Ubushiku bwa Bupingushi—Inshita ye Subilo!
NGA ca kuti imfundo ya bushiku bwa bupingushi ilakutiinya, mulandu nshi te kubebetela cintu Baibolo isosa pa lwa bwene? Ku ca kumwenako, bushe ca cine ukuti lintu Lesa aputunkanya ubupingushi pa babembu, balapooswa muli helo wa mulilo?
Cisuma, umulandu walembwa uwa kubalilapo uwa bupingushi bwa bulesa wali pa kutendeka kwine ukwa lyashi lya kale ilya buntunse. Adamu na Efa bakwete ishuko lya mu nshita ilya kwikala kuli pe na pe pe sonde lya paradise. (Ukutendeka 1:26-28; 2:7-9, 15-25) Balibembwike, nangu cibe fyo, kabili baishile pe samba lya bupingushi bwakosa ubwa kwa Lesa. Ica kufumamo? Lesa alifumishepo ica bupe ca bumi. Mu mashiwi yambi, balifwile. Lesa abebele ukuti: “Ukalalye cilyo ku mabe ya pa cinso cobe, ukasuke aubwelela ku mushili umo wabuulilwe; pantu uli lukungu, kabili ku lukungu e ko ukabwelela.”—Ukutendeka 3:16-19.
Ubu bwali bupingushi bwatapata, lelo bwali ubwalungama. Kabili mu kushininkisha tabwasanshishemo umulilo wa helo. Lintu Adamu na Efa bafwile, babwelele ku lukungu. Balilekele ukubako. Baibolo taitubulula apali ponse ukuti ulubali lwa kwa Adamu nelyo ulwa muntunse uuli onse umbi lwalipusunswike imfwa ku kulungulushiwa kumo ku ciyayaya conse. Ukucila, tubelenga ukuti: “Aba mweo bantu abaishibo kuti bakafwa, lelo abafwa bantu abashaishiba kantu nangu kamo.”—Lukala Milandu 9:5.
Bushe walishibe ukuti Baibolo ilasosa ici? Bushe walishibe, na kabili, ukuti Baibolo taibomfyapo inumbwilo “umweo umunshifwa”? Mu cifulo ca ico, isoso kuti: “Umweo uubembuka, e ukafwa.” (Esekiele 18:4, King James Version) Ici cili mu kukumanina mu kumfwana ne cishinte ca Baibolo ica kuti: “Icilambu ca lubembu ni mfwa.” (Abena Roma 6:23, KJ) Ili funde lilatukuma bonse. Bonse aba ifwe tuli ntuntuko sha kwa Adamu umubembu, e co bonse aba ifwe tulabembuka no kupokelela icilambu ca lubembu, imfwa. Nga fintu Baibolo isosa ukuti: “Ku muntu umo ulubembu lwaingile mu calo, ne mfwa ku lubembu; na muli ifyo imfwa yaambukile pa bantu bonse, pa kuti bonse balibembuka.” (Abena Roma 5:12, KJ) Ubushiku bwa Bupingushi lubali lukalamba ulwa kutantika kwa kwa Lesa ku kutupususha ukufuma kuli iyi mibele.
Icishinte ku Bushiku bwa Bupingushi
Ukulingana na Baibolo, cali mupepi ne myaka 2,000 iyapitapo e lyo Lesa aimike icishinte ku cali no kucitika pa Bushiku bwa Bupingushi. Ici cali ni lintu Yesu aishile kwi sonde no kutambika ubumi bwakwe ubwapwililika ubwa buntunse pa lubali lwesu. Yesu umwine wine alondolwele ukuti: “Lesa atemenwe aba pano isonde ukutemwa kwa kuti apeele Umwana wakwe uwafyalwa eka, ukuti onse uumutetekela eonaika, lelo abe no mweo wa muyayaya.”—Yohane 3:16.
Nga ca kuti twabelesha icitetekelo muli Yesu, tulamwenamo ukufuma mwi lambo lyakwe nangu fye ni nomba mu nshila ya ku mupashi. Lesa aleelela imembu shesu kabili alatusuminisha ukumutununuka. (Yohane 14:6; 1 Yohane 2:1, 2) Lelo tucili ababembu, abashapwililika, na muli fyo, tulalwala lwa ku mubili kabili mu kupelako tulafwa. Tucili tatulakwata ubumi bwa muyayaya ubo Yesu alaile. Ubu bukesa nge ca kufumamo ca Bushiku bwa Bupingushi.
