suportaran an Kristianong areglo sa pagkapayo, “tanganing an tataramon nin Dios dai mapaglanghadan.”
15. Taano an dakol na hoben na babae sa kongregasyon ta dapat na tawan nin komendasyon?
15 Ngonyan, dakula an pagkaliwat sa kamugtakan nin pamilya poon kan kaaldawan ni Pablo. Dakol na pamilya an nagkakabaranga kun manongod sa pagtubod, asin an iba saro sana an magurang. Maski sa inaapod na tradisyonal na mga pamilya, orog na nagigin pambihira na an agom o ina sarong bilog na panahon na trabahadora sa harong. An gabos na ini nagtatao nin dakulang pagabat asin paninimbagan sa mga hoben na Kristiana, pero dai sinda kaini ipinupuwera sa saindang Makakasuratan na mga obligasyon. Dakulang kaogmahan, kun siring, na maheling an dakol na maimbod na hoben na babae na nagmamaigot sa pagtimbang kan saindang dakol na obligasyon asin nahihimo pa giraray na enoton an intereses kan Kahadean, na an iba nasa pambilog na panahon na ministeryo pa ngani bilang mga auxiliary o regular payunir. (Mateo 6:33) Tunay nanggad na maninigo sindang tawan nin komendasyon!
Para sa mga Hoben na Lalaki
16. Ano an hatol ni Pablo para sa mga hoben na lalaki, asin taano ta napapanahon ini?
16 Dangan nagpasiring si Pablo sa mga hoben na lalaki, kabale si Tito. Tabi basahon an Tito 2:6-8. Sa pagkonsiderar kan iresponsable asin nakararaot na mga ugale kan kadaklan sa mga hobenes ngonyan—pagsigarilyo, pag-abuso sa droga asin alkohol, bawal na sekso, asin iba pang kinabanon na mga gibo, arog baga kan madahas na mga isport asin marigsok na musika asin aling-alingan—napapanahon nanggad na hatol ini sa mga Kristianong hobenes na gustong sunodon an marahay asin nakakokontentong dalan nin buhay.
17. Paano an sarong hoben na lalaki magigin “marahay an kaisipan” asin sarong “arogan nin marahay na mga gibo”?
17 Kabaliktaran sa mga hobenes sa kinaban, an sarong hoben na Kristiano maninigo na “marahay an kaisipan” asin “arogan nin marahay na mga gibo.” Ipinaliwanag ni Pablo na an marahay asin maygurang na kaisipan nakukua, bako kaidtong mga nag-aadal sana, kundi kan mga tawo na “huli sa paggamit kan saindang kakayahan nin pagmansay napatood na mamidbid kun ano an tama asin sala.” (Hebreo 5:14) Makaoogma nanggad na maheling an mga hobenes na nagboboluntaryo kan saindang panahon asin kosog tanganing magkaigwa nin lubos na kabtang sa dakol na obligasyon sa Kristianong kongregasyon, imbes na sayangon an saindang kosog nin pagkabarobata sa paslong mga kamawotan! Sa paggibo kaiyan, sinda, arog ki Tito, puwedeng magin mga arogan nin “marahay na mga gibo” sa laog kan Kristianong kongregasyon.—1 Timoteo 4:12.
18. Ano an boot sabihon kan pagigin bakong marigsok sa katokdoan, pormal sa hiro, asin marahay sa pananaram?
18 An mga hoben na lalaki pinagigirumdom na sinda maninigong “nagpapaheling nin daing karigsokan sa [saindang] katokdoan, pagkapormal, marahay na pananaram na dai makokondenar.” An katokdoan na ‘bakong marigsok’ dapat na marigon na basado sa Tataramon nin Dios; kun siring, an mga hoben na lalaki kaipuhan na magin mahigos na mga paraadal sa Biblia. Siring sa mga gurang na lalaki, an mga hoben na lalaki dapat man na magin pormal. Kaipuhan nindang maaraman na an pagigin ministro kan Tataramon nin Dios sarong seryosong paninimbagan, asin kun siring sinda dapat na “gumawe sa paagi na angay sa maogmang bareta.” (Filipos 1:27) Siring man an saindang pananaram dapat na “marahay” asin sa paagi na iyan “dai makokondenar” tangani na mayo sindang ikataong dahelan na magsumbong an mga paratumang.—2 Corinto 6:3; 1 Pedro 2:12, 15.
Para sa mga Oripon Asin Paralingkod
19, 20. Paano an mga nagtatrabaho sa ibang tawo ‘makasasamno sa katokdoan kan satong Paraligtas, an Dios’?
