Ubupyani Bushaseeka Ubwa Bwina Kristu

NGA FINTU CASHIMIKWA NA BLOSSOM BRANDT

Kwaleloka imfula yabuuta mu San Antonio, Texas, pa January 17, 1923, ubushiku nafyelwe. Pa nse pali apatalala, lelo napokelelwe mu maboko ya cikabilila aya bafyashi bakwato kutemwa aba Bwina Kristu, Judge na Helen Norris. Ukufuma ku fibukisho fyandi ifya mu kubangilila, icili conse abafyashi bandi bacitile cashingulwike ukupepa kwabo ukwa kuli Yehova Lesa.

MU 1910 lintu mayo ali ne myaka ya bukulu cinekonsekonse, abafyashi bakwe baselele ukufuma mupepi na Pittsburgh, Pennsylvania, ukuya kwi farmu ku nse ya Alvin, Texas. Kulya balisekelele ukusambilila icine ca Baibolo ukufuma ku mwina mupalamano. Mayo apoosele ubumi bwakwe ubwasheleko ukufwaya ukusekesha abantu mwi subilo lya Bufumu. Abatishiwe mu 1912 pa numa ulupwa lube naluselela ku Houston, Texas.

Umuku wa ntanshi abafyashi ba kwa mayo pamo na mayo bakumenye Charles T. Russell, presidenti wa kubalilapo uwa Watch Tower Bible and Tract Society, lintu atandalile icilonganino cabo mu Houston. Ulupwa ilingi line lwalepokelela mu ŋanda yabo abeminishi benda aba Sosaite, abo pali iyo nshita baleitwa aba nyendo sha butotelo. Imyaka iingiko pa numa, Mayo aselele pamo na bafyashi bakwe ukuya ku Chicago, Illinois, na Munyina Russell na kabili ali no kutandalila icilonganino kulya.

Mu 1918, Mama alwele Influensa ya ciSpanish, kabili pa mulandu wa kwambukila kwa iko ukwa kunasha pa butuntulu bwakwe ubwa bumi, badokota batashishe ukuti aleikala ukwaba imiceele yakabako. Apantu Shikulu alebomba mu kampani ka Pullman aka mashitima ya busambashi, mu 1919 aipwishe ukusela ukubwelela ku Texas. Kulya, mu San Antonio, Mayo akumenye icilundwa cacaice, icapimpa ica mu cilonganino uwe shina lya Judge Norris. Balicebushiwe kuli umo no munankwe apo pene fye, kabili mu kupita kwa nshita balyupene, kabili Judge asangwike e tata.

Tata Asambilila Icine ca Baibolo

Judge (kapingula) apeelwe ishina lyakwe ilyeni pa kufyalwa. Umuku wa ntanshi lintu wishi amumwene, atile: “Uyo mwana talemoneka uwa masange ali kwati ni kapingula,” kabili ilyo lyabele e shina lyakwe. Mu 1917, lintu Tata ali ne myaka ya kufyalwa 16, apeelwe amatrakiti Abafwa Bali Kwi? na Umweo Cinshi? ayapulintilwe na Watch Tower Bible and Tract Society. Wishi kwa tata ali nafwa imyaka ibili iyabangilileko, kabili amatrakiti yamupayanishishe ifyasuko fintu alefwayafwaya pa lwa mibele ya bafwa. Mu kwipipa pa numa atendeke ukusangwa ku kulongana na Basambi ba Baibolo, nga fintu Inte sha kwa Yehova baishibikwe pali iyo nshita.

Tata apo pene afwaile ukwakana mu mibombele ya cilonganino. Apokele icifulo kuntu engalashimikila, kabili pa numa ye sukulu ali no kuya kulya pa ncinga ku kwananya amatrakiti. Alishiikeme umupwilapo mu kwakana isubilo lya Bufumu, kabili pa March 24, 1918, alangishe ukuipeelesha kwakwe kuli Yehova ku lubatisho lwa mu menshi.

Umwaka wakonkelepo lintu Mayo aselele ku San Antonio, Tata apo pene alicebushiwe ku cintu atile cali “kumwentula kwacelebukisha na menso yabuutisha” yantu ashatalile amonapo. Mu kwangufyanya bacilengele cishibikwe ukuti balefwaya ukuupana, lelo bacisangile icaafya ukushinina abafyashi ba kwa Mayo. Nalyo line, pa April 15, 1921, ubwinga bwalisefiwe. Bonse babili bakwete ngo buyo bwabo ubutumikishi bwa nshita yonse.

Ukutendeka kwa Kubangilila mu Butumikishi

Lintu tata na mayo bali abapamfiwa ukupekanishisha ukusangwa kwi bungano lya pa Cedar Point, Ohio, mu 1922, basangile ukuti Mayo alinjimite. Mu kwangufyanya pa numa ya kufyalwa kwandi, lintu Tata ali fye ne myaka 22, asontelwe nga Katungulula wa Mulimo mu cilonganino. Ici capilibwile ukuti alecita amapekanyo yonse aya mulimo wa mwi bala. Mu milungu fye inono, Mayo amfumishe ku nse mu butumikishi bwa ku mwinshi no mwinshi. Mu cishinka, shikulu na mama na bo balitemenwe ukunsenda mu butumikishi.

