Ulubali Lwa Mabulashi Yacilamo

“Wene ni kapyunga wa kwa Lesa kuli iwe ku kulola ku busuma. Lelo nga wacite cibi, tiina.”—ABENA ROMA 13:4.

1, 2. Ni shani fintu abengi muli Kristendomu baba ababimbwamo mu mibombele ya bumwaluka?

IMYAKA ibili iyapitapo ukulongana kwa bashikofu mu London kwaimishe ifyebo fya bukali ifya bakalemba ba malyashi muli New York Post. Ukulongana kwali ni Lambeth Conference, ukwasangilweko na bashikofu abacilile pali 500 aba cimuno ca Anglican. Ubukali bwabalamwinwe ku kusuminishanya kwakosa ukwapokelelwe no ku kukumana ukulumbulula ukumfwikisha ku bantu “abo, pa numa ya kunasha inshila shonse shimbi, basalapo inshila ya kulwisha kwa fyanso nge nshila fye yeka ku bulungi.”

² Post yasosele ukuti ici cali, kwena, kusuminishiwa kwa kululunkanya. Nangu cibe fyo, bashikofu balekonka fye ukukongama kulekulilako. Imibele yabo tayapusene ukufuma kuli ilya iya kwa shimapepo wa ciKatolika mu Ghana uwatashishe ubulwi bwa bakalwila ba buntungwa nge nshila yacilishapo kwangufyanya, iyacilishapo kushininkisha, iyacilishapo kubakwa ku kulubula Africa; nelyo shikofu wa cina Africa uwa Methodist uwalapile “ukufisha inkondo ya kulubuka ku mpela yakaluka”; nelyo bamishonari abengi aba mu Kristendomu abalwa pamo na bacipondoka ku kulwisha amakamfulumende yaimikwa mu Asia na South America.

Abena Kristu ba Cine ‘Tabakaanya Ubulashi’

3, 4. (a) Fishinte nshi filetobwa na betwa Abena Kristu abatwala pa ntanshi bumwaluka? (b) Cinshi umuntu umo asangile pa lwa Nte sha kwa Yehova?

³ Mu mwanda wa myaka wa kubalilapo, Yesu asosele ulwa bakonshi bakwe ukuti: “Tabali ba pano isonde, ifyo ine nshili wa pano isonde.” (Yohane 17:14) Uuli onse uwitwa Umwina Kristu uutwala pa ntanshi bumwaluka aali apakalamba nga nshi ulubali lwa calo. Tali mukonshi wa kwa Yesu; kabili tali “mu kunakila ku mabulashi yacilamo.” (Abena Roma 13:1, NW) Kuti acita bwino ukupeelako kusakamana ku kusoka kwa mutumwa Paulo ukwa kuti “uulekaanya [ubulashi, NW], ninshi akaanya [ukutantika kwa kwa Lesa, NW]; kabili abakaanya bakailetelelo kusekwa.”—Abena Roma 13:2.

⁴ Mu kucilana na bengi aba muli Kristendomu, Inte sha kwa Yehova tabakwata ifya kucita no lukaakala lwa fyanso. Umwaume umo mu Europe asangile ici. Alembo kuti: “Pa kumona cintu ubutotelo na mapolitiki fyaletako, nabele uwaipeela ku kuwisha umuyano waimikwa uwa kwangalila pamo. Nailundile kwi bumba lya bakalulunkanya no kupokelela ukukanshiwa mu kubomfya kwa misango yonse iya filwilo; nayakene mu kwiba kwa kubomfye fyanso ukwingi. Ubumi bwandi bwali mu busanso bwatwalilila. Ilyo inshita yalepita, cabele icamonekesha ukuti twalelwa ubulwi bwa kufilwa. Nali umuntu wafulunganishiwa, ukucimfiwa no kubulwe subilo kwapwililila mu bumi. Lyene Nte akonkwenshe pa mwinshi wesu. Uyu mwanakashi anjebele pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa. Ukupampamina pa kuti ici cali kupoose nshita yandi, natubulwile ukuti umukashi wandi akutikeko. Alikutike, kabili isambililo lya Baibolo lyalitampilwe. Mu kupelako, nasumine ukusangwa kwi sambililo. Amashiwi yalafilwa ukwishibisha ukwilulukwa nayumfwile mu kumfwikisha amaka yatuninkisha ayapatikisha umutundu wa muntu ukulola ku bubi. Icilayo ca kupapusha ica Bufumu calimpeela isubilo lya kukosha ne mifwaile mu bumi.”

