Paggibo nin Dalisay na Relihiyon Para sa Kaligtasan
“An relihiyon na dalisay asin tunay sa pagheling nin Dios na Ama iparirisa an sadiri kaiyan paagi sa mga bagay na arog kan . . . pagdadanay na daing digta kan kinaban.”—SANTIAGO 1:27, Phillips.
1. Paano tinawan nin kahulogan an relihiyon, asin siisay an lohikong may diretso na magdeterminar kan pagkakalaen nin falsong relihiyon asin nin tunay?
AN RELIHIYON tinawan kan kahulogan na “an kapahayagan kan pagtubod asin paggalang nin tawo sa nakalalabi sa tawong kapangyarihan na minimidbid na kaglalang asin namamahala sa uniberso.” Kun siring, siisay an lohikong may diretso na magdeterminar kan pagkakalaen nin tunay na relihiyon asin falsong relihiyon? Segurado na an Saro na tinutubod asin iginagalang, an Kaglalang. Malinaw na ipinahayag ni Jehova sa saiyang Tataramon an saiyang paninindogan manongod sa tunay na relihiyon asin falso.
An Terminong “Relihiyon” sa Biblia
2. Paano ipinaliliwanag nin mga diksionaryo an orihinal na termino sa Griego na trinadusir na “porma nin pagsamba” o “relihiyon,” asin sa anong klaseng mga pagsamba iyan ikaaaplikar?
2 An termino sa Griego na trinadusir na “porma nin pagsamba,” o “relihiyon,” thre·skeiʹa. An A Greek-English Lexicon of the New Testament tinawan nin kahulogan an terminong ini bilang “pagsamba sa Dios, relihiyon, esp[esyalmente] mantang iyan ipinahahayag sa relihiyosong paglilingkod o kulto.” An Theological Dictionary of the New Testament nagtatao nin dugang pang detalye, na sinasabi: “Pinagdidiskutiran an kasaysayan kaiyan; . . . pabor an modernong mga iskolar na ikonektar iyan sa therap- (‘maglingkod’). . . . Puwede man na mangnohon an pagkakalaen sa kahulogan. An marahay na kahulogan ‘relihiyosong kaigotan’ . . . , ‘pagsamba sa Dios,’ ‘relihiyon.’ . . . Pero igwa man nin maraot na kahulogan, an boot sabihon, ‘relihiyosong pagpalabilabi,’ ‘salang pagsamba.’” Kaya, an thre·skeiʹa puwedeng itradusir na magsalang “relihiyon” o “porma nin pagsamba,” marahay o maraot.
3. Paano ginamit ni apostol Pablo an termino na trinadusir na “porma nin pagsamba,” asin ano an interesanteng komento sa traduksion kan Colosas 2:18?
3 An terminong ini apat na beses sanang naglataw sa Kristianong Griegong Kasuratan. Duwang beses iyan na ginamit ni apostol Pablo para sa falsong relihiyon. Sa Gibo 26:5, nakatala na sia nagsasabi na bago sia nagin Kristiano, “sono sa pinakaestriktong sekta kan samuyang porma nin pagsamba [“relihiyon,” Phillips] ako namuhay na Fariseo.” Sa surat nia sa mga taga-Colosas, sia nagpatanid: “Dai nindo pagtogotan an siisay man na haleon sa saindo an premyo na nawiwili sa sagin kapakumbabaan asin sa porma nin pagsamba kan mga anghel.” (Colosas 2:18) An siring na pagsamba sa anghel malinaw na lakop sa Frigia kan mga aldaw na idto, pero idto sarong porma nin falsong relihiyon.a Interesanteng gayo, minsan ngani an pirang traduksion kan Biblia tinatradusir na “relihiyon” an thre·skeiʹa, sa Colosas 2:18 an kadaklan sa sainda ginagamit an terminong “pagsamba.” Daing pagliwatliwat na tinatradusir kan New World Translation na “porma nin pagsamba” an thre·skeiʹa, na an nota sa ibaba kan Reference Bible sinasabi kada ginagamit sa mga bersion na Latin an ibang traduksion na “relihiyon.”
“Malinig Asin Daing Digta” sa Pagheling nin Dios
4, 5. (a) Sono ki Santiago, kiisay na paninindogan manongod sa relihiyon an pinakamahalaga? (b) Ano an puwedeng magpangyari na an porma nin pagsamba nin saro magin basang sana, asin ano an kahulogan kan termino na trinadusir na “basang sana”?
