Kapitulo 21

An mga Damat ni Jehova sa Kakristianohan

Bisyon 5—Kapahayagan 8:1–9:21

Tema: An pagpatanog kan anom sa pitong trumpeta

Panahon nin kaotoban: Poon sa pagtukaw ni Cristo Jesus sa trono kan 1914 sagkod sa dakulang kahorasaan

 1. Ano an nangyari kan tangkason kan Kordero an ikapitong tatak?

“AN APAT na doros” pinugolan sagkod na matatakan an 144,000 na espirituwal na Israel asin maaprobaran para sa kaligtasan an dakulang kadaklan. (Kapahayagan 7:1-4, 9) Minsan siring, bago mangyari an maunos na bagyong iyan sa daga, dapat man na ipahayag an bakong paborableng mga paghokom ni Jehova tumang sa kinaban ni Satanas! Mantang tinatangkas kan Kordero an ikapito asin ultimong tatak, sierto na galagang nagmamasid si Juan tanganing maheling kun ano an mahahayag. Ngonyan sinasabi nia sato an saiyang naeksperyensiahan: “Asin kan tangkason nia [kan Kordero] an ikapitong tatak, nagsilensio sa langit nin mga kabangang oras. Asin naheling ko an pitong anghel na nagtitindog sa atubangan nin Dios, asin tinawan sinda nin pitong trumpeta.”—Kapahayagan 8:1, 2.

Panahon Para sa Odok na Pamibi

 2. Ano an nangyari durante kan simbolikong kabangang oras na pagsilensio sa langit?

² Makahulogan nanggad an pagsilensiong ini! An kabangang oras garo haloy na panahon kun may hinahalat kang mangyayari. Ngonyan, maski an daing ontok na langitnon na koro nin pag-omaw dai na nadadangog. (Kapahayagan 4:8) Taano? Naheling ni Juan an dahelan sa bisyon: “Asin may saro pang anghel na nag-abot asin nagtindog sa may altar, dara an sarong bulawan na lalagan nin insenso; asin tinawan sia nin dakol na insenso tanganing idolot iyan kaiba kan mga pamibi kan gabos na banal sa ibabaw kan altar na bulawan na yaon sa atubangan kan trono. Asin an aso kan insenso kaiba kan mga pamibi kan mga banal puminaitaas sa atubangan nin Dios hale sa kamot kan anghel.”—Kapahayagan 8:3, 4.

 3. (a) Ano an ipinapagirumdom sato kan pagtotong nin insenso? (b) Ano an katuyohan kan kabangang oras na pagsilensio sa langit?

³ Ipinapagirumdom kaini sa sato na sa irarom kan Judiong sistema nin mga bagay, an insenso tinototong aroaldaw sa tabernakulo asin, kan mas huring mga taon, sa templo sa Jerusalem. (Exodo 30:1-8) Sa oras kan siring na pagtotong nin insenso, an mga Israelitang bakong saserdote naghahalat sa luwas kan sagradong lugar, na namimibi—daing duwa-duwa na silensio sana sa puso ninda—sa Saro na sa saiya nag-iitaas an aso kan insenso. (Lucas 1:10) Naheheling ngonyan ni Juan na nangyayari sa langit an kaagid kaiyan. An insenso na idinolot kan anghel may koneksion sa “mga pamibi kan mga banal.” Sa katunayan, sa sarong mas naenot na bisyon, an insenso sinasabing nagrerepresentar sa siring na mga pamibi. (Kapahayagan 5:8; Salmo 141:1, 2) Malinaw, kun siring, na an simbolikong pagsilensio sa langit tanganing matawan nin lugar na madangog an mga pamibi kan mga banal digdi sa daga.

4, 5. Anong historikong mga pangyayari an nakakatabang sato na madeterminaran an panahon na katimbang kan simbolikong kabangang oras na pagsilensio?

⁴ Madedeterminaran daw niato kun kasuarin ini nangyari? Iyo, puede, paagi sa pagsiyasat niato sa konteksto, kaiba an historikong mga pangyayari sa enot na kabtang kan aldaw kan Kagurangnan. (Kapahayagan 1:10) Durante kan 1918 asin 1919, an mga pangyayari digdi sa daga kaoyon na kaoyon kan senaryong ilinadawan sa Kapahayagan 8:1-4. Sa laog nin 40 taon bago an 1914, pusoan na ipinapaisi kan Mga Estudyante sa Biblia—na apod kaidto sa Mga Saksi ni Jehova—na an mga panahon kan mga Hentil matatapos sa taon na iyan. An masakit na mga pangyayari kan 1914 nagpatunay na tama sinda. (Lucas 21:24, King James Version; Mateo 24:3, 7, 8) Alagad dakol sainda an naniwala man na kan 1914 kukuanon sinda hale sa dagang ini pasiring sa saindang langitnon na mana. Dai iyan nangyari. Imbes, kan enot na guerra mundial, nagtios sinda nin panahon nin grabeng persekusyon. Kan Oktubre 31, 1916, nagadan an enot na presidente kan Watch Tower Society, si Charles T. Russell. Dangan, kan Hulyo 4, 1918, an bagong presidente, si Joseph F. Rutherford, asin an pito pang representante kan Sosyedad dinara sa bilibid sa Atlanta, Georgia, na tinawan nin bakong makatanosan na sentensia nin dakol na taon na pagkabilanggo.

⁵ Nariribaraw kaidto an sinserong mga Kristiano sa grupong Juan. Ano daw an gusto nin Dios na sunod nindang gibohon? Noarin daw sinda dadarahon sa langit? Nagluwas an sarong artikulo na may titulong “The Harvest Ended—What Shall Follow?” (sa Bicol, “Tapos Na an Pag-ani—Ano an Masunod?”) sa Mayo 1, 1919, isyu kan The Watch Tower. Ipinarisa kaiyan an kadaihan nin kasegurohan na ini asin pinarigon an boot kan mga maimbod na padagos na magtagal, na sinasabi pa: “Nagtutubod kami na totoo na ngonyan an pagsabi na an pag-ani sa grupo kan kahadean haman na, na an gabos na siring natatakan na asin na an pinto serado na.” Durante kan masakit na panahon na ini, an odok na mga pamibi kan grupong Juan nag-iitaas, na garo kaiba kan aso nin dakol na insenso. Asin an saindang mga pamibi dinadangog!

