Tamulaceelwa Ukupanga Bucibusa na Lesa
Abashimika ili lyashi ni ba Olavi J. Mattila
“Bushe mwalishiba ukuti Kabumba kuti mwamwishiba bwino bwino?” Uwanjipwishe ici cipusho, ni Nte ya kwa Yehova kabili calengele ukuti ntampe ukutontonkanyapo. Pali iyi nshita nalicilile imyaka ya kufyalwa 80 kabili nalishibene na bantu abengi abalumbuka ukubikako fye na bakateka ba fyalo. Bushe pali uyu mushinku, kuti naishiba Lesa ica kuti naba na cibusa wakwe?
NAFYELWE mu October 1918 ku Hyvinkää, mu calo ca Finland. Ilyo nali fye umwaice nalebombako imilimo ya pa farmu. Pa mwesu twaleteka ing’ombe, bakabalwe, inkoko, na bakalukuluku. Nalisambilile ukubombesha kabili naleumfwa bwino ukubomba iyi ncito.
Ilyo nalekula, abafyashi bandi balenkoselesha ukusambilila. E ico ilyo nakulile, naliile ku koleji. Kabili nali na mwi bumba lya fyangalo fya lubilo lwa kucimfyanya, e calengele no kuti njishibane na Urho Kekkonen uwali umukalamba wa kabungwe akalelolekesha pa mangalo mu Finland. Nshaishibe ukuti bushiku bumo Kekkonen aali no kuba cilolo mukalamba mu Finland e lyo no kuba kateka wa calo, kabili abombele iyi milimo pa myaka nalimo 30. E lyo kabili nshaishibe ukuti naali no kubomba sana no yu muntu.
Ifyo Naleikala Ilyo Naali Kanabesa
Mu 1939, inkondo yalimine pa bena Finland na bena Soviet Union. Mu November muli ulya wine mwaka, balinembele ubushilika. Pa kutampa nali kafundisha wa bashilika abaleitwa fye nga ca-afya, e lyo inshita imbi nalisontelwe ukuba umukalamba wa mpuka ya bashilika abalebomfya imfuti ishikali mu nkondo. Uko twaile mu kulwila inkondo ni ku Karelia, ku mupaka wa Finland na Soviet Union. Mu 1941 mu lusuba, ilyo twalelwa inkondo mupepi ne tauni lya Vyborg, ifyela fyatwa ifyo balebika mu minshinga fyalincenene sana ica kuti balintwele na ku cipatala. Ifilonda fyalicililemo, ica kuti nalifililwe no kubwelelamo ku nkondo.
Mu September 1944, balimfumishe mu bushilika, e co nalibwelele ku koleji na kabili. Nalitwalilile ukuba mwi bumba lya fyangalo fya lubilo lwa kucimfyanya. Nalicimfishe icalo conse pa miku itatu mu lubilo lwa kupokelana e lyo no lwa kuciluka ifyo bapindika umwa kubutuka. Kabili nalipokele na mapepala ya masambililo ya pa yuniversiti mu fya kupangapanga e lyo na mu fya bunonshi.
Ilyo imyaka yalepita, Urho Kekkonen alilumbwike mu fya mapolitiki. Mu 1952, ilyo aali cilolo mukalamba, ampeele incito ya kuyaba ndubulwila wa calo cesu ku China. Ilyo naali kulya, nalikumene na balashi ba mabuteko yalekenalekana, ukubikako fye na kateka wa calo ca China uwalipo pali ilya nshita, Mao Tse-tung. Nomba umuntu uwacindamisha pa bo nakumenye ku China ni Annikki, umukashana uwalebomba mu cipani ca mu Finland icalelolekesha pa milandu ya fyalo fimbi. Uyu wine e o naupene nankwe mu November, 1956.
Umwaka wakonkelepo, balimfumisheko ku China, bantumine ku Argentina mu kubombela ku maofeshi ya bandubulwila ba calo ca Finland. Ilyo nali kulya, e lyo twakwete abana babili, abaume. Mu 1960 mu January, twalibwelelemo ku Finland. Tapakokwele, twalikwete umwana wa butatu umwanakashi.
