Dagdag na mga Impormasyon

An mga katugunan o pagbuot nin Diyos nakabase sa saiyang mga prinsipyo. An mga prinsipyong iyan iyo an panginot na mga katotoohan na makukua ta sa Bibliya. Nakakatabang iyan sa sato na masabutan an iniisip asin namamatian nin Diyos sa mga bagay-bagay. Nakakatabang sa sato an mga prinsipyo para makagibo kita nin marahay na mga desisyon sa buhay asin magibo an tama. Nakakatabang an mga ini lalo na sa mga sitwasyon na mayo nin espesipikong pagbuot an Diyos.

▸ Kapitulo 1, parapo 8

An pagigin masinunod ki Jehova nangangahulugan na handa kitang gibuhon an ano man na ipinapagibo niya sa sato. Gusto ni Jehova na sunudon ta siya dahil sa pagkamuot ta sa saiya. (1 Juan 5:3) Kun namumutan ta an Diyos asin nagtitiwala kita sa saiya, susunudon ta an saiyang paggiya sa gabos na sitwasyon, dawa pag bako iyan madali sa sato. Sa ikakarahay ta an pagsunod ki Jehova, huling tinutukduan niya kita kun paano magkakaigwa nin maugmang buhay ngunyan asin nangangako siya na tatawan niya kita nin dakul na bendisyon sa maabot na panahon.—Isaias 48:17.

▸ Kapitulo 1, parapo 10

Tinawan ni Jehova an kada saro sa sato nin libertad na magdesisyon, o an kakayahan na gumibo nin mga desisyon. Dai niya kita linalang na garo mga robot. (Deuteronomio 30:19; Josue 24:15) Magagamit niyato an kakayahan na iyan para makagibo nin marahay na mga desisyon. Pero kun dai kita mag-iingat, puwede kitang mapasala. An pagigin libre ta na magpili nangangahulugan na kita mismo an madesisyon kun magigin maimbod kita ki Jehova para patunayan na talagang namumutan ta siya.

▸ Kapitulo 1, parapo 12

Nagtao si Jehova nin mga pamantayan sa moral, o mga giya para sa satong paggawi. Sa Bibliya, manunudan niyato kun ano an mga pamantayan na iyan asin kun paano iyan makakatabang sa sato para magkaigwa kita nin maugmang buhay. (Talinhaga 6:16-19; 1 Corinto 6:9-11) Nakakatabang sa sato an mga giyang iyan para maaraman kun ano an mga ibinibilang nin Diyos na tama o sala. Nakakatabang man iyan para magin mamumuton kita, makagibo nin marahay na mga desisyon, asin magin mabuot sa iba. Dawa ngani padagos na nagbababa an mga pamantayan kan kinaban, an mga pamantayan ni Jehova dai nagbabago. (Deuteronomio 32:4-6; Malaquias 3:6) Kun susunudon ta an mga iyan, malilikayan tang makulgan sa pisikal asin emosyon.

▸ Kapitulo 1, parapo 17

An satong konsiyensiya iyo an satong natural na pakamati na tama o sala an sarong bagay. Gabos kita tinawan ni Jehova nin konsiyensiya. (Roma 2:14, 15) Para gumana iyan nin tama, dapat na sanayon ta iyan kauyon kan mga pamantayan ni Jehova sa moral. Paagi kaiyan, matatabangan kita kan satong konsiyensiya na makagibo nin mga desisyon na makakapaugma sa Diyos. (1 Pedro 3:16) Puwede kitang patanidan kan satong konsiyensiya pag sala an gigibuhon tang desisyon, o puwede kitang makonsiyensiya pag nakagibo kita nin sala. Puwedeng magluya an satong konsiyensiya, pero sa tabang ni Jehova, puwede tang mapakusog giraray iyan. Pag malinig an satong konsiyensiya, igwa kitang katuninungan nin isip saka respeto sa sadiri.

▸ Kapitulo 2, parapo 3

Masasabing igwa kita nin pagkatakot sa Diyos kun namumutan asin iginagalang ta siyang marhay kaya habo ta na makagibo nin ano man na makakapamundo sa saiya. An pagkatakot sa Diyos nakakatabang sa sato na gumibo nin marahay asin lumikay na makagibo nin maraot. (Salmo 111:10) Pinapahiro kita kaiyan na magdangog na marhay sa gabos na sinasabi ni Jehova. Nakakatabang man iyan sa sato na mautob an mga pangako ta sa saiya dahil iginagalang ta siyang marhay. An pagkatakot sa Diyos may epekto sa kun paano kita mag-isip, sa kun paano ta tinatrato an iba, asin sa mga desisyon na ginigibo ta sa aroaldaw.