Pag-apon nin Kalayo sa Daga

 6. Ano an nangyari pagkatapos kan pagsilensio sa langit, asin bilang simbag ini sa ano?

⁶ Sinasabi sato ni Juan: “Alagad kinua tolos kan anghel an lalagan nin insenso, asin pinano nia iyan nin kalayo sa altar patin iinapon iyan sa daga. Asin nagkaigwa nin mga daguldol asin mga tingog asin mga kikilat patin sarong linog.” (Kapahayagan 8:5) Pagkatapos kan pagsilensio, biglang nagkaigwa nin dramatikong aktibidad! Malinaw na ini bilang simbag sa mga pamibi kan mga banal, ta iyan pinonan kan kalayo na kinua sa altar nin insenso. Kan 1513 B.C.E., sa Bukid nin Sinai, an mga daguldol asin kikilat, makosog na tingog, kalayo, asin paglinog kan bukid nagsenyalar na tinatawan nin atension ni Jehova an saiyang banwaan. (Exodo 19:16-20) An kaagid na mga kapahayagan na ibinareta ni Juan tanda man kan pagtao ni Jehova nin atension sa saiyang mga lingkod digdi sa daga. Alagad an naheling ni Juan iinatubang paagi sa mga tanda. (Kapahayagan 1:1) Kaya paano maninigong interpretaron ngonyan an simbolikong kalayo, mga daguldol, mga tingog, mga kikilat, asin linog?

 7. (a) Anong simbolikong kalayo an sinoloan ni Jesus sa daga durante kan saiyang ministeryo? (b) Paano an espirituwal na mga tugang ni Jesus nagsolo nin kalayo sa Kakristianohan?

⁷ Sa sarong pangyayari, sinabi ni Jesus sa saiyang mga disipulo: “Napadigdi ako tanganing magsolo nin kalayo sa daga.” (Lucas 12:49) Totoo nanggad, nagsolo sia nin kalayo. Paagi sa saiyang maigot na paghuhulit, ginibo ni Jesus an Kahadean nin Dios na magin pangenot na isyu sa atubangan kan Judiong banwaan, asin pinonan ini nin mainit na kontrobersia sa bilog na nasyon na iyan. (Mateo 4:17, 25; 10:5-7, 17, 18) Kan 1919 sinoloan kan espirituwal na mga tugang ni Jesus sa daga, an sadit na grupo nin linahidan na mga Kristiano na nakaligtas sa masakit na mga panahon kan Guerra Mundial I, an kaagid na kalayo sa Kakristianohan. Kan Setyembre kan taon na iyan, an espiritu ni Jehova hayag na marhay mantang an saiyang maimbod na mga Saksi nagtiripon sa Cedar Point, Ohio, E.U.A. hale sa kun saen-saen. Si Joseph F. Rutherford, na dai pa sana nahahaloy na nakaluwas sa bilanggoan asin madali nang lingawan an gabos na akusasyon tumang sa saiya, pusoan na nagpahayag sa kombension na iyan, na sinasabi: “Huling makinuyog kita sa pagboot kan satong Kagurangnan, asin minimidbid niato an satong pribilehio asin katongdan na makilaban tumang sa mga balwarte nin sala na haloyon nang panahon na inooripon an mga tawo, an satong trabaho kaidto asin ngonyan iyo an pag-anunsiar kan madatong na mamuraway na kahadean kan Mesiyas.” Iyan an pangenot na isyu—an Kahadean nin Dios!

8, 9. (a) Paano ilinadawan ni J. F. Rutherford an aktitud asin pagmawot kan banwaan nin Dios durante kan masakit na mga taon kan guerra? (b) Paano na iinapon an kalayo sa daga? (c) Paano nangyari an mga daguldol, mga tingog, mga kikilat, asin sarong linog?

⁸ Sa pagsambit kan bago pa sanang masakit na mga inagihan kan banwaan nin Dios, an ispiker nagsabi: “Grabe kadaing herak kan pagsalakay kan kaiwal kaya an dakol sa namomotan na aripompon kan Kagurangnan namungnan asin napaontok sa pagngalas, na namimibi asin naghahalat sa Kagurangnan na iparisa an saiyang kabotan. . . . Alagad apisar kan temporaryong panluluya kan boot, yaon an malaad na pagmawot na ibalangibog an mensahe kan kahadean.”—Helingon an Setyembre 15, 1919 na isyu kan The Watch Tower, pahina 280.

⁹ Kan 1919 an pagmawot na iyan napanigoan. An sadit alagad aktibong grupong ini nin mga Kristiano naglaad, sa espirituwal na pagtaram, tanganing ponan an pambilog na kinaban na kampanya sa paghuhulit. (Ikomparar an 1 Tesalonica 5:19.) An kalayo iinapon sa daga ta an Kahadean nin Dios nagin an naglalaad na isyu, asin iyan nagpapadagos na siring! Makosog na mga tingog an suminalida sa pagsilensio, na malinaw na ipinapahayag an mensahe kan Kahadean. Nadangog an nakakabungog na mga patanid sa bagyo hale sa Biblia. Siring kan mga silyab nin kikilat, masulang mga banaag nin katotoohan an suminirang hale sa propetikong Tataramon ni Jehova, asin, garo baga paagi sa sarong makosog na linog, an relihiosong rona natanyog sagkod sa mga pundasyon kaiyan. Nasabotan kan grupong Juan na igwa pa nin gibohon na dapat mahaman. Asin sagkod sa panahon na ini, an gibohon na iyan nagpapadagos sa mamuraway na paglakop sa bilog na ineerokan na daga!—Roma 10:18.

Pag-andam Para sa mga Tanog kan mga Trumpeta

10. An pitong anghel nag-andam nang gibohon an ano, asin taano?

¹⁰ Si Juan nagpadagos sa pagsabi: “Asin an pitong anghel na may pitong trumpeta nag-andam nang patanogon an mga iyan.” (Kapahayagan 8:6) Ano an kahulogan kan pagpatanog kan mga trumpetang idto? Kan panahon kan Israel, an mga tanog nin trumpeta ginamit na magin senyal nin mahahalagang aldaw o okasyon. (Levitico 23:24; 2 Hade 11:14) Sa kaagid na paagi, an mga tanog kan mga trumpeta na madadangog ni Juan mag-aapod nin atension sa mga bagay na timbang-buhay an halaga.