 5. Mulandu nshi Abena Kristu batwalilila abanakila mu mutende ku mabulashi yacilamo, kabili kufikila lilali ici cikatwalilila ukube fyo?

⁵ Abena Kristu ni nkombe nelyo intumi sha kwa Lesa kabili isha kwa Kristu. (Esaya 61:1, 2; 2 Abena Korinti 5:20; Abena Efese 6:19, 20) Pa kube fyo, batwalilila abashibuulamo lubali mu kukansana kwa ici calo. Nelyo fye cingati imicitile imo iya bupolitiki imoneka ukuba iyacilapo kutunguluka mu fya bunonshi ukucila pali imbi, kabili imbi isuminisha ubuntungwa bwakulilako ukucila imbi, Abena Kristu tabatwala pa ntanshi nelyo ukusumbula imicitile imo pa mulu wa imbi. Balishiba ukuti imicitile yonse tayapwililika. Cili “kutantika kwa kwa Lesa” (NW) ukuti iyi itwalilile ukubako ukufikila Ubufumu bwakwe bwabuula amaka. (Daniele 2:44) E ico, Abena Kristu batwalilila abanakila mu mutende ku mabulashi yacilamo ilintu baletwala pa ntanshi ubusuma bwa ciyayaya ubwa bambi pa kushimikile mbila nsuma iya Bufumu.—Mateo 24:14; 1 Petro 3:11, 12.

Ukumfwila Ifunde

 6. Mulandu nshi amafunde ayengi aya buntunse yabela ayasuma nelyo fye cingati “pano isonde ponse palaala mu maka ya [mubifi]”?

⁶ Amakamfulumende ya nko yalemika imicitile ya mafunde, kabili ubwingi bwa aya mafunde yasuma. Bushe ici cilingile ukutupapusha, mu cilolwa ca cishinka ca kuti “pano isonde ponse palaala mu maka ya [mubifi]”? (1 Yohane 5:19) Iyo. Yehova apeele shifwe wa kutendekelako, Adamu, kampingu, kabili uku kwiluka kwa lwa nkati ukwa calungama ne calubana kubelebeshiwa mu nshile shingi mu mafunde ya buntunse. (Abena Roma 2:13-16) Hammurabi, kapeela we funde wa pa kale uwa cina Babiloni, aiswilile umutande we funde lyakwe nge fi: “Pali ilya nshita [bene] banjitile ku kutwala pa ntanshi ubusuma bwa bantu, ine, Hammurabi, cilolo waipeelesha, uutiina lesa, ku kulengo bulungi ukwaanana mu calo, ku konaula ababifi no bubi, ukuti aba maka becito lumanimani abanaka.”

 7. Nga ca kuti umuntu umo atobe funde, ni ani akwate nsambu sha kumukanda, kabili mulandu nshi?

⁷ Amakamfulumende ayengi kuti yasose fyo imifwaile ya mafunde yabo intu yapalako: ukutwala pa ntanshi ubusuma bwa bana calo no muyano usuma muli sosaite. E ico, balakanda imilimo ikaanya ukwangalila pamo, pamo ngo bukomi no bupupu, kabili balemika ifipope, pamo ngo mwa kupelela ukubutuka kwa myotoka na mafunde ya kwimika bamotoka. Abali bonse abatoba ku mumbo amafunde ya yako balakaanya ubulashi kabili “bakailetelo kusekwa.” Ukusekwa ukufuma kuli ani? Kwena te kufuma kuli Lesa. Ishiwi lya ciGreek ilyapilibulwa pano ukusekwa kuti lyalosha ku mibombele ya buteko ukucila ukusekwa kuli Yehova. (Linganyeniko 1 Abena Korinti 6:7.) Nga ca kuti uuli onse abomba mu kubulwe funde, ubulashi bwacilamo nabukwate nsambu sha kumukanda.