4 An duwa pang paglataw kan terminong thre·skeiʹa sa surat kan disipulong si Santiago, sarong miembro kan namamahalang grupo kan Kristianong kongregasyon kan enot na siglo. Sia nagsurat: “Kun an siisay man naghohona sa saiya man sana na sia pormal na parasamba [“na sia ‘relihiyoso,’” Phillips] alagad dai binubusalan an saiyang dila, kundi padagos na dinadaya an saiyang puso, an porma nin pagsamba [“relihiyon,” Phillips] kan tawong ini basang sana. An porma nin pagsamba [“relihiyon,” Phillips] na malinig asin daing digta sa pagheling kan satong Dios asin Ama iyo ini: an pag-ataman sa mga ilo asin balo sa saindang kasakitan, asin an pagpadanay sa sadiri na daing digta kan kinaban.”—Santiago 1:26, 27.
5 Iyo, an pag-otob sa paninindogan ni Jehova manongod sa relihiyon mahalaga kun boot niatong kamtan an saiyang pag-oyon asin makaligtas sa bagong kinaban na saiyang ipinanuga. (2 Pedro 3:13) Ipinaheling ni Santiago na an saro tibaad an pagheling nia sa sadiri tunay na relihiyoso pero puwedeng magin basang sana an saiyang porma nin pagsamba. An termino sa Griego na trinadusir digding “basang sana” nangangahulogan man na “daing pakinabang, daing halaga, daing bunga, inutil, daing puwersa, kulang nin katotoohan.” Ini an puwedeng mangyari kun an saro na naghihingakong Kristiano dai busalan an saiyang dila asin gamiton iyan sa pag-omaw sa Dios asin sa pagpakosog sa saiyang mga kapwa Kristiano. Saiyang “dinadaya an saiyang puso” asin dai maggigibo nin “relihiyon na dalisay asin tunay sa pagheling nin Dios.” (Phillips) An mahalaga iyo an punto-de-vista ni Jehova.
6. (a) Ano an tema kan surat ni Santiago? (b) Anong kahagadan sa dalisay na pagsamba an idinoon ni Santiago, asin ano an sinabi kan Namamahalang Grupo sa modernong panahon sa bagay na ini?
6 Dai sinarosaro ni Santiago an gabos na hinahagad ni Jehova mapadapit sa dalisay na pagsamba. Kaoyon sa pankagabsan na tema kan saiyang surat, na iyo an pagtubod na pinatutunayan nin mga gibo asin pangangaipo na magdanay na siblag sa pakikikatood sa kinaban ni Satanas, duwa sanang kahagadan an saiyang itinampok. An saro “pag-ataman sa mga ilo asin balo sa saindang kasakitan.” Kalabot digdi an tunay na pagkamoot nin Kristiano. Poon pa kaidto si Jehova perming nagpapaheling nin mamomoton na pagmakolog sa mga ilo asin balo. (Deuteronomio 10:17, 18; Malaquias 3:5) An saro sa enot na mga gibo kan namamahalang grupo sa Kristianong kongregasyon kan enot na siglo para sa Kristianong mga balo. (Gibo 6:1-6) Si apostol Pablo nagtao nin detalyadong instruksion sa pagtao nin mamomoton na pag-ataman sa dukha, may edad nang mga balo na pinatunayan an sadiri na maimbod sa nag-aging mga taon asin mayo nin pamilyang matabang sainda. (1 Timoteo 5:3-16) An Namamahalang Grupo kan mga Saksi ni Jehova sa modernong panahon nagtao man nin maliwanag na mga instruksion manongod sa temang “Caring for the Poor,” na sinasabi: “Kalabot sa tunay na pagsamba an pag-asikaso sa mga maimbod na tibaad nagkakaipo nin materyal na tabang.” (Helingon an librong Organized to Accomplish Our Ministry, pahina 122-3.) An mga grupo nin magurang o indibiduwal na mga Kristiano na nagpapabaya sa bagay na ini nalilipasan an sarong mahalagang kabtang kan porma nin pagsamba na malinig asin daing digta sa pagheling kan satong Dios asin Ama.