11. Sa anong gibong pag-andam digdi sa daga nagin sibot an grupong Juan poon 1919 sagkod 1922?

¹¹ Mantang an mga anghel nag-aandam na patanogon an mga trumpetang idto, daing duwa-duwa na ginigiyahan man ninda an gibong pag-andam digdi sa daga. Poon 1919 sagkod 1922, an buminagsik giraray na grupong Juan sibot sa pagreorganisar kan pampublikong ministeryo asin sa pagpatindog nin mga pasilidad sa pagpublikar. Kan 1919 ilinuwas an magasin na The Golden Age, na inaapod ngonyan na Awake!, bilang “Babasahon nin Katotoohan, Paglaom, Asin Kombiksion”—arog-trumpetang instrumento na magkakaigwa nin importanteng marhay na kabtang sa pagbuyagyag kan pakikilabot sa politika kan falsong relihion.

12. Ano an ibinabareta kan balang tanog nin trumpeta, na nagpapagirumdom sato kan ano kaidtong panahon ni Moises?

¹² Arog kan maheheling niato ngonyan, an balang tanog nin trumpeta nagbabareta nin sarong dramatikong eksena na dian may mga kabtang kan daga na apektado nin teribleng mga damat. An iba kaini nagpapagirumdom sato kan mga damat na ipinadara ni Jehova tanganing padusahan an mga Egipcio kan panahon ni Moises. (Exodo 7:19–12:32) Ini mga kapahayagan kan paghokom ni Jehova sa nasyon na iyan, asin an mga iyan an nagbukas kan dalan na makahale sa kaoripnan an banwaan nin Dios. An mga damat na naheling ni Juan may nagibong kaagid kaiyan. Minsan siring, bako iyan na literal na mga damat. Iyan mga tanda na nagsisimbolisar kan matanos na mga paghokom ni Jehova.—Kapahayagan 1:1.

Pag-aram Kun Ano an “Ikatolong Kabtang”

13. Ano an nangyari kan patanogon an enot na apat na trumpeta, asin anong hapot an pinapalataw kaini?

¹³ Arog kan maheheling niato, kun patanogon na an enot na apat na trumpeta, papagdudusahon nin mga damat an “ikatolong kabtang” kan daga, kan dagat, kan mga salog asin mga burabod nin tubig, asin kan mga pinaghahalean nin liwanag sa daga. (Kapahayagan 8:7-12) An ikatolong kabtang awad-awad na kabtang nin sarong bagay alagad bakong an kabilogan. (Ikomparar an Isaias 19:24; Ezequiel 5:2; Zacarias 13:8, 9.) Kaya arin an “ikatolong kabtang” na pinakamaninigo sa mga damat na ini? An dakulang mayoriya kan katawohan binuta asin rinaot ni Satanas asin kan saiyang banhi. (Genesis 3:15; 2 Corinto 4:4) An kamugtakan siring kan ilinadawan ni David: “Sinda gabos suminuhay, sinda gabos maraot; mayo nin siisay man na naggigibo nin marahay, mayo ni saro.” (Salmo 14:3) Iyo, an bilog na katawohan namemeligrong mag-ako nin bakong paborableng paghokom. Alagad partikularmenteng may sala an sarong kabtang kaiyan. Dapat na aram na kan sarong kabtang na iyan—“ikatolong kabtang”—an saindang ginigibo! Ano an “ikatolong kabtang” na iyan?

14. Ano an simbolikong ikatolong kabtang na nag-aako kan nandadamat na mga mensahe hale ki Jehova?

¹⁴ An Kakristianohan! Kan dekada nin 1920, sakop nia an mga ikatolong kabtang kan katawohan. An saiyang relihion iyo an nagin bunga kan dakulang apostasiya sa tunay na Kristianismo—an apostasiya na ihinula ni Jesus asin kan saiyang mga disipulo. (Mateo 13:24-30; Gibo 20:29, 30; 2 Tesalonica 2:3; 2 Pedro 2:1-3) An klero kan Kakristianohan naghihingakong nasa templo nin Dios asin irinepresentar an saindang sadiri bilang mga paratokdo nin Kristianismo. Alagad an saindang mga doktrina harayoon sa katotoohan sa Biblia, asin padagos nindang tinatawan nin maraot na reputasyon an ngaran nin Dios. Angay na irinerepresentar kan simbolikong ikatolong kabtang, an Kakristianohan nag-aako nin mapuersa, nandadamat na mga mensahe hale ki Jehova. An ikatolong kabtang na iyan kan katawohan dai lamang maninigo sa pabor nin Dios!

15. (a) Limitado daw sa sarong partikular na taon an balang tanog nin trumpeta? Ipaliwanag. (b) Kiisay na tingog an idinagdag sa tingog kan grupong Juan sa pagbalangibog kan mga paghokom ni Jehova?

¹⁵ Kaoyon kan bagay na sunod-sunod an tanog nin trumpeta, nagkaigwa nin espesyal na mga resolusyon sa pitong kombension poon 1922 sagkod 1928. Alagad an pagpatanog nin trumpeta bako sanang sa mga taon na idto. An mapuersang pagbuyagyag kan marigsok na mga gawe-gawe kan Kakristianohan daing ontok, nagpapadagos, mantang an aldaw kan Kagurangnan nagpapadagos. An mga paghokom ni Jehova dapat na lakop na ibalangibog, sa gabos na nasyon, sa ibong kan internasyonal na pagkaongis asin mga persekusyon. Dangan pa sana madatong an katapusan kan sistema ni Satanas. (Marcos 13:10, 13) Marahay sana ta idinagdag na kan dakulang kadaklan an tingog kaiyan sa tingog kan grupong Juan sa pagtao kan naghuhugong na mga kapahayagan na mahalaga sa bilog na kinaban.