▸ Kapitulo 2, parapo 9

An pagsulsol iyo an grabeng kamunduan na namamatian nin saro huling nakagibo siya nin sala. An mga namumuot sa Diyos namumundong marhay pag napag-isip-isip ninda na nakagibo sinda nin kontra sa mga pamantayan nin Diyos. Kun makagibo kita nin sala, dapat na makimahirak kita ki Jehova na patawadon niya kita base sa atang na pantubos ni Jesus. (Mateo 26:28; 1 Juan 2:1, 2) Kun sinsero kitang nagsusulsol asin ipinundo ta na an paggibo nin maraot, makakapagtiwala kita na papatawadon kita ni Jehova. Dai ta na kaipuhan na makonsiyensiya sa nagibo ta kaidto. (Salmo 103:10-14; 1 Juan 1:9; 3:19-22) Dapat na hinguwahon niyatong makanuod sa mga nagibo tang sala, baguhon an ano man na salang kaisipan, asin mamuhay kauyon kan mga pamantayan ni Jehova.

▸ Kapitulo 2, parapo 18

Kun an saro na nakagibo nin magabat na kasalan dai nagsusulsol asin habong magsunod sa mga pamantayan ni Jehova, dai na siya puwedeng magin miyembro kan kongregasyon. Kaipuhan siyang itiwalag. Kun an saro matiwalag, dai na kita makikiiba-iba asin makikipag-ulay sa saiya. (1 Corinto 5:11; 2 Juan 9-11) Dahil sa areglo nin pagtitiwalag, napoprotektaran an pangaran ni Jehova asin an kongregasyon. (1 Corinto 5:6) Sarong paagi man ini nin pagdidisiplina na puwedeng makatabang sa saro na magsulsol asin bumalik ki Jehova.—Lucas 15:17.

▸ Kapitulo 3, parapo 19

Namumutan kita ni Jehova, asin gusto niya kitang tabangan. Iyan an dahilan kaya tinatawan niya kita nin paggiya, instruksiyon, asin konseho paagi sa Bibliya saka sa mga tawong namumuot sa Diyos. Dahil bako kitang perpekto, kaipuhan tang marhay an tabang na ini. (Jeremias 17:9) Kun magalang kitang nagdadangog sa mga tawong ginagamit ni Jehova para giyahan kita, ipinapahiling niyato na iginagalang ta siya asin gusto tang magsunod sa saiya.—Hebreo 13:7.

▸ Kapitulo 4, parapo 2

Huling bako kitang perpekto, madali kitang magin makasadiri asin mahambog. Pero inaasahan ni Jehova na magin mapakumbaba kita. Sa parati, nakakanuod kitang magin mapakumbaba pag ikinukumparar ta an satong sadiri ki Jehova asin nahihiling ta kun gurano kita kasadit. (Job 38:1-4) Kapakumbabaan man an isipon nguna an iba asin an kapakanan ninda bago an satong sadiri. Sa parati, dahil sa pride, iniisip nin saro na mas matibay siya kisa sa iba. An mapakumbabang tawo onesto sa sadiri asin nahihiling niya pareho kun sain siya makusog saka kun ano an saiyang mga kaluyahan. Dai siya natatakot na akuon an sala niya, na maghagad nin tawad, asin na mag-ako nin mga suhestiyon saka konseho. An mapakumbabang tawo nagsasarig ki Jehova asin nagsusunod sa Saiya.—1 Pedro 5:5.

▸ Kapitulo 4, parapo 4

An awtoridad iyo an deretso na magtao nin mga pagbuot asin maggibo nin mga desisyon. Si Jehova an may pinakahalangkaw na awtoridad sa langit asin sa daga. Huling linalang niya an gabos na bagay, siya an pinakamakapangyarihan na Persona sa bilog na uniberso. Pirmi niyang ginagamit an saiyang awtoridad para sa kapakinabangan kan iba. May mga tawo na tinawan ni Jehova nin responsabilidad na atamanon kita. Halimbawa, igwa nin awtoridad an mga magurang, an mga elder sa kongregasyon, saka an mga gobyerno, asin gusto ni Jehova na makipagtabangan kita sa sainda. (Roma 13:1-5; 1 Timoteo 5:17) Pero kun an ley nin tawo kontra sa katugunan nin Diyos, susunudon ta an Diyos imbes na an mga tawo. (Gibo 5:29) Kun iginagalang ta an awtoridad kan mga tawong ginagamit ni Jehova, ipinapahiling ta ki Jehova na iginagalang ta an saiyang mga desisyon.

▸ Kapitulo 4, parapo 7

Ginagamit ni Jehova an mga elder, na eksperyensiyadong mga brother, para atamanon an kongregasyon. (Deuteronomio 1:13; Gibo 20:28) Tinatabangan kita kan mga lalaking ini na pirming magin makusog an satong relasyon ki Jehova asin masamba siya sa matuninong asin organisadong paagi. (1 Corinto 14:33, 40) Bago nombrahan kan banal na espiritu an mga elder, dapat maabot ninda an espesipikong mga kuwalipikasyon na nasa Bibliya. (1 Timoteo 3:1-7; Tito 1:5-9; 1 Pedro 5:2, 3) Nagtitiwala kita sa organisasyon nin Diyos asin sinusuportaran ta iyan, kaya maugma kitang nakikipagtabangan sa mga elder.—Salmo 138:6; Hebreo 13:17.

