Icipandwa 6

Umulandu Ifwe Bonse Tuli no Kulolenkana Na O

1, 2. (a) Mulandu nshi uo Satana abalamwine mu Edene? (b) Twaishiba shani ukuti ulya e mulandu abalamwine ukufuma ku fyo asosele?

MWALIKUMWAKO ku mulandu wacindamisha uo abantu babala abalolenkana na o. Ulubali mutungilila muli uyu mulandu e cikapima ifikaba inshita yenu iya ku ntanshi iya muyayaya. Uyu mulandu wabalamwinwe ilyo bucipondoka bwacitike mu Edene. Pali ilya nshita Satana aipwishe Efa ati: “Kabili Lesa asosele, ati, Mwilalyako ku muti onse wa mwi bala, mwa?” Ayaswike ukuti lelo ku muti umo Lesa atile: “Mwilalyako . . . epali mwafwa.” Lyena Satana mu kulungatika apeele Yehova umulandu wa kubepa, asosele ukuti ubumi bwa kwa Efa atemwa ubwa kwa Adamu tabwashintilile pa kuba ne cumfwila kuli Lesa. Satana atungile ukuti Lesa alefisapo cimo icisuma ku fibumbwa fyakwe—e kutila amaka ya kuimikila ifipimo fya kubatungulula mu bumi bwabo. Satana atile: “Lesa alishibo kuti mu bushiku mukalyako, e mukashibulwa amenso yenu, kabili mukaba nge milungu, abaishibo busuma no bubi.”—Ukutendeka 3:1-5.

² Icishinka cili ca kuti, Satana alesoso kuti abantunse kuti balaikala bwino nga ca kuti balaisalila ica kucita ukucila ukulaumfwila amafunde ya kwa Lesa. Kanshi asonsombele imitekele ya kwa Lesa. Ici cabalamwine umulandu wacindamisha uwa kwishiba nampo nga Lesa e mulopwe wa kubumbwa konse, e kutila e wakwate nsambu sha kuteka. Kanshi apa paimine icipusho ca kuti: Cinshi cingawamina abantunse, bushe mitekele ya kwa Yehova nelyo abantu abene ukulaiteka? E co, Yehova afwaya nga alyonawile Adamu na Efa palya pene fye, lelo ico nga tacapwishishe bwino bwino uyu mulandu wa walinga ukuba mulopwe. Ifi Lesa alekele ubwikashi bwa bantunse ukulunduluka pa nshita iitali, alangile bwino bwino ifitumbuka mu kutaluka kuli wene na ku mafunde yakwe.

 3. Mulandu nshi uwacindama uo Satana abalamwine uwakonkele pa wa ntanshi?

³ Ukusonsomba kwa kwa Satana pa nsambu sha kwa Yehova isha kuteka takwapelele fye pa cacitike mu Edene. Atwishike nampo nga abantu bambi kuti baba aba cishinka kuli Yehova. Uyu waishileba e mulandu na umbi uwacindama ukukonka pa wabalamwinwe intanshi. Atwishikile kumo na bucishinka bwa bana ba kwa Adamu na Efa na bana ba ku mupashi bonse aba kwa Lesa, ukubikako fye no Mwana watemwikwa uwa kwa Yehova ibeli lyakwe. Ku ca kumwenako, mu nshiku sha kwa Yobo, Satana atungile ukuti ababombela Yehova bacite fyo pa mulandu wa kuti alabacitila fimo, te pa mulandu wa kutemwa Lesa ne mitekele yakwe. Apaashishe ukuti nga baponenwa na mafya, bonse bene kuti bacite fyo abene balefwaya.—Yobo 2:1-6; Ukusokolola 12:10.

Ico Ifyacitika Kale Fyashinina

4, 5. Cinshi ifyacitika kale fyashinina pa lwa muntu ukuitungulula?