Nasolo an Ikatolong Kabtang kan Daga

16. Ano an nangyari kan patanogon kan enot na anghel an saiyang trumpeta?

¹⁶ Sa pagbareta manongod sa mga anghel, si Juan nagsurat: “Asin pinatanog kan enot an saiyang trumpeta. Asin nagkaigwa nin graniso asin kalayo na may kasalak na dugo, asin idto iinapon sa daga; asin an ikatolong kabtang kan daga nasolo, asin an ikatolong kabtang kan mga kahoy nasolo, asin an gabos na berdeng pananom nasolo.” (Kapahayagan 8:7) Kaagid ini kan ikapitong damat sa Egipto, alagad ano an kahulogan kaiyan para sa satong panahon?—Exodo 9:24.

17. (a) Ano an irinerepresentar kan terminong “daga” sa Kapahayagan 8:7? (b) Paano masosolo an ikatolong kabtang kan daga na sakop kan Kakristianohan?

¹⁷ Sa Biblia, an terminong “daga” parateng nanonongod sa katawohan. (Genesis 11:1; Salmo 96:1) Mantang an ikaduwang damat sa dagat, na may koneksion man sa katawohan, an “daga” seguradong nanonongod sa garo baga establisadong sosyedad nin tawo na inestablisar ni Satanas asin nakatalaan na malaglag. (2 Pedro 3:7; Kapahayagan 21:1) An senaryo kan damat naghahayag na an ikatolong kabtang kan daga na sakop kan Kakristianohan masosolo kan nakakapasong init kan pagdesaprobar ni Jehova. An prominenteng mga miembro nia—na nagtitindog na garo mga kahoy sa tahaw nia—masosolo kan pagbalangibog kan bakong paborableng paghokom ni Jehova. An ginatos na milyon na miembro nia, kun sinda magpapadagos na magsuportar sa relihion nin Kakristianohan, gabos magigin siring sa nasolong doot, na sa pagheling nin Dios luyos sa espirituwal na paagi.—Ikomparar an Salmo 37:1, 2.a

18. Paano ibinalangibog sa kombension sa Cedar Point kan 1922 an mensahe nin paghokom ni Jehova?

¹⁸ Paano itinatao an mensaheng ini nin paghokom? Sa pangkagabsan, bakong paagi sa media kan kinaban, na kabtang kan kinaban asin parateng nag-oolog-olog sa “oripon” nin Dios. (Mateo 24:45) Iyan ibinalangibog sa lataw na paagi sa ikaduwang historikong pagtiripon kan banwaan nin Dios sa Cedar Point, Ohio, kan Setyembre 10, 1922. Sararo asin entusiastikong inaprobaran kan mga ini an sarong resolusyon na may titulong “A Challenge to World Leaders” (sa Bicol, “Sarong Angat sa mga Namomoon sa Kinaban”). Sa prangkang pagtaram, pinatanidan kaiyan an simbolikong daga sa presenteng aldaw, nin arog kaini: “Kun siring, inaapodan mi an mga nasyon sa daga, an mga namamahala asin namomoon sainda, asin an gabos na klerigo kan gabos na denominasyonal na iglesia sa daga, an saindang mga parasunod asin kaalyado, an darakulang negosyante asin darakulang politiko, na iluwas an saindang prueba bilang pagtaong katanosan sa paninindogan ninda na kaya nindang establisaron an katoninongan asin prosperidad sa daga patin tawan nin kaogmahan an mga tawo; asin mantang puminaltos sinda digdi, inaapodan mi sinda na magdangog sa patotoo na samong itinatao bilang mga saksi kan Kagurangnan, asin sabihon ninda kun baga totoo o bako an samong patotoo.”

19. Anong patotoo an itinao kan banwaan nin Dios sa Kakristianohan mapadapit sa Kahadean nin Dios?

¹⁹ Anong patotoo an itinao kan mga Kristianong ini? Iyo ini: “Kami naniniwala asin nagpapahayag na an kahadean kan Mesiyas iyo an kompletong remedyo sa gabos na problema nin katawohan asin iyong magtatao nin katoninongan sa daga asin marahay na boot sa mga tawo, na iyo an kamawotan nin gabos na nasyon; na an mga boluntad na nagpapasakop sa saiyang matanos na paghade na nagpoon na ngonyan bebendisyonan nin nagdadanay na katoninongan, buhay, katalingkasan asin daing sagkod na kaogmahan.” Sa maraot na mga panahon na ini, na an gibong-tawong mga gobyerno, nangorogna an yaon sa Kakristianohan, biyong dai nakakaresolber sa mga problema kan kinaban, an garo trumpetang angat na iyan mas makosog pa kisa kan 1922. Totoo nanggad na an Kahadean nin Dios sa kamot kan saiyang nandadaog na Cristo iyo an sasaro asin solamenteng paglaom nin katawohan!

20. (a) Paagi sa ano na an mga mensahe nin paghokom kan 1922 asin pakalihis kaiyan itrinumpeta kan kongregasyon kan linahidan na mga Kristiano? (b) Ano an ibinunga sa Kakristianohan kan enot na tanog nin trumpeta?

²⁰ Paagi sa mga resolusyon, pulyeto, libro, magasin, asin mga diskurso, ini asin an mas huring mga proklamasyon itrinumpeta paagi sa kongregasyon kan linahidan na mga Kristiano. An enot na tanog nin trumpeta nagbunga kan paghampak sa Kakristianohan na garo tinatamaan nin makosog na oran nin graniso. An saiyang kasalan sa dugo, huli sa saiyang kabtang sa mga guerra kan ika-20 siglo, ibinuyagyag, asin napatunayan na sia maninigo sa nagkakalayong kapahayagan kan grabeng kaanggotan ni Jehova. Padagos na ipinapadangog kan grupong Juan, na sa huri sinuportaran kan dakulang kadaklan, an enot na tanog nin trumpeta, na inaapod an atension sa pagheling ni Jehova sa Kakristianohan, na angay sa kalaglagan.—Kapahayagan 7:9, 15.

