Icipandwa 18

Amano mu “Cebo ca kwa Lesa”

1, 2. Ni “kalata” nshi Yehova atulembela, kabili mulandu nshi?

BUSHE muleibukisha kalata wa kulekelesha mwapokelele ukufuma ku munenu mwatemwa uwikala ukutali? Finono ifitusansamusha nga kalata wa munensu twatemwa uo alembamo ifili ku mutima. Tulatemwa ukumfwa umutende wakwe, ifilecitika uko aba, na mapange yakwe. Ukumfwana kwa musango yo kulalenga abatemwana ukupalamana, nangula bekala ukwatalukana.

² Cinshi kanshi icingatusansamusha sana ukucila pa kupokelela ubukombe bwalembwa ukufuma kuli Lesa twatemwa? Yehova na o, caba kwati alitulembela “kalata”—e kutila Icebo cakwe, Baibolo. Umo emo atwishibisha untu aba, ifyo aacita, ifyo afwaya ukucita, na fimbi ifingi. Yehova atupeela Icebo cakwe pantu afwaya tupalame kuli wene. Lesa wesu uwa mano yonse asalile inshila yawamisha iya kumfwaninamo na ifwe. Inshila Baibolo yalembelwemo e lyo ne fyabamo filanga amano yashingalinganishiwako.

Mulandu Nshi Atupeelele Icalembwa?

 3. Ni mu nshila nshi Yehova aebelemo Mose Amalango?

³ Bamo kuti bapapa abati, ‘Cinshi Yehova ashabomfeshe inshila ya cisungusho pa kulanda na bantu—napamo, ishiwi fye ukufuma ku muulu?’ Na kuba, Yehova inshita shimo alilandile na bantu ukufuma ku muulu ukubomfya bamalaika. Ku ca kumwenako, e fyo acitile ilyo alepeela abena Israele Amalango. (Abena Galatia 3:19) Ishiwi ukufuma ku muulu lyali lya kutiinya—lyaletiinya nga nshi ica kuti abena Israele baebele Yehova ukuti aleke ukulanda na bo muli yi nshila lelo alebomfya Mose pa kulanda na bo. (Ukufuma 20:18-20) Kanshi Amalango, ne fipope fya yako mupepi na 600, fyaebelwe kuli Mose pa kanwa, amashiwi yasoselwe, e yalembelwe.

 4. Londololeni umulandu ukushimikilana fye kushali na kubela ni nshila isuma iya kwishibishishamo abantu amalango ya kwa Lesa.

⁴ Lelo ni shani nga ca kuti yalya Malango tayalembelwe? Bushe Mose nga alibukishe amashiwi yene ayabomfiwe muli yalya mafunde yashika no kushimikilako uluko ukwabula ukupusa? Ni shani pa lwa nkulo shali no kukonkapo? Bushe bali no kulashimikilwa fye? Iyo nga tayali ni nshila isuma iya kwishibishishamo bambi amalango ya kwa Lesa. Elenganyeni icingacitika nga mwali no kweba icebo cimo ku muntu umo pa batanteme mu mulongo uutali, e lyo uyo aeba uukonkelepo na umbi ifyo fine mpaka ukufika ku wa ku mpela. Ico uuli ku mpela aumfwa kuti capusana sana ne fyo mwaceba uwa kubalilapo. Ifyebo fya mu Malango ya kwa Lesa tafyali mu busanso bwa musango yo.

5, 6. Cinshi Yehova aebele Mose ukucita ne fyebo Fyakwe, kabili mulandu nshi cawamina ukukwata Icebo ca kwa Yehova icalembwa?

