An Biblia—Tataramon nin Dios o nin Tawo?
Kasumpay kan Kapitulo 11: An Kabilogan na Armoniya kan Biblia
Siisay an Banhi kan Babae?
12, 13. (a) Paano ihinayag ni Jehova ki Abraham na an banhi kan babae malataw sa saiyang mga gikan? (b) Siisay an nagmana kan panuga may labot sa Banhi?
12 Kun siring, siisay ‘an banhi [o aki] kan babae’? Ini an saro sa pinakamahalagang hapot, ta an banhi kan babae iyo an sa kahurihurihi maronot sa payo ni Satanas asin mahale kan maraot na mga epekto kan orihinal na rebelyon. Kaidtong ika-20 siglo B.C.E., ihinayag nin Dios sa fiel na tawong si Abraham an sarong dakulang tanda manongod sa kun siisay an sarong ini. Huli sa dakulang pagtubod ni Abraham, an Dios nagtao nin sunod-sunod na panuga sa saiya manongod sa magigin aki nia. An saro digdi nagparisa na ‘an banhi kan babae’ na ‘malugad sa payo kan halas’ malataw sa mga aki ni Abraham. Sinabihan sia nin Dios: “An saimong banhi makasasadiri kan tata kan saiyang mga kaiwal. Asin paagi sa saimong banhi an gabos na nasyon sa daga magbebendisyon nanggad kan saindang sadiri huli sa bagay na ika naghinanyog sa sakong tingog.”—Genesis 22:17, 18.
13 Sa pag-agi nin mga taon, an panuga ni Jehova ki Abraham inotro sa aki ni Abraham na si Isaac asin sa saiyang makoapong si Jacob. (Genesis 26:3-5; 28:10-15) Sa kahurihurihi, an mga gikan ni Jacob nagin 12 tribo, asin an saro sa mga tribong idto, an Juda, nag-ako nin espesyal na panuga: “An setro dai mahale ki Juda, ni an sogkod nin pagkapoon hale sa tahaw kan saiyang mga bitis, sagkod na dumatong si Silo; asin mapapasaiya an pagkuyog kan mga banwaan.” (Genesis 49:10) Malinaw na an Banhi malataw sa tribo ni Juda.
14. Anong nasyon an inorganisar tanganing makaandam para sa pagdatong kan Banhi?
14 Sa katapusan kan ika-16 na siglo B.C.E., an 12 tribo nin Israel inorganisar na magin sarong nasyon bilang espesyal na banwaan nin Dios. Sa katuyohan na ini, an Dios guminibo nin solemneng pakipagtipan sa sainda asin tinawan sinda nin mga susundon na ley. An mayor na dahelan kaini andamon an sarong banwaan para sa pagdatong kan Banhi. (Exodo 19:5, 6; Galacia 3:24) Poon kaidto, an pakikienemigo ni Satanas sa Banhi kan babae naheling sa pakikilaban kan mga nasyon sa piniling banwaan nin Dios.
15. Anong ultimong tanda an itinao sa kun arin na pamilya sa mga gikan ni Abraham an luluwasan kan Banhi?
15 An ultimong tanda sa kun arin na pamilya an luluwasan kan Banhi itinao kan ika-11 siglo B.C.E. Kaidto, an Dios nagtaram sa ikaduwang hade sa Israel, si David, asin nanuga na an Banhi maluwas sa saiyang linahe asin na an trono kan Sarong ini magigin “masarig sagkod sa daing talaan na panahon.” (2 Samuel 7:11-16) Poon kaidto, an Banhi tama nang apodon na aki ni David.—Mateo 22:42-45.
16, 17. Paano ilinadawan ni Isaias an mga bendisyon na papangyayarihon kan Banhi?
16 Sa suminunod na mga taon, pinatindog nin Dios an mga propeta sa pagtao nin dugang pang ipinasabong na impormasyon manongod sa maabot na Banhi. Halimbawa, kan ikawalong siglo B.C.E., si Isaias nagsurat: “Namundag sa sato an sarong aki, may itinao sa sato na sarong aking lalaki; asin an sa-prinsipeng pamamahala mamumugtak sa saiyang abaga. Asin an saiyang ngaran aapodon na Makangangalas na Parahatol, Makakamhan na Dios, Amang Daing Sagkod, Prinsipe nin Katoninongan. An kadakolan kan sa-prinsipeng pamamahala asin an katoninongan magigin daing kasagkodan, sa trono ni David asin sa saiyang kahadean.”—Isaias 9:6, 7.