⁴ Icishinka cakatama muli uyu mulandu wa pali bumulopwe ni ci: Lesa tabumbile abantu ukuti baleitungulula ukwabulo kunakila ku mitekele yakwe pantu te kuti batunguluke. Pa kuti cibawamine abapangile ukuti bakaleshintilila pa mafunde yakwe ayalungama. Kasesema Yeremia alisuminishe ici cishinka ilyo atile: “Mwe Yehova, ninjishibo kuti te kwa muntunse ukwenda kwakwe; te kwa muntu uuleya ukushikimika amatampulo yakwe. [Nungikeni, NW] mwe Yehova.” (Yeremia 10:23, 24) Kanshi Icebo ca kwa Lesa citucincisha ukuti: “Tetekela Yehova umutima obe onse, na ku kwiluka kobe we mwine wishintililako.” (Amapinda 3:5) Filya fine Lesa apangile abantu ukuti baletungululwa na mafunde ayatungulula ifya mu bubumbo pa kuti babe no mweo, apangile na mafunde pa lwa mibele isuma iya kukonka, ayali no kuleta ubwikalo busuma nga ca kuti abantu bayomfwila.

⁵ Ukwabulo kutwishika, Lesa alishibe ukuti abantunse tabengaitungulula bwino ukwabula imitekele yakwe. Mu kweshaesha kwa kuicusha fye ukwa kukanafwaya ukutungululwa ne mitekele ya kwa Lesa, abantunse balipanga imitekele yalekanalekana iya bupolitiki, ifya bunonshi fyalekanalekana, ne mipepele yalekanalekana. Uku kulekanalekana kwalilenga abantu ukulakansana abene, kabili no kufumamo ulukaakala, inkondo, ne mfwa. “Abantu bacito lukambo ku bantu ku kubabifya.” (Lukala Milandu 8:9) Ifi fine fye e fyacitika ukutula apo umuntu abelako. Nga filya casobelwa mu Cebo ca kwa Lesa, abantu babifi kabili abafutika balitwalilila ‘ukulundulukila ku kubipo kucila.’ (2 Timote 3:13) Kabili mu mwanda wa myaka uwalenga 20, umo abantu balundulwike mu fya sayansi na mu fya kupangapanga, e mwali utuyofi twabipisha utushatala atucitikapo ku numa. Amashiwi yaba pali Yeremia 10:23 yalishininkishiwa icine cine—abantunse tababumbilwe ukushikimika amatampulo yabo.

 6. Lesa akakalulula shani uyu mulandu wa bantu ukufwaya ukukanatungululwa na wene?

6 Utuyofi twa pa nshita ntali utwafuma mu kukanafwaya ukutungululwa na Lesa, twalanga umuku wa limo ukuti imitekele ya bantunse te kuti itunguluke. Imitekele ya kwa Lesa e ingaleta fye insansa, ukwikatana, ubumi busuma, no mweo. Kabili Icebo ca kwa Lesa cilango kuti ukusuminisha Yehova asuminisha abantunse ukuiteka kulepalamina impela. (Mateo 24:3-14; 2 Timote 3:1-5) Nomba line fye, ali no kucilima imitekele ya bantunse pa kuti akalange ukuti e wakwate nsambu sha kuteke sonde. Ukusesema kwa mu Baibolo kutila: “Mu nshiku sha shamfumu ishi [bakateka ba buntunse abalipo nomba] Lesa wa mu muulu akemyo bufumu [mu muulu] ubushakonaulwe umuyayaya, no bufumu bwa buko tabwakashiilwe ku bantu bambi [abantunse tabakatale abateka isonde na kabili]; bukashonaula no kupesha aya mabufumu yonse [ayalipo], kabili bukeminina umuyayaya.”—Daniele 2:44.

