Mga Magurang, Maghokom na May Katanosan
“Kun nagbibista sa tahaw kan saindong mga tugang, maninigo kamong maghokom sa katanosan.”—DEUTERONOMIO 1:16.
1. Kun manongod sa paghokom, anong pagtao nin kapangyarihan an nangyari, asin ano an ipinaririsa kaini para sa mga hokom na tawo?
BILANG Supremong Hokom, itinao ni Jehova an hudisyal na kapangyarihan sa saiyang Aki. (Juan 5:27) Bilang man Payo kan Kristianong kongregasyon, ginagamit ni Cristo an grupong maimbod asin madonong na oripon saka an Namamahalang Grupo kaiyan sa pagnombra sa mga magurang, na kun beses kaipuhan na magin mga hokom. (Mateo 24:45-47; 1 Corinto 5:12, 13; Tito 1:5, 9) Bilang kasalihid na mga hokom, sinda obligado na arogon nin maingat an halimbawa kan langitnon na mga Hokom, si Jehova asin si Cristo Jesus.
Si Cristo—An Arogan na Hokom
2, 3. (a) Anong Mesiyanikong hula an nagpapahayag kan mga kuwalidad ni Cristo bilang Hokom? (b) Anong mga punto an partikularmenteng maninigong tawan nin atension?
2 Manongod ki Cristo bilang Hokom, makahulang isinurat: “Sa saiya matogdon an espiritu ni Jehova, an espiritu nin kadonongan asin nin pakasabot, an espiritu nin hatol asin nin kakosogan, an espiritu nin kaaraman asin nin takot ki Jehova; asin maoogma sia sa pagkatakot ki Jehova. Asin dai sia maghohokom oyon sa pakaheling sana kan saiyang mga mata, o magsasagwe oyon sana sa nadadangog kan saiyang mga talinga. Asin sa katanosan maninigo niang hokoman an mga dukha, asin sa karahayan maninigo siang magsagwe para sa mga mahoyo kan daga.”—Isaias 11:2-4.
3 Helinga sa hulang iyan an mga kuwalidad na nagpapangyari ki Cristo na “hokoman an ineerokan na daga sa katanosan.” (Gibo 17:31) Sia naghohokom sono sa espiritu, banal na kadonongan, pakasabot, hatol, asin kaaraman ni Jehova. Mangnohon man na sia naghohokom na may takot ki Jehova. Kaya, an “hokoman kan Cristo” nagrerepresentar sa “hokoman nin Dios.” (2 Corinto 5:10; Roma 14:10) Nag-iingat sia na hokoman an mga bagay sa paagi nin paghokom dian nin Dios. (Juan 8:16) Sia dai naghohokom basado sana sa itsura o sa nadangog. Sia naghohokom na may karahayan para sa mga mahoyo asin dukha. Kanigoan kamakangangalas na Hokom! Asin kanigoan karahay na halimbawa para sa bakong sangkap na mga tawo na hinahagadan na maghokom ngonyan!
Daganon na mga Hokom
4. (a) Ano an saro sa mga trabaho kan 144,000 sa Milenyal na Paghade ni Cristo? (b) Anong hula an nagpapaheling na an ibang linahidan na Kristiano nonombrahan na hokom mantang nasa daga pa?
4 Ipinaheheling kan Kasuratan na an sadit na kabilangan nin linahidan na mga Kristiano, magpoon sa 12 apostol, magigin kairibang hokom ni Cristo Jesus sa laog kan Milenyo. (Lucas 22:28-30; 1 Corinto 6:2; Kapahayagan 20:4) An natatada sa linahidan na mga miembro kan espirituwal na Israel digdi sa daga hinokoman mismo asin nakabalik kan 1918-19. (Malaquias 3:2-4) Mapadapit sa pagbabalik na ini kan espirituwal na Israel, ihinula: “Ibabalik ko giraray an mga hokom para sa saimo siring kan enot, asin an mga parahatol para sa saimo siring kan sa kapinonan.” (Isaias 1:26) Kaya, arog kan ginibo nia “sa kapinonan” nin Israel sa laman, tinawan ni Jehova nin matanos na mga hokom asin parahatol an nakabalik na natatada.
5. (a) Sairisay an ‘ibinubugtak bilang hokom’ pakabalik kan espirituwal na Israel, asin paano sinda ilinaladawan sa librong Kapahayagan? (b) An linahidan na mga paraataman tinatabangan ngonyan niisay sa paghohokom, asin paano sinda tinotokdoan na magin mas marahay na mga hokom?