▸ Kapitulo 4, parapo 8

Tinawan ni Jehova an mga magurang nin responsabilidad na atamanon an saindang mga aki asin kairiba sa harong. Pero, sinasabi kan Bibliya na an agom na lalaki iyo an payo nin pamilya. Kun mayo nin ama sa laog nin pamilya, an ina an magigin payo nin pamilya. Kaiba sa mga responsabilidad kan payo nin pamilya an pagtao sa pamilya nin kakanon, bado, asin istaran. Importanteng marhay na panginutan niya an saiyang pamilya sa pagsamba ki Jehova. Halimbawa, sinisigurado niya na iriba asin regular sindang nakakaatender sa mga pagtiripon sa kongregasyon, nakakaiba sa ministeryo, asin nag-aadal nin Bibliya. An payo nin pamilya man an nanginginot sa paggibo nin mga desisyon. Pirmi niyang hinihinguwa na arugon si Jesus sa pagigin mabuot, rasonable, asin bakong maisog o daing hirak. Paagi kaini, mamamati sa laog kan pamilya an pagkamuot, kaya magigin tiwasay an gabos saka lalong magigin harani ki Jehova.

▸ Kapitulo 4, parapo 12

Saro ining grupo nin mga lalaki na may paglaom na mabuhay sa langit asin ginagamit sinda nin Diyos para magtao nin superbisyon sa gibuhon kan saiyang mga lingkod. Kan inot na siglo, naggamit si Jehova nin sarong namamahalang grupo para giyahan an Kristiyanong kongregasyon kaidto sa saindang pagsamba asin paghuhulit. (Gibo 15:2) Sa ngunyan, an grupo nin mga brother na naglilingkod bilang Namamahalang Grupo iyo an nanginginot sa pagtao nin instruksiyon, giya, asin proteksiyon sa mga lingkod nin Diyos. Pag naggigibo nin mga desisyon an mga brother na ini, nagpapagiya sinda sa Tataramon nin Diyos asin sa saiyang banal na espiritu. An grupong ini nin mga linahidan inapod ni Jesus na “maimbod asin mapagmansay na uripon.”—Mateo 24:45-47.

▸ Kapitulo 4, parapo 15

Tibaad may mga pagkakataon na kaipuhan gibuhon nin sarong sister an sarong asignasyon sa kongregasyon na sa parati ginigibo nin sarong brother. Sa arog kaiyan na sitwasyon, maipapahiling niya na iginagalang niya an areglo ni Jehova paagi sa pagkulbong. Pero sa nagkapirang sitwasyon sana iyan kaipuhan. Halimbawa, makulbong an sarong sister pag nagkokondukta nin pag-adal sa Bibliya na yaon an saiyang agom o an sarong bawtisadong brother.—1 Corinto 11:11-15.

▸ Kapitulo 4, parapo 17

Kun neutral kita, mayo kitang kakampihan sa pulitika. (Juan 17:16) Sinusuportaran kan mga lingkod ni Jehova an saiyang Kahadian. Arog ni Jesus kaidto, neutral kita sa mga aktibidad kan kinaban.

Ipinagbubuot sa sato ni Jehova na “magin masinunod sa mga gobyerno asin mga awtoridad.” (Tito 3:1, 2; Roma 13:1-7) Pero sinasabi man kan katugunan nin Diyos na dai kita dapat manggadan. Kaya dai itutugot kan konsiyensiya nin sarong Kristiyano na magbali siya sa giyera. Kun may opsiyon an sarong Kristiyano na alternatibong trabaho na pangsibilyan imbes na magserbisyo sa militar, dapat niyang pag-isipan kun makakaya iyan kan saiyang konsiyensiya.

Si Jehova sana an satong sinasamba huling siya an satong Kaglalang. Dawa ngani iginagalang ta an simbolo kan mga nasyon, dai kita nagsasaludo sa bandera o nagkakanta nin national anthem. (Isaias 43:11; Daniel 3:1-30; 1 Corinto 10:14) Personal na desisyon man kan mga lingkod ni Jehova na dai magboto sa ano man na pulitikal na partido o sa siisay man na kandidato. Ginigibo ta iyan dahil an sinusuportaran na niyato iyo an gobyerno nin Diyos.—Mateo 22:21; Juan 15:19; 18:36.

▸ Kapitulo 5, parapo 2

Pinapalakop kan kinaban an kaisipan ni Satanas. An kaisipan na ini ordinaryo sana sa mga tawong dai namumutan asin dai inaarog si Jehova saka binabaliwala an saiyang mga pamantayan. (1 Juan 5:19) An arog kaiyan na kaisipan asin an mga paggawing resulta kaiyan iyo an inaapod na espiritu kan kinaban. (Efeso 2:2) Sinisigurado kan mga lingkod ni Jehova na dai sinda maiimpluwensiyahan kan espiritung iyan. (Efeso 6:10-18) Imbes, namumutan niyato an mga pamantayan ni Jehova asin hinihinguwang arugon an saiyang kaisipan.