Garo Nagkakalayong Bukid

21. Ano an nangyari kan patanogon kan ikaduwang anghel an saiyang trumpeta?

²¹ “Asin pinatanog kan ikaduwang anghel an saiyang trumpeta. Asin an sarong garo dakulang bukid na nagkakalayo iinapon sa dagat. Asin an ikatolong kabtang kan dagat nagin dugo; asin nagkagaradan an ikatolong kabtang kan mga linalang na yaon sa dagat na may kalag, asin nagkararaot an ikatolong kabtang kan mga barko.” (Kapahayagan 8:8, 9) Ano an ilinaladawan kan makatatakot na eksenang ini?

22, 23. (a) Anong resolusyon an daing duwa-duwa na resulta kan pagpatanog kan ikaduwang trumpeta? (b) Ano an irinerepresentar kan “ikatolong kabtang kan dagat”?

²² Tibaad masabotan niato iyan na marhay kun hehelingon niato an mga nangyari sa kombension kan banwaan ni Jehova sa Los Angeles, California, E.U.A., kan Agosto 18-26, 1923. An pangenot na pahayag kan Sabadong hapon ni J. F. Rutherford manongod sa topikong “Mga Karnero Asin Kanding.” An “mga karnero” malinaw na ipinamidbid na iyo an mga tawong may matanos na inklinasyon na magmamana kan daganon na rona kan Kahadean nin Dios. An kasunod na resolusyon nag-apod kan atension sa pagsaginsagin nin “apostatang mga klerigo asin kan ‘mga nangongorog sa saindang aripompon,’ na kinabanon na mga tawo na maimpluwensia sa pinansial asin politikal na langtad.” Inapodan kaiyan an “kadaklan nin mga mamomoton sa katoninongan asin areglo na nasa denominasyonal na mga iglesia . . . na humale sa maraot na mga sistema eklesiastiko na inaapod kan Kagurangnan na ‘Babilonya’” asin mag-andam “na umako kan mga bendisyon kan kahadean nin Dios.”

²³ Daing duwa-duwa, an resolusyon na ini resulta kan pagpatanog kan ikaduwang trumpeta. An mga maghihimate sa mensaheng iyan pag-abot nin panahon masiblag sa mga ilinadawan ni Isaias sa mga tataramon na ini: “Alagad an mga marigsok siring sa dagat na iinaapwak, kun iyan dai natotoninong, na an tubig nagpaparapaulanto nin doot sa dagat asin baldok.” (Isaias 57:20; 17:12, 13) Sa siring, an “dagat” naglaladawan nanggad sa ribaraw, dai mapamugtak, asin rebeldeng katawohan na nagpupundar nin kariribokan asin rebolusyon. (Ikomparar an Kapahayagan 13:1.) Maabot an panahon na an “dagat” na iyan mawawara na. (Kapahayagan 21:1) Mientras tanto, paagi sa tanog kan ikaduwang trumpeta, si Jehova nagpapahayag nin paghokom tumang sa ikatolong kabtang kaiyan—an masinuhay na kabtang na yaon mismo sa rona kan Kakristianohan.

24. Ano an ilinaladawan kan nagkakalayong bukid na iinapon sa dagat?

²⁴ An sarong garo dakulang bukid na nagkakalayo iinapon sa “dagat” na ini. Sa Biblia, an mga bukid parateng-parate na nagsisimbolisar sa mga gobyerno. Halimbawa, an Kahadean nin Dios ilinaladawan bilang sarong bukid. (Daniel 2:35, 44) An nagtatao nin kapahamakan na Babilonya nagin “totong na bukid.” (Jeremias 51:25) Alagad an bukid na naheling ni Juan nagkakalayo pa. An pag-apon kaiyan sa dagat nagrerepresentar kun paanong, durante asin pakalihis kan enot na guerra mundial, an gobyerno nagin nagkakalayong isyu sa tahaw nin katawohan, nangorogna sa kadagaan nin Kakristianohan. Sa Italia, iinintrodusir ni Mussolini an Fascismo. Maogmang inako kan Alemania an Nazismo ni Hitler, mantang prinobaran nin ibang nasyon an manlaenlaen na klase nin sosyalismo. May nangyaring radikal na pagbago sa Rusya, na duman an rebolusyon kan mga Bolshevik nagbunga kan enot na estadong Komunista, na an resulta nawaran nin kapangyarihan asin impluwensia an relihiosong mga namomoon sa Kakristianohan sa dati saro sa saindang mga balwarte.

25. Paano an gobyerno nagpadagos na magin nagkakalayong isyu pakalihis kan Guerra Mundial II?

²⁵ An mga pag-eksperimento sa Fascismo asin Nazismo tinapos kan ikaduwang guerra mundial, alagad an gobyerno nagpadagos na nagkakalayong isyu, asin an dagat nin katawohan nagpadagos na magsabo asin magpaulanto nin bagong mga gobyernong rebolusyonaryo. Sa mga dekada magpoon kan 1945, an mga ini inestablisar sa dakol na lugar, arog baga kan Tsina, Vietnam, Cuba, asin Nicaragua. Sa Grecia puminaltos an sarong pag-eksperimento sa diktadura militar. Sa Kampuchea (Cambodia) an pagprobar sa pundamentalistang Komunismo nagbunga kan nabaretang pagkagadan nin duwang milyon asin labi pa.

26. Paano an “bukid na nagkakalayo” padagos na nagpaalon sa dagat nin katawohan?

²⁶ An “bukid na nagkakalayo” padagos na nagpaalon sa dagat nin katawohan. An mga pag-inagawan nin kapangyarihan sa gobyerno nababareta sa Aprika, Amerika del Norte asin Sur, Asia, asin mga isla sa Pasipiko. An dakol sa pag-inagawan na ini nin kapangyarihan nangyari sa kadagaan nin Kakristianohan o sa mga lugar na an mga misyonero kan Kakristianohan nagin nang mga aktibista. An mga pading Katoliko Romano uminayon pa ngani asin nakipaglaban bilang mga miembro nin mga gerilyang Komunista. Kadungan kaiyan, an Protestanteng mga grupong ebangheliko nagtatrabaho sa Amerika Sentral tanganing labanan an inaapod nindang “maisog asin daing herak na pagkapaha sa kapangyarihan” kan mga Komunista. Alagad ta mayo sa mga pag-alon na ini sa dagat nin katawohan an nakatao nin katoninongan asin katiwasayan.—Ikomparar an Isaias 25:10-12; 1 Tesalonica 5:3.