5 Primero, an ‘mga madonong’ na ‘ibinubugtak bilang hokom’ gabos linahidan na kamagurangan na lalaki, o mga magurang. (1 Corinto 6:4, 5) An maimbod, iginagalang na linahidan na mga paraataman ilinaladawan sa librong Kapahayagan na kapot kan toong kamot ni Jesus, an boot sabihon, nasa irarom kan saiyang pamomogol asin pagdirehir. (Kapahayagan 1:16, 20; 2:1) Poon kan 1935 an mga linahidan nag-ako kan maimbod na tabang nin nagdadakol na “dakulang kadaklan,” na an paglaom makaligtas sa “dakulang kahorasaan” asin mabuhay sagkod lamang sa sarong paraisong daga. (Kapahayagan 7:9, 10, 14-17) Mantang nagdadangadang an “kasal kan Kordero,” padakol nang padakol sa mga ini an ninonombrahan kan Namamahalang Grupo na maglingkod bilang mga magurang asin hokom sa labing 66,000 na kongregasyon kan mga Saksi ni Jehova sa bilog na daga.a (Kapahayagan 19:7-9) Paagi sa espesyal na mga paadalan, tinotokdoan sindang magsaabaga nin paninimbagan sa sosyedad kan “bagong daga.” (2 Pedro 3:13) An Pankahadean na Paadalan sa Pagmiministro, na ginibo kaidtong paghinanapos nin 1991 sa dakol na nasyon, nagdoon kan tamang pag-asikaso sa hudisyal na mga kaso. An mga magurang na naglilingkod bilang mga hokom obligadong umarog ki Jehova asin ki Cristo Jesus, na an mga paghokom totoo asin matanos.—Juan 5:30; 8:16; Kapahayagan 19:1, 2.
Mga Hokom na ‘Minagaweng May Pagkatakot’
6. Taano an mga magurang na naglilingkod sa mga komite hudisyal ta maninigong “gumawe na may pagkatakot”?
6 Kun si Cristo mismo naghohokom na may takot ki Jehova asin sa tabang kan Saiyang espiritu, gurano pa daw na iyan maninigong gibohon nin bakong sangkap na mga magurang! Kun naaasignaran na maglingkod sa komite hudisyal, sinda kaipuhan na “gumawe na may pagkatakot,” na “nag-aarang sa Ama na naghohokom nin daing pagpaorog” na tabangan sindang maghokom sa katanosan. (1 Pedro 1:17) Maninigong girumdomon ninda na an kinakapotan ninda buhay nin mga tawo, an saindang “kalag,” bilang an mga “maninimbag.” (Hebreo 13:17) Huli kaini, segurado na maninimbag man sinda ki Jehova para sa ano man na malilikayan kutanang sala sa paghokom na tibaad magibo ninda. Sa saiyang komentaryo sa Hebreo 13:17, si J. H. A. Ebrard nagsurat: “Trabaho kan pastor na bantayan an mga kalag na ipinaaataman sa saiya, asin . . . dapat na panimbagan nia sinda gabos, pati an mga nawara huli sa kasalan nia. Ini solemneng tataramon. Horophoropon kan lambang ministro kan tataramon, na sia boluntad na nagsaabaga kan grabe karesponsableng [kamakanenerbiyos na] katongdan.”—Ikomparar an Juan 17:12; Santiago 3:1.
7. (a) Ano an maninigong girumdomon nin mga hokom sa modernong aldaw, asin ano an maninigong magin katuyohan ninda? (b) Anong mga leksion an maninigong manodan nin mga magurang sa Mateo 18:18-20?