 8. Ni shani fintu icilonganino cankulako nga ca kuti icilundwa cacita umusoka wabipisha?

⁸ Inte sha kwa Yehova balikwata ukushimikwa kusuma pa mulandu wa kukanakaanya amabulashi ya buntunse. Nga ca kuti cacitika ukuti umuntu umo mu cilonganino atoba ifunde, icilonganino tacakamwaafwe ukusengauka ukukandwa kwa mwi funde. Nga ca kuti uuli onse aiba, aipaya, abifya ishina lya umbi, afinsha pa misonko yakwe, acito bucende bwa kwikata kama, acenjesha, abomfya imiti ikola iishili ya mwi funde, nelyo mu nshila iili yonse akaanya ubulashi bwa mwi funde, akalolenkana no kusalapula kwatapata ukufuma ku cilonganino—kabili talingile ukuyumfwa ngo wapakaswa lintu akandwa no bulashi bwa ku calo.—1 Abena Korinti 5:12, 13; 1 Petro 2:13-17, 20.

Ba Kutiinya

 9. Ca kwalukilako nshi Abena Kristu mu kulinga bakwata nga ca kuti batiinishiwa ne mibele ya bumpulamafunde?

⁹ Paulo atwalilila ukulanshanya kwakwe ukwa mabulashi yacilamo, ukusoso kuti: “Pantu abateka te ba kutiinya ku babombe cisuma, kano ku babi. Bushe ulefwayo kukanaba no mwenso kuli kateka? Cite cisuma, e lyo ukaba no kutashiwa kuli wene.” (Abena Roma 13:3) Tacili Bena Kristu ba cishinka abalingile ukutiina ukukandwa ukufuma ku bulashi lelo incitatubi, abo abacite ‘milimo yabipa,’ incitilo sha misoka. Lintu batiinishiwa ne mibele ya musango yo iya bumpulamafunde, Inte sha kwa Yehova kuti mu kulinga bapokelela ukufuma ku bulashi ukucingilila kwa bakapokola nelyo ukwa fita.—Imilimo 23:12-22.

10. Ni shani fintu Inte sha kwa Yehova ‘bapokelela ukutashiwa’ ukufuma ku bulashi?

¹⁰ Ku Mwina Kristu uusunge funde lya bulashi bwacilamo, Paulo atila: “Ukaba no kutashiwa kuli wene.” Pamo nge ca kumwenako ca ici, languluka amakalata yamo ayapokelelwe ne Nte sha kwa Yehova mu Brazil pa numa ya mabungano ya citungu. Ukufuma ku mukalamba wa dipartimenti ya mangalo ya buteko bwa cikaya: “Ukutashiwa kwacilishapo kusumbuka kuli ukwawaminwa ku myendele yenu iya mutende. Cili ca kusansamusha mu calo ca lelo icacushiwa ukwishibo kuti abafule fyo bacili balesumina no kupepa Lesa.” Ukufuma ku ntungulushi ya cibansa ca buteko bwa cikaya: “Te mulandu ne mpendwa ikalamba nga nshi abasangilweko, takwali ica kucitikako calembelwe ku kukowesha icaliko, tuletootela ukuteyanya kwabula akabi.” Ukufuma kwi ofesi lya mwine musumba: “Tulefwaya ukubuula ili shuko lya mu nshita ukumutasha pa muyano wenu no kusalapula kwa kusungusha, ukwa kufuma ku mutima, kabili tulemufwaila ukutunguluka ukuli konse mu fya kucitika fya nshita ya ku ntanshi.”

