Matibay na mga Parahatol—Sarong Bendisyon sa Saindang mga Tugang
“Ibabalik ko giraray an mga hokom para sa saimo siring kan enot, asin an mga parahatol para sa saimo siring kan sa kapinonan.”—ISAIAS 1:26.
1, 2. (a) Paano ipinaheheling kan Talinhaga 12:15 asin 19:20 an halaga nin hatol? (b) Ano an kaipuhan nguna tanganing kita umako nin hatol, asin anong eksperyensia an nagpapaheling kaini?
SI Terri aki nin mga Kristiano. Sa eskuwelahan may amiga siang “nasa katotoohan” man. Pero narisa ni Terri na sa paghinanapos sa elementarya an amiga nia bako nang entusiastiko manongod sa saiyang pagtubod na arog kan dati. Mantang sinda magkaibanan sa haiskul, an amiga nia nagin iregular sa Kristianong mga pagtiripon asin nagpoon na magtatsar sa Watch Tower Society asin sa kongregasyon. Minsan siring, si Terri namibi nin odok manongod sa kaamiga nia asin daing ontok na hinahatolan sia na maghingoa na magdanay na makosog bilang Kristiano. Sa huri, binalosan an mga paghihingoa ni Terri. Kan nasa ikasampulong grado na, an amiga nia regular na giraray sa pagtiripon asin sa katapustapusi nabautismohan. Kanigoan kadakulang bendisyon sa saiya! Asin kanigoan kadakulang balos para sa maimbod niang amiga na si Terri!
2 Huli sa eksperyensiang ini, may makapagdududa daw sa pangangaipo nin mga Kristiano na mamomoton na maghinatolan paminsanminsan? Sinasadol kita kan Biblia: “Hinanyoga an hatol asin akoa an disiplina, tanganing magin ka madonong sa saimong kaaabtan sa ngapit.” (Talinhaga 19:20; 12:15) Kinuyog kan amiga ni Terri an hatol na iyan. Alagad ano kun si Terri dai nagkaigwa kan pagkamoot, pagkadesidido, asin kapusoan na padagos na itao an saiyang tabang sa nag-aging mga taon? Iyo, tanganing an siisay man sa sato ‘maghinanyog sa hatol,’ kaipuhan na may parahatol. Maninigong siisay ini?
Hatol—Niisay?
3. Sairisay an itinao ni Jehova na magtao nin napapanahon na hatol sa Kristianong kongregasyon?
3 Si Jehova Dios nanuga na tatawan an saiyang banwaan nin mga parahatol sa satong panahon. Sia nagsabi: “Ibabalik ko giraray . . . an mga parahatol para sa saimo siring kan sa kapinonan.” (Isaias 1:26) An panugang ini sa pangenot naootob sa nombradong kamagurangan sa Kristianong kongregasyon. An paghatol sarong klase nin pagtotokdo, asin sa pangenot an kamagurangan “kuwalipikadong magtokdo.” (1 Timoteo 3:2) Seguro an kamagurangan an pangenot na nasa isip ni apostol Pablo kan sia magsabi: “Minsan kun an sarong tawo may nagibong kasalan bago nia iyan maaraman, kamo na igwang espirituwal na mga kuwalipikasyon pagmaigotan nindo na ibangon an tawong iyan sa espiritu nin kahoyoan.” (Galacia 6:1) Alagad kamagurangan sana daw an makapagtatao nin hatol?
4, 5. (a) Ano an nagkapirang halimbawa sa Kasuratan na nagpapaheling na an kamagurangan bako sanang iyo an makapagtatao nin hatol? (b) Ano an nagkapirang tipikong situwasyon sa modernong aldaw na dian an mga Kristiano na bakong kamagurangan nagtatao nin hatol?
