Mga Atang na Nakapaogma sa Dios
“An lambang halangkaw na saserdote ibinugtak sa pagdolot nin mga balaog sagkod mga atang.”—HEBREO 8:3.
1. Taano ta namamatean kan mga tawo an pangangaipo na dumolok sa Dios?
“AN PAG-ATANG garo baga ‘natural’ na sa tawo arog kan pagpamibi; an enot nagpapaheling kan saiyang saboot manongod sa saiyang sadiri, an ikaduwa naman kan saiyang saboot manongod sa Dios,” an isinurat kan historyador sa Biblia na si Alfred Edersheim. Poon kan panahon na an kasalan luminaog sa kinaban, iyan nagbunga kan kakologan kan pakamate nin kasalan, pagkaparayo nin boot sa Dios, asin pagkadaing maginibo. Kaipuhan an pakaginhawa sa mga ini. Madaling masabotan na kun an mga tawo namumugtak sa siring na desesperadong situwasyon, namamatean ninda an pangangaipo na dumolok sa Dios para sa tabang.—Roma 5:12.
2. Anong rekord nin enot na mga pagdolot sa Dios an maheheling ta sa Biblia?
2 An enot na rekord sa Biblia nin mga pagdolot sa Dios may koneksion ki Cain asin Abel. Mababasa ta: “Nangyari na pakalihis nin kadikit na panahon si Cain nagdara nin mga bunga kan daga bilang dolot ki Jehova. Alagad kun dapit ki Abel, sia man nagdara nin nagkapirang matuang ogbon kan saiyang kahayopan, pati an matatabang pidaso kaiyan.” (Genesis 4:3, 4) Sunod, maheheling ta na si Noe, na iningatan nin Dios sa dakulang Baha na luminaglag sa maraot na henerasyon kan saiyang kaaldawan, napahiro na “magdolot nin tinotong na mga dolot sa ibabaw kan altar” para ki Jehova. (Genesis 8:20) Sa nagkapirang okasyon, an fiel na lingkod asin katood nin Dios na si Abraham, na napahiro kan mga panuga asin bendisyon nin Dios, ‘nagtogdok nin altar asin nag-apod sa ngaran ni Jehova.’ (Genesis 12:8; 13:3, 4, 18) Kan huri, napaatubang si Abraham sa pinakagrabeng pagbalo sa saiyang pagtubod kan sabihan sia ni Jehova na idolot an saiyang aking si Isaac bilang dolot na tinotong. (Genesis 22:1-14) An pagkasaysay na ini, minsan ngani halipot, nagtao nin dakulang liwanag dapit sa temang atang, siring kan maheheling ta.
3. Ano an kabtang nin mga atang sa pagsamba?
3 Digdi asin sa iba pang pagkasaysay sa Biblia, malinaw na an pagdolot nin sarong klase nin atang pundamental nang kabtang nin pagsamba haloy na bago pa itinao ni Jehova an espesipikong mga ley mapadapit dian. Kaoyon kaiyan, an sarong reperensia tinatawan nin kahulogan an “atang” na “sarong relihiosong seremonya na dian may idinodolot sa sarong dios tanganing establisaron, papagdanayon, o ibalik an tamang relasyon nin tawo sa sagradong bagay.” Alagad nagpapalataw ini nin nagkapirang importanteng hapot na maninigo niatong maingat na estudyaran, arog baga kan: Taano ta kaipuhan an atang sa pagsamba? Anong klaseng mga atang an inaako nin Dios? Asin ano an kahulogan kan suanoy na mga atang para sa sato ngonyan?
Taano ta Kaipuhan an Atang?
4. Ano an resulta para ki Adan asin Eva kan sinda magkasala?
4 Kan magkasala si Adan, tinuyo nia iyan. An saiyang pagkua asin pagkakan kan bunga kan kahoy kan pakamidbid sa marahay asin maraot sarong tuyong akto nin pagsuway. An penalidad sa suwayan na akto na iyan kagadanan, na malinaw na sinabi nin Dios: “Sa aldaw na kumakan ka dian ika siertong magagadan.” (Genesis 2:17) Sa kahurihurihi inani ni Adan asin Eva an bayad nin kasalan—sinda nagadan.—Genesis 3:19; 5:3-5.