11. Mulandu nshi ukushimikila kwa mbila nsuma te kuti mu nshila iili yonse kusoselwe ukuba mulimo wabipa?

¹¹ Inumbwilo “ababombe cisuma” ilosha ku ncitilo mu cumfwila ku mafunde ya mabulashi yacilamo. Mu kulundapo, umulimo wesu uwa kushimikila, uwakambishiwa na Lesa, te muntu, te mulimo wabipa—icishinka ico amabulashi ya bupolitiki yalingile ukwishiba. Uli mulimo wa cintubwingi uusumbula amaka ya mibele isuma aya abo abankulako. E ico, cili lisubilo lyesu ukuti amabulashi yacilamo yakacingilila insambu shesu isha kushimikila kuli bambi. Paulo ashinine ku mabulashi pa kwimika mwi funde ukushimikila kwa mbila nsuma. (Imilimo 16:35-40; 25:8-12; Abena Filipi 1:7) Mu nshita ya nomba line, Inte sha kwa Yehova mu kupalako balifwaya kabili balipoka ukwishibikwa kwa mwi funde ukwa mulimo wabo mu East Germany, Hungary, Poland, Romania, Benin, na Myanmar (Burma).

“Ni Kapyunga wa kwa Lesa”

12-14. Ni shani fintu amabulashi yacilamo yabomba nga kapyunga wa kwa Lesa (a) mu nshita sha Baibolo? (b) mu nshita sha muno nshiku?

¹² Ukulanda ulwa bulashi bwa ku calo, Paulo atwalilila ukuti: “Wene ni kapyunga wa kwa Lesa kuli iwe ku kulola ku busuma. Lelo nga wacite cibi, tiina; pantu kateka tasendela lupanga apa fye iyo, pantu wene ni kapyunga wa kwa Lesa, wa kucito bukali bwakwe kuli kacita wa fibi.”—Abena Roma 13:4.

¹³ Amabulashi ya nko yalibomba pa nshita imo nga kapyunga wa kwa Lesa mu nshila sha kulungatika. Sailasi acitile fyo lintu aebele abaYuda ukubwela ukufuma mu Babiloni no kukuula cipya cipya iŋanda ya kwa Lesa. (Esra 1:1-4; Esaya 44:28) Artakishashete aali ni kapyunga wa kwa Lesa lintu atumine Esra no musangulo wa kukuula cipya cipya ukwa ilya ŋanda kabili pa numa lintu atumine Nehemia ukukuula cipya cipya amalinga ya Yerusalemu. (Esra 7:11-26; 8:25-30; Nehemia 2:1-8) Ubulashi bwacilamo ubwa ciRoma bwabombele muli iyo nshila lintu bwapokolwele Paulo ukufuma kwi bungwe mu Yerusalemu, bwamucingilile mu kati ka kubunda kwa bwato, no kumutantikila ukukwate ŋanda yakwe iine mu Roma.—Imilimo 21:31, 32; 28:7-10, 30, 31.

¹⁴ Mu kupalako, amabulashi ya ku calo yalibomba nga bakapyunga ba kwa Lesa mu nshita sha muno nshiku. Mu 1959, ku ca kumwenako, Icilye Cikalamba ica Canada capingwilepo ukuti umo uwa Nte sha kwa Yehova uwapeelwe umulandu mu Quebec uwa kusabankanya ukubifiwa kwe shina ukwa kupinuno buteko takwete umulandu—muli ifyo ukulwisha impatila ya wali lilya minista mukalamba uwa Quebec, Maurice Duplessis.

15. Ni mu nshila nshi iya cinkumbawile amabulashi yabomba nga kapyunga wa kwa Lesa, kabili ni nsambu shi ici cipeela yene?