Ukupusuka no Kwingila mu Calo Cipya ica kwa Lesa

 7. Ilyo ukuteka kwa kwa Lesa kukapwisha imitekele ya bantu, ni bani bakapusuka?

⁷ Ilyo ukuteka kwa kwa Lesa kukapwisha imitekele ya bantu, ni bani bakapusuka? Baibolo yasuka ati: “Abatambalala [abatungilila insambu sha kwa Lesa isha kuteka] bakekala mu calo, na ba mpomfu bakashalamo; Lelo ababifi [abashitungilila insambu sha kwa Lesa isha kuteka], bakaputulwa mu calo.” (Amapinda 2:21, 22) E fyo na kemba wa malumbo asosele, ati: “Pashala panono, e lyo umubifi takabepo . . . abalungama bakapyaninine calo, no kwikalamo inshiku pe.”—Amalumbo 37:10, 29.

 8. Bushe Lesa akafishapo shani ukwebela bumulopwe bwakwe?

⁸ Pa numa ubwikashi bwa kwa Satana bwaonaulwa, Lesa akaleta icalo cakwe icipya, icikafumyapo umupwilapo ulukaakala, inkondo, icipowe, ukucula, ukulwala, ne mfwa ifyateka abantu ubusha pa myaka iingi. Baibolo yalilondolola bwino amapaalo abantu ba cumfwila bakakwata ku ntanshi, itila: “[Lesa] akafuute filamba fyonse ku menso yabo, ne mfwa tayakabeko kabili iyo; takwakabe kabili ukuloosha nangu kukuuta nangu kucululuka; pa kuti ifya ntanshi nafiya.” (Ukusokolola 21:3, 4) Ukupitila mu Bufumu bwakwe ubwa mu muulu ubutekwa na Kristu, Lesa akafishapo ukwebela insambu Shakwe isha kuba Mulopwe wesu, e kutila, Kateka wesu.—Abena Roma 16:20; 2 Petro 3:10-13; Ukusokolola 20:1-6.

Ifyo Balangile Ulubali Batungilila Muli uyu Mulandu

 9. (a) Bushe abatwalilila aba cishinka kuli Yehova bamona shani icebo cakwe? (b) Bushe Noa ali shani uwa bucishinka, kabili ica kumwenako cakwe kuti catunonsha shani?

⁹ Pa nshita yonse iyo umuntu abako, kwaliba abaume na banakashi ba citetekelo ababa na bucishinka kuli Yehova ukuti e Mulopwe. Balishibe ukuti ubumi bwabo bwashintilile pa kukutika kuli wene no kumumfwila. Noa ni umo uwacitile fyo. E ico Lesa atile kuli Noa: “Impela ya bantunse bonse naiisa pa cinso candi . . . Cite cibwato.” Na o Noa acitile ifyo Yehova amwebele. Nangu ca kuti balisokelwe, balya bantu ba pali ilya nshita batwalilile ne mikalile yabo kwati tapali ne cintu icaibela icali no kucitika. Lelo Noa acitile icibwato icikalamba kabili atwalilile ukuba uwapamfiwa ukushimikilako bambi pa lwa mibele yalungama iya kwa Yehova. Ili lyashi litwalilila aliti: “Noa alicitile; umwabelele conse ico Lesa amwebele, e fyo acitile.”—Ukutendeka 6:13-22; AbaHebere 11:7; 2 Petro 2:5.

10. (a) Bushe Abrahamu na Sara batungilile shani bumulopwe bwa kwa Yehova? (b) Ni mu nshila nshi ifya kumwenako fya kwa Abrahamu na Sara fingatunonsesha?

1⁰ Abrahamu na Sara na bo bali fya kumwenako fisuma mu kutungilila bumulopwe bwa kwa Yehova, pantu bacitile conse ico abebele. Baikele mu Uri wa baKaldi, umusumba uusambashi. Lelo ilyo Yehova aebele Abrahamu ukuya ku calo cimbi ico ashaishibe, Abrahamu “aliile, ifyo Yehova amwebele.” Ukwabulo kutwishika Sara aikele ubumi bwa busambashi—alikwete ing’anda, ifibusa, na balupwa. Lelo, ali uwanakila kuli Yehova na ku mulume wakwe kabili aile ku calo ca Kanaani, nangu ca kuti taishibe ifyali no kuyamucitikila kulya.—Ukutendeka 11:31–12:4; Imilimo 7:2-4.