“Daing Digta kan Kinaban”
7, 8. (a) Anong ikaduwang kahagadan sa tunay na relihiyon an sinabi ni Santiago? (b) Naootob daw kan klero asin mga padi an kahagadan na ini? (c) Ano an masasabi manongod sa mga Saksi ni Jehova?
7 An ikaduwang kahagadan sa tunay na relihiyon na sinabi ni Santiago iyo an “pagpadanay sa sadiri na daing digta kan kinaban.” Si Jesus nagsabi: “An sakong kahadean bakong kabtang kan kinaban na ini”; siyempre, an tunay niang mga parasunod magigin man “bakong kabtang kan kinaban.” (Juan 15:19; 18:36) Masasabi daw ini manongod sa klero asin mga padi kan arin man sa mga relihiyon kan kinaban na ini? Sinusuportaran ninda an Naciones Unidas. An dakol nindang namomoon inako an imbitasyon kan papa na magtiripon sa Assisi, Italia, kan Oktubre 1986 tanganing pagsararoon an saindang mga pamibi para sa kapangganahan kan mukna kan NU na “Internasyonal na Taon nin Katoninongan.” Alagad ta basang sana an saindang mga paghihingoa, kun ibabasar sa minilyon na nagadan sa mga guerra kan taon na iyan asin sa mga taon na nag-agi poon kaidto. An klero parateng nakikiamistad sa natutukaw na partido politika, mantang patraydor na naggigibo nin hilom na mga transaksion sa kalaban tanganing siisay man an mamahala ibibilang sindang “katood.”—Santiago 4:4.
8 An mga Saksi ni Jehova midbid na bilang mga Kristiano na nagdadanay na neutral sa politikal na mga bagay asin sa iriwal kan kinaban na ini. Nagdadanay sinda sa paninindogan na ini sa gabos na kontinente asin sa gabos na nasyon, arog kan pinatutunayan nin mga bareta asin modernong mga rekord nin kasaysayan sa gabos na kabtang kan kinaban. Sinda tunay na “daing digta kan kinaban.” An relihiyon ninda iyo an “relihiyon na dalisay asin tunay sa pagheling nin Dios.”—Santiago 1:27, Phillips.
Iba Pang Tanda nin Tunay na Relihiyon
9. Ano an ikatolong kahagadan sa tunay na relihiyon, asin taano?
9 Kun an relihiyon “paggalang nin tawo sa nakalalabi sa tawong kapangyarihan na minimidbid na kaglalang asin namamahala sa uniberso,” tunay na an tunay na relihiyon dapat sumamba sa saro sanang tunay na Dios, si Jehova. Kaipuhan na dai kaiyan palibogon an pakasabot nin mga tawo sa Dios paagi sa pagtotokdo nin paganong mga ideya na arog kan tolo sa sarong dios na dian ihinihiras kan Ama an saiyang pagigin makakamhan sa gabos, kamurawayan, asin eternidad sa duwa pang persona sa misteryosong Trinidad. (Deuteronomio 6:4; 1 Corinto 8:6) Kaipuhan man na ipamidbid kaiyan an daing kaagid na ngaran nin Dios, si Jehova, asin tawan nin onra an ngaran na iyan, an totoo darahon an ngaran nin Dios bilang organisadong banwaan. (Salmo 83:18; Gibo 15:14) Digdi an mga naggigibo kaiyan kaipuhan na umarog sa halimbawa ni Cristo Jesus. (Juan 17:6) Anong banwaan ngonyan an nakaootob sa kahagadan na iyan apuwera sa Kristianong mga Saksi ni Jehova?
10. Tanganing an relihiyon makaalok nin pagkaligtas sa bagong kinaban nin Dios, ano an kaipuhan na gibohon kaiyan, asin taano?
10 Si apostol Pedro nagsabi: “Dugang pa, mayo nin kaligtasan sa siisay pa man na iba, huli ta mayo nin ibang ngaran [Jesu-Cristo] sa sirong nin langit na itinao sa mga tawo na sukat makaligtas sa sato.” (Gibo 4:8-12) Kun siring, an dalisay na relihiyon na mag-aalok nin pakaligtas sa bagong kinaban nin Dios dapat na makapukaw nin pagtubod ki Cristo asin sa halaga kan pantubos na atang. (Juan 3:16, 36; 17:3; Efeso 1:7) Dugang pa, dapat na tabangan kaiyan an tunay na mga parasamba na pumasakop ki Cristo bilang an natutukaw na sa tronong Hade ni Jehova asin linahidan na Halangkaw na Saserdote.—Salmo 2:6-8; Filipos 2:9-11; Hebreo 4:14, 15.