17 Ihinula pa ni Isaias manongod sa Banhing ini: “Sa katanosan dapat niang hokoman an mga hamak, asin sa pagkatanos dapat siang magsagwe para sa mga mahoyo kan daga. . . . Asin an lobo mag-eerok sa kadikit na panahon na kasaro kan kordero, asin an leopardo maghihigdang kadorog kan ogbon na kanding, asin an ogbon na baka asin an may bunday na ogbon na leon saka an hayop na basog nag-iiriba . . . Dai sinda magibo nin maraot o manraraot sa bilog kong banal na bukid; huli ta an daga mapapano nanggad kan kaaraman dapit ki Jehova kun paanong an tubig nakatatahob sa mismong kadagatan.” (Isaias 11:4-9) Nagsosopay nanggad na mga bendisyon an papangyayarihon kan banhing ini!
18. Ano pang dugang na impormasyon manongod sa Banhi an isinurat ni Daniel?
18 Kan ikaanom na siglo bago kan satong Komun na Kapanahonan, si Daniel nagsurat nin dugang pang hula manongod sa Banhi. Ihinula nia an panahon na an saro na siring sa aki nin tawo malataw sa langit asin sinabi na “sa saiya itinao an pamamahala asin kamahalan patin kahadean, tanganing an mga banwaan, mga nasyon asin mga tataramon gabos maglingkod sa saiya.” (Daniel 7:13, 14) Kaya an maabot na Banhi magmamana nin langitnon na kahadean, asin an saiyang makahadeng autoridad malakop sa bilog na daga.
Nakua an Simbag sa Misteryo
19. Ano an magigin kabtang ni Maria, sono sa ihinayag kan anghel, sa pagdatong kan Banhi?
19 Sa katapustapusi nahayag kun siisay an Banhi sa pagpopoon kan satong Komun na Kapanahonan. Kan taon 2 B.C.E., an sarong anghel nagpaheling sa sarong daragang Judia na an ngaran Maria, na gikan ni David. Sinabihan sia kan anghel na sia mangangaki nin espesyal na marhay na omboy asin nagsabi: “An sarong ini magigin dakula asin aapodon na Aki kan Kaharohalangkawe; asin itatao sa saiya ni Jehova Dios an trono ni David na saiyang ama, asin sia mamamahala bilang hade sa harong ni Jacob sagkod lamang, asin dai magkakaigwa nin katapusan an saiyang kahadean.” (Lucas 1:32, 33) Kaya an haloy na paghalat sa “banhi” sa katapustapusi matatapos na.
20. Siisay an ipinanugang Banhi, asin anong mensahe an ihinulit nia sa Israel?
20 Kan taon 29 C.E. (petsa na haloy nang isinabi ni Daniel), si Jesus nabautismohan. Dangan naghilig sa saiya an banal na espiritu, asin rinekonoser sia nin Dios bilang saiyang Aki. (Daniel 9:24-27; Mateo 3:16, 17) Sa suminunod na tolo may kabangang taon, si Jesus nagpatotoo sa mga Judio, na ibinabalangibog: “An kahadean kan kalangitan harani na.” (Mateo 4:17) Kan panahon na idto, inotob nia an kadakol na hula sa Hebreong Kasuratan kaya mayo nin lugar para sa pagduwaduwa na sia tunay na an ipinanugang Banhi.
21. Ano an nasabotan kan enot na mga Kristiano dapit sa kun siisay an Banhi?
21 Ini nasabotan na gayo kan enot na mga Kristiano. Ipinaliwanag ni Pablo sa mga Kristiano sa Galacia: “Ngonyan an mga panuga isinabi ki Abraham asin sa saiyang banhi. An sabi kaiyan, bakong: ‘Asin sa mga banhi,’ na arog kan sa kamugtakan nin dakol na siring, kundi arog kan sa kamugtakan nin saro: ‘Asin sa saimong banhi,’ na iyo si Cristo.” (Galacia 3:16) Si Jesus an magigin “Prinsipe nin Katoninongan” na ihinula ni Isaias. Pakatukaw nia sa saiyang Kahadean sa katapustapusi, an hustisya asin katanosan maeestablisar sa bilog na kinaban.