Ubushiku bwa Bupingushi
Umutumwa Yohane amwene icimonwa ca Bushiku bwa Bupingushi, kabili abulondolwele nge fyakonkapo: “Namwene icipuna ca bufumu icikalamba icabuuta, no waikelepo, kuli uyo ukufuma ku cinso cakwe isonde no mulu fyafulumwike; kabili takwasangilwe icifulo kuli fyene. Kabili namwene abafwa, abanono na bakalamba, baiminina pa ntanshi ya kwa Lesa; na mabuku yalikupukwilwe: ne buku limbi lyalikupukwilwe, ilili libuuku lya mweo: na bafwa bapingwililwe ukufuma kuli ifyo fintu ifyalembelwe mu mabuku, ukulingana ne milimo yabo.”—Ukusokolola 20:11, 12, KJ.
Ee, ukulingana ne cimonwa ca kwa Yohane, Ubushiku bwa Bupingushi bukatungululwa na Lesa umwine. Lelo umbi alibimbwamo. Umutumwa Paulo alondolwele ukuti: “[Lesa] alisonta ubushiku, umo akapingwila icalo mu bulungami kuli uyo muntu abisha.” (Imilimo 17:31, KJ) Nani ali uyo muntu? Yesu, uyo umwine wine asosele ukuti: “Wishi tapingula umuntu nangu umo, lelo apeela ubupingushi bonse ku Mwana.” (Yohane 5:22, KJ) E co Yesu akaba e Kapingula wasontwa uwa kwa Lesa pa Bushiku bwa Bupingushi.
Ici cili ni mbila nsuma ku bantunse. Amalandwe yasokolola Yesu ukuba umuntu wa cililishi icikalamba. Taba uwa miiya nelyo uupinda lelo “uwafuuka kabili uwapetama umutima.” (Mateo 11:29; 14:14; 20:34) Tuli aba nsansa ukuba pe samba lya kusakamana kwa kwa kapingula wa musango uyo.
Ni Lilali Bukabako?
Ni lilali, nangu ni fyo, Ubushiku bwa Bupingushi bukabako? Ukusokolola kusosa ukuti cikaba ni lintu “isonde no mulu fyafulumwike.” Ici citwibukishako ulwa mashiwi ya mutumwa Petro aya kuti: “Imyulu ne calo ifya nomba fyabakilwo mulilo ku cebo ico cine, fyabakilwo bushiku bwa kusekwa kabili bwa boni bwa bantu abashipepa.” (2 Petro 3:7) Bushe isonde lya cine cine likocewa? Iyo, Baibolo yaliba iyaumfwika pali ici cishinka. Isonde lya cine cine talyakabale alyonaulwa. “Isonde . . . talyakafumishiwepo umuyayaya.” (Ilumbo 104:5, KJ) Amashiwi yashingulukako aya kwa Petro yalangisha ukuti cili micitile ya fintu iya calo ca ndakai iyabula bukapepa e ikonaulwa. Abantu babula bukapepa, te planeti Isonde, bakaloba.—Yohane 12:31; 14:30; 1 Yohane 5:19.
Aba bantu babula bukapepa bakonaulwa pa cintu Baibolo ita ubulwi bwa Armagedone—ubo, nga fintu iyi magazini yalangisha ilingi line, bukacitika nomba line. (Ukusokolola 16:14, 16) Pa numa, Satana umwine wine akapooswa mu cilindi no kucilikilwa ukufuma ku kupumfyanya abantu pa myaka ikana limo, kabili iyi myaka ikana e butali bwa cine cine ubwa Bushiku bwa Bupingushi. (Ukusokolola 19:17–20:3) Cinshi cicitika ku bacitetekelo lintu abantu bashili ba bukapepa baloba pa Armagedone? Bapunsunsuka ukupula mu Bushiku bwa Bupingushi. Tubelenga ukuti: “Aba mpomfu bakashalamo [mu calo]; lelo ababifi bakaputulwa mu calo.”—Amapinda 2:21, 22.