⁵ Mano mano Yehova asalile ukuti ifyebo fyakwe filembwe. Aebele Mose ati: “Lembe fyebo ifi; pantu pa misosele ya fyebo ifi nacite cipingo na iwe kabili na bana ba kwa Israele.” (Ukufuma 34:27) E fyatendeke ukulembwa kwa Baibolo, ukufuma mu 1513 B.C.E. Pa myaka yakonkelepo 1,610, Yehova “alelandila . . . mu fyakaniko ifingi ne misango iingi” ku bantunse mupepi na 40 abo baishilelemba Baibolo. (AbaHebere 1:1) Muli yo nshita, bakalemba baipeelesha balitekenye nga nshi ukuti balembe ifyalungama ilyo balekopolola ifyebo pa kuti babakilile Amalembo.—Esra 7:6; Amalumbo 45:1.

⁶ Yehova alitucindamika icine cine pa kutulembela ifyebo. Bushe mwalipokelelapo kalata iyo mwatemenwe nga nshi—napamo umwali icisansamushi mwalekabila—ica kuti mwaliisungile mulebelengapo imiku ne miku? E fyo caba na kuli “kalata” Yehova atulembela. Apo Yehova alilemba ifyebo fyakwe, kuti twafibelenga libili libili no kutontonkanya pa fyo filanda. (Amalumbo 1:2) Lyonse ilyo twakabila ukukoseleshiwa kuti ‘twakoseleshiwa mu malembo.’—Abena Roma 15:4.

Mulandu Nshi Abomfeshe Abantunse ku Kulemba?

 7. Bushe amano ya kwa Yehova yamoneka shani ifi abomfeshe bakalemba abantunse?

⁷ Yehova abomfeshe amano no kuleka abantunse balembe Icebo cakwe. Tontonkanyeni pali ci: Nga ca kuti Yehova abomfeshe bamalaika ukulemba Baibolo, bushe nga ilatukuma mu nshila itukuminamo? Bamalaika nga balondolwele Yehova ukulingana na fintu bamumona mu fifulo fyabo ifyasansabala, nga balondolwele ifyo bena baipeelesha kuli wene, kabili nga bashimike pa lwa babomfi ba kwa Lesa aba busumino abantunse. Lelo bushe cine cine nga twalikumamo ukumfwa nga filya fibumbwa fya ku mupashi, ifyatucila sana ku bwishibilo, ubukokole, na maka?—AbaHebere 2:6, 7.

 8. Ni mu nshila nshi bakalemba ba Baibolo babalekele ukubomfya amano yabo? (Moneni utulembo twa pe samba.)

⁸ Pa kubomfya bakalemba abantunse, Yehova atupeele filya fine fye twalekabila—e kutila icalembwa ‘capuutwamo kuli Lesa’ lelo icabamo no buntu. (2 Timote 3:16) Acitile shani ifi? Ilingi line, cimoneka kwati alilekele bakalemba ukuitontonkanishisha pa kusala “ifyebo fya kutemuna, no kulembo kwalondoka ifyebo fya cine.” (Lukala Milandu 12:10, 11) E mulandu wine mu Baibolo mwabela imilembele yapusanapusana; imilembele yalelingana ne nkulilo no buntu bwa kwa kalemba umo na umo.a Nalyo line, aba bantu “ni pa kobelwa ku Mupashi wa mushilo e po . . . balandiile.” (2 Petro 1:21) Ne cafumamo caba cine cine, “cebo ca kwa Lesa.”—1 Abena Tesalonika 2:13.

9, 10. Mulandu nshi ukubomfya bakalemba abantunse ku kulemba Baibolo kulundilako ubuntu no kulenga itukume?

⁹ Ukubomfya bakalemba abantunse kulenga Baibolo ukumfwikamo buntu kabili cilenga itukume. Bakalemba bali bantu aba myumfwile imo ine nga ifwe. Apo bali abashapwililika, baleba na mesho na mafya nga ya yene tukwatako. Inshita shimo, umupashi wa kwa Yehova walebapuutamo ukulemba pa lwa fintu baleumfwa ne fyo baleshomboka na fyo. (2 Abena Korinti 12:7-10) E ico pa kulemba balebomfya amashiwi yalondolola ukuti e bo ifyo fintu fyalecitikila, amashiwi aya kuti nga ni malaika walembele nga tayabomfeshe.