Kun Siring, Siisay an Babae?
22. Siisay an babae na nasambitan sa hula ni Jehova duman sa Eden?
22 Kun si Jesus an Banhi, siisay an babae na nasambitan kaidto sa Eden? Mantang an kapangyarihan sa likod kan halas sarong espiritung linalang, dai kita maninigong mapangalas na an babae espiritu man asin bakong tawo. Si apostol Pablo nagtaram manongod sa sarong langitnon na “babae” kan sia magsabi: “Alagad an Jerusalem na nasa itaas hiwas, asin sia an satong ina.” (Galacia 4:26) Ipinaririsa nin ibang kasuratan na ining “Jerusalem na nasa itaas” rinibo nang taon na nag-eksister. Sia an langitnon na organisasyon ni Jehova nin espiritung mga linalang, na hale dian si Jesus naghilig tanganing otobon an pagigin ‘banhi kan babae.’ An arog sana kaining klase nin espirituwal na “babae” an makahihimong tagalan an pakikienemigo kan “enot na halas” sa laog nin rinibong taon.—Kapahayagan 12:9; Isaias 54:1, 13; 62:2-6.
23. Taano ta pambihirang marhay an progresibong paghahayag kan kahulogan kan hula ni Jehova sa Eden?
23 An halipot na sumaryong ini kan gradwal na pagkahayag kan suanoy na hulang idto sa Genesis 3:15 mapuersang patotoo sa marahayon na armoniya kan Biblia. Pambihira nanggad na an hula masasabotan sana kun isusumpay niato an mga pangyayari asin isinabi kan ika-20, ika-11, ika-8, asin ika-6 na siglo B.C.E. sa mga isinabi asin pangyayari kan enot na siglo kan satong Komun na Kapanahonan. Ini dai puedeng nagkanorongod sana. Segurado na may naggigiya sa likod kaiyan gabos.—Isaias 46:9, 10.
An Kahulogan Para sa Sato
24. Ano an kahulogan para sa sato kan pakamidbid sa Banhi?
24 Ano an kahulogan kaini gabos para sa sato? Bueno, si Jesus an pangenot na ‘banhi kan babae.’ Ihinula kan suanoy na hulang iyan sa Genesis 3:15 na an saiyang bool “lulugadon” kan Halas, asin ini nangyari kan si Jesus magadan sa hariging pasakitan. An lugad dai nagdadanay. Sa siring, an garo baga kapangganahan kan Halas madaling nagin pagkadaog kan si Jesus buhayon liwat. (Arog kan naheling niato sa Kapitulo 6, dakulaon an ebidensia na ini talagang nangyari.) An kagadanan ni Jesus nagin pasisikadan kan kaligtasan nin mga tawong tama an kamugtakan nin puso, kaya an Banhi nagpoon na magin bendisyon, arog kan ipinanuga nin Dios ki Abraham. Alagad paano man an mga hula na si Jesus mamamahala hale sa sarong langitnon na kahadean sa bilog na daga na sakop nia?
25, 26. Anong isyu an kalabot sa pakikienemigo sa pag-oltanan kan ‘banhi kan babae’ asin kan Halas, arog kan isinasaysay sa Kapahayagan?
25 Sa klaro an paglaladawan na makahulang bisyon na isinurat sa Kapahayagan kapitulo 12, an pagpopoon kan Kahadean na ini ilinaladawan bilang pagkamundag nin sarong omboy na lalaki sa langit. Sa Kahadean na ini, an ipinanugang Banhi nagkapot nin kapangyarihan sa titulong Miguel, na nangangahulogan na “Siisay an Kabaing nin Dios?” Ipinaheheling nia na mayo nin may diretsong makaaangat sa soberaniya ni Jehova, kun saiya nang paulsikon sa langit “an enot na halas” sagkod lamang. Mababasa niato: “Kaya ihinolog an dakulang dragon, an enot na halas, an inaapod Diablo asin Satanas, na ilinalagalag an bilog na ineerokan na daga; ihinolog sia sa daga.”—Kapahayagan 12:7-9.