▸ Kapitulo 5, parapo 7

An apostasya iyo an pagkontra sa mga katotoohan sa Bibliya. An mga apostata nagrerebelde ki Jehova asin ki Jesus, an piniling magin Hadi sa Kahadian nin Diyos, asin iniimpluwensiyahan ninda an iba na umiba sa sainda. (Roma 1:25) Gusto nindang magtanom nin mga pagduda sa isip kan mga nagsasamba ki Jehova. Nagin mga apostata an nagkapirang miyembro kan Kristiyanong kongregasyon kan inot na siglo, asin igwa man kaiyan sa panahon niyato ngunyan. (2 Tesalonica 2:3) Linilikayan kan mga maimbod ki Jehova an mga apostata. Dai kita mabasa o madangog sa mga ideya kan mga apostata dahil lang ta gusto tang mag-usyoso o pinipirit kita kan iba. Maimbod kita ki Jehova asin siya sana an sasambahon ta.

▸ Kapitulo 5, parapo 9

Sa irarom kan Katugunan ni Moises, hinahagad kan mga Israelita ki Jehova na patawadon an saindang mga kasalan. Nagdadara sinda sa templo nin mga atang na harina, lana, asin mga hayop bilang bayad sa saindang kasalan. Paagi kaini, naipapagirumdom sa mga Israelita na handa si Jehova na patawadon an saindang mga kasalan, bilang nasyon asin bilang mga indibidwal. Kan huri, pagkatapos na itao ni Jesus an saiyang buhay para mapatawad an satong mga kasalan, dai na kaipuhan an mga atang na ini para sa pagbayad sa kasalan. Itinao ni Jesus an perpektong atang nin “saro sanang beses para sa gabos na panahon.”—Hebreo 10:1, 4, 10.

▸ Kapitulo 7, parapo 6

Sa irarom kan Katugunan ni Moises, tinugutan an mga Israelita na magbuno nin mga hayop para kakanon. Ipinagbuot man sa sainda na mag-atang nin mga hayop. (Levitico 1:5, 6) Pero dai sinda tinugutan ni Jehova na magin maisog sa mga hayop. (Talinhaga 12:10) Sa katunayan, may mga pagbuot sa Katugunan para protektaran an mga hayop. Ipinagbuot sa mga Israelita na atamanon nin tultol an saindang mga hayop.—Deuteronomio 22:6, 7.

▸ Kapitulo 7, parapo 6

Mga blood fraction. May apat na panginot na elemento an dugo—an red blood cells, white blood cells, platelets, asin plasma. An apat na panginot na elementong ini puwedeng pagkuanan nin mas saradit pang parte na inaapod na mga blood fraction.a

An mga Kristiyano dai nagpapasalin nin purong dugo o nin arin man sa apat na panginot na elemento kaiyan. Pero puwede daw nindang akuon an mga blood fraction? Mayong espesipikong detalye na sinasabi sa Bibliya. Kaya an lambang Kristiyano an dapat magdesisyon base sa saiyang konsiyensiyang sinanay sa Bibliya.

Nagdesisyon an ibang mga Kristiyano na dai akuon an gabos na fraction nin dugo. Posibleng an dahilan ninda iyo idtong sinasabi sa Katugunan nin Diyos sa Israel na ‘iula sa daga’ an dugo hali sa binunong hayop.—Deuteronomio 12:22-24.

Lain man an desisyon kan iba. May ibang blood fraction na kayang akuon kan saindang konsiyensiya. Para sainda dai na man iyan nagrerepresentar sa buhay kan linalang na pinagkuanan kan dugo.

Pag nagdedesisyon manungod sa mga blood fraction, pag-isipan an minasunod na mga hapot:

• Naiintindihan ko daw na pag sinayumahan ko an gabos na blood fraction, nangangahulugan iyan na dai ko aakuon an nagkapirang bulong na panglaban sa mga hilang o pantabang sa pag-ampat nin dugo?

• Paano ko ipapaliwanag sa doktor kun taano ta sinasayumahan ko o inaako ko an paggamit nin saro o labi pang blood fraction?

Mga pamamaagi nin pagbulong. Bilang mga Kristiyano, dai kita nagdodonar nin dugo, asin dai man kita nagsasaray kan sadiri tang dugo bago an operasyon. Pero, may mga pamamaagi nin pagbulong na sadiring dugo kan pasyente an ginagamit. Kaipuhan magdesisyon an lambang Kristiyano kun ano an gigibuhon sa sadiri niyang dugo sa panahon nin operasyon, medical test, o terapi. Sa panahon na ginigibo an mga iyan, posible na an dugo kan pasyente temporaryong iseparar sa hawak kan pasyente.—Para sa iba pang impormasyon, hilingon an Torrengbantayan na Oktubre 15, 2000, pahina 30-31.