5. Taano ta nagsadiring boot si Jehova para sa mga aki ni Adan, asin ano an ginibo Nia para sa sainda?
5 Pero kumusta man an mga aki ni Adan? Huling nagmana kan kasalan asin pagkabakong sangkap ki Adan, sinda nakaeksperyensia kan iyo man sanang pagkaparayo nin boot sa Dios, kadaihan nin paglaom, asin kagadanan na inagihan kan enot na tawong mag-agom. (Roma 5:14) Minsan siring, si Jehova bako sanang Dios nin hustisya asin kapangyarihan kundi siring man—an totoo, sa pangenot—nin pagkamoot. (1 Juan 4:8, 16) Kaya sia na mismo an nagsasadiring boot na resolberan an paglapas. Pakatapos na sabihon na “an ibinabayad nin kasalan kagadanan,” an Biblia padagos na nagsasabi, “alagad an regalo na itinatao nin Dios buhay na daing katapusan paagi ki Cristo Jesus na satong Kagurangnan.”—Roma 6:23.
6. Ano an kabotan ni Jehova mapadapit sa danyos na ginibo kan kasalan ni Adan?
6 An ginibo ni Jehova Dios sa kahurihurihi tanganing seguradohon an regalo na iyan iyo an pagtao nin sarong bagay na makatatakop sa kawaran na ibinunga kan paglapas ni Adan. Sa Hebreo, an terminong ka·pharʹ sa primero posibleng nangangahulogan nin “takopan” o tibaad “paraon,” asin trinadusir man iyan na “pagtubos.”a Sa ibang pagtaram, nagtao si Jehova nin angay na paagi nin pagtakop sa kasalan na minana ki Adan asin paraon an danyos na ibinunga kaiyan tanganing an mga kualipikado para sa balaog na iyan makatalingkas sa pagkakondenar sa kasalan asin kagadanan.—Roma 8:21.
7. (a) Anong paglaom an itinao paagi sa sentensia nin Dios ki Satanas? (b) Ano an dapat na karibay para sa pakabutas kan katawohan sa kasalan asin kagadanan?
7 An paglaom na pakabutas sa pagkaoripon sa kasalan asin kagadanan nanabihan pakatapos mismo na magkasala an enot na tawong mag-agom. Sa pagpahayag kan saiyang sentensia ki Satanas, na irinepresentar kan halas, si Jehova nagsabi: “Bubugtakan ko nin pakikienemigo sa pag-oltanan mo asin kan babae saka sa pag-oltanan kan saimong banhi asin kan saiyang banhi. Lulugadon ka nia sa payo asin lulugadon mo sia sa bool.” (Genesis 3:15) Paagi sa makahulang mga tataramon na iyan, suminirang an sinag nin paglaom para sa gabos na matubod sa panuga na iyan. Minsan siring, igwa nin karibay para sa pakabutas na iyan. An ipinanugang Banhi dai basta madatong asin lalaglagon si Satanas; an Banhi dapat na lugadon sa bool, an boot sabihon, dapat na magadan, minsan ngani bakong permanente.
8. (a) Paano si Cain nagin kasudyaanan? (b) Taano an atang ni Abel ta nagin makawiwili sa pagheling nin Dios?
8 Daing duwa-duwa na pinag-isipan na marhay ni Adan asin Eva kun siisay an ipinanugang Banhi. Kan imundag ni Eva an saiyang panganay na aking lalaki, si Cain, sia nagsabi: “Nangaki ako nin sarong lalaki sa tabang ni Jehova.” (Genesis 4:1) Hinona daw nia na tibaad an saiyang aking lalaki an magigin Banhi? Baga man iyo o dai, si Cain, siring man an saiyang dolot, nagin kasudyaanan. Sa ibong na kampi, an saiyang tugang na si Abel nagpaheling nin pagtubod sa panuga nin Dios asin napahiro na magdolot nin enot na ogbon kan saiyang aripompon bilang atang ki Jehova. Mababasa ta: “Huli sa pagtubod si Abel nagdolot nin atang sa Dios na orog na mahalaga kisa ki Cain, na paagi sa pagtubod na iyan nag-ako sia nin patotoo na sia matanos.”—Hebreo 11:4.