¹⁵ Ukulundako, mu nshila ya cinkumbawile, amakamfulumende ya nko yabomba nga kapyunga wa kwa Lesa pa kusungilila umuyano wa cintubwingi ukufikila Ubufumu bwa kwa Lesa bwabuula ico cishingamo. Ukulingana na Paulo, kuli ubu buyo ubulashi ‘bulasenda ulupanga,’ ukulangilila insambu sha buko ukucito kukanda. Ilingi line, ici cibimbamo ukubikwa mu cifungo nelyo ukulipilishiwa. Mu fyalo fimo kuti pambi na kabili casanshamo ukukanda kwa mfwa.a Pa lubali lumbi, inko ishingi shalisala ukukanakwata ukukanda kwa mfwa, kabili ne co cine cili ni nsambu shabo.

16. (a) Apantu ubulashi ni kapyunga wa kwa Lesa, cinshi bamo ababomfi ba kwa Lesa balanguluka ukube calinga ukucita? (b) Musango nshi uwa ncito Umwina Kristu te kuti apokelele, kabili mulandu nshi te fyo?

¹⁶ Icishinka ca kuti amabulashi yacilamo ni kapyunga wa kwa Lesa cilondolola umulandu Daniele, AbaHebere batatu, Nehemia, na Mordekai bali na maka ya kupokelela ififulo fya kushingamwa mu makamfulumende ya cina Babiloni na Persia. Muli ifyo bali na maka ya kucita apilu ku bulashi bwa Buteko ku busuma bwa bantu ba kwa Lesa. (Nehemia 1:11; Estere 10:3; Daniele 2:48, 49; 6:1, 2) Ilelo Abena Kristu bamo babomba mu mulimo wa kamfulumende. Lelo apantu bali abapaatuka ukufuma ku calo, tabailunda mu tubungwe twa bupolitiki, ukufwaya iofesi lya bupolitiki, nelyo ukupokelela ififulo fya kupanga amafunde mu mateyanyo ya bupolitiki.

Ukukabila kwa Citetekelo

17. Mibele nshi pambi ingabalamuna bamo abashili Bena Kristu ukucincintila ubulashi?

¹⁷ Ni shani, nangu ni fyo, nga ca kuti ubulashi bwasuminisha ukubola nelyo fye ulumanimani? Bushe Abena Kristu balingile ukupyanika pa bulashi na bumo ubulemoneka ubwawaminako? Kwena, ulufyengo lwa kamfulumende no kubola tafili fipya. Mu mwanda wa myaka wa kubalilapo, Ubuteko bwa ciRoma bwapokelele ulufyengo pamo ngo busha. Na kabili bwasuminishe abalashi babola. Baibolo ilanda ulwa basangushi abafinshishe, kapingula uushalungama, na kateka wa citungu uwafwaile amafisakanwa.—Luka 3:12, 13; 18:2-5; Imilimo 24:26, 27.

18, 19. (a) Ni shani fintu Abena Kristu bankulako nga ca kuti kuliko ukubomfya bubi bubi nelyo ukubola pa lubali lwa balashi ba kamfulumende? (b) Ni shani fintu Abena Kristu bawamya ubumi bwa bantu umo umo, nge cilangililwe kuli kalemba wa lyashi no mukululo pe samba?

¹⁸ Abena Kristu nga balyeseshe ukuleta ku mpela ukubomfya bubi bubi kwa musango yo ku numa kulya, lelo tabacitile fyo. Ku ca kumwenako, Paulo tashimikile impela ya busha, kabili taebele abene ba basha aba Bwina Kristu ukukakula abasha babo. Ukucila, afundile abasha na bene ba basha ukulanga icililishi ca Bwina Kristu lintu balebomba umo no munankwe. (1 Abena Korinti 7:20-24; Abena Efese 6:1-9; Filemone 10-16; moneni na kabili 1 Petro 2:18.) Mu kupalako, Abena Kristu tabaibimbilemo mu mibombele ya bumwaluka. Baali abacishamo kupamfiwa ukushimikile “mbila nsuma ya mutende.” (Imilimo 10:36) Mu 66 C.E., umulalo wa fita uwa ciRoma wacandile Yerusalemu kabili lyene ukufumako. Ukucila ukwikala na ba kucingilila ba bucipondoka aba musumba, Abena Kristu ba ciHebere ‘bafulumukile ku mpili’ mu cumfwila ku kutungulula kwa kwa Yesu.—Luka 21:20, 21.