4 Bako. Si Terri bakong magurang, pero an hatol nia sa katapustapusi nagdara nin marahay na mga resulta. Girumdomon man an namomoon sa militar na si Naaman nin Siria. Kinuyog nia an marahay na impormasyon na gikan sa sarong aking Israelita asin an hatol kan saiyang mga oripon. Si David ikinasalbar sa pagkakasala sa dugo kan napapanahon na hatol ni Abigail, an agom ni Nabal. Asin an barobatang si Eliu may madonong na hatol para ki Job asin sa saiyang tolong “pararanga.”—1 Samuel 25:23-35; 2 Hade 5:1-4, 13, 14; Job 32:1-6.
5 Siring man ngonyan, an paghatol bakong esklusibong diretso nin kamagurangan. An mga ama asin ina regular na hinahatolan an saindang mga aki. An mga aki na kapareho ni Terri parateng mapanggana sa paghatol sa saindang mga kaedad. Asin espisipikong sinasadol kan Biblia an maygurang na mga tugang na babae na magin “mga paratokdo kan marahay,” nangorogna sa hoben na mga babae sa kongregasyon. (Tito 2:3-5) An totoo, sa pankagabsan kita gabos may obligasyon na magtinabangan sa paaging ini. Si apostol Pablo nagsabi: “Padagos kamong magparangaranga asin magpakinosogkosogan, siring sa ginigibo na ngani nindo.”—1 Tesalonica 5:11.
An mga Katuyohan nin Kristianong Paghatol
6. Ano an nagkapirang katuyohan nin Kristianong paghatol?
6 Ano an nagkapirang katuyohan nin Kristianong paghatol? An mga ini iyo an pagtabang sa saro na umoswag asin magpadagos sa tamang dalan, resolberan an mga problema, mapangganahan an mga kasakitan, asin tibaad itanos an salang gibo. Nasambitan ni Pablo an pirang klase nin paghatol kan sadolon nia si Timoteo na “magsagwe, magtuyaw, magsadol, sa bilog na pakatios asin abilidad sa pagtotokdo.” (2 Timoteo 4:1, 2) Talagang abilidad an paghatol sa saro sa paagi na sia makasasabot na dai nakokologan an boot.
7, 8. (a) Ano an nagkapirang situwasyon na dian linalaoman an hatol sa Kristianong kongregasyon? (b) Sa anong mga okasyon na an Kristiano tibaad dai naglalaom nin hatol pero nagkakaipo kaiyan?
7 Noarin maninigong itao an hatol? An mga magurang dayaday na may okasyon na hatolan an saindang mga aki, asin an mga aki man linalaoman na ini. (Talinhaga 6:20; Efeso 6:4) Sa kongregasyon, an estudyante naglalaom nin hatol kun sia nagpahayag sa Teokratikong Paadalan sa Pagmiministro. Asin an bagong parahayag sa Kahadean naglalaom nin tabang asin hatol mantang sia nag-ooswag pasiring sa pagkamaygurang bilang Kristianong ministro. (1 Timoteo 4:15) Kun beses an mga indibiduwal na naghahanap nin tabang asin hatol minadolok sa kamagurangan o iba pa sa kongregasyon.
8 Alagad kun beses kaipuhan na hatolan an mga dai naglalaom dian o habo kaiyan. Tibaad an saro nawawaran nin kaigotan sa paglilingkod ki Jehova, ‘iinaanod’ kapareho kan amiga ni Terri. (Hebreo 2:1) An saro tibaad may grabeng personal na dai pagkasinabotan saka kan saro pa sa kongregasyon. (Filipos 4:2) O an saro tibaad nagkakaipo nin tabang manongod sa tamang pagbubulos o paggubing, o sa pagpili nin mga kaamigo o musika.—1 Corinto 15:33; 1 Timoteo 2:9.
9, 10. (a) Taano ta tibaad nagkakaipo nin kapusoan an pagtao nin Kristianong hatol? (b) Minsan siring taano an Kristiano ta maninigong tumao nin hatol kun iyan kaipuhan?