27. (a) Paano nagin garo dugo an “ikatolong kabtang kan dagat”? (b) Paano nagkagaradan an “ikatolong kabtang kan mga linalang na yaon sa dagat” asin ano an mangyayari sa “ikatolong kabtang kan mga barko”?

²⁷ Ihinahayag kan ikaduwang tanog nin trumpeta na may kasalan sa dugo an mga tawong napalabot sa rebolusyonaryong mga ralaban manongod sa gobyerno imbes na magpasakop sa Kahadean nin Dios. Partikularmente an “ikatolong kabtang kan dagat” na sakop kan Kakristianohan nagin garo dugo. An gabos na nabubuhay na bagay dian gadan sa pagheling nin Dios. Mayo sa radikal na mga organisasyon na naglalatawlataw na garo mga barko sa ikatolong kabtang na iyan kan dagat an makakalikay sa pagkalunod sa huri. Naoogma nanggad kita na an minilyon na arog-karnero nagkuyog na ngonyan sa garo trumpetang pag-apod na sumiblag sa mga sagkod ngonyan lugom sa hayakpit an isip na nasyonalismo asin kasalan sa dugo kan dagat na iyan!

Nahulog Hale sa Langit an Sarong Bitoon

28. Ano an mangyayari kun patanogon na kan ikatolong anghel an saiyang trumpeta?

²⁸ “Asin pinatanog kan ikatolong anghel an saiyang trumpeta. Asin an sarong dakulang bitoon na naglalaad na garo lampara nahulog hale sa langit, asin iyan nahulog sa ikatolong kabtang kan mga salog asin sa mga burabod nin tubig. Asin an ngaran kan bitoon Ajenjo. Asin an ikatolong kabtang kan tubig nagin ajenjo, asin dakol na tawo an nagadan sa tubig, huli ta an mga ini pinapait.” (Kapahayagan 8:10, 11) Sa giraray, an ibang kabtang kan Biblia nakakatabang sato na masabotan kun paano an tekstong ini minaaplikar sa aldaw kan Kagurangnan.

29. Ano an nakakaotob sa simbolismong “sarong dakulang bitoon na naglalaad na garo lampara,” asin taano?

²⁹ Nanuparan na niato an simbolismo nin bitoon sa mga mensahe ni Jesus sa pitong kongregasyon, na dian an pitong bitoon nagsisimbolisar sa kamagurangan sa kongregasyon.b (Kapahayagan 1:20) An linahidan na mga “bitoon,” kaiba an gabos pang iba sa mga linahidan, nag-eerok sa langitnon na mga lugar sa espirituwal na sentido poon na sinda tatakan kan banal na espiritu bilang garantiya kan saindang langitnon na mana. (Efeso 2:6, 7) Minsan siring, nagpatanid si apostol Pablo na hale sa tahaw kan mga arog-bitoon na iyan maluwas an mga apostata, sektaryo, na maglalagalag kan aripompon. (Gibo 20:29, 30) An siring na pagigin bakong maimbod magbubunga nin dakulang apostasiya, asin an nagkasalang kamagurangan na ini magigin sarong kompuesto nin dakol na tawo nin katampalasanan na ilalangkaw an saiyang sadiri sa garo Dios na kamugtakan sa tahaw nin katawohan. (2 Tesalonica 2:3, 4) An mga patanid ni Pablo naotob kan lumataw sa kinaban an klero nin Kakristianohan. Tama an pagkarepresentar sa grupong ini kan simbolo na “sarong dakulang bitoon na naglalaad na garo lampara.”

30. (a) Kan an hade kan Babilonya kaolayon bilang saro na nahulog hale sa langit, ano an boot sabihon? (b) Ano an puedeng magin kahulogan kan pagkahulog hale sa langit?

³⁰ Naheling ni Juan na nahuhulog hale sa langit an partikular na bitoon na ini. Paano? An mga eksperyensia nin sarong suanoy na hade nakakatabang sato na makasabot. Sa pagtaram sa hade kan Babilonya, si Isaias nagsabi: “Marasa pang nahulog ka hale sa langit, ikang maliwanag, aki kan kaagahon! Marasa pang pinalod ka sa daga, ika na nampipilay sa mga nasyon!” (Isaias 14:12) An propesiyang ini naotob kan an Babilonya madaog kan mga hukbo ni Ciro, asin an hade kaiyan biglang buminagsak hale sa pamamahala sa kinaban pasiring sa makasusupog na pagkadaog. Sa siring, an pagkahulog hale sa langit puedeng mangahulogan kan pagkawara nin halangkaw na posisyon asin pagkahulog sa makuring kasusupgan.

31. (a) Kasuarin nahulog hale sa “langitnon” na kamugtakan an klero nin Kakristianohan? (b) Paano nagin “ajenjo” an tubig na itinatao kan klero, asin ano an resulta sa dakol?

³¹ Kan an klero nin Kakristianohan mag-apostatar hale sa tunay na Kristianismo, nahulog sinda hale sa halangkaw na “langitnon” na kamugtakan na sinasabi ni Pablo sa Efeso 2:6, 7. Imbes na mag-alok nin preskong mga tubig nin katotoohan, an itinao ninda “ajenjo,” mapait na mga kaputikan arog baga kan kalayo sa impierno, purgatoryo, Trinidad, asin pagtalaga antes pa; siring man, dinara ninda sa guerra an mga nasyon, na dai napakosog an mga ini bilang moral na mga lingkod nin Dios. An resulta? Espirituwal na pagkahilo kan mga nagtubod sa mga kaputikan. An kamugtakan ninda kapareho kan sa bakong maimbod na mga Israelita kan aldaw ni Jeremias, na sinabihan ni Jehova: “Uya papakakanon ko sinda nin ajenjo, asin papainomon ko sinda nin tubig na may hilo. Huli ta gikan sa mga propeta nin Jerusalem naglakop an apostasiya sa bilog na daga.”—Jeremias 9:15; 23:15.

32. Kasuarin narisa an pagkahulog kan Kakristianohan hale sa espirituwal na kalangitan, asin paano iyan ginibong dramatiko?