¹⁰ Moneni ku ca kumwenako, Imfumu Davidi iya Israele. Pa numa ya kucita imembu shabipisha, Davidi ashikile ilumbo ilyo alondolwele ifya mu mutima wakwe fyonse, ukupaapaata ukuti Lesa amulekelele. Alembele ati: “Ku lubembu lwandi nsangululeniko. Pantu ifya bupulumushi fyandi ine nalifiishiba; no lubembu lwandi luli pali ine pe. Moneni, mu mampuulu e mo napaapilwe, na mu lubembu e mo mayo anjimitile. Mwimfwintula ku cinso cenu; mwipoka no mupashi wenu wa mushilo kuli ine. Amalambo ya kwa Lesa mutima uwalopota, umutima uwalopota uwafunshika tamwakausuule, mwe Lesa.” (Amalumbo 51:2, 3, 5, 11, 17) Bushe mwaumfwa na mu mutima wenu ifyo uyu kalemba aleshikitika? Muntu fye uushapwililika e wingalanda amashiwi ya musango yo ayafuma ku mutima.

Mulandu Nshi Cabela Citabo pa lwa Bantu?

11. Filangililo nshi ifya bantu ba cine cine ifyalembwa mu Baibolo “ku kutusambilisha”?

¹¹ Kwaba na cimbi icilenga ukuti Baibolo itukume. Ilanda sana pa lwa bantu—aba cine cine—ababombeele Lesa na bashamubombeele. Tubelenga pa fyo balecita, amacushi yabo, no kusekelela kwabo. Tubelenga pa fyalebacitikila ukulingana ne micitile yabo mu bumi. Ifintu fya musango yo fyabikilwemo “ku kutusambilisha.” (Abena Roma 15:4) Muli fi filangililo fya bantu ba cine cine, Yehova atusambilishisha mu nshila iitufika pa mitima. Moneni ifya kumwenako fimo.

12. Ni mu nshila nshi ifyalembwa mu Baibolo pa lwa bantunse babulwa ubusumino fitwafwila?

¹² Baibolo ilalanda pa lwa bantu babulwa ubusumino, na babifi ne fyabacitikile. Muli ifi fyalembwa, imicitile yabo yalelanga imibele yabipa, ne co cilenga filetwangukila ukumfwa. Ku ca kumwenako, ifunde lilesha ukubulwa bucishinka kuti lyaumfwika sana nga twabelenga pali Yuda, umuntu wabulilwe bucishinka, ilyo alefutuka Yesu. (Mateo 26:14-16, 46-50; 27:3-10) Ifyalembwa nge fi filatufika sana pa mitima, ukutwafwa ukwishiba imibele yabipisha no kuikaana.

13. Ni mu nshila nshi Baibolo itwafwila ukumfwikisha imibele isuma?

¹³ Baibolo ilanda na pa babomfi ba kwa Lesa aba busumino abengi. Tulabelenga pa lwa kuipeelesha kwabo na bucishinka. Tulamona abantu bali ne mibele tulingile ukuba na yo pa kuti tupalame kuli Lesa. Ku ca kumwenako, icitetekelo. Baibolo ilalondolola cintu icitetekelo caba no kutweba fintu cifwaikwa nga tulefwaya ukutemuna Lesa. (AbaHebere 11:1, 6) Lelo mu Baibolo mwaba na bantu bacitile ifintu fyalangile ukuti ba citetekelo. Tontonkanyeni pa lwa citetekelo ca kwa Abrahamu ilyo afwaile ukutuula Isaki nge lambo. (Ukutendeka, icipandwa 22; AbaHebere 11:17-19) Ku fyalembwa fya musango yo, tulomfwilapo na fimbi pa fintu ishiwi “icitetekelo” lipilibula kabili cilanguka ukulyumfwikisha. Kanshi Yehova wa mano nga nshi pa kuti tatukonkomesha fye ukuba ne mibele isuma lelo alapeela ifya kumwenako fya bantu ba cine cine abali ne yo mibele!