9 Kan si propeta Hanani magtao nin hatol ki Hadeng Asa nin Juda, ikinaanggot na gayo iyan ni Asa kaya saiyang “ibinugtak sia sa harong kan mga pandog”! (2 Cronica 16:7-10) An saro kaipuhan na magin mapuso tanganing mahatolan an hade kan mga aldaw na idto. Ngonyan, an mga parahatol tibaad kaipuhan man na magin mapuso, ta an pagtao nin hatol tibaad sa primero ipagsentir. An sarong eksperyensiadong Kristiano nag-alangan na itao an kinakaipuhan na hatol sa mas hoben na kaibaiba. An dahelan? Sia nagpaliwanag: “Mag-amigo kami ngonyan, asin gusto kong magdanay iyan!” Alagad an totoo an dai pagtao nin tabang kun kinakaipuhan bakong tanda nin marahay na amigo.—Talinhaga 27:6; ikomparar an Santiago 4:17.
10 An totoo, ipinaheling nin eksperyensia na kun matibay an parahatol, an maraot na boot parateng nalilimitaran, asin an katuyohan kan hatol parateng naootob. Ano an kaipuhan tanganing magin matibay na parahatol? Tanganing masimbag ini, konsideraron niato an duwang halimbawa, an saro marahay asin an saro maraot.
Si Pablo—Matibay na Parahatol
11. Taano an kadaklan na mga taga-Corinto ta nag-ako sa hatol ni Pablo minsan ngani parate na sia nagtataram nin prangka?
11 Si apostol Pablo dakol na okasyon na kinaipuhan na magtao nin hatol, asin kun beses may sinasabi siang mapuwersang mga bagay. (1 Corinto 1:10-13; 3:1-4; Galacia 1:6; 3:1) Minsan siring, an hatol nia epektibo ta an mga tinawan nia kaiyan nakakaaram na namomotan sinda ni Pablo. Arog kan sabi nia sa mga taga-Corinto: “Sa labi-labing kasakitan asin kakologan nin puso nagsurat ako sa saindo sa balakid na luha, bakong tanganing kamo mapamondo, kundi tanganing maaraman nindo an pagkamoot ko orog na para sa saindo.” (2 Corinto 2:4) An kadaklan sa mga taga-Corinto inako an hatol ni Pablo ta aram ninda na idto itinao na mayo nin paslong motibo, ta “an pagkamoot . . . dai naghahanap kan saiyang sadiring kapakanan.” Saro pa, may pagsarig sinda na dai sia nagtataram huli sa personal na pagkauyam ta “an pagkamoot . . . dai napapaanggot. Iyan dai naggigirumdom kan maraot.”—1 Corinto 13:4, 5.
12. Anong kuwalidad an magibo na mas pasil para sa Kristianong parahatol na makakua nin marahay na mga resulta? Iilustrar.
12 Ngonyan man mas madaling akoon an minsan makosog na hatol kun aram niato na an naghahatol sato namomoot sato, dai nagtataram huli sa personal na pagkauyam, asin mayo nin paslong motibo. Halimbawa, kun an saro sa kamagurangan nakikipag-olay sana sa mga tin-edyer sa kongregasyon kun may itatatsar sa sainda, an mga tin-edyer madaling makamate na sinda pinag-iinitan. Alagad ano kun an magurang may marahay na relasyon sa mga tin-edyer? Ano kun ipinag-iiba nia sinda sa paglilingkod sa langtad, sia madaling dolokan sa Kingdom Hall, asin dinadagka sinda na makipag-olay sa saiya manongod sa saindang mga problema, linalaoman, asin pagduda, tibaad iniimbitaran pa ngani sinda (na may pagtogot kan saindang mga magurang) sa saiyang harong paminsanminsan? Dangan, kun sia kaipuhan na maghatol sa sainda, an mga tin-edyer mas posibleng akoon iyan, sa pakaaram na iyan hale sa sarong katood.