7 Maninigong girumdomon nin mga magurang na naglilingkod bilang hokom na an tunay na Hokom sa kada kaso iyo si Jehova asin si Cristo Jesus. Girumdoma an isinabi sa mga hokom sa Israel: “Kamo naghohokom bakong para sa tawo kundi para ki Jehova; asin sia nasa kaibanan nindo sa paghokom. Asin ngonyan mapasaindo logod an pagkatakot ki Jehova. . . . Siring kaini an gigibohon nindo tanganing dai kamo magkasala.” (2 Cronica 19:6-10) May magalang na takot, an mga magurang na naghohokom sa sarong kaso maninigong gibohon an makakaya ninda tanganing masierto na si Jehova talagang ‘nasa kaibanan ninda sa paghokom.’ Maninigong ipaheling nin eksakto kan saindang desisyon an pagheling ni Jehova asin ni Cristo sa bagay. An saindang simbolikong ‘ginagapos’ (nakukuang may kasalan) o ‘hinuhubadan’ (nakukuang daing sala) digdi sa daga maninigo na an dati nang ginapos o hinubadan sa langit—siring sa ipinahahayag kan nasusurat sa ipinasabong na Tataramon nin Dios. Kun sinda mamimibi ki Jehova sa ngaran ni Jesus, si Jesus mamumugtak “sa tanga ninda” sa pagtabang sa sainda. (Mateo 18:18-20, nota sa ibaba; The Watchtower, Pebrero 15, 1988, pahina 9) An kamugtakan sa pagbista maninigong magpaheling na si Cristo talagang nasa tanga ninda.
Bilog na Panahon na mga Pastor
8. Ano an mayor na paninimbagan kan mga magurang sa aripompon, arog kan halimbawa ni Jehova asin ni Jesu-Cristo? (Isaias 40:10, 11; Juan 10:11, 27-29)
8 An mga magurang bakong bilog na panahon na naghohokom. Sinda bilog na panahon na mga pastor. Sinda mga parapaomay, bakong mga parakastigo. (Santiago 5:13-16) An pundamental na ideya sa likod kan termino sa Griego para sa paraataman (e·piʹsko·pos) nagpoprotehir na paraataman. An Theological Dictionary of the New Testament nagsasabi: “Dagdag sa pastor [sa 1 Pedro 2:25], an termino [e·piʹsko·pos] nagsusuherir sa gibong pagpastor na pagbabantay o pagguguwardia.” Iyo, an pangenot na paninimbagan ninda bantayan an mga karnero asin guwardiahan sinda, na pinapagdadanay sinda sa laog kan aripompon.
9, 10. (a) Paano idinoon ni Pablo an enot na trabaho nin mga magurang, kaya anong hapot an marahay na ihapot? (b) Ano an ipinaririsa kan mga tataramon ni Pablo sa Gibo 20:29, kaya paano puwedeng pagmaigotan nin mga magurang na pababaon an bilang nin mga kaso?
9 Sa pagtaram sa mga magurang kan kongregasyon sa Efeso, si apostol Pablo idinoon an maninigong idoon: “Mag-ingat kamo sa saindong sadiri asin sa bilog na aripompon, na sa tahaw kaiyan kamo ninombrahan kan banal na espiritu bilang mga paraataman, na pastoran an kongregasyon nin Dios, na saiyang binakal paagi sa dugo kan saiyang sadiring Aki.” (Gibo 20:28) Itinatampok ni Pablo an pagpapastor, bakong pangangastigo. An ibang magurang marahay na horophoropon an minasunod na hapot: ‘Malilikayan mi daw an dakulang panahon na kaipuhan sa pag-imbestigar asin pagkapot nin mga kaso kun kami matao nin orog na panahon asin paghihingoa sa pagpapastor?’
10 Totoo, si Pablo nagpatanid tumang sa “maringis na mga lobo.” Alagad bako daw na sinagwe nia an mga ini huli sa ‘dai pagigin maboot sa aripompon’? (Gibo 20:29) Asin mantang ipinarisa nia na maninigong pahaleon kan maimbod na mga paraataman an “mga lobong” ini, bako daw na ipinaheheling kan saiyang mga tataramon na maninigong trataron nin “maboot” kan mga magurang an ibang miembro kan aripompon? Kun an sarong karnero minaluya sa espirituwal asin napupukan, ano an kaipuhan nia—pagpakol o pagbolong, pagkastigo o pagpastor? (Santiago 5:14, 15) Kun siring, an kamagurangan maninigong regular na mag-iskedyul nin panahon para sa pagpapastor. Ini tibaad magtao kan maogmang resulta na mas kadikit na panahon na ginagamit sa nakauubos nin panahon na mga kaso nin mga Kristiano na naholog sa kasalan. Tunay na an maninigong enot na mawoton kan kamagurangan magtao nin ranga asin kaginhawahan, sa siring pinaooswag an katoninongan, katrangkilohan, asin katiwasayan sa tahaw kan banwaan ni Jehova.—Isaias 32:1, 2.