Mu kwafwilisha ici, Baibolo isosa ulwe “bumba likalamba ilishingapendwa ku muntu nangu umo, abafuma ku luko lonse ne mikowa ne misango ya bantu na bantu na ba ndimi” ilyo likamoneka pe sonde pa ntanshi ya Armagedone. Aba “bafuma mu Bucushi bukalamba”; mu mashiwi yambi, bapusunsuka impela ya ici calo cabula bukapepa kwati fye fintu Noa apusunswike impela ya calo ca mu kasuba kakwe. (Ukusokolola 7:9-17; 2 Petro 2:5) Bushe walishibe ukuti ili bumba likalamba ilya pa kati ka nko ilya Bena Kristu bacincila eko lyaba nangu fye ni nomba? Aba basubila ukupusunsuka ubucushi bukalamba no kwikala kuli pe na pe pe sonde. Ukubapo kwabo bushininkisho bwamonekesha ubwa kupalamisha kwa Bushiku bwa Bupingushi.
Ni Bani Bakapingulwa?
Ili bumba likalamba likapingulwa pa Bushiku bwa Bupingushi. Lelo tabakabe beka. Ubulondoloshi bwalembwa ubwa kwa Yohane butwalilila ukuti: “Bemba alekelemo abafwa abaali muli wene; ne mfwa na helo fyalekelemo abafwa abaali muli fyene: kabili bapingwililwe umuntu onse ukulingana ne milimo yabo.” (Ukusokolola 20:13, KJ) Pano palipo ubushininkisho bwalundwapo ubwa kuti abantu tabacula kuli pe na pe mu helo. Nga ca kuti helo alekamo abafwa abali muli wene, ni shani fintu umo engaba mulya ku ciyayaya conse? Na kuba, helo wa mu Baibolo ni nshishi ya munsaunte iya mutundu wa muntu, uko abafwa batwalilila ukuba abashaishiba nangu kamo ukulolela ukubuuka. Pa Bushiku bwa Bupingushi, helo akafumishiwamo umupwilapo abafwa ba uko.—Lukala Milandu 9:10.
Ni bani bakabuushiwa ukufuma ku bafwa pa Bushiku bwa Bupingushi? Umutumwa Paulo asosele ukuti: “Kukabako ukubuuka kwa bafwa, bonse pamo abalungama na bashalungama.” (Imilimo 24:15, KJ) E ico, ababomfi ba citetekelo aba kwa Lesa, “abalungama,” bakabuushiwa. Lelo e fikaba na bengi bambi, “abashalungama.” Mu kumonekesha, ukubuuka kukafukatila bonse abo abafwa kabili abacili mu nshishi—ukufumyako abali bonse abo imembu shabo shali ishabipisha ica kuti Lesa alibapingula kale kale abashawaminwa ubumi umupwilapo.—Mateo 12:31.
Ubupingushi
Cinshi, nangu ni fyo, icicitika kwi bumba likalamba ilya bakapusunsuka na bakabuushiwa pa Bushiku bwa Bupingushi? Baibolo isoso kuti: “Abafwa bapingwililwe ku fyalembelwe mu mabuku, ukulingana ne milimo yabo.” Iyi ili ni nshita ya kuceeceeta. Abo bonse abaleitemenwa ukubomba ukulingana ‘ne fyalembwa mu mabuku’—mu kushininkisha ififwaikwa fya kwa Lesa ku mutundu wa muntu pali ilya nshita—bakalembwa mwi “buku lya mweo.” (Ukusokolola 20:12, KJ) Bakaba pa nshila ku kunonka ubumi bwa muyayaya!