9. (a) Sa ano nagtubod si Abel, asin paano nia iyan ipinahayag? (b) Ano an nagibo kan dolot ni Abel?
9 An pagtubod ni Abel bakong basta pagtubod na may Dios, na siertong yaon man ki Cain. Si Abel igwa nin pagtubod sa panuga nin Dios na sarong Banhi na matao kan kaligtasan nin fiel na mga tawo. Dai ihinayag sa saiya kun paano iyan gigibohon, alagad paagi sa panuga nin Dios naaraman ni Abel na may saro na kaipuhan na lugadon sa bool. Iyo, minalataw na naisip niang kaipuhan na may paboloson na dugo—an mismong ideya nin atang. Si Abel nagdolot nin balaog na may kaibang buhay asin dugo sa Burabod nin buhay, na posibleng marhay na bilang tanda kan saiyang makosog na pagmawot asin pag-antisipar sa kaotoban kan panuga ni Jehova. Dahel sa kapahayagan na ini nin pagtubod kaya naogma si Jehova sa atang ni Abel, asin sa sadit na paagi, ipinahayag kaiyan an kahulogan nin atang—sarong paagi na an makasalan na mga tawo puedeng dumolok sa Dios tanganing kamtan an saiyang pabor.—Genesis 4:4; Hebreo 11:1, 6.
10. Paano lininaw an kahulogan kan atang paagi sa paghagad ni Jehova ki Abraham na idolot si Isaac?
10 An hararom na kahulogan nin atang risang marhay na lininaw kan pagbotan ni Jehova si Abraham na idolot an saiyang aki na si Isaac bilang dolot na tinotong. Minsan ngani dai literal na isinagibo an atang na iyan, iyan nagserbing ladawan kan sa kahurihurihi gigibohon mismo ni Jehova—idolot an saiyang Aking bugtong bilang an pinakadakulang atang kasuarin man tanganing gibohon an Saiyang kabotan para sa katawohan. (Juan 3:16) Paagi sa mga atang asin dolot sa Ley ni Moises, itinao ni Jehova an makahulang mga arogan sa pagtokdo sa saiyang piniling banwaan kan dapat nindang gibohon tanganing akoon an kapatawadan para sa saindang mga kasalan asin pasarigon an saindang paglaom sa kaligtasan. Ano an manonodan ta digdi?
Mga Atang na Inaako ni Jehova
11. Anong duwang kategoriya nin mga dolot an iprinesentar kan halangkaw na saserdote nin Israel, asin para sa anong mga katuyohan?
11 “An lambang halangkaw na saserdote ibinugtak sa pagdolot nin mga balaog sagkod mga atang,” an sabi ni apostol Pablo. (Hebreo 8:3) Mangnoha na binanga ni Pablo sa duwang kategoriya an mga dolot kan halangkaw na saserdote sa suanoy na Israel, arin na baga, “mga balaog” asin “mga atang,” o “mga atang para sa mga kasalan.” (Hebreo 5:1) Sa pankagabsan an mga tawo nagtatao nin regalo tanganing magpahayag nin kapadangatan asin apresasyon, siring man tanganing pataluboon an pagkakatood, pabor, o pag-ako. (Genesis 32:20; Talinhaga 18:16) Kaagid kaiyan, an kadaklan sa mga dolot na hinagad kan Ley puedeng mansayon na “mga balaog” sa Dios tanganing hagadon an saiyang pag-ako asin pabor.b An mga paglapas sa Ley naghagad nin indemnisasyon, asin tanganing makaenmendar, idinolot an “mga atang para sa mga kasalan.” An Pentateuco, espesyalmente an mga librong Exodo, Levitico, asin Bilang, nagtatao nin kadakol na impormasyon mapadapit sa laen-laen na klase nin atang asin dolot. Minsan ngani puedeng magin totoong depisil para sa sato na saboton asin girumdomon an gabos na detalye, an nagkapirang importanteng punto mapadapit sa laen-laen na klase nin atang maninigo na tawan ta nin atension.