14, 15. Cinshi Baibolo itweba pa lwa mwanakashi umo uwaile kwi tempele, kabili cinshi tusambilila pa lwa kwa Yehova kuli ici calembwa?

¹⁴ Ifyalembwa pa lwa bantu ba cine cine ifyaba mu Baibolo ilingi filatusambilishako cimo pa lwa mibele ya kwa Yehova. Tontonkanyeni pa fyo tubelenga pa lwa mwanakashi umo untu Yesu amwene mwi tempele. Ilyo aikele mupepi ne fipao fya kupoosamo indalama, Yesu aletamba uko abantu balepoosamo imisangulo. Aba fyuma abengi balishile, bapeele “ica mu kupaka kwabo.” Lelo Yesu alolekeshe sana mukamfwilwa umubusu. Ubupe bwakwe bwali “tunyampuku tubili twa ndalama, utulenga akalikopere kanono kamo.”b E ndalama fye ashele na sho. Yesu, uwalemone fintu filya fine fye Yehova alefimona, atile: “Uyu mukamfwilwa mubusu apooselemo ukucila bonse abalepoosa mu cipao.” Ukulingana na yo mashiwi, apooselemo ishingi ukucila ishapooselemo bonse balya ukushisansha pamo.—Marko 12:41-44; Luka 21:1-4; Yohane 8:28.

¹⁵ Pa bantu bonse abaishile kwi tempele bulya bushiku, uyu mukamfwilwa eka fye e walandwapo mu Baibolo, bushe ico taciletusambilisha fimo? Kuli ci cacitike, Yehova aletusambilisha ukuti aba ni Lesa uutasha. Alatemwa ukupokelela ubupe bwesu nga twapeela no mweo onse, te mulandu ne fyo buli nga twalinganya ne fyo bambi balepeela. Iyi e nshila yawamisha iyo atusambilishishemo ici cishinka ca kusansamusha!

Ifishisangwa mu Baibolo

16, 17. Bushe amano ya kwa Yehova yamoneka shani na mu fintu asalile ukukanalemba mu Cebo cakwe?

¹⁶ Ilyo mwalembela umutemwikwa wenu kalata, te fyonse mwingasanshamo. E ico mulasalulula ifya kulemba. Na Yehova wine alisalile pa kulanda pa bantu bamo bamo na pa fyalecitika fimo fimo mu Cebo cakwe. Lelo muli uku kulondolola, Baibolo tailanda tonse fye. (Yohane 21:25) Ku ca kumwenako, ilyo Baibolo itweba pa lwa bupingushi bwa kwa Lesa, ifyo yalandapo teti fyasuke amepusho yesu yonse. Amano ya kwa Yehova yalamonwa na mu fintu asalile ukukanalemba mu Cebo cakwe. Yamoneka shani?

¹⁷ Imilembelwe ya Baibolo ilalenga tweshiwe ukumona ifyaba mu mitima yesu. Ilembo lya AbaHebere 4:12 litila: “Icebo [nelyo ubukombe] ca kwa Lesa ca mweo, kabili caliluma no kutwo kucilo lupanga lonse ulwatwila kubili kubili, kabili cilatula na ku kulekanyo mutima no mupashi, . . . cilingulula amatontonkanyo na mapange ya mutima.” Ubukombe bwa mu Baibolo bulengila mu kati na nkati, ukusokolola ifyo tutontonkanya na mapange yesu aya cine cine. Abaibelenga no mulengulula ilingi balasunguka nga babelenga fimo ifishikwete ifyebo fyakumanina ifyo balefwaya ukumfwa. Aba musango yo kuti batwishika no kutwishika nga ca kuti Yehova cine cine wa kutemwa, wa mano, kabili wa mulinganya.