Paglilingkod Bilang Matinaong mga Pastor Asin Hokom
11. Taano an mga magurang na naglilingkod sa mga komite hudisyal ta nagkakaipo nin dai pagpaorog asin “kadonongan hale sa itaas”?
11 An mas desididong pagpapastor bago makaginibo nin sala an sarong Kristiano posibleng makapababa sa bilang nin mga kaso sa banwaan ni Jehova. (Ikomparar an Galacia 6:1.) Minsan siring, huli sa kasalan asin pagkabakong sangkap nin tawo, an mga paraataman na Kristiano sa panapanahon kaipuhan na magkapot nin mga kaso nin pagkakasala. Anong mga prinsipyo an maninigong gumiya sa sainda? An mga ini dai nagliwat poon kan panahon ni Moises o kan enot na mga Kristiano. Tama pa man giraray an mga tataramon ni Moises na isinabi sa mga hokom sa Israel: “Kun nagbibista sa tahaw kan saindong mga tugang, maninigo kamong maghokom sa katanosan . . . Dai kamo magpaorog sa paghokom.” (Deuteronomio 1:16, 17) An dai pagpaorog kuwalidad kan “kadonongan hale sa itaas,” an kadonongan na kaipuhan na marhay nin mga magurang na naglilingkod sa mga komite hudisyal. (Santiago 3:17; Talinhaga 24:23) An siring na kadonongan makatatabang sainda na mamansayan an pagkakalaen nin kaluyahan asin karatan.
12. Sa anong sentido na an mga hokom kaipuhan na magin bako sanang matanos na mga tawo kundi marahay na mga tawo?
12 An mga magurang ‘maninigong maghokom sa katanosan,’ oyon sa mga pamantayan ni Jehova sa tama asin sala. (Salmo 19:9) Pero, mantang naghihingoa na magin matanos na mga tawo, maninigo man sindang maghingoa na magin marahay na mga tawo, sa kahulogan kan paglalaen na ginigibo ni Pablo sa Roma 5:7, 8. Sa pagkomento sa mga bersikulong ini sa artikulo manongod sa “Righteousness,” an librong Insight on the Scriptures nagsasabi: “An paggamit sa termino sa Griego nagpapaheling na an tawong bantog, o midbid, sa karahayan saro na maboot (may hilig na gumibo nin karahayan o tawan nin pakinabang an iba) asin matinao (aktibong ipinahahayag an karahayan na iyan). An gusto nia gibohon bako sanang an hinahagad nin hustisya kundi lihis pa digdi, na pinahihiro nin marahay na pagkonsiderar sa iba asin nin kamawotan na pakinabangon asin tabangan sinda.” (Volume 2, pahina 809) An kamagurangan na bako sanang matanos kundi marahay man tatrataron an mga nagkasala na may maboot na pagkonsiderar. (Roma 2:4) Maninigong mawoton ninda na magpaheling nin pagkaherak asin simpatiya. Maninigong gibohon ninda an saindang makakaya na matabangan an nagkasala na maheling an pangangaipong magsolsol, dawa kun sa primero garo dai sia naghihimate sa saindang mga paghihingoa.
Tamang Kaisipan Kun Bista
13. (a) Kun an magurang nagigin hokom, sia dai minapondo sa pagigin ano? (b) Anong hatol ni Pablo an aplikado man sa mga bista?
13 Kun nagkakaipong bistahon an sarong kamugtakan, dai maninigong malingawan nin mga paraataman na sinda nagdadanay na pastor, na karnero ni Jehova an kaolay ninda, sakop kan “marahay na pastor.” (Juan 10:11) An hatol na itinao ni Pablo para sa regular na tabang na itinatao sa mga karnerong may problema minaaplikar man sa mga bista. Sia nagsurat: “Mga tugang, minsan kun an sarong tawo may nagibong kasalan bago nia iyan maaraman, kamo na igwang espirituwal na mga kuwalipikasyon pagmaigotan nindo na ibangon an tawong iyan sa espiritu nin kahoyoan, mantang binabantayan man nindo an saindong sadiri, ta tibaad kamo masugotan man. Padagos na magturowangan sa pagabat sa lambang saro, asin sa siring maotob nindo an pagboot ni Cristo.”—Galacia 6:1, 2.b