12. Saen niato maheheling sa Biblia an sumaryo kan mga atang, o mga dolot, na nasa Ley?
12 Tibaad marisa ta na sa Levitico kapitulo 1 sagkod 7, limang pangenot na klase nin mga dolot—dolot na tinotong, dolot na harina, atang para sa pakikikabtang, dolot manongod sa kasalan, asin dolot para sa pagkakasala—an saro-saro na ilinadawan, minsan ngani an totoo an nagkapira sa sainda idinolot nin sarabay. Maririsa ta man na an mga dolot na ini ilinaladawan nin duwang beses sa mga kapitulong ini, na may laen-laen na katuyohan: sarong beses, sa Levitico 1:2 sagkod 6:7, na idinedetalye kun ano an dapat na idolot sa altar, asin an ikaduwang beses, sa Levitico 6:8 sagkod 7:36, na ipinaheheling an mga kabtang na itinagama para sa saserdote asin an mga irineserba para sa nagdodolot. Dangan, sa Bilang kapitulo 28 sagkod 29, maheheling ta an puedeng ibilang na detalyadong iskedyul, na sinasabi kun ano an dapat na idolot aroaldaw, serosemana, bulan-bulan, asin sa taonan na mga kapiestahan.
13. Iladawan an mga dolot na ginibo nin gikan sa boot bilang balaog sa Dios.
13 Kabilang sa mga dolot na ginibo nin gikan sa boot bilang balaog o bilang pagdolok sa Dios tanganing kamtan an saiyang pabor iyo an mga dolot na tinotong, dolot na harina, asin dolot para sa pakikikabtang. May mga intelektuwal na naniniwala na an termino sa Hebreo para sa “dolot na tinotong” nangangahulogan nin “sarong dolot nin pag-itaas” o “sarong nag-iitaas na dolot.” Angay ini huli ta sa dolot na tinotong, an binuno na hayop sinosolo sa altar asin an mahamot, o nakagiginhawa, na parong nag-itaas sa langit pasiring sa Dios. An kalaenan kan dolot na tinotong iyo na pakatapos na iwisik an dugo kaiyan sa palibot kan altar, an bilog na hayop idinodolot sa Dios. “Paaasohon kan [mga] saserdote an gabos na iyan sa ibabaw kan altar bilang dolot na tinotong, sarong dolot na pinaagi sa kalayo na nakagiginhawang parong para ki Jehova.”—Levitico 1:3, 4, 9; Genesis 8:21.
14. Paano iprinesentar an dolot na harina?
14 An dolot na harina ilinaladawan sa Levitico kapitulo 2. Idto boluntad na dolot na kompuesto nin pinong harina, na sa parate binasa nin lana, na linagan nin kamangyan. “An saserdote makua dian nin pano sa saiyang kamot nin pinong harina kaiyan asin nin lana kaiyan kaiba an gabos na kamangyan kaiyan; asin paaasohon nia iyan bilang parapagirumdom kaiyan sa ibabaw kan altar, bilang dolot na pinaagi sa kalayo na nakagiginhawang parong para ki Jehova.” (Levitico 2:2) An kamangyan saro sa mga salak kan banal na insenso na sinosolo sa altar nin insenso sa tabernakulo asin sa templo. (Exodo 30:34-36) Malinaw na ini an nasa isip ni Hadeng David kan sia magsabi: “An pamibi ko logod andamon na siring sa insenso sa atubangan mo, an pag-itaas kan sakong mga palad siring sa dolot na harina kun banggi.”—Salmo 141:2.