Kahoyoan Asin Kapakumbabaan
13. (a) An Kristianong hatol maninigong ibasar sa ano? (b) Kaya, ano an maninigong likayan kan mga nagtatao nin hatol sa Kristianong kongregasyon?
13 May saro pang dahelan na an hatol ni Pablo mapanggana. Sia nagsarig sa diosnon na kadonongan, bakong sa sadiri niang opinyon. Arog kan ipinagirumdom nia sa parahatol na si Timoteo: “An gabos na Kasuratan ipinasabong nin Dios asin kapakipakinabang para sa pagtokdo, sa pagsagwe, sa paghusay kan mga bagay, sa pagdisiplina sa katanosan.” (2 Timoteo 3:16; ikomparar an 1 Corinto 2:1, 2.) An Kristianong mga parahatol ngonyan ibinabasar man an saindang sinasabi sa Kasuratan. Totoo na, sa pamilya, an mga magurang dai kinokotar an Biblia sa kada paghatol ninda sa saindang mga aki. Pero, baga man an Kristianong mga magurang nagsasadol nin pagkuyog, kalinigan, pagmakolog sa iba, pagigin nasa oras, o ano pa man, kaipuhan na perming may pasisikadan sa Kasuratan an saindang sinasabi. (Efeso 6:1; 2 Corinto 7:1; Mateo 7:12; Eclesiastes 3:1-8) Sa laog kan kongregasyon, maninigo kitang magmaan na dai ipirit sa iba an satong personal na mga punto-de-vista o gusto. Asin maninigong likayan nin kamagurangan an pagtiko sa Kasuratan tanganing palatawon na iyan nagsusuportar sa sarong ideya na gustong-gusto ninda. (Ikomparar an Mateo 4:5, 6.) Kaipuhan na perming may tunay na dahelan sa Biblia para sa ano man na hatol ninda.—Salmo 119:105.
14, 15. (a) Isabi an saro pang kuwalidad na minagibong mas pasil na akoon an hatol. (b) Taano ta napakahalaga na an parahatol magkaigwa kan kuwalidad na ini?
14 An hatol mas epektibo man kun iyan itinatao sa espiritu nin kahoyoan. Aram ini ni Pablo. Kaya ngani, kan nagtataram manongod sa saro na may naginibong kasalan bago nia iyan naaraman, sinasadol ni Pablo an mga kuwalipikado na “pagmaigotan nindo na ibangon an tawong iyan sa espiritu nin kahoyoan.” (Galacia 6:1) Hinatolan man nia si Tito na ipagirumdom sa iba na “dai magtaram nin maraot tumang sa kiisay man, dai magin makiiwalon, magin rasonable, nagpapaheling nin bilog na kahoyoan sa gabos na tawo.”—Tito 3:1, 2; 1 Timoteo 6:11.
15 Taano ta kaipuhan an kahoyoan? Huli ta an dai pinopogolan na emosyon nakakaolakit. An anggot na mga tataramon nakapupukaw nin anggot na mga tataramon, asin depisil na mangatanosan kun mainit an mga payo. Dawa kun an hinahatolan anggot an reaksion, ini bakong dahelan para sa parahatol na arog man kaiyan an gibohon. Imbes, an kahoyoan kan parahatol tibaad makatabang na mapakalma an mga bagay. “An simbag, kun mahoyo, nakakaparayo nin kaanggotan.” (Talinhaga 15:1) Ini totoo baga man an parahatol magurang, saro sa kamagurangan, o siisay man.