¹⁹ Abena Kristu ba mu kubangilila baikele ne fintu nge fyo fyali kabili baeseshe ukuwamya ubumi bwa bantu umo umo pa kubafwilisha ukukonka ifishinte fya Baibolo. Kalemba wa lyashi lya kale John Lord, mu citabo cakwe The Old Roman World, alembele ukuti: “Ukucimfya kwa cine ukwa buKristu kwamwenwe mu kulenga abantu basuma aba abo abatungile ukukwata ififundisho fya buko, ukucila ukwalula ku kwa nse ukwa fyaimikwa fyalumbuka, nelyo kamfulumende, nelyo amafunde.” Bushe Abena Kristu balingile ukubomba mu kupusanako ilelo?

Lintu Ubuteko Bwakaano Kwaafwa

20, 21. (a) Ni shani fintu ubulashi bumo ubwa ku calo bwafililwe ukubomba nga kapyunga wa kwa Lesa ku busuma? (b) Ni shani fintu Inte sha kwa Yehova balingile ukwankulako lintu bapakaswa mu kuba no kwakanamo kwa Buteko?

²⁰ Mu September 1972, ukupakasa kwatapata kwalibalamwike ku kulwishe Nte sha kwa Yehova mu calo cimo pa kati ka Africa. Amakana balibilwe ifikwatwa fyabo fyonse no kucitwe finakabupalu fya bukalushi bumbi, ukusanshako ukupuma, ukulungulusha, no kwipaya. Bushe ubulashi bwacilamo bwafikilishe umulimo wa buko ku kucingilila Inte? Iyo! Ukucila, bwakoseleshe ulukaakala, ukupatikisha aba Bena Kristu abashicena ukufulumukila ku fyalo fya mu bwina mupalamano ku kubakwa.

²¹ Bushe Inte sha kwa Yehova tabalingile ukwimina mu bukali bakalungulusha ba musango yo? Iyo. Abena Kristu balingile ukushipikisha mu kutekanya ukucendwa kwa musango yo, ukubomba mu kuicefya mu kupashanya Yesu: “Ilyo aculile tapangishe iyo, lelo aipeele ku upingwilo mwalungama.” (1 Petro 2:23) Bebukisha ukuti lintu Yesu aiketwe mwi bala lya Getsemane, ashimawile umusambi uwaishile ku kumupokolola no lupanga, kabili pa numa aebele Ponti Pilato ukuti: “Ubufumu bwandi te bwa pano isonde; abuba bwa pano isonde ubufumu bwandi, bakalume bandi nga balwa ukuti nipeelwa ku baYuda. Lelo nomba ubufumu bwandi te bwa pano nse.”—Yohane 18:36; Mateo 26:52; Luka 22:50, 51.

22. Ca kumwenako nshi icawama Inte shimo mu Africa baimike lintu baculile ukupakaswa kwatapata?

²² Mu kuba ne ca kumwenako ca kwa Yesu mu muntontonkanya, isho Inte sha mu Africa balikwete ubukose bwa kukonka ukufunda kwa kwa Paulo ukwa kuti: “Mwiba ababwesesho muntu nelyo umo ububi pa bubi; mube abatontonkanishisha kabela ifiweme, pa menso ya bantu bonse; nga cingacitwa, mube aba mutende ku bantu bonse nga caba mu maka yenu. Mwiba abalandula, mwe batemwikwa, lelo peeleni ubukali bwa kwa Lesa apa kupita; pantu calembwa, aciti, Icilandushi candi, ine nkabweseshapo: e fyo [Yehova, NW] asosa.” (Abena Roma 12:17-19; linganyeniko AbaHebere 10:32-34.) Fintu bamunyinefwe ba mu Africa baba ica kumwenako ca kucincimusha kuli bonse aba ifwe ilelo! Nelyo fye lintu ubulashi bwakaana ukubombapo mu mucinshi, Abena Kristu ba cine tabalekelesha ifishinte fya Baibolo.