11. An tunay na relihiyon kaipuhan na basado sa ano, asin ano an paninindogan kan mga Saksi ni Jehova sa bagay na ini?
11 An dalisay na relihiyon kaipuhan na basado sa ipinahayag na kabotan kan sarong tunay na Dios asin bakong sa gibong-tawong mga tradisyon o pilosopiya. Mayo kita nin maaaraman manongod ki Jehova asin sa saiyang makangangalas na mga katuyohan, ni manongod ki Jesus asin sa pantubos na atang, kun bakong huli sa Biblia. An mga Saksi ni Jehova nagtatanom sa mga tawo nin dai matatanyog na pagsarig sa Biblia. Pinatutunayan man ninda paagi sa saindang pan-aroaldaw na pamumuhay na oyon sinda sa sinabi ni apostol Pablo: “An gabos na Kasuratan ipinasabong nin Dios asin kapakipakinabang para sa pagtokdo, sa pagsagwe, sa paghusay kan mga bagay, . . . tanganing an tawo nin Dios magin lubos na may kakayahan, andam nanggad para sa lambang marahay na gibo.”—2 Timoteo 3:16, 17.
An Tunay na Relihiyon —Sarong Dalan nin Buhay
12. Apuwera sa pagtubod, ano an kaipuhan tanganing an pagsamba magin tunay, asin sa anong mga bagay na sarong dalan nin buhay an tunay na relihiyon?
12 Si Jesus nagsabi: “An Dios Espiritu, asin idtong nagsasamba saiya kaipuhan na magsamba saiya sa espiritu asin sa katotoohan.” (Juan 4:24) Kun siring an tunay na relihiyon, o porma nin pagsamba, bakong seremonyal, rituwalistiko, panluwas na pag-eksibir nin kabanalan. An dalisay na pagsamba espirituwal, basado sa pagtubod. (Hebreo 11:6) Alagad an pagtubod na iyan kaipuhan na suportado nin mga gibo. (Santiago 2:17) An tunay na relihiyon nagsisikwal sa popular na mga uso. Iyan nangangapot sa mga pamantayan kan Biblia sa moralidad asin malinig na pagtaram. (1 Corinto 6:9, 10; Efeso 5:3-5) An mga naggigibo kaiyan odok na naghihingoa na paluwason an mga bunga kan espiritu nin Dios sa saindang buhay pampamilya, sa saindang sekular na trabaho, sa eskuwelahan, asin pati sa saindang pag-aling-aling. (Galacia 5:22, 23) An mga Saksi ni Jehova naghihingoa na nungkang malingawan an hatol ni apostol Pablo: “Kaya, kamo man nagkakakan o nag-iinom o ano man an saindong ginigibo, gibohon an gabos na mga bagay sa ikamumuraway nin Dios.” (1 Corinto 10:31) An relihiyon ninda bako sanang pormalismo; iyan sarong dalan nin buhay.
13. Ano an kalabot sa tunay na relihiyon, asin taano ta masasabi na an mga Saksi ni Jehova tunay na relihiyosong mga tawo?
13 Siyempre, kalabot sa tunay na relihiyon an espirituwal na mga aktibidad. Kaiba digdi an personal asin pampamilyang pamibi, an regular na pag-adal sa Tataramon nin Dios asin mga pantabang sa pag-adal sa Biblia, asin pag-atender sa mga pagtiripon kan tunay na kongregasyon Kristiano. Ini pinoponan asin tinatapos nin mga awit nin pag-omaw ki Jehova asin nin mga pamibi. (Mateo 26:30; Efeso 5:19) An nakapakokosog na espirituwal na mga tema sinisiyasat paagi sa mga pahayag asin hapot-simbagan sa inimprentang mga leksion na mababasa nin gabos. An siring na mga pagtiripon parateng ginigibo sa malinig pero bakong maluhong mga Kingdom Hall, na esklusibong ginagamit para sa relihiyosong mga katuyohan: regular na mga pagtiripon, kasal, paglobong. Iginagalang nin mga Saksi ni Jehova an saindang mga Kingdom Hall asin mas dakulang mga Assembly Hall bilang mga lugar na idinusay sa pagsamba ki Jehova. Bakong arog nin dakol na simbahan nin Kakristianohan, an mga Kingdom Hall bakong mga social club.