19 Ultimo, si Pablo nagpasiring sa mga nagtatrabaho sa ibang tawo. Tabi basahon an Tito 2:9, 10. Kakadikit sato ngonyan an mga oripon o paralingkod, pero dakol an empleyado asin trabahador na naggigibo nin paglilingkod sa iba. Kaya, an mga prinsipyo na sinarosaro ni Pablo minaaplikar man ngonyan.
20 An “magpasakop sa saindang mga kagsadiri sa gabos na bagay” nangangahulogan na an Kristianong mga empleyado kaipuhan na magpaheling nin tunay na paggalang sa saindang mga among asin superbisor. (Colosas 3:22) Dapat man sindang magkaigwa kan reputasyon nin pagigin sadiosan na mga trabahador, na itinatao nin kompleto an hinahagad na trabaho sa aldaw na maninigo para sa saindang among. Asin dapat nindang papagdanayon an halangkaw na pamantayan nin Kristianong gawe sa saindang pinagtatrabawohan ano man an paggawe kan iba dian. An gabos na ini “tanganing masamnohan ninda an katokdoan kan satong Paraligtas, an Dios, sa gabos na bagay.” Parate nanggad niatong nababaretaan an maogmang mga resulta kun an sinserong mga paramasid naghihimate sa katotoohan huli sa marahay na gawe kan saindang Saksing mga katrabaho o empleyado! Ini sarong balos na itinatao ni Jehova duman sa mga nagsusunod sa saiyang marahay na katokdoan pati sa saindang mga pinagtatrabawohan.—Efeso 6:7, 8.
Sarong Lininig na Banwaan
21. Taano ta itinao ni Jehova an marahay na katokdoan, asin ano an maninigong reaksion niato?
21 An marahay na katokdoan na ipinaliwanag ni Pablo bako sanang sarong kodigo nin mga prinsipyo sa etika o mga pamantayan sa moral na puwede niatong konsultahon kun gusto niato. Padagos na ipinaliwanag ni Pablo an katuyohan kaiyan. Tabi basahon an Tito 2:11, 12. Huli sa saiyang pagkamoot asin dai na kutana maninigong kabootan para sa sato, itinao ni Jehova Dios an marahay na katokdoan tanganing kita makanood na mamuhay na may katuyohan asin pagkakontento sa delikado asin peligrosong mga panahon na ini. Andam daw kamong akoon asin gibohon na saindong dalan nin buhay an marahay na katokdoan? An paggibo kaiyan mangangahulogan kan saindong kaligtasan.
22, 23. Anong mga bendisyon an satong aanihon sa paggibo sa marahay na katokdoan na satong dalan nin buhay?
22 Orog pa kaiyan, an paggibo sa marahay na katokdoan na satong dalan nin buhay nagtatao sato nin pambihirang pribilehiyo ngonyan asin nin maogmang paglaom para sa ngapit. Tabi basahon an Tito 2:13, 14. Tunay nanggad, an paggibo sa marahay na katokdoan na satong dalan nin buhay isinisiblag kita sa maraot asin magagadanon nang kinaban bilang sarong lininig na banwaan. An mga tataramon ni Pablo nakakaagid sa mga pagirumdom ni Moises sa mga aki ni Israel sa Sinai: “Kun manongod ki Jehova, . . . ilalangkaw ka nia sa ibabaw kan gabos na iba pang nasyon na saiyang ginibo, na magbubunga nin kaomawan asin dangog patin kagayonan, mantang pinatutunayan mo an saimong sadiri na sarong banwaan na banal ki Jehova na saimong Dios, siring man sana sa saiyang ipinanuga.”—Deuteronomio 26:18, 19.
23 Padagos logod niatong pahalagahan an pribilehiyo nin pagigin lininig na banwaan ni Jehova paagi sa paggibo sa marahay na katokdoan na satong dalan nin buhay! Perming magin alisto na isikwal an ano man na porma nin karatan asin kinabanon na mga pagmawot, sa siring nagdadanay na malinig asin angay na gamiton ni Jehova sa mamuraway na gibohon na saiyang ipinagigibo ngonyan.—Colosas 1:10.
Nagigirumdoman daw Nindo?
◻ Taano an diosnon na debosyon ta kapakipakinabang sa gabos na bagay?
◻ Paano maaabot kan mga gurang na Kristianong lalaki asin babae an marahay na katokdoan bilang dalan nin buhay?
◻ Ano an marahay na katokdoan ni Pablo para sa mga hoben na lalaki asin babae sa kongregasyon?
◻ Anong pribilehiyo asin bendisyon an mapapasato kun gigibohon niato na satong dalan nin buhay an marahay na katokdoan?
[Mga ritrato sa pahina 18]
Dakol ngonyan an nag-aaplikar kan hatol sa Tito 2:2-4