14. Ano an maninigong magin pagheling nin mga paraataman sa mga bista, asin ano an maninigong igawe ninda sa nagkasala?
14 Imbes na ibilang an sadiri na superyor na mga hokom na nagtitiripon sa pagkastigo, an mga magurang na naglilingkod sa komite hudisyal maninigong ibilang an bista na saro pang kabtang kan saindang pagpapastor. An saro sa mga karnero ni Jehova may problema. Ano daw an magigibo ninda tanganing ikaligtas sia? Huri na daw tanganing tabangan an karnerong ini na napasuway sa aripompon? Linalaoman niatong bako pa. Maninigong papagdanayon nin kamagurangan an positibong punto-de-vista dapit sa pagpaheling nin pagkaherak kun saen ini maninigo. Dai boot sabihon na ibaba ninda an mga pamantayan ni Jehova kun may naginibong magabat na kasalan. Alagad an pagrisa ninda sa ano man na nagpapagian na mga kamugtakan makatatabang sainda na ipaheling an pagkaherak sagkod sa mapupuwede. (Salmo 103:8-10; 130:3) Makamomondo, an ibang nagkasala matagason sa saindang gawe kaya an mga magurang napipiritan na magin marigon, minsan nungka na nagigin maisog.—1 Corinto 5:13.
An Katuyohan nin mga Bista
15. Kun minalataw an grabeng problema sa pag-oltanan nin mga indibiduwal, ano an maninigong enot na aramon?
15 Kun minalataw an grabeng problema sa pag-oltanan nin mga indibiduwal, an enot na aaramon nin madonong na mga magurang kun baga pinagmaigotan kan mga kalabot na husayon an bagay sa pribado, sa espiritu kan Mateo 5:23, 24 o Mateo 18:15. Kun ini nasudya, tibaad igo na an hatol nin saro o duwang magurang. Kaipuhan sana an hudisyal na aksion kun may nagibong grabeng kasalan na puwedeng ikatiwalag. (Mateo 18:17; 1 Corinto 5:11) Kaipuhan na igwa nin tamang basihan sa Kasuratan para sa pagbilog nin komite hudisyal. (Helingon An Torrengbantayan, Oktubre 1, 1989, pahina 16 [sa Ingles, Setyembre 15, 1989, pahina 18].) Kun may binilog na komite, maninigong pilion an pinakakuwalipikadong kamagurangan para sa kasong iyan.
16. Ano an hinihingoang gibohon nin mga magurang paagi sa mga bista?
16 Ano an pinagmamaigotan na magibo nin mga magurang sa mga bista? Enot, imposibleng maghokom na may katanosan kun dai aram an katotoohan. Arog kaidto sa Israel, an magagabat na bagay kaipuhan na ‘lubos na siyasaton.’ (Deuteronomio 13:14; 17:4) Kaya an sarong katuyohan nin bista aramon an mga pangyayari sa kaso. Alagad ini puwede asin maninigong gibohon na may pagkamoot. (1 Corinto 13:4, 6, 7) Oras na maaraman an mga pangyayari, gigibohon kan mga magurang an ano man na kaipuhan na maprotehiran an kongregasyon asin mapagdanay dian an halangkaw na mga pamantayan ni Jehova asin an daing kaolangan na pagbolos kan saiyang espiritu. (1 Corinto 5:7, 8) Minsan siring, an saro sa mga katuyohan nin bista iligtas, kun mapupuwede, an namemeligrong parakasala.—Ikomparar an Lucas 15:8-10.
17. (a) Paano maninigong trataron an sarong akusado sa panahon nin bista, asin may anong katuyohan? (b) Ano an hinahagad kaini sa kabtang kan mga miembro kan komite hudisyal?
17 An akusado nungka na maninigong trataron na bakong karnero nin Dios. Sia maninigong trataron na may kabootan. Kun may naginibong kasalan (o mga kasalan), an katuyohan kan matanos na mga hokom tabangan an nagkasala na maliwat, masabotan an pagigin sala kan saiyang dalan, magsolsol, asin sa siring maagaw sa “siod kan Diablo.” Iyan mangangaipo nin “abilidad sa pagtotokdo,” na “nagtotokdo na may kahoyoan.” (2 Timoteo 2:24-26; 4:2) Ano kun midbidon kan nagkasala na sia nagkasala man nanggad, talagang nataros an puso, asin naghahagad nin kapatawadan ki Jehova? (Ikomparar an Gibo 2:37.) Kun kombensido an komite na sia sinserong nagmamawot na patabang, sa kadaklan dai kaipuhan na sia itiwalag.—Helingon an The Watchtower, Enero 1, 1983, pahina 31, parapo 1.