Halimbawa, may proseso na inaapod na hemodilution, kun sain bago mismo punan an operasyon, an pirang porsiyento kan dugo kan pasyente hinahali asin sinasalidahan nin volume expander. Dangan, sa panahon nin operasyon o pagkatapos tulos kan operasyon, ibinabalik an dugo sa pasyente.

An saro pang proseso iyo an inaapod na cell salvage. Sa prosesong ini, an dugo kan pasyente na nagluwas sa panahon kan operasyon tinitipon, linilinigan, dangan ibinabalik sa pasyente sa panahon nin operasyon o pagkatapos tulos kan operasyon.

Posibleng may dikit na pagkakaiba an pamamaagi kan mga doktor sa paggibo kan mga prosesong ini. Kaya bago mag-ako nin ano man na klase nin operasyon, medical test, o terapi, dapat aramon nin sarong Kristiyano kun ano an eksaktong gigibuhon sa saiyang dugo.

Pag nagdedesisyon manungod sa mga pagbulong na ginagamitan nin sadiring dugo, pag-isipan an minasunod na mga hapot:

• Kun papaluwason sa hawak ko an pirang porsiyento kan sakong dugo asin an pagbulos tibaad temporaryong mapundo pa ngani, maaako daw kan konsiyensiya ko na an dugong iyan parte pa man giraray kan hawak ko kaya dai man kaipuhan na “iula iyan sa daga”?—Deuteronomio 12:23, 24.

• Mapupurisaw daw an sakong konsiyensiya na sinanay sa Bibliya kun sa panahon nin operasyon an pirang porsiyento kan dugo ko iluwas, iproseso, dangan ibalik giraray sa hawak ko?

• Naiintindihan ko daw na kun sasayumahan ko an gabos na pagbulong na ginagamitan kan sadiri kong dugo, nangangahulugan iyan na sasayumahan ko man an blood test, hemodialysis, o heart-lung bypass machine?

Bago magdesisyon manungod sa mga blood fraction asin sa mga pagbulong na ginagamitan kan sadiring dugo, dapat na mamibi kita ki Jehova na giyahan kita, tapos mag-research. (Santiago 1:5, 6) Pagkatapos, dapat tang gamiton an satong konsiyensiyang sinanay sa Bibliya sa pagdedesisyon. Dai kita dapat maghapot sa iba kun ano an gigibuhon ninda kun sinda an nasa sitwasyon ta, asin dai man kita dapat impluwensiyahan kan iba sa satong desisyon.—Roma 14:12; Galacia 6:5.

▸ Kapitulo 7, parapo 11

Malinig kita sa moral kun an satong paggawi asin hiro-hiro malinig sa paghiling nin Diyos. Kalabot sa kalinigan sa moral an satong iniisip, sinasabi, asin ginigibo. Ipinagbubuot sa sato ni Jehova na likayan an ano man na klase nin imoralidad o seksuwal na karigsukan, o kaatian. (Talinhaga 1:10; 3:1) Dapat kitang magdesisyon na susunudon ta an malinig na mga pamantayan ni Jehova dawa bago pa mag-abot an mga sitwasyon na puwedeng matentaran kita na gumibo nin sala. Dapat na pirmi tang hagadon sa pamibi an tabang nin Diyos na pirming magin malinig an satong isip, asin dapat na magin determinado man kitang dai magpadaog sa pang-aakit na gumibo nin imoralidad.—1 Corinto 6:9, 10, 18; Efeso 5:5.

▸ Kapitulo 8, parapo 11

An daing pakundangan na paggawi nanunungod sa pagtaram o paggawi na nagpapahiling nin seryosong pagbalga sa mga pamantayan nin Diyos asin nin pagigin daing supog. An tawong arog kaiyan daing paggalang sa mga pagbuot nin Diyos. Pag an saro nagkasala nin daing pakundangan na paggawi, sarong hudisyal na komite an makapot kan kaso niya. Kaiba sa karigsukan an manlain-lain na klase nin salang mga gibo. Depende sa pagigin seryoso kan pagkakasala, may mga kaso na kalabot an karigsukan na tibaad kaipuhan asikasuhon kan hudisyal na komite kan kongregasyon.—Galacia 5:19-21; Efeso 4:19; para sa iba pang impormasyon, hilingon an “Mga Hapot Hale sa mga Parabasa” sa An Torrengbantayan na Hulyo 15, 2006.