11. (a) Mibele nshi Mose alimo pa nshita atungilile bumulopwe bwa kwa Yehova? (b) Bushe ica kumwenako ca kwa Mose kuti catwafwa shani?

¹¹ Umuntu na umbi uwatungilile bumulopwe bwa kwa Yehova ali ni Mose. Kabili acitile co ilyo ifintu fyabipiishe nga nshi—ilyo ali pa ntanshi ya kwa Farao wa ku Egupti. Te mu kuti Mose aliicetekele. Na kuba, aliisuulile no kuisuula pantu talelanda bwino. Lelo alyumfwilile Yehova. Pa kutungililwa na Yehova no kwafwiwa na Aarone munyina, Mose alandile libili libili ifyebo fya kwa Yehova kuli Farao uwatalama. Nangu fye bana bamo aba mu bana ba kwa Israele balelengulula Mose icabipisha. Lelo, Mose ali uwa cishinka ukucita fyonse ifyo Yehova amwebele, kabili ni muli wene, e mo Israele alubwiliilwe ukufuma mu Egupti.—Ukufuma 7:6; 12:50, 51; AbaHebere 11:24-27.

12. (a) Cinshi cilango kuti ukuba na bucishinka kuli Yehova takupeleela fye pa kucita ifyo Lesa alemba? (b) Bushe ukutesekesha bucishinka bwa musango yo kuti kwatwafwa shani ukubomfya ifyalembwa pali 1 Yohane 2:15?

¹² Abali aba cishinka kuli Yehova tabatontonkenye ukuti icalekabilwa kumfwila fye amafunde ayo Lesa alembele. Ilyo muka Potifari aeseshe ukubeleleka Yosefe ukuti acite ubucende nankwe, tapali amafunde yalembwa ukufuma kuli Lesa ayabindile ubucende. Lelo, Yosefe alishibe pa lwa fyo Yehova atantike icupo mu Edene. Alishibe ukuti ukusendama no mukashi wa mwaume umbi te kuti kutemune Lesa. Yosefe taalefwaya kwesha ukuti amone apo Lesa engafika ukumusuminisha ukuba nga bena Egupti. Atungilile inshila sha kwa Yehova pa kwetetula pa fyo Lesa abombele na bantunse kabili lyene abomfeshe kampingu wakwe ukucite co amwene ukuti e co Lesa afwaya.—Ukutendeka 39:7-12; Amalumbo 77:11, 12.

13. Ni shani Kaseebanya ashininwe ukubo wa bufi mu mulandu wa (a) kwa Yobo? (b) baHebere batatu?

¹³ Nangu fye beshiwe shani, abatemwa Yehova icine cine tabafuma kuli wene. Satana asosele ati nga ca kuti Yobo, uo Yehova alandilepo ifyebo fya kusenamina, alufishe ifikwatwa fyakwe ifingi nelyo alwala, na o wine—kuti asha Lesa. Lelo Yobo ashinine Kaseebanya ukuti wa bufi, nangu ca kuti Yobo umwine taishibe umulandu utuyofi twalemuponena. (Yobo 2:9, 10) Ilyo papitile imyaka iingi, Satana uwali acili alefwaisha ukuti alange ukuti ifyo asosele fya cine, alengele imfumu ya Babele iyali ne cipyu nga nshi ukutiinya abaHebere batatu abacaice ukuti balefwila mwi lungu lya mulilo nga ca kuti tabawile ku cimpashanya ico imfumu yacitile ku kucipepa. Ilyo cakabilwe ukuti basalepo untu balaumfwila nampo nga cipope ca mfumu nelyo amafunde ya kwa Yehova aya kuibaka ku tulubi, bali abashipa ukulenga bambi ukwishiba ukuti uo balebombela ni Yehova no kuti e wali Mulopwe wabo Uwapulamo. Bucishinka kuli Lesa e bwacindamishe kuli bene ukucila ubumi bwabo.—Daniele 3:14-18.