³² An pagkahulog na ini hale sa espirituwal na kalangitan narisa kan taon 1919 kan, imbes na an klero nin Kakristianohan, an kadikit na natatada sa linahidan na mga Kristiano an ninombrahan na mamahala sa intereses kan Kahadean. (Mateo 24:45-47) Asin poon kan 1922 ginibong dramatiko an pagkahulog na iyan kan ipadagos kan grupong ini nin mga Kristiano an saindang kampanya nin prangkang pagbuyagyag kan mga pagkukulang kan klero nin Kakristianohan.

33. Anong pagbuyagyag kan klero nin Kakristianohan an ginibo sa kombension sa Columbus, Ohio, E.U.A., kan 1924?

³³ Nagin lataw may koneksion digdi an proklamasyon na ginibo sa inapod kan magasin na The Golden Age na “an kadarudakulaing kombension kan Mga Estudyante sa Biblia sa nag-aging mga panahon.” An kombension na ini nagtiripon sa Columbus, Ohio, kan Hulyo 20-27, 1924. Daing duwa-duwa na sa paggiya kan anghel na nagpatanog kan ikatolong trumpeta, inaprobaran duman an sarong mapuersang resolusyon asin kan huri 50 milyones na kopya an iwinaras bilang sarong pulyeto. Idto ipinublikar sa irarom kan titulong Ecclesiastics Indicted (sa Bicol, Inakusar an mga Klerigo). An sarong subtema nag-atubang kan isyu: “An Banhing Ipinanuga Kontra sa Banhi kan Halas.” An mismong Indictment (sa Bicol, Akusasyon) biyong nagbuyagyag kan klero nin Kakristianohan manongod sa mga bagay na arog kan pagkaigwa ninda nin mapaabaw-abaw na relihiosong mga titulo, kan paggibo ninda sa darakulang negosyante asin propesyonal na mga politiko bilang mga pangenot sa saindang aripompon, kan pagmawot nindang magin sikat sa atubangan nin mga tawo, asin kan pagsayuma nindang ihulit sa mga tawo an mensahe manongod sa Kahadean kan Mesiyas. Idinoon kaiyan na an balang nagdusay na Kristiano isinugo nin Dios sa pagbalangibog kan “aldaw nin pamalos kan satong Dios; sa pagranga kan gabos na nagtatangis.”—Isaias 61:2, KJ.

34, 35. (a) Ano an nangyari sa kapangyarihan asin impluwensia kan klero poon kan patanogon kan ikatolong anghel an saiyang trumpeta? (b) Ano an natatagama sa ngapit para sa klero nin Kakristianohan?

³⁴ Poon kan ponan kan ikatolong anghel na patanogon an saiyang trumpeta, an pagdominar kan klero sa katawohan nagluya sagkod na, sa panahon na ini, pipira na sana sa sainda an igwa kan garo sa Dios na kapangyarihan ninda kaidtong nakaaging mga siglo. Huli sa paghuhulit kan mga Saksi ni Jehova, narealisar nin kadakol na tawo na an dakol na doktrina na itinotokdo kan klero espirituwal na hilo—“ajenjo.” Dugang pa, an kapangyarihan kan klero sa amihanan nin Europa haros mayo na, mantang sa ibang nasyon, estriktong linilimitaran kan gobyerno an saindang impluwensia. Sa Katolikong mga parte nin Europa saka Amerika del Norte asin Sur, an iskandalosong gawe-gawe kan klero sa pinansial, politikal, asin moral na mga bagay nagin digta sa saindang reputasyon. Poon ngonyan, dai nang ibang mangyayari sa kamugtakan ninda kundi an rumaot pa, ta sa dai na mahahaloy aagihan ninda an arog kan inagihan nin gabos na ibang falsong relihionista.—Kapahayagan 18:21; 19:2.

³⁵ An pagdamat ni Jehova sa Kakristianohan dai pa tapos. Estudyare an nangyari pakalihis kan ikaapat na tanog nin trumpeta.

Kadikloman!

36. Ano an nangyari pakapatanoga kan ikaapat na anghel kan saiyang trumpeta?

³⁶ “Asin pinatanog kan ikaapat na anghel an saiyang trumpeta. Asin tinamaan an ikatolong kabtang kan saldang asin an ikatolong kabtang kan bulan asin an ikatolong kabtang kan mga bitoon, tanganing dumiklom an ikatolong kabtang ninda asin an aldaw dai magliwanag sa ikatolong kabtang kaiyan, asin siring man an banggi.” (Kapahayagan 8:12) An ikasiyam na damat sa Egipto damat nin literal na kadikloman. (Exodo 10:21-29) Alagad ano ining simbolikong kadikloman na duminatong tanganing mandamat sa mga tawo?

37. Paano ilinadawan ni apostol Pedro asin Pablo an espirituwal na kamugtakan kan mga nasa luwas kan Kristianong kongregasyon?

³⁷ Sinabihan ni apostol Pedro an saiyang mga kapagtubod na sinda kaidto nasa kadikloman, sa espirituwal na pagtaram, bago sinda nagin Kristiano. (1 Pedro 2:9) Ginamit man ni Pablo an terminong “kadikloman” sa paglaladawan kan espirituwal na kamugtakan kan mga nasa luwas kan Kristianong kongregasyon. (Efeso 5:8; 6:12; Colosas 1:13; 1 Tesalonica 5:4, 5) Alagad kumusta man an mga nasa Kakristianohan na naghihingakong nagtutubod sa Dios asin nagsasabi na inaako ninda si Jesus bilang saindang Paraligtas?

38. Ano an itinutrumpeta kan ikaapat na anghel manongod sa “liwanag” kan Kakristianohan?

³⁸ Si Jesus nagsabi na an tunay na mga Kristiano mamimidbid paagi sa saindang mga bunga asin na an dakol na naghihingakong mga parasunod nia “mga paragibo nin katampalasanan.” (Mateo 7:15-23) Mayo nin siisay man na nagmamasid sa mga bunga kan ikatolong kabtang kan kinaban na sakop nin Kakristianohan na makakanegar na sia nagkakapkap sa makuring espirituwal na kadikloman. (2 Corinto 4:4) Sia an may pinakamagabat na kasalan, ta sia naghihingakong Kristiano. Huli kaini, tama sana na itrumpeta kan ikaapat na anghel an bagay na an “liwanag” kan Kakristianohan, sa katotoohan, kadikloman, asin an pinaghahalean kan saiyang “liwanag” Babiloniko—bakong Kristiano.—Marcos 13:22, 23; 2 Timoteo 4:3, 4.