16. Taano an saro ta maninigong magin perming magalang sa pagtao nin hatol?
16 Ultimo, horophoropa an isinabi ni Pablo sa mas hoben na magurang na si Timoteo: “Dai mo pagtatsaran nin labi-labi an sarong gurang. Kundi pakiolayan mo sia siring sa ama, an hoben na mga lalaki siring sa mga tugang na lalaki, an gurang na mga babae siring sa mga ina, an hoben na mga babae siring sa mga tugang na babae sa bilog na kabinian.” (1 Timoteo 5:1, 2) Marahayon nanggad na hatol! Isipa na sana kun ano an magigin saboot nin sarong gurang na babae kun an hoben pang magurang, tibaad puwede nang magin aki nia, maghatol sa saiya sa grabe kamapagtatsar o daing paggalang na paagi. Mas marahay kun an parahatol isipon nguna: ‘Kun kokonsideraron an personalidad asin edad kan tawong ini, ano daw an pinakamamomoton asin pinakaepektibong paagi na ikatao an hatol na ini? Kun ako an nasa kamugtakan nia, paano ko gustong kaolayon?’—Lucas 6:31; Colosas 4:6.
An Hatol kan mga Fariseo
17, 18. Ano an sarong dahelan kun taano an hatol kan mga Fariseo ta dai nakatabang?
17 Bayaan niato ngonyan an marahay na halimbawa ni Pablo asin helingon niato an sarong maraot na halimbawa—kan Judiong mga namomoon sa relihiyon kaidtong kaaldawan ni Jesus. Sinda nagtao nin dakol na hatol, alagad parate na dai nakikinabang dian an nasyon. Taano?
18 Kadakol kan dahelan. Enot, konsiderara an panahon na sinagwe kan mga Fariseo si Jesus huli ta an saiyang mga disipulo dai naghanaw kan saindang kamot bago magkakan. Siyempre, an kadaklan na ina hinahatolan an saindang mga aki na maghanaw nin kamot bago magkakan, asin bilang ugale sa ikararahay kan salud, iyan marahay nanggad. Alagad an mga Fariseo dai man nag-iintindi sa ikararahay kan salud. Para sa sainda, an paghanaw nin kamot sarong tradisyon, asin naaanggot sinda na an mga disipulo ni Jesus dai nagkukuyog sa tradisyon na ini. Minsan siring, arog kan ipinaheling sa sainda ni Jesus, may mas darakulang problema sa Israel na maninigo kutanang inaasikaso ninda. Halimbawa, an iba ginagamit an tradisyon nin mga Fariseo na paagi tanganing malikayan an pagkuyog sa ikalima sa Sampulong Togon: “Galangan mo an saimong ama asin an saimong ina.” (Exodo 20:12; Mateo 15:1-11) Makamomondo, an mga eskribas asin Fariseo nasisibot na gayo sa mga detalye na sainda nang “linilingawan an mas magabat na mga bagay kan Pagboot, an hustisya asin pagkaherak patin kaimbodan.”—Mateo 23:23.
19. Paano an modernong mga Kristiano makalilikay na maholog sa siod na magkaigwa nin paslong motibo?
19 An mga parahatol ngonyan maninigong magmaan na dai makagibo kan arog kaining sala. Maninigo nindang likayan an pagkaigwa nin paslong motibo, na nag-aasikasong gayo sa mga detalye kaya nalilingawan na an “mas magabat na mga bagay.” Sa saradit na bagay, kita sinasadol na “padagos kamong magpatiriostios” na may pagkamoot. (Colosas 3:12, 13) An kakayahan na mamansayan kun noarin lilikayan na gibohon na isyu an sarong bagay asin kun noarin talagang kaipuhan an hatol sarong bagay na nakakokontribuwir sa pagkaigwa nin “espirituwal na mga kuwalipikasyon.”—Galacia 6:1.