23. Fipusho nshi fyashalilo kulandwapo?

²³ Cinshi, nangu ni fyo, cintu amabulashi yacilamo yengenekela ukufuma ku Bena Kristu? Kabili bushe kwalibako umwa kupelela umuli monse ku kupinda uko yengacita mu nsambu? Ici cikalandwapo mu cipande cakonkapo.

[Futunoti]

Bushe Kuti Walondolola?

◻ Ni nshila nshi shimo isho umuntu ‘engakaanishamo’ amabulashi yacilamo?

◻ ‘Kutantika nshi ukwa kwa Lesa’ ukulosha ku bulashi bwa kamfulumende?

◻ Ni mu nshila nshi amabulashi babela “ba kutiinya”?

◻ Ni shani fintu amakamfulumende ya buntunse yabomba nga “kapyunga wa kwa Lesa”?

[Akabokoshi pe bula 21]

Kalata Ukufuma Kuli Kapokola Mukalamba

KALATA iyakwete icishibilo ca “Imibombele ya Cintubwingi iya Buteko bwa Minas Gerais” yaishile kwi ofesi lya musambo wa Watch Tower Society mu Brazil. Yafumine kuli kapokola mukalamba uwe tauni lya Conquista. Bushe kwali icintu cimo icalubene? Lekeni kalata ilondolole. Ilondolola ukuti:

“Mukwai:

“Cili buseko ukuishibisha ne mwine kuli imwe ukupitila muli ino kalata. Naliba kapokola mukalamba mwi tauni lya Conquista, Minas Gerais, mupepi ne myaka itatu. Pa ncito, lyonse ndesha ukubombesha, lelo nalekwata impika mu kusungilila umutende mu cifungo. Abafungwa, nangu cingati balikanshiwe mu milimo imo, bali abashashikatala.

“Imyeshi imo iyapita, Senhor O—— aishile kwi tauni lyesu no kuishibisha nga umo uwa Nte sha kwa Yehova. Atendeke ukushimikila Baibolo kuli bamo abafungwa, ukubasambilisha ukubelenga no kulemba no kubalanga ubucindami bwa busaka ne mibombele ya kwangalila capamo pamo pene no kubeba pa lwa Baibolo wa Mushilo. Inshila intu uyu kashimikila abombelemo yalangile ukuipeela, ukutemwa, no kushintililwapo. Imibele ya bafungwa mu kwangufyanya yalyalwike mu kumonekesha ku busuma, ku kupapushiwa kwafulilako no kutesekesha kwa abo balemona.

“Mu cilolwa ca cacitike mu cifungo cesu, kuti natemwa ukwishibisha mwi funde Watch Tower Bible and Tract Society ulwa kutasha kwesu ku mulimo usuma uwacitilwe mu bwikashi bwesu kuli kashimikila wawaminwe co.”

Ukukuma ku bulashi bwa kamfulumende, umutumwa Paulo asosele ukuti: “Cite cisuma, e lyo ukaba no kutashiwa kuli wene.” (Abena Roma 13:3) Ici cali mu kushininkisha ica cine mu mulandu uli pa mulu. We bunte we ku maka ya kwalula aya Cebo ca kwa Lesa ico imbila nsuma yapwishishishe mu myeshi fye ico imibombele ya kukanda ishingacita mu myaka!—Ilumbo 19:7-9.