39. (a) Paano ilinaladawan kan resolusyon na inaprobaran sa kombension kan 1925 an falsong liwanag kan Kakristianohan? (b) Ano pang dagdag na pagbuyagyag an ginibo kan 1955?

³⁹ Kaoyon kan langitnon na proklamasyon na iyan, an nakakapanong kadaklan kan banwaan nin Dios nagtiripon sa sarong kombension sa Indianapolis, Indiana, E.U.A., kan Agosto 29, 1925, asin inaprobaran na ipublikar an sarong prangkang resolusyon na may titulong “Message of Hope” (sa Bicol, “Mensahe nin Paglaom”). Mga 50 milyones na kopya an iwinaras na naman sa dakol na lenguahe. Ilinadawan kaiyan an falsong liwanag na itinatao kan magkairibang komersial na mga usurero, politikal na mga namomoon, asin relihiosong klero, na an nagin resulta “an mga tawo napasa kadikloman.” Asin itinokdo kaiyan an Kahadean nin Dios bilang an tunay na paglaom sa pag-ako “kan mga bendisyon na katoninongan, prosperidad, marahay na salud, buhay, libertad asin daing sagkod na kaogmahan.” Kinaipuhan kan sadit na grupo nin linahidan na mga Kristiano an kosog nin boot na ibalangibog an siring na mga mensahe tumang sa higanteng organisasyon nin Kakristianohan. Alagad, poon kan enot na mga taon kan dekada nin 1920 sagkod ngonyan, iyan padagos nindang ginigibo. Sa mas bago pa sanang mga panahon, kan 1955, orog pang ibinuyagyag an grupong klero paagi sa pambilog na kinaban na pagwaras sa dakol na lenguahe nin sarong pulyeto na may titulong Christendom or Christianity—Which One Is “the Light of the World”? Ngonyan, risang-risa na an pagsaginsagin kan Kakristianohan na iyan naheheling na mismo kan dakol sa kinaban. Alagad an banwaan ni Jehova dai nag-ontok sa pagbuyagyag kun ano man nanggad sia: sarong kahadean nin kadikloman.

Sarong Naglalayog na Agila

40. Ipinaheling kan apat na tanog nin trumpeta na ano an Kakristianohan?

⁴⁰ An enot na apat na tanog na ini nin trumpeta talagang nagbunga kan pagkabuyagyag kan gaba asin nakakagadan na kamugtakan nin Kakristianohan. An kabtang kan “daga” na sakop nia ibinuyagyag na maninigo sa paghokom ni Jehova. An rebolusyonaryong mga gobyerno na nagruruluwas sa kadagaan na sakop nia asin sa iba pa ipinaheling na nakakadanyar sa espirituwal na buhay. Ihinayag an pagbagsak kan saiyang klero, asin an pangkagabsan na kadikloman kan saiyang espirituwal na kamugtakan ibinuyagyag tanganing maheling kan gabos. An Kakristianohan talagang iyo an pinakakulpableng kabtang kan sistema nin mga bagay ni Satanas.

41. Sa kadikit na pagkaputol kan sunod-sunod na tanog nin trumpeta, ano an naheling asin nadangog ni Juan?

⁴¹ Ano pa an kaipuhan na ihayag? Bago niato maaraman an simbag sa hapot na ini, naputol nin kadikit an sunod-sunod na tanog nin trumpeta. Ilinaladawan ni Juan an sunod niang naheling: “Asin naheling ko, asin nadangog ko an sarong agila na naglalayog sa tahaw kan langit na nagsabi sa makosog na tingog: ‘Herak man, herak man, herak man sa mga nag-eerok sa daga huli sa natatada pang mga tanog nin trumpeta kan tolong anghel na madali nang magpatanog kan saindang trumpeta!’”—Kapahayagan 8:13.

42. Ano an puedeng magin kahulogan kan naglalayog na agila, asin ano an mensahe kaiyan?

⁴² An agila halangkaw an layog, kaya naheheling iyan nin mga tawo sa mahiwas na lugar. Iyan may pambihira kalinaw na pagheling asin nakakaheling nin harayoon sa enotan nia. (Job 39:29) An saro sa apat na buhay na linalang na kerubin sa palibot kan trono nin Dios ilinadawan bilang sarong naglalayog na agila. (Kapahayagan 4:6, 7) Baga man iyan an kerubin na ini o saro pang harayo an pananaw na lingkod nin Dios, iyan makosog na nagbabalangibog nin dinamikong mensahe: “Herak man, herak man, herak man”! Maghimate an mga nag-eerok sa daga, mantang nadadangog an tolong natatada pang tanog nin trumpeta, na an balang saro konektado sa saro kan mga herak man na ini.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Tsart sa pahina 139]

An Katubigan kan Kakristianohan Nahayag na Ajenjo

Kristiana.” (Introduksion sa

Revised Standard Version)

[Ritrato sa pahina 132]

An pagtangkas kan pitong tatak nagbunga kan pagpatanog sa pitong trumpeta

[Ritrato sa pahina 140]

“A Challenge to World Leaders” (1922)

Nakatabang an resolusyon na ini na ipublikar an damat ni Jehova tumang sa “daga”

[Ritrato sa pahina 140]

“A Warning to All Christians”

(1923) An bakong paborableng paghokom ni Jehova tumang sa “ikatolong kabtang kan dagat” lakop na ibinalangibog kan resolusyon na ini

[Ritrato sa pahina 141]

“Ecclesiastics Indicted” (1924)

An mahiwas na sirkulasyon kan pulyetong ini nakatabang na mapatanidan an mga tawo na an “bitoon” na klero nin Kakristianohan buminagsak na

[Ritrato sa pahina 141]

“Message of Hope” (1925)

An prangkang resolusyon na ini ginamit sa pagbuyagyag na an sinasabing mga pinaghahalean kan liwanag nin Kakristianohan sa katotoohan mga pinaghahalean nin kadikloman