▸ Kapitulo 9, parapo 7; Kapitulo 12, parapo 10

Dinisenyo ni Jehova an sex na magin malinig na ekspresyon nin pagkamuot kan mga mag-agom. Pero pag an saro naggigibo nin masturbasyon, o ginagamit sa salang paagi an saiyang ikinabuhay para mapaniguan an seksuwal na pagmawot, ginagamit niya sa maating paagi an sex. Makakaraot man iyan sa relasyon nin saro ki Jehova. Puwede ining magbunga nin maraot na mga pagmawot asin biribid na kaisipan manungod sa sex. (Colosas 3:5) Kun an saro natuod na asin nadidipisilan na ipundo an maating gibong ini, dai siya dapat magsuko. (Salmo 86:5; 1 Juan 3:20) Kun arog kaiyan an sitwasyon mo, sinserong mamibi ki Jehova asin hagadon sa saiya na tabangan ka. Likayan an mga bagay na arog nin pornograpiya, na makakatentar sa saimo na mag-isip nin maati. Makipag-ulay sa saimong Kristiyanong magurang o sa sarong Kristiyanong amigo na makusog an espirituwalidad saka iginagalang an mga pagbuot ni Jehova. (Talinhaga 1:8, 9; 1 Tesalonica 5:14; Tito 2:3-5) Makakasigurado ka na nahihiling asin pinapahalagahan ni Jehova an saimong mga paghihinguwa na pirming magin malinig sa moral.—Salmo 51:17; Isaias 1:18.

▸ Kapitulo 9, parapo 9

Poligamya an apod sa kaugalian na pagkaigwa nin labi sa sarong agom. Dinisenyo ni Jehova an pag-aguman para sana sa sarong lalaki saka sarong babayi. Sa suanoy na Israel, itinugot nin Diyos sa mga lalaki na magkaigwa nin labi sa sarong agom, pero bako iyan an orihinal na katuyuhan niya. Ngunyan, dai na itinutugot ni Jehova an poligamya sa mga lingkod niya. Saro sanang babayi an puwedeng magin agom nin sarong lalaki, asin sarong lalaki sana an puwedeng magin agom nin sarong babayi.—Mateo 19:9; 1 Timoteo 3:2.

▸ Kapitulo 10, parapo 12

Katuyuhan ni Jehova na magin panghabangbuhay an pag-ibanan nin mga mag-agom. (Genesis 2:24; Malaquias 2:15, 16; Mateo 19:3-6; 1 Corinto 7:39) Itinutugot niya sana an diborsiyo pag an sarong agom nagkasala nin pagsambay. Sa arog kaiyan na kaso, tinatawan ni Jehova nin deretso an inosenteng agom na magdesisyon kun makikipagdiborsiyo siya o dai.—Mateo 19:9.

Kun minsan, may mga Kristiyano na nagdedesisyon na makipagsuwayan sa agom dawa dai man nin nangyaring imoralidad. (1 Corinto 7:11) Sa minasunod na mga sitwasyon, puwedeng pag-isipan nin sarong Kristiyano na makipagsuwayan.

• Tuyong dai pagsustento: An agom na lalaki nagsasayumang sustentuhan an saiyang pamilya, sagkod sa punto na mayo nang panggastos o pagkakan an pamilya.—1 Timoteo 5:8.

• Grabeng pangungulog sa pisikal: Pangungulog sa pisikal sagkod sa punto na pagmati kan agom na lalaki o agom na babayi namemeligro na an saiyang salud o buhay.—Galacia 5:19-21.

• Talagang namemeligrong maraót an relasyon ki Jehova: Dai makapaglingkod ki Jehova an agom na lalaki o agom na babayi dahil sa saiyang agom.—Gibo 5:29.

▸ Kapitulo 11, parapo 19

Gabos kita nangangaipo nin komendasyon asin pampakusog nin buot. (Talinhaga 12:25; 16:24) Puwede niyatong pakusugon asin pagianon an buot kan kada saro paagi sa mabuot asin may pagkamuot na mga tataramon. An arog kaiyan na mga tataramon makakatabang sa satong mga tugang na makatagal asin padagos na makapaglingkod ki Jehova dawa may magabat na mga problema. (Talinhaga 12:18; Filipos 2:1-4) Kun an saro pinangluluyahan na marhay nin buot, dapat na makonsiderasyon kitang magdangog sa saiya asin hinguwahon na sabuton an namamatian niya. Paagi kaiyan, maaaraman ta kun ano an puwede tang sabihon o gibuhon para matabangan siya. (Santiago 1:19) Hinguwahon na mabistong marhay an saimong mga tugang para masabutan mo kun ano talaga an kaipuhan ninda. Sa paggibo kaiyan, matatabangan mo sinda na dumulok sa Gikanan nin gabos na karangahan asin pampakusog nin buot, kun sain makakakua sinda nin tunay na kaginhawahan.—2 Corinto 1:3, 4; 1 Tesalonica 5:11.