18. (a) Noarin maninigong magpaheling nin karigonan an komite hudisyal sa pagtitiwalag sa sarong nagkasala? (b) Huli sa anong makamomondong situwasyon na an mga magurang maninigong maghingoa para sa mga karnerong nalagalag?
18 Sa ibong na lado, kun an mga miembro nin komite hudisyal napaaatubang sa malinaw na kaso nin daing pagsolsol na apostasiya, tinutuyong pagrebelde sa mga pagboot ni Jehova, o grabeng karatan, an obligasyon ninda protehiran an ibang miembro kan kongregasyon paagi sa pagtitiwalag sa habong magsolsol na parakasala. An komite hudisyal dai obligadong paorootrong kaolayon an nagkasala o pasunudon kan saiyang itataram, na hinihingoang piriton siang magsolsol, kun risa na sia mayo nin diosnon na kamondoan.c Sa nakaaagi pa sanang mga taon an mga natiwalag sa bilog na kinaban mga 1 porsiento kan mga parahayag. Iyan nangangahulogan na sa mga sanggatos na karnero na nagdadanay sa toril, saro an nawawara—kisuerra temporaryo sana. Kun iisip-isipon an panahon asin paghihingoang kaipuhan na madara sa toril an sarong tawo, bako daw na makamomondong maaraman na manampulong ribo an ‘ibinabalik ki Satanas’ taon-taon?—1 Corinto 5:5.
19. Ano an dai noarin man maninigong lingawan nin mga magurang na naglilingkod sa komite hudisyal, kaya ano an magigin katuyohan ninda?
19 Maninigong girumdomon nin mga magurang na pinoponan an sarong kaso na an kadaklan na kaso nin pagkakasala sa kongregasyon kaluyahan an dahelan, bakong karatan. Dai ninda noarin man maninigong paglingawan an ilustrasyon ni Jesus manongod sa nawarang karnero, na tinapos nia sa mga tataramon na: “Sinasabi ko sa saindo na magkakaigwa nin orog na kaogmahan sa langit manongod sa sarong parakasala na nagsosolsol kisa siyam na polo may siyam na matanos na dai nangangaipong magsolsol.” (Lucas 15:7) Tunay nanggad, “Si Jehova . . . habo . . . na an siisay man malaglag kundi boot nia na an gabos makapagsolsol.” (2 Pedro 3:9) Sa tabang ni Jehova, gibohon logod nin mga komite hudisyal sa bilog na kinaban an bilog nindang makakaya na makatao nin kaogmahan sa langit paagi sa pagtabang sa mga nagkasala na maheling an pangangaipong magsolsol asin ibalik an saindang mga bitis sa hayakpit na dalan na pasiring sa buhay na daing katapusan.—Mateo 7:13, 14.
[Mga Nota sa Ibaba]
a Para sa kamugtakan nin mga magurang hale sa mga ibang karnero kun dapit sa toong kamot ni Cristo, helingon an librong Revelation—Its Grand Climax At Hand!, na ipinublikar kan Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., pahina 136, nota sa ibaba.
b Helingon An Torrengbantayan, Oktubre 1, 1989, pahina 17 (sa Ingles, Setyembre 15, 1989, pahina 19).
c Helingon an The Watchtower, Setyembre 1, 1981, pahina 26, parapo 24.
Mga Hapot sa Repaso
◻ Sa pag-arog sa halimbawa kan Dakulang Pastor asin Marahay na Pastor, ano an maninigong magin mayor na interes kan mga magurang?
◻ Sa anong mga paagi na an mga magurang makapagmamaigot na pababaon an bilang nin mga kaso?
◻ Sa anong sentido na an mga hokom kaipuhan na magin bako sanang matanos kundi marahay man?
◻ Paano maninigong trataron an nagkasala sa panahon nin bista, asin may anong katuyohan?
◻ Taano ta gigibohon sana an pagtitiwalag kun mayo na nin ibang magigibo?
[Ritrato sa pahina 20]
Kun ginigibo an patienot na pagpapastor, puwedeng malikayan an dakol na kaso hudisyal
[Ritrato sa pahina 22]
Dawa sa panahon nin bista, an mga magurang maninigong maghingoa na ibangon an nagkasala sa espiritu nin kahoyoan