15. Ano an katuyohan kan atang para sa pakikikabtang?
15 An saro pang boluntad na dolot iyo an atang para sa pakikikabtang, na ilinadawan sa Levitico kapitulo 3. An ngaran puede man na itradusir na “sarong atang nin mga dolot para sa katoninongan.” Sa Hebreo, an kahulogan kan terminong “katoninongan” bako sanang basta pagigin mayo nin guerra o kariribokan. “Sa Biblia, ini an kahulogan kaiyan, asin siring man an kamugtakan o relasyon na may pakipagkatoninongan sa Dios, prosperidad, kagayagayahan, asin kaogmahan,” an sabi kan librong Studies in the Mosaic Institutions. Sa siring, an mga atang para sa pakikikabtang idinolot, bakong tanganing makipagkatoninongan sa Dios, na garo baga sinisirosiro sia, kundi tanganing ipahayag an pagpasalamat sa o iselebrar an binendisyonan na kamugtakan na may pakipagkatoninongan sa Dios na nakakamtan kan mga inooyonan nia. An mga saserdote asin an nagdodolot nakikabtang sa pagkakan kan atang pakatapos na idolot ki Jehova an dugo asin taba. (Levitico 3:17; 7:16-21; 19:5-8) Sa magayon asin simbolikong paagi, an nagdodolot, an mga saserdote, asin si Jehova Dios iribanan sa pagkakan, na nangangahulogan kan matoninong na relasyon sa tahaw ninda.
16. (a) Ano an katuyohan kan dolot manongod sa kasalan asin kan dolot para sa pagkakasala? (b) Ano an kalaenan kan mga iyan sa dolot na tinotong?
16 Kabale sa mga atang na idinolot tanganing hagadon an kapatawadan sa kasalan o enmendaran an mga paglapas tumang sa Ley an dolot manongod sa kasalan asin an dolot para sa pagkakasala. Minsan ngani kaiba man sa mga atang na ini an pagsolo sa ibabaw kan altar, iyan laen sa dolot na tinotong sa bagay na an bilog na hayop dai idinodolot sa Dios, an taba asin nagkapirang kabtang sana kaiyan. An ibang parte kan hayop iinaapon sa luwas kan kampo o sa nagkapirang kamugtakan kinakakan kan mga saserdote. Makahulogan an kalaenan na ini. An dolot na tinotong iprinesentar bilang balaog sa Dios tanganing makadolok sa saiya, kaya iyan idinolot para sa Dios sana. Interesante nanggad, an dolot na tinotong sa parate sinusundan nin dolot manongod sa kasalan o dolot para sa pagkakasala, na nagsusuherir na tanganing akoon nin Dios an balaog kan nagkasala, kaipuhan an kapatawadan sa kasalan.—Levitico 8:14, 18; 9:2, 3; 16:3, 5.
17, 18. Para sa ano itinao an dolot manongod sa kasalan, asin ano an katuyohan kan mga dolot para sa pagkakasala?
17 An dolot manongod sa kasalan inako para sana sa dai tinutuyong kasalan tumang sa Ley, kasalan na nakomiter huli sa kaluyahan kan laman. “Enkaso an sarong kalag magkasala na dai tinutuyo sa arin man kan mga bagay na ipinagboboot ni Jehova na dai paggibohon,” kun siring an nagkasala dapat na magdolot nin dolot manongod sa kasalan na proporsionado sa saiyang posisyon, o kamugtakan, sa komunidad. (Levitico 4:2, 3, 22, 27) Sa ibong na kampi, an daing pagsolsol na mga nagkasala ginadan; mayo nin mga atang para sa sainda.—Exodo 21:12-15; Levitico 17:10; 20:2, 6, 10; Bilang 15:30; Hebreo 2:2.
18 An kahulogan asin katuyohan kan dolot para sa pagkakasala linilinaw sa Levitico kapitulo 5 asin 6. An saro puedeng nagkasala na dai tinutuyo. Pero, an saiyang paglapas puedeng may kaibang pagkakasala kontra sa mga diretso magsalang kan saiyang kapwa o ni Jehova Dios, asin an sala na iyan kaipuhan na enmendaran o itanos. Nasasambitan an nagkapirang kategoriya nin mga kasalan. An nagkapira pribadong kasalan (5:2-6), an iba mga kasalan tumang sa “banal na mga bagay ni Jehova” (5:14-16), asin an iba, minsan ngani dai biyong tinutuyo, mga kasalan na bunga nin salang mga pagmawot o kaluyahan sa laman (6:1-3). Apuera sa pagtuga kan siring na mga kasalan, an nagkasala hinagadan na magbayad kun kinakaipuhan dangan magpresentar ki Jehova nin dolot para sa pagkakasala.—Levitico 6:4-7.