▸ Kapitulo 12, parapo 16

An Bibliya dai nagtatao nin espesipikong mga susundon manungod sa kasal. An mga kaugalian asin an legal na mga kahagadan magkakalain depende sa lugar. (Genesis 24:67; Mateo 1:24; 25:10; Lucas 14:8) An pinakaimportanteng parte kan kasal iyo an sumpaan kan ikinakasal sa atubangan ni Jehova. Gusto kan dakul sa mga ikinakasal na presente sa saindang sumpaan an mga kapamilya saka dayupot na mga amigo ninda asin na sarong elder an matao nin basado sa Bibliyang pahayag. Nasa ikakasal an desisyon kun anong klaseng resepsiyon an gusto ninda, kun igwa man, pagkatapos kan kasal. (Lucas 14:28; Juan 2:1-11) Ano man an magin desisyon ninda para sa saindang kasal, dapat nindang siguraduhon na makakatao iyan nin onra ki Jehova. (Genesis 2:18-24; Mateo 19:5, 6) Matatabangan sinda kan mga prinsipyo sa Bibliya na makagibo nin marahay na mga desisyon. (1 Juan 2:16, 17) Kun gusto kan ikakasal na maghanda nin arak sa saindang resepsiyon, dapat nindang siguraduhon na nasusubaybayan na marhay an okasyon. (Talinhaga 20:1; Efeso 5:18) Kun gusto ninda na magkaigwa nin musika o program, dapat na siguraduhon ninda na magtatao an mga iyan nin onra ki Jehova. Dapat na an tawan ninda nin urog na atensiyon iyo an saindang relasyon sa Diyos asin sa kada saro imbes na an aldaw sana kan saindang kasal.—Talinhaga 18:22; para sa dagdag pang giya, hilingon an Torrengbantayan na Oktubre 15, 2006, pahina 18-31.

▸ Kapitulo 13, parapo 18

Gusto niyatong gumibo nin tamang mga desisyon na kauyon kan mga prinsipyo sa Tataramon nin Diyos. Halimbawa, tibaad agdahon an sarong Kristiyano kan saiyang agom na bakong Saksi ni Jehova na magkakan kaiba kan mga kapamilya sa sarong kapiyestahan. Ano an gigibuhon mo kun ika an nasa arog kaiyan na sitwasyon? Kun kaya kan konsiyensiya mo na umiba, puwede mong ipaliwanag sa agom mo na kun may gigibuhon na paganong kaugalian bilang parte kan karakanan, dai ka mapartisipar sa sainda. Dapat mo man na pag-isipan kun may masisingkog pag nagduman ka sa karakanan.—1 Corinto 8:9; 10:23, 24.

O tibaad tawan ka nin bonus kan boss mo sa panahon nin Kapaskuhan. Dai mo daw aakuon an bonus? Depende iyan sa intensiyon kan boss mo. Iniisip daw niya na parte kan selebrasyon an pagtao nin bonus? O iyan daw saro sanang paagi nin pagpahiling niya nin pasasalamat? Base sa mga ini asin sa iba pang bagay, ika an madesisyon kun aakuon mo o dai an bonus.

Sa ibang sitwasyon, tibaad may magregalo saimo sa panahon nin Kapaskuhan asin sabihon niya saimo: “Aram kong dai kamo nagpa-Pasko, pero gusto ko pa man giraray itao ini saimo.” Tibaad mabuot lang talaga an tawong idto. Sa ibong na lado, may dahilan daw para isipon mong pigti-testing niya an pagtubod mo o gusto lang niyang ibali ka sa selebrasyon ninda? Pagkatapos na mapag-isipan ini, nasa saimo na kun aakuon mo o dai an regalo. Gusto niyatong magkaigwa nin malinig na konsiyensiya asin magin maimbod ki Jehova sa gabos na desisyon na ginigibo ta.—Gibo 23:1.

▸ Kapitulo 13, parapo 22

Sa dakul na pagkakataon, pag an mga dai pagkakaintindihan nareresolberan tulos sa matuninong na paagi, dai na minadakula an isyu. (Mateo 5:23-26) Dapat na magin panginot sa gabos na Kristiyano an pagtao nin onra ki Jehova asin an pagpapadanay nin pagkasararo sa laog kan kongregasyon.—Juan 13:34, 35; 1 Corinto 13:4, 5.

Kun may dai pagkakaintindihan an mga Kristiyano may koneksiyon sa negosyo, dapat na hinguwahon nindang husayon iyan na dai na dinadara pa sa korte. Mababasa sa 1 Corinto 6:1-8 an konseho ni apostol Pablo manungod sa mga Kristiyanong nagdederemandahan. Makakaraot sa reputasyon ni Jehova asin kan kongregasyon kun idedemanda ta an satong tugang. Sa Mateo 18:15-17, may tulong pasunod-sunod na dapat gibuhon kan mga Kristiyano para resolberan an seryosong mga akusasyon arog nin pagpakaraot o pandadaya. (1) Dapat na purbaran nguna nindang resolberan an problema na sinda sanang duwa. (2) Kun dai pa iyan maareglo, puwede sindang magpatabang sa saro o duwang miyembro kan kongregasyon na makusog an espirituwalidad. (3) Dangan, kun kinakaipuhan, puwede nindang idulok iyan sa grupo nin kamagurangan. Kun an isyu mag-abot sa puntong iyan, gagamiton kan mga elder an mga prinsipyo sa Bibliya para tabangan na magkasundo an gabos na imbuwelto. Kun igwa sa sainda nin habong magsunod sa mga pamantayan kan Bibliya, tibaad kaipuhan kan mga elder sa kongregasyon na gumibo nin hudisyal na aksiyon.