Ukubomba Incito ya pa Muulu Sana mu Buteko
Nangu ca kuti nshalipo mu cipani ca mapolitiki, mu November 1963, Presidenti Kekkonen alimpeele incito ya buminista bwa kulolekesha pa milandu ya fyalo fimbi. Mu myaka 12 iyakonkelepo nalibombele bucilolo mu fipani fyalekanalekana 6, imiku ibili nabombele nga cilolo uwalelolekesha pa milandu ya mu fyalo fimbi. Shilya nshiku naishibe ukuti abali no kupwisha amafya mu calo, bantu ku mano yabo abene. Lelo nali-imwenene ifyo abantunse bafwaisha ukuteka. Nalimwene ifyo abantu bashacetekelwa ne fyo baba no lunkumbwa.—Lukala Milandu 8:9.
Lelo kwena nalimwene no kuti kwaliba abantu abengi nga nshi abafwaya ukuwamya ifintu no mutima onse. Nomba nabo bene balafilwa ukufikilisha ifyo bafwaya.
Mu 1975 mu lusuba, bakateka ba fyalo 35 balilongene mu musumba wa Helsinki uko balelanshanya pa fyo ifyalo fyaba mu Bulaya fingacingililwa no kulabombela pamo. Pali iyi nshita naali cilolo uwalelolekesha pa milandu ya fyalo fimbi kabili nali mpanda mano wa kwa Kateka Kekkonen. Nine napeelwe umulimo wa kwangalila uku kulongana kwa bakateka, kabili nalimonene na bakateka bonse abaishile kuli uku kulongana.
Pali shilya nshiku ishinono fye, incito yandi iya kuteyanya uku kulongana yalinkosele sana. Ala pa kuti fye abaishile basumine ukwikala apo tubapekanishishe, yali ni nkondo! Nomba nangu cibe fyo, namwene ukuti uku kulongana no kukumana ukwakonkelepo, kwalengele pabeko ukulakonka amafunde ya kucindika abantu e lyo ne cumfwano pa kati ka fyalo fyakwatisha amaka.
Natampile Ukufwaya Ukwishiba Lesa
Mu 1983, nalipokele penshoni, nakuukila na ku France ukwaleikala umwana wandi umukashana. Lelo twalikwete ubwafya ubukalamba nga nshi, pantu mu November 1994, Annikki balimusangile na kansa ya kwi bele. Mu mwaka umo wine na ine ukwabula no kwishiba natampile ukubomba incito pamo na kampani akalecita amakwebo aya bufumfuntungu. Imyaka yonse iyo nabombele ku numa, nalyeseshe ukubomba bwino pa kuti ishina lyandi talyonaike. Nomba icilubo fye cimo ico napangile calengele ishina lyandi ukonaika.
Ukutula fye na kale ba Nte nalibeshibe sana. Nangu ca kuti naletemwa nga bantandalila e lyo kabili nalepokako na magazini yabo, nshalekwata inshita ya kubika amano ku fya kwa Lesa. Na lintu fye umwaka wa 2000 walefika, ninshi ncili ndetensha Annikki, uwalwele ubulwele bwabipa ubwa kansa. Bushiku bumo mu September mu 2002, balintandalile ku Nte ya kwa Yehova. Anjipwishe icipusho cili pa kutampa kwa cino cipande. Ilyo anjipwishe, natampile ukutontonkanya ukuti: ‘Bushe cishinka kuti naishiba icine pali Lesa? Bushe kuti naba cibusa wakwe?’ Naile mu kufwaya apo nabikile Baibolo nasangile ulukungu lwalipanga no mutika kuli Baibolo, kabili natampile ukulasambilila Baibolo lyonse na ba Nte.
Mu June 2004, umwina mwandi alifwile, kanshi nashele fye nkumbabulili. Lelo kwena abana bandi, balensansamusha. Nomba, na lyo line nshaishibe icicitika fwe bantu nga twafwa. Nalipwisheko bashimapepo wa mu cilonganino ca Lutheran. Banjaswike fye abati, “Namwishiba, ayo mepusho yantu ya-afya.” Ifyo banjaswike nshafitemenwe. E lyo icilaka ca kufwaya ukwishiba sana pali Lesa cakuliileko.