26 An resulta pakaginhawa sa kalangitan alagad kapurisawan sa daga. “Nangyari na an kaligtasan asin an kapangyarihan patin an kahadean kan satong Dios asin an autoridad kan saiyang Cristo,” an mapangganang kurahaw. Apuera kaini, mababasa niato: “Huli kaini mag-ogma, kamo kalangitan asin kamo na nag-eerok dian! Herak man kan daga asin kan dagat, huli ta huminilig na dian sa saindo an Diablo, na may dakulang kaanggotan, sa pakaaram na halipot na sana an saiyang panahon.”—Kapahayagan 12:10, 12.
27. Kasuarin naotob an hula manongod sa pagpaulsik ki Satanas sa kalangitan? Paano niato naaaraman?
27 Masasabi daw niato kun noarin maootob an hulang ini? An totoo, iyan an ihinapot kan mga disipulo kan hapoton ninda si Jesus manongod sa ‘tanda kan saiyang presensia asin kan pagtatapos kan palakaw nin mga bagay’—arog kan pinag-olayan niato sa Kapitulo 10. (Mateo 24:3) Arog kan nasabotan niato, dakulaon an ebidensia na an presensia ni Jesus na may kapangyarihan sa langitnon na Kahadean nagpoon kan 1914. Poon kaidto, tunay na naeksperyensiahan niato an “herak man kan daga”!
28, 29. Ano pang darakulang pagbago sa daga an maabot, asin paano niato naaaraman na iyan mangyayari sa dai na mahahaloy?
28 Alagad mangnoha: Ipinaisi kan langitnon na kurahaw na iyan na si Satanas ‘halipot na sana an panahon.’ Kaya an enot na hulang iyan sa Genesis 3:15 daing salto na pasiring sa kulminasyon kaiyan. An halas, an saiyang banhi, an babae, asin an saiyang banhi gabos namidbid na. An Banhi ‘linugad sa bool,’ alagad naomayan sia. Sa dai na mahahaloy, an pagronot ki Satanas (asin sa saiyang banhi) mapoon sa pangengenot kan nagsasakop na ngonyan na Hade nin Dios, si Cristo Jesus.
29 Ini may kaibang darakulaon na pagbago sa daga. Kaiba ni Satanas, an mga nagpapatunay na sinda saiyang banhi hahaleon. Arog kan ihinula kan salmista: “Dai na mahahaloy, asin ta an maraot mawawara na; asin hehelingon mo nanggad an saiyang namumugtakan, asin ta mayo na sia dian.” (Salmo 37:10) Kanigoan kapundamental na pagbago kaiyan! Sa panahon na iyan, maootob an dugang pang mga tataramon kan salmista: “Alagad an mga mahoyo mismo magmamana kan daga, asin sinda nanggad magkakararanga nin labi-labi sa nagsosopay na katoninongan.”—Salmo 37:11.
30. Taano an mga mapagduda na ibinubugtak sa pagduda an pagigin ipinasabong kan Biblia asin pati an pag-eksister nin Dios ta iyo an mga bakong realistiko?
30 Sa paaging ini, an “Prinsipe nin Katoninongan” sa katapustapusi matao nin katoninongan sa katawohan. Ini an panuga kan Biblia, arog kan naheling niato sa Isaias 9:6, 7. Sa mapagdudang panahon na ini, dakol an naghohona na bakong realistiko an siring na panuga. Alagad ano an ibang itinatangro nin tawo? Mayo! Sa ibong na lado, an panugang ini malinaw na sinasabi sa Biblia, asin an Biblia iyo an seguradong Tataramon nin Dios. An mga mapagduda iyo an talagang bakong realistiko. (Isaias 55:8, 11) Dai ninda iniintindi an Dios, na nagpasabong kan Biblia asin iyo an pinakadakula sa gabos na katunayan.