18, 19. (a) Mulandu nshi tushilingile ukusakamikwa nga ca kuti icalembwa mu Baibolo cimo caleta amepusho ayo tushingasuka apo pene? (b) Cinshi cifwaikwa nga tulefwaya ukumfwikisha Icebo ca kwa Lesa, kabili bushe ci cishininkisha shani ukuti Yehova wa mano yapulamo?

¹⁸ Lelo, nga twasambilila bwino Baibolo no mutima wa bufumacumi, tusambilila pa lwa kwa Yehova ukulingana na fintu Baibolo yonse imulondolola. E ico tatusakamikwa nga ca kuti ifyalembwa fimo fyaleta amepusho ayo tushingasanga ifyasuko apo pene. Ku ca kumwenako: Pa kubika pamo utupimfya tupimfya ukuti tupange cimo, napamo intanshi te kuti tusange akapimfya kamo atemwa te kuti tumona ifyo akapimfya kamo kengalingamo. Nalyo line, napamo kuti kale kale natubika utupimfya tumo pamo ica kuti twaishiba ifyo ico cintu cili no kumoneka. E fyo caba na ku kusambilila Baibolo, panono panono tulasambilila pa lwa fintu uyu Lesa Yehova aba, kabili tuleshiba ifyashininkishiwa. Nangula pa kubala tatumfwikishe icalembwa cimo nelyo ukumona ifyo cilingana ne mibele ya kwa Lesa, ukusambilila Baibolo kale kale kwalitusambilisha ifingi pa lwa kwa Yehova ica kuti kuti twamona ukuti ni Lesa uushifilwa kulanga ukutemwa no mulinganya.

¹⁹ Kanshi pa kumfwikisha Icebo ca kwa Lesa, tufwile ukucibelenga no kucisambilila no mutima wa bufumacumi kabili ukwabula ukulemenena ukuli konse. Bushe ubu te bushininkisho bwa mano yapulamo aya kwa Yehova? Abantunse bacenjela kuti balemba ifitabo ifya kuti “aba mano na ba mucetekanya” fye e bengafibelenga no kufyumfwa. Lelo pa kulemba icitabo ca kumfwa fye abakwata imitima yalungama—kano pali amano ya kwa Lesa!—Mateo 11:25.

Icitabo ca “Mano Yene Yene”

20. Mulandu nshi Yehova fye eka e wingatweba imikalile yawamisha, kabili finshi fyaba mu Baibolo ifingatwafwa?

²⁰ Yehova mu Cebo cakwe alatweba imikalile yawamisha. Apo e Kabumba wesu, e waishiba bwino bwino ifyo tukabila ukucila ne fyo twaishiba. Kabili ifyo abantunse bakabila—e kutila ukufwaya ukutemwikwa, ukufwaya insansa, no kufwaya ukuba na bucibusa busuma—tafyayaluka. Mu Baibolo mwaba “amano yene yene” ayengi ayengatwafwa ukwikala imikalile yalondoloka. (Amapinda 2:7) Icipande cimo na cimo ica cino citabo ca kusambililamo, cilimo icipandwa cilelondolola ifyo twingomfwila ukufunda kwa mano ukwa mu Baibolo, lelo pano natulandepo fye pa ca kumwenako cimo.

21-23. Kufunda nshi ukwa mano kwingatwafwa ukukanaenda ne cikonko ku mukoshi no kukalifiwa?

²¹ Bushe mwalimona ukuti balya benda ne cikonko ku mukoshi no kupata abanabo ilingi e bo cibipila abene beka? Ukwenda ne cikonko ku mukoshi cintu cayafya sana. Ilyo twasungilile cikonko, e cintu twakulatontonkanyapo fye lyonse, tatwakabe no mutende, kabili cikashinshibika ukusekelela kwesu. Ukufwailisha kwa basayansi kutubulula ukuti ukwenda ne cikonko ku mukoshi kuti kwalenga twaingililwa bwangu no bulwele bwa ku mutima na malwele yambi ayabipa. Kale sana ilyo basayansi bashilasanga ifya musango yo, Baibolo mano mano yatile: “Nashako ubukali, no kuleke cipyu.” (Amalumbo 37:8) Nga kuti twacita shani ifyo?