May mga sitwasyon na tibaad kaipuhan talagang darahon sa korte an isyu, ta puwedeng imbuwelto diyan an pagdiborsiyo, kustodiya sa aki, sustento, kabayadan hali sa insurance, pagkabangkarote, o mga testamento. Kun ipaagi nin sarong Kristiyano sa korte an pagresolber kan mga bagay na iyan sa pinakamatuninong na paaging magigibo niya, dai niya binabalga an konseho ni Pablo.

Kun seryosong krimen an kalabot, arog nin rape, pang-aabuso sa aki, pangungulog, paghabon, o paggadan, bakong pagbalga sa konseho ni Pablo an pagsumbong nin sarong Kristiyano sa awtoridad.

▸ Kapitulo 14, parapo 14

Puon pa sa hardin nin Eden, hinihinguwa na ni Satanas na dayaon an mga tawo. (Genesis 3:1-6; Kapahayagan 12:9) Aram niyang kun madadaya niya an satong isip, kaya niya kitang impluwensiyahan na gumibo nin maraot. (2 Corinto 4:4; Santiago 1:14, 15) Ginagamit niya an pulitika, relihiyon, komersiyo, libangan, edukasyon, asin dakul pang iba para ipalakop an saiyang kaisipan asin akuon ta iyan.—Juan 14:30; 1 Juan 5:19.

Aram ni Satanas na dikit na sana an panahon niya para dayaon an mga tawo. Kaya ginigibo niya an gabos para dayaon an pinakadakul na tawo, asin lalo na an mga naglilingkod ki Jehova. (Kapahayagan 12:12) Kun dai kita mag-iingat, puwedeng luway-luway na rauton kan Diyablo an satong kaisipan. (1 Corinto 10:12) Halimbawa, gusto ni Jehova na magin panghabangbuhay an pag-ibanan kan mag-agom. (Mateo 19:5, 6, 9) Pero para sa dakul na tawo ngunyan, saro sana iyan na temporaryong kasunduan na madaling rauton. Dakul man na pelikula asin programa sa T.V. an nagpapalakop kan ideyang iyan. Dapat tang siguraduhon na dai kita naiimpluwensiyahan kan kaisipan na iyan kan kinaban manungod sa pag-agom.

An saro pang pandadaya na ginagamit ni Satanas iyo an pagpalakop nin independiyenteng kaisipan. (2 Timoteo 3:4) Kun dai kita mag-iingat, puwedeng mawara an satong paggalang sa awtoridad kan mga ninombrahan ni Jehova. Halimbawa, tibaad kontrahon nin sarong brother an paggiya na itinatao kan mga elder sa kongregasyon. (Hebreo 12:5) O tibaad kuwestiyunon nin sarong sister an areglo ni Jehova sa pagkapayo sa laog nin pamilya.—1 Corinto 11:3.

Dapat na magin determinado kita na dai pagtugutan an Diyablo na impluwensiyahan an satong isip. Imbes, gusto tang arugon an kaisipan ni Jehova asin padagos na ‘isentro an satong mga isip sa mga bagay na nasa itaas.’—Colosas 3:2; 2 Corinto 2:11.

▸ Kapitulo 16, parapo 9

Gusto niyato gabos na dai magkahilang asin makakua nin pinakamarahay na paagi nin pagbulong kun magkahilang kita. (Isaias 38:21; Marcos 5:25, 26; Lucas 10:34) Sa ngunyan, kadakul nin pamamaagi asin klase nin pagbulong na ginigibo kan mga doktor asin iba pa. Pag nagdedesisyon kun anong pagbulong an aakuon ta, mahalaga na sunudon ta an mga prinsipyo sa Bibliya. Aram niyato na an Kahadian sana nin Diyos an permanenteng makakaparahay sa sato. Habo niyatong mapabayaan an satong pagsamba ki Jehova dahil sa sobrang pagparaisip sa satong salud.—Isaias 33:24; 1 Timoteo 4:16.

Dapat tang likayan an mga pagbulong na naggagamit nin kapangyarihan kan mga demonyo. (Deuteronomio 18:10-12; Isaias 1:13) Kaya bago niyato akuon an ano man na paagi nin pagbulong o medisina, dapat na aramon ta ngunang marhay kun ano an kaiba sa pagbulong na iyan asin kun anong kaisipan an ipinapalakop kaiyan. (Talinhaga 14:15) Dai ta paglingawan na gusto ni Satanas na dayaon kita para maimbuwelto kita sa demonismo. Kaya kun duda kita na may koneksiyon sa demonismo an sarong paagi nin pagbulong, mas marahay na dai ta na iyan pagpurbaran.—1 Pedro 5:8.

▸ Kapitulo 16, parapo 18