14. Kuti cacitika shani kuli fwe bantunse bashapwililika ukushinina ukuti cine cine twaliba na bucishinka kuli Yehova?

¹⁴ Bushe apo twaumfwe fi fya kumwenako, twalatila pa kuti umuntu abe uwa cishinka kuli Yehova afwile ukuba uwapwililika nelyo ukuti nga apanga icilubo ninshi calaala capwa afilwa? Awe te fyo! Baibolo itwebo kuti limo limo Mose aletena. Nangu ca kuti Yehova alefulwa, tasuulile Mose. Abatumwa ba kwa Yesu Kristu na bo baalelufyanya. Pa kwishiba ukukanapwililika twapyana, Yehova, alatemunwa nga ca kuti tatusuulile ukufwaya kwakwe ku mufulo fye mu nshila nangu imo. Nga ca kuti cine cine twasangilishiwa mu kucite cabipa, calicindama ukuti tulapile mu bufumacumi no kukanabwekeshapo ukulacite co cilubo. Nga twacite fyo tulango kuti cine cine twalitemwa ico Yehova atila cisuma no kupata ico atulanga ukuti cibi. Pa mulandu wa citetekelo twakwata mu maka ye lambo lya kwa Yesu aya kukonsolwela imembu, kuti twaipakisha ukuba abasanguluka pa ntanshi ya kwa Lesa.—Amose 5:15; Imilimo 3:19; AbaHebere 9:14.

15. (a) Nani mu bantunse bonse abakile bumpomfu bwapwililika kuli Lesa, kabili cinshi ici cashinine? (b) Bushe ico Yesu acitile citwafwa shani?

¹⁵ Lelo bushe, kuti cabo kuti abantunse te kuti babe ne cumfwila capwililika nangu fye panono kuli bumulopwe bwa kwa Yehova? Icasuko kuli ici cipusho cali nge “nkaama yashila,” kuli bamo pa myaka nalimo 4,000. (1 Timote 3:16, NW) Nangu ca kuti Adamu abumbilwe uwapwililika, tali ica kumwenako capwililika ica kuipeela kuli bukapepa. E co nani ali no kucite co? Ukwabulo kutwishika te wa mu bana bakwe ababembu. Umuntu fye umo uwali no kucite co ali ni Yesu Kristu. (AbaHebere 4:15) Ico Yesu acitile cashinine ukuti Adamu, uo ifintu fyaweme, nga alibakile bumpomfu bwapwililika afwaya ukucite co. Kanshi ubulema tabwali mu fyo Lesa abumbile. Yesu Kristu kanshi e ca kumwenako tufwayo kupashanya ica kuba ne cumfwila ku mafunde ya kwa Lesa e lyo no kuipeela kwesu kuli Yehova, Mulopwe wa Kubumbwa konse.—Amalango 32:4, 5.

Nga Ifwe ni ku Lubali Nshi Twaba?

16. Mulandu nshi tufwile ukubela abalola lyonse pa fyo tumona bumulopwe bwa kwa Yehova?

¹⁶ Umuntu onse lelo ali no kulolenkana no yu mulandu wakuma bumulopwe bwa mu kubumbwa konse. Nga ca kuti twalisosa apabuuta ukuti twaba ku lubali lwa kwa Yehova, ninshi twaba ica kutontapo ca kwa Satana. Alaleta amasakamika ukufuma ukwalekanalekana kabili akatwalilila ukucite fyo ukufika fye na ku mpela ya buno bwikashi bubifi. Tulingile ukuba abalola. (1 Petro 5:8) Imicitile yesu e ilanga ulubali twabako muli uyu mulandu wacindamisha uwa bumulopwe bwa kwa Yehova na mu mulandu wakonkapo ukucindama uwa kuba na bumpomfu kuli Lesa ilyo tuleeshiwa. Te kuti cituwamine nga twalamona ukubulwa bucishinka ngo mulandu uushacindama pa mulandu fye wa kuti nabuseeka mu calo. Pa kubaka bumpomfu tukabila ukubombesha mu kubomfya ifipimo fya kwa Yehova ifyalungama muli conse icakuma imikalile yesu.