²² Icebo ca kwa Lesa cabamo uku kufunda kwa mano ukwa kuti: “Ukushilimuka kwa muntu kumukokosho kukalipa; kabili ukuleka fye ku bupululmushi e kutakisha kwakwe.” (Amapinda 19:11) Ukushilimuka kwaba maka ya kupulinkanya, ukumona ne fishilemoneka. Ukushilimuka e kwafwilisha ukumfwikisha, pantu kuti kwatwafwa ukwiluka umulandu umuntu umo asosele nelyo ukucite cintu mu nshila imo. Ukwesha ukwishiba ico emininepo, ifyo aleumfwa, ne filelenga, kuti kwatwafwa ukukanamulengulula no kumufulilwa.

²³ Mu Baibolo mwaba uku kupanda amano na kumbi ukwa kuti: “[Mulebelelano] luse nga umo aba na kafiimbo ku mubiye; ifyo Shikulu amubelelo uluse, e fyo na imwe mubelele uluse.” (Abena Kolose 3:13) Amashiwi ya kuti ‘mulebelelano luse’ yatubulula ukuti tufwile ukutekanishisha bambi, ukusuulako kuli fimo ifyo bacita ifitukalifya. Ukushishimisha kwa musango yo kuti kwatwafwa ukukanaenda ne cikonko ku mukoshi na pa fishilingile. ‘Ukubelelo luse’ e kukanakalifiwa. Lesa wesu uwa mano alishiba ukuti tulakabila ukubelela bambi uluse nga ca kuti pali umulandu wa kucitile fyo. Te kutila ababelelwe uluse e bo cili no kuwamina beka, lelo na ifwe bene kuti tuleikala mutende mutende no mutima nteeka. (Luka 17:3, 4) Mwandi mano yasuma ayaba mu Cebo ca kwa Lesa!

24. Cinshi cicitika nga twakonka amano ya bulesa mu mikalile yesu?

²⁴ Ukutemwa kwakwe ukwapulamo kwalengele ukuti Yehova afwaye ukutwebako fimo. Asalile inshila yawamisha—e kutila ukulemba “kalata” iyalembwa na bantunse baletungululwa no mupashi wa mushilo. Kanshi, amano ya kwa Yehova umwine e yaba muli uyo “kalata.” Aya mano ya “cishinka nga nshi.” (Amalumbo 93:5) Ilyo tulekonka aya mano mu mikalile yesu no kushimikilako bambi pa lwa yene, tupalama kuli Lesa wesu uwa mano yonse. Mu cipandwa cikonkelepo, tuli no kulanda pa ca kumwenako na cimbi icapulamo ica mano ya kwa Yehova ayamwena apatali: e kutila amaka yakwe aya kusobela ifya ku ntanshi no kufishapo ubufwayo bwakwe.

[Amafutunoti]

Amepusho ya Kutontonkanyapo

Amapinda 2:1-6 Kubombesha nshi kufwaikwa nga tulefwaya ukukwata amano yaba mu Cebo ca kwa Lesa?

Amapinda 2:10-22 Tukanonkelamo shani mu kumfwila ukufunda kwa mano ukwa mu Baibolo?

Abena Roma 7:15-25 Ni shani fintu ili lembo lilangilila ukuti cali ca mano ukuleka abantunse e balemba Icebo ca kwa Lesa?

1 Abena Korinti 10:6-12 Cinshi twingasambilila ku fya kusoka fyaba mu Baibolo ukukuma ku bena Israele?

[Icikope pe bula 180]

“Amalembo yonse yantu yapuutwamo kuli Lesa”