Lyene, mu kupelako, imfwa ya kwa Kristu iye lambo ikaleta ukunonkelamo kwa ku mubili! Abo abatantikwa mwi buku lya mweo pali ilya nshita tabakabwelele pa nshi mu kulwala ne mfwa. Ukucila, bakabweshiwa panono panono ku kupwililika kwa buntunse, mu kuba no bumi bwa muyayaya ubwalaiwa kuli abo ababeleshe citetekelo muli Yesu. Mwandi cilolelo camonekesha! Nangu ni fyo, bamo mu kumonekesha bakakaana ukumfwila ‘ifyalembwa mu mabuku.’ Cinshi cicitika kuli bene? Tabanonka ubumi bwa ciyayaya. Mu cifulo ca ico, amalembo yasosa ukuti: “Uushasangilwe nalembwa mwi buku lya mweo apooselwe muli bemba wa mulilo.”—Ukusokolola 20:15, KJ.
Bushe uyu e helo wa mulilo Kristendomu alandapo? Iyo, pantu mu cikomo cabangililako, tubelenga ukuti: “Imfwa na helo fyaposelwe muli bemba wa mulilo. Iyi ni mfwa ya cibili.” (Ukusokolola 20:14, KJ) Nga ca kuti helo apooswa muli bemba wa mulilo, bemba te kuti iine ibe umulilo wa helo. Mu kulundapo, imfwa tacili cintu cimo icingafumbatwa no kupooswa kumo. E co bemba wa mulilo ifwile ukuba iya cimpashanya. Ica cinshi? Baibolo isoso kuti: “Iyi ni mfwa ya cibili.” Lintu imfwa na Hades fyapooswa muli bemba wa mulilo, “filafwa,” filaleka ukubako. Mu kupalako, abantunse bapondoka abafika kulya balafwa, nelyo ukuleka ukubako. Ici, nangula ni fyo, cili ni mfwa ya cibili, ukwabula isubilo lya kubuuka.
Ubushiku bwa Bupingushi—Inshita ye Subilo
E co lintu twatontonkanya pa Bushiku bwa Bupingushi, tatulingile ukutiinishiwa nelyo ukuselaushiwa. Ubushiku bwa Bupingushi ni nshita ye subilo, inshita ya kubwesesha ku mutundu wa muntu ubumi bwa muyayaya ubo Adamu alufishe. Kutika ku mapaalo bukaleta kuli abo abapingulwa aba citetekelo: “Moneni, ubwikalo bwa kwa Lesa buli pamo na bantu, kabili akekalilila pamo na bo; na bo bakaba abantu bakwe, na Lesa umwine akaba pamo na bo: kabili akafuute filamba fyonse ku menso yabo, ne mfwa tayakabeko kabili iyo; takwakabe kabili ukuloosha nangu kukuuta nangu kucululuka; pa kuti ifya ntanshi nafiya.”—Ukusokolola 21:3, 4.
Ukufika ku mpela ya Bushiku bwa Bupingushi ubwa myaka ikana, abantunse ba citetekelo ukufuma mu mbali shonse ishe sonde mu kupelako bakaba abapwililika. Bakaba no “mweo” mu mano yakumanina, kabili Ubushiku bwa Bupingushi bukaba nabupwishishisha imifwaile ya buko. (Ukusokolola 20:5) Lyene, Baibolo isoso kuti, Satana akapeelwe nshila ku mutundu wa muntu ku muku umo uwa kulekeleshako. (Ukusokolola 20:3, 7-10) Abo bamukaana iyi nshita ya kulekelesha bakaipakisha ukwisushiwa umupwilapo ukwa bulayo bwa Baibolo ubwa kuti: “Abalungama bakapyaninine calo, no kwikalamo inshiku pe.”—Ilumbo 37:29.
Mwandi kupayanya kwa kusungusha Ubushiku bwa Bupingushi bwaba! Kabili fintu cili icawamisha ukuti kuti twabupekanishisha nangu fye ni nomba, ukupitila mu kusambilila Baibolo, ukusambilila ukufwaya kwa kwa Lesa, kabili no kubomfya uku kufwaya kwa bulesa mu bumi bwesu! Te ca kupapa kemba wa malumbo alumbulwile ubuseko pe ntontonkanya lya bupingushi bwa kwa Lesa lintu alembele ukuti: “Isamwe imyulu, paange na pano isonde, abulume bemba, ne fyaisulamo, yange impanga, na conse icilimo, yaule imiti yonse ya mu mutengo ku cinso ca kwa Yehova; pantu naisa, pantu naisa ku kupingula aba pano isonde.”—Ilumbo 96:11-13.