Ilyo natwalilile ukusambilila Baibolo na ba Nte, nalitampile ukwishiba ifingi pali Lesa nga filya fine nalefwaisha. Ica kumwenako, Baibolo ilondolola ukuti umuntu nga afwa tapali ifyo engacita, aba ngo muntu uuli mu tulo, kabili abafwa bushiku bumo bakaba abomi na kabili pano pene pa calo. (Yohane 11:25) Ifi fintu nasambilile fyalintalalike sana umutima.
Awe ukwabula no kupoosa inshita nalibelengele Baibolo yonse fye ne mwine. Ilembo limo ilyo natemenwe sana lya kwa Mika 6:8, ilitila: “Cinshi cimbi Yehova alefwaya kuli iwe? Bushe te kuba no mulinganya, no kutemwa icikuuku, no kwenda bufuuke bufuuke na Lesa obe?” Aya mashiwi aya-anguka yalimfikile sana pa mutima. Yalangilila no kuti Yehova ni Lesa wa cikuuku kabili wa mulinganya.
Nomba Naali ne Subilo
Ilyo nalesambilila icine pali Lesa, nalimutetekele sana. Bucibusa bwa cine cine na Kabumba bwaleya bulekoselako! Nalitemenwe pa kubelenga amashiwi yaba pali Esaya 55:11, ayatila: “E fikaba ne cebo icifuma mu kanwa kandi. Tacakabwelele kuli ine ukwabula ukucita nangu cimo, lelo cikacita ico mfwaya, kabili cikafikilisha ico nacitumina.” Ukulanda fye icishinka, Lesa alifikilisha aya mashiwi kuli ine, kabili ali no kuyafikilisha na ku ntanshi. Ifyo amabuteko ya bantunse yafwaisha ukucita, lelo ifyo yafilwa, ena ali no kucita. Ica kumwenako, Amalumbo 46:9 yatila: “Alelenga inkondo ukupwa ukufika ku mpela sha pano isonde.”
Ndasambilila ifingi sana pa mulandu wa kulongana ne Nte sha kwa Yehova. Ku kulongana e ko njimwena na menso yandi ifyo aba Bena Kristu batemwana icine cine, kabili uku kutemwana e kulangilila ukuti basambi ba cishinka aba kwa Yesu. (Yohane 13:35) Ukutemwana uko batemwana kwalicila pa kutemwisha icalo ico umo afyalilwamo kabili takwaba abatemwana nga aba bantu muli ici calo, cibe ni mu mapolitiki nangu ni mu makwebo.
Ishuko Ilikalamba Nga Nshi
Pali ino nshita nincila imyaka ya kufyalwa 90, kabili takwaba icingalingana no kuba Inte ya kwa Yehova. Pali ino nshita filya nalefwaisha ukwishiba Lesa, nomba nalimwishiba. Nalishiba ico fwe bantu twabumbiilwe e lyo ne cine pa fyo Lesa aba.
Kabili ndomfwa bwino pa kulabombako imilimo ya Bwina Kristu nangu ca kuti ndi mukalamba sana. Nalimonana na bantu abakwata sana amaka ya kuteka no kubomba imilimo iikalamba, lelo takuli umulimo uwingalingana ne shuko lya kwishiba Kabumba, Yehova Lesa, e lyo no kuba cibusa wakwe. Ndamutasha nga nshi, kabili ndemulumbanya pe shuko ilyo ampeela ilya ‘kubombela pamo nankwe.’ (1 Abena Korinti 3:9) Ala tamulacelwa ukupanga bucibusa na Kabumba, Yehova Lesa!
[Icikope pe bula 26]
Ine na Presidenti Kekkonen e lyo na Presidenti Ford uwa ku United States ilyo kwali ukulongana kwa bakateka mu 1975 mu Helsinki
[Icikope pe bula 26]
Ine na Presidenti Kekkonen ne ntungulushi ya ku Soviet Brezhnev
[Icikope pe bula 27]
Ndabombako umulimo wa Bwina Kristu
[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 26]
Lower left: Ensio Ilmonen/Lehtikuva; lower right: Esa Pyysalo/Lehtikuva