Orog Karahay na Maabot
19. Apisar na yaon sainda an Ley asin an mga atang kaiyan, taano ta dai nakamtan kan Israel an pabor nin Dios?
19 An Ley ni Moises, kaiba an dakol na atang asin dolot kaiyan, itinao sa mga Israelita tangani na sinda makadolok sa Dios tanganing kamtan asin mapagdanay an saiyang pabor asin bendisyon sagkod na dumatong an ipinanugang Banhi. Siring kaini an pagkasabi kaiyan ni apostol Pablo, na sarong Judio sa laman: “An Ley nagin satong paratokdo na minagiya pasiring ki Cristo, tanganing kita ikapahayag na matanos huli sa pagtubod.” (Galacia 3:24) Makamomondo, an Israel bilang nasyon dai naghimate sa pagtotokdo na iyan kundi inabuso an pribilehiong iyan. Bilang resulta, an kadakoldakol na atang ninda nagin nakaririmarima nin makuri para ki Jehova, na nagsabi: “Omoy na ako sa bilog na mga dolot na tinotong na mga lalaking karnero asin sa taba nin matatabang hayop; asin sa dugo nin mga torilyo asin mga lalaking kordero patin mga lalaking kanding habo na ako.”—Isaias 1:11.
20. Ano an nangyari kan 70 C.E. may labot sa Ley asin sa mga atang kaiyan?
20 Kan 70 C.E., natapos an Judiong sistema nin mga bagay, kaiba an templo asin mga saserdote kaiyan. Pakatapos kaiyan, an mga atang na sinabi kan Ley bako nang posible. Nangangahulogan daw ini na an mga atang, bilang mahalagang kabtang kan Ley, lubos nang nawaran nin kahulogan para sa mga nagsasamba sa Dios ngonyan? Sisiyasaton ta ini sa sunod na artikulo.
[Mga Nota sa Ibaba]
a An Insight on the Scriptures, na ipinublikar kan Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., nagpapaliwanag: “Sono sa pagkagamit sa Biblia, an ‘pagtubos’ igwa nin pundamental na ideya na ‘takopan’ o ‘ribayan,’ asin an bagay na itinao bilang karibay, o bilang ‘takop,’ kan saro pang bagay dapat na kapareho kaiyan. . . . Tanganing makagibo nin igong pagtubos para sa iwinara ni Adan, sarong dolot manongod sa kasalan na igwa nin eksaktong halaga nin sangkap na buhay bilang tawo an kaipuhan na itao.”
b An sarong termino sa Hebreo na parateng tinatradusir na “dolot” iyo an qor·banʹ. Sa pagsurat kan pagkondenar ni Jesus sa sarong daing prinsipyong gibo kan mga eskriba asin kan mga Fariseo, ipinaliwanag ni Marcos na an “corban” nangangahulogan nin “sarong balaog na idinusay sa Dios.”—Marcos 7:11.
Ikapaliliwanag Daw Nindo?
• Ano an nagtulod sa fiel na mga tawo kan suanoy na panahon na magdolot nin mga atang ki Jehova?
• Taano ta kinaipuhan an mga atang?
• Anong pangenot na mga klase nin atang an idinolot sono sa Ley, asin ano an mga katuyohan kaiyan?
• Segun ki Pablo, ano an nagin mayor na katuyohan kan Ley asin kan mga atang kaiyan?
[Ritrato sa pahina 14]
Nakapaogma an atang ni Abel huli ta nagpaheling iyan kan saiyang pagtubod sa panuga ni Jehova
[Ritrato sa pahina 15]
Nasasabotan daw nindo an kahulogan kan eksenang ini?