14. Ano an kahulogan nin pagsamba sa mga Hebreo, asin anong aktibidad an nagpapalaen sa mga Saksi ni Jehova ngonyan?
14 Naheling niato sa kapinonan na ikinokonektar nin mga iskolar an termino sa Griego na tinatradusir na “porma nin pagsamba” o “relihiyon” sa berbong “maglingkod.” Interesante nanggad, an Hebreong katimbang, ‘avo·dhahʹ, puwedeng itradusir na “paglilingkod” o “pagsamba.” (Ikomparar an nota sa ibaba kan Exodo 3:12 asin 10:26.) Para sa mga Hebreo, an pagsamba nangangahulogan paglilingkod. Asin ini man an kahulogan kaiyan para sa tunay na mga parasamba ngonyan. An napakahalaga, nagpapamidbid na tanda nin tunay na relihiyon iyo na an gabos na naggigibo kaiyan nakikikabtang sa diosnon na paglilingkod na paghuhulit kan “maogmang baretang ini kan kahadean . . . sa bilog na ineerokan na daga para sa pagpatotoo sa gabos na nasyon.” (Mateo 24:14; Gibo 1:8; 5:42) Anong relihiyon an midbid sa bilog na kinaban para sa pagpatotoo kaiyan sa publiko manongod sa Kahadean nin Dios bilang an solamenteng paglaom nin katawohan?
Sarong Positibo, Nakabobogkos na Puwersa
15. Ano an lataw na karakteristiko nin tunay na relihiyon?
15 An falsong relihiyon nakababanga. Iyan ginikanan, asin sagkod ngonyan ginigikanan, nin pagkaongis asin pagpabolos nin dugo. Al kontraryo, an tunay na relihiyon nakabobogkos. Si Jesus nagsabi: “Paagi kaini an gabos makaaaram na kamo an sakong mga disipulo, kun kamo nagkakaminorootmootan.” (Juan 13:35) An pagkamoot na nakabobogkos sa mga Saksi ni Jehova orog kisa nasyonal, sosyal, ekonomiko, asin rasyal na mga pag-oltanan na nakababanga sa ibang tawo. An mga Saksi “marigon na naninindogan sa sarong espiritu, na sa sarong kalag daramay na naghihingoa para sa pagtubod sa maogmang bareta.”—Filipos 1:27.
16. (a) Anong “maogmang bareta” an ihinuhulit nin mga Saksi ni Jehova? (b) Anong mga hula an naootob sa banwaan ni Jehova, asin anong mga bendisyon an suminunod?
16 An “maogmang bareta” na saindang ihinuhulit iyo na sa dai na mahahaloy maootob an dai maliliwat na katuyohan nin Dios. An saiyang kabotan ootobon, “kun paano sa langit, siring man sa daga.” (Mateo 6:10) An mamuraway na ngaran ni Jehova papakangbanalon, asin an daga magigin paraiso, na dian an tunay na mga parasamba mabubuhay sagkod lamang. (Salmo 37:29) Minilyon na tawo sa gabos na kadagaan an nakikiasosyar sa mga Saksi ni Jehova, na sinasabi, bilang kaotoban kan hula sa Biblia: “Maiba kami saindo, huli ta nabaretaan niamo na an Dios yaon dian sa saindo.” (Zacarias 8:23) Binibendisyonan ni Jehova an saiyang banwaan. “An sadit” talagang nagin nang “makosog na nasyon,” sarong pankinaban na kongregasyon na biyong sararo sa gabos na bagay—sa isip, sa gibo, sa pagsamba. (Isaias 60:22) Ini bagay na nungka na nagibo nin falsong relihiyon.