20. Taano an personal na halimbawa ta napakahalaga sa pagtatao nin hatol?
20 May iba pa na guminibo sa relihiyosong mga parahatol na idto kan enot na siglo na bakong epektibo. Sinda may prinsipyong “gibohon mo an sinasabi ko, bakong an ginigibo ko.” Si Jesus nagsabi sa sainda: “Herak man sa saindo na mga madonong sa Pagboot, huli ta pinapapasan nindo an mga tawo nin mga pasanon na masakit madara, alagad kamo mismo dai minadotdot sa mga pasanon minsan saro kan saindong mga moro!” (Lucas 11:46) Kanigoan kadaing pagkamoot! Ngonyan, an mga magurang, kamagurangan, o iba pa na nagtatao nin hatol maninigong segurado nanggad na sinda mismo naggigibo kan ipinagigibo ninda sa iba. Paano niato madadagka an iba na magmasibot sa ministeryo sa langtad kun kita dai magtatao nin tamang halimbawa? O paano kita makapagpapatanid tumang sa materyalismo kun an materyal na mga bagay nagdodominar sa satong pamumuhay?—Roma 2:21, 22; Hebreo 13:7.
21. (a) Paano pinatakot kan mga Fariseo an mga tawo? (b) Paano an mga taktika kan mga Fariseo maninigong magserbing patanid sa Kristianong mga parahatol?
21 An Judiong mga namomoon nasudya man bilang mga parahatol ta sinda naggamit nin mga taktikang nagpapatakot. Sarong beses, sinda nagsugo nin mga madakop ki Jesus. Kan an mga ini, na napahangang gayo sa paagi ni Jesus sa pagtotokdo, bumuwelta na dai sia dara, sinagwe sinda kan mga Fariseo, na an sabi: “Ano nadaya man kamo? Mayo ni saro sa mga poon o mga Fariseo na nagtubod sa saiya, bako daw? Alagad an kadaklan na ini na dai tatao kan Pagboot mga tawong sinumpaan.” (Juan 7:45-49) Ini daw tamang basihan nin pagsagwe—mapan-aping paggamit sa kapangyarihan asin panbabansag? An Kristianong mga parahatol logod noarin man dai makagibo nin arog kaiyan na paghatol! Maninigong likayan ninda nin lubos an pagpatakot sa iba o pagtao kan impresyon na: ‘Maninigo kang magdangog sako ta ako saro sa kamagurangan!’ O kun nakikipag-olay sa sarong tugang na babae, dai logod ninda ipasentido: ‘Ika maninigong magdangog sako ta ako lalaki.’
22. (a) Paano asin taano ta maninigong magtao nin hatol an mga Kristiano? (b) Ano pang dugang na hapot an kaipuhan na pag-olayan?
22 Iyo, an paghatol sarong akto nin pagkamoot na utang niato gabos—nangorogna kan nombradong kamagurangan—sa mga kapwa niato Kristiano paminsanminsan. An hatol dai maninigong itao minsan sa ano na sanang sarahotan. Alagad kun kaipuhan, iyan maninigong itao na may kapusoan. Iyan maninigong may basihan sa Kasuratan asin itao sa espiritu nin kahoyoan. Dugang pa, mas madaling akoon an hatol hale sa saro na namomoot sato. Alagad kun beses masakit maaraman kun ano an sasabihon sa paghatol. Kaya paano daw kita makatatao nin hatol sa paagi na magigin epektibo? Ini ipaliliwanag sa minasunod na artikulo.
Ikakapaliwanag daw Nindo?
◻ Siisay an may pribilehiyo asin paninimbagan na itao an Kristianong hatol?
◻ Taano ta tibaad kaipuhan an kapusoan sa pagtao nin hatol?
◻ Taano an bagay na si Pablo namomoot sa mga Kristianong taga-Corinto ta nagpangyaring magin pasil para sa sainda na akoon an saiyang hatol?
◻ Taano an Kristianong parahatol ta maninigong magin mahoyo asin mapagpakumbaba?
◻ Paano malilikayan nin Kristiano na dai magin garo mapan-api an saiyang hatol?
[Ritrato sa pahina 13]
Sinadol ni Pablo si Tito na ipagirumdom sa iba na “magin rasonable, nagpapaheling nin bilog na kahoyoan sa gabos na tawo”