17. Cinshi twaishiba pa fyo ukwiba no bufi fyatendeke icifwile ukutulenga ukutaluka kuli fyene?

1⁷ Ku ca kumwenako, tatwingapashanya Satana, ‘wishi wa bufi.’ (Yohane 8:44) Tulingile ukuba aba cishinka muli fyonse ifyo tucita. Muli buno bwikashi bwa kwa Satana, abacaice ilingi line tababa na bucishinka ku bafyashi babo. Lelo abacaice ba Bwina Kristu tabafwaya kube fyo, kabili ico cishinina Satana ukuba uwa bufi uwasosele ukuti abantu ba kwa Lesa kuti baleka bumpomfu bwabo ilyo baeshiwa. (Yobo 1:9-11; Amapinda 6:16-19) Kwaba na makwebo ayengalanga ukuti umo aba ku lubali lwa kwa ‘wishi wa bufi’ ukucilo kuba ku lubali lwa kwa Lesa wa cine. Tulataluka ku makwebo ya musango yo. (Mika 6:11, 12) Ukwiba na ko kwalibipa, nangu fye ni lintu umuntu alekabila fimo nangu nga ca kuti ifiibilwe fifumine ku muntu umukankaala. (Amapinda 6:30, 31; 1 Petro 4:15) Ukwiba kulapinkana na mafunde ya kwa Lesa nangu ca kuti uko twikala ukwiba kwaliseeka nangu fye nga ca kuti kantu fye akanono akebilwe.—Luka 16:10; Abena Roma 12:2; Abena Efese 4:28.

18. (a) Pa mpela ya Myaka Ikana Limo iya Kuteka kwa kwa Kristu, bwesho nshi bukesa pa bantunse bonse? (b) Mibele nshi tulingile ukubelesesha limo pali nomba?

¹⁸ Mu kuteka kwa Myaka Ikana Limo Ukwa kwa Kristu, Satana ne fibanda fyakwe bakaba mu cilindi, tabakabe na maka ya kubeleleka abantu. Cine cine uko kukaba kutaulukwa! Lelo ilyo iyo myaka ikana limo ikapwa, bakakakulwa pa nshita inono. Satana pamo na bakamukonka bakaleta amesho pa bantu babweshiwa abakalabaka bumpomfu bwabo kuli Lesa. (Ukusokolola 20:7-10) Nga tukaba ne shuko lya kuba aba mweo pali iyo nshita, tukankula shani kuli uyu mulandu wakuma bumulopwe bwa mu kubumbwa konse? Apo abantunse bonse bakaba abapwililika pali iyo nshita, onse uukabulwa bucishinka ninshi akacitila fye ku mufulo kabili ico cikalenga akonaulwe umuyayaya. Kanshi nacicindama ukuti tubeleseshe limo ukulaumfwila ukufunda konse uko Yehova aletupeela, nampo nga kwaishila mu Cebo cakwe nelyo mu kuteyanya kwakwe! Nga twacite fyo, tulango kuipeela kwine kwine kuli wene ukuti e Mulopwe wa Kubumbwa konse.

Ukulanshanya kwa Kupitulukamo

• Mulandu nshi uukalamba ifwe bonse tuli no kulolenkana na o? Uyu mulandu waishiletukuma shani?

• Cinshi cabe caibela pa nshila abaume na banakashi ba pa kale balangilemo bumpomfu bwabo kuli Yehova?

• Mulandu nshi cacindamina ukuti tucindike Yehova ku fyo tucita cila bushiku?