An Kapangganahan nin Dalisay na Relihiyon
17. Ano an natatagama sa Dakulang Babilonya, asin paano ini papangyayarihon?
17 Ihinula kan Tataramon nin Dios an kalaglagan kan pankinaban na imperyo nin falsong relihiyon, na simbolikong inapod na “Dakulang Babilonya.” Irinirepresentar man kan Biblia an “mga hade,” o politikal na mga namomoon, sa daga kan simbolong mga sungay nin mabangis na hayop. Sinasabi kaiyan sa sato na ipasasabong nin Dios sa puso kan mga namomoon na ini an katuyohan na ibagsak asin biyong laglagon an garo-patotot na institusyon na ini ni Satanas na Diablo.—Helingon an Kapahayagan 17:1, 2, 5, 6, 12, 13, 15-18.b
18. Anong mahalagang dahelan an itinatao kan Biblia sa paglaglag sa Dakulang Babilonya, asin kasuarin nagpoon an falsong relihiyon sa grabe karaot na dalan na ini?
18 Taano ta maninigong laglagon an Dakulang Babilonya? An Biblia minasimbag: “Sa saiya nakua an dugo kan mga propeta asin kan mga banal asin kan gabos na ginadan sa daga.” (Kapahayagan 18:24) Sa pagpaheling na an kasalan na ini sa dugo kan falsong relihiyon kaidto pa bago natindog an Babilonya, kinondenar ni Jesus an mga namomoon sa relihiyon nin Judaismo, na nakidukot na sa Dakulang Babilonya, kan sia magsabi: “Mga halas, aki nin mga rimoranon, paano kamo makalilikay sa silot nin Gehenna? . . . [Mamumugtak] sa saindo an gabos na matanos na dugo na pinabolos sa daga, poon sa dugo kan matanos na si Abel.” (Mateo 23:33-35) Iyo, an falsong relihiyon, na nagpoon sa daga kaidtong panahon kan pagrebelde sa Eden, kaipuhan na manimbag sa grabeng kasalan kaiyan sa dugo.
19, 20. (a) Ano an gigibohon nin tunay na mga parasamba pakahokomi kan Dakulang Babilonya? (b) Ano na an mangyayari, asin ano an paglaom na mabubukasan sa gabos na tunay na parasamba?
19 Pakalaglaga sa Dakulang Babilonya, an tunay na mga parasamba sa daga makiiiba sa langitnon na koro na nag-aawit: “Omawa nindo si Jah, banwaan! . . . Huli ta hinokoman na nia an dakulang patotot . . . , asin siningil na nia an dugo kan saiyang mga oripon sa saiyang kamot. . . . Asin an aso hale saiya padagos na nag-itaas sagkod lamang.”—Kapahayagan 19:1-3.
20 Dangan lalaglagon an iba pang kabtang kan naheheling na organisasyon ni Satanas. (Kapahayagan 19:17-21) Pakalihis kaini, si Satanas, an kagpundar sa gabos na falsong relihiyon, asin an saiyang mga demonyo ihoholog sa bungaw. Dai na sinda magigin libreng paglamagon an tunay na mga parasamba ki Jehova. (Kapahayagan 20:1-3) An dalisay na relihiyon nanggana na sa falso. An maimbod na mga lalaki asin babae na naghihimate sa banal na patanid na dumulag na ngonyan sa Dakulang Babilonya magkakaoportunidad na makaligtas asin lumaog sa bagong kinaban nin Dios. Duman, magigibo ninda an tunay na relihiyon asin may pagsambang makapaglilingkod ki Jehova sagkod lamang.
[Mga Nota sa Ibaba]
a Para sa paliwanag sa pagsamba sa anghel na sinasabi sa Colosas 2:18, helingon an The Watchtower, Hulyo 15, 1985, pahina 12-13.
b Para sa kompletong paliwanag sa hulang ini, helingon an librong Revelation—Its Grand Climax at Hand! na ipinublikar kan Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., kapitulo 33-6.
Baloon an Saindong Memorya
◻ Kiisay na paninindogan manongod sa relihiyon an pinakamahalaga, asin taano?
◻ Anong duwang kahagadan sa tunay na relihiyon an idinoon ni Santiago?
◻ Ano pa an ibang kahagadan sa dalisay na pagsamba?
◻ Anong “maogmang bareta” an ihinuhulit nin mga Saksi ni Jehova?
◻ Paano an tunay na relihiyon manggagana sa falsong relihiyon?
[Ritrato sa pahina 17]
An mga namomoon sa relihiyon nagtiripon sa Assisi, Italia, kan Oktubre 1986
[Ritrato sa pahina 19]
Kalabot sa tunay na relihiyon an pagtiripon para sa pagsamba