Lintu nali fye ne myaka ya kufyalwa ibili, abafyashi bandi baselele ku Dallas, Texas, kabili batendeke ubutumikishi bwa nshita yonse nga bapainiya imyaka itatu pa numa. Ubushiku balesendama pa busanshi ubwingapetwa no kufungululwa mupepi no musebo no kubika ine ku cipuna ca ku numa ica muli motoka. Kwena, naletontonkanya ukuti uyu wali musamwe, lelo mu kwangufyanya cali icamonekesha ukuti bali bacili tabalaipekanya ku bumi bwa bupainiya. E co Tata atendeke ubukwebo. Mu kupita kwa nshita, apangile icikuliko cinono mu kupekanishisha ukutendeka umulimo wa bupainiya na kabili.

Ilyo nshilatendeka isukulu, Mayo ansambilishe ukubelenga no kulemba, kabili nalishibe ukumikula ukufika ku cipendo calenga bune. Lyonse atontele fye pa kungafwa ukusambilila. Alenjiminika pa mupando mupepi na wene pa kuti ningalapukute mbale shintu alesuka, kabili ali no kunsambilisha ukusungila ku mutwe amalembo no kwimba inyimbo sha Bufumu, nelyo isha malumbo nga fintu twaleshiita pali ilya nshita.

Ukubombela Lesa na Bafyashi Bandi

Mu 1931 ifwe bonse twasangilwe kwi bungano lya kucincimusha mu Columbus, Ohio, uko twapokelele ishina Inte sha kwa Yehova. Nelyo cingati nali fye ne myaka cinekonsekonse, natontonkenye ifyo lyali e shina lyacilishapo kuwama ilyo nabalile ŋumfwapo. Mu kwangufyanya fye pa numa ya kubwelela ku mwesu, ubukwebo bwa kwa Tata bwalipiile ku mulilo nakalya nakalya, kabili Tata na mayo basendele ici ngo “kufwaya kwa kwa Shikulu” ukuti batendeke ukucita bupainiya na kabili. Muli fyo, ukutendeka mu lusuba lwa 1932, twaipakishe imyake ingi mu butumikishi bwa nshita yonse.

Abafyashi bandi bacitile bupainiya mu Texas wabela pa kati pa kuti bengekala mupepi na bafyashi ba kwa Mayo, abo bali bacili mu San Antonio. Ukufuma ku cifulo ca kupelwa kwa mulimo cimo ukuya ku cinankwe capilibwile ukuti naleingila mu masukulu yalekanalekana ilingi nga nshi. Inshita shimo ba Nte banensu abapelwa amano balesosa abati, “Mulandu nshi te kuti mwikalileko pamo no kukwatila uyo mwana iŋanda,” kwati nshalesakamanwa bwino. Lelo ine natontonkenye ukuti ubumi bwesu bwali bwa kucincimusha no kuti naleafwako Tata na Mayo mu butumikishi bwabo. Mu cituntulu, nalekanshiwa no kupekanishiwilwa ku cali no kwisaba pa numa umusango wandi wine uwa bumi.

Pa myeshi ingi naleeba Tata na Mayo ukuti nalefwaya ukubatishiwa, kabili balelanda kuli ine pa lwa cene. Bafwaile ukushininkisho kuti nalishibe fintu ukukatama kwa kupingulapo kwandi kwali. Pa December 31, 1934, ubushiku bwalifikile kuli ici ca kucitika cikalamba mu bumi bwandi. Nangu cibe fyo, ubushiku bwabangilileko, Tata ashininkishe ukuti naliile kuli Yehova mwi pepo. Lyene acitile icintu icisuma. Aebele ifwe bonse ukuti tufukame, kabili alipepele. Aebele Yehova ukuti ali uwa nsansa nga nshi pa lwa kupingulapo kwa mukashana wakwe umunono ukwa kupeela ubumi bwakwe kuli Wene. Kuti mwacetekela ukuti, mu nkulo shonse ishili no kwisa, nshakatale ndaba ilya nshita ya bushiku!

Ukukansha Ukufuma Kuli Shikulu na Mama

Pa kati ka 1928 na 1938, napoosele inshite ikalamba ukutandalila shikulu na mama mu San Antonio. Imitantikile yabo na bo yali yapalana nga nshi ne ya bafyashi bandi. Mama ali ni kolopota, nga fintu baleita bapainiya, kabili lyene abele painiya wa nshita inono. Shikulu asontelwe nga painiya mu December 1929, e co umulimo wa mwi bala cali e cipope ca cila bushiku.

Shikulu alemfukatila ubushiku no kunsambilisha amashina ya ntanda. Alempitulukila mu mishikakulo intu asungile ku mutwe. Twaendele inyendo ishingi na wene mu mashitima ya busambashi lintu alebomba ku kampani ka nyanji. E untu lyonse nali no kwalukilako lintu nakwete ubwafya; alensansamusha no kunkumuna ifilamba. Nalyo line, lintu nasalapwilwe pa kulufyanya kabili naile kuli wene ku cisansamushi, alesosa fye (amashiwi yantu nshaleumfwikisha pali iyo nshita, lelo imfundo ya yako yali yalengama nga nshi): “We mutemwikwa, inshila ya mpulumushi ilabe yakosa.”

Imyaka ya Kupakaswa

Mu 1939, Inkondo ya Calo iya II yalitendeke, kabili abantu ba kwa Yehova bapitile mu kupakaswa no lukaakala lwa mabumba yakalifiwa. Ukufika pa mpela ya 1939, Mayo alilwele sana na mu kupelako akabile ukulepulwa, e co twaseleele na kabili ku San Antonio.

Amabumba yakalifiwa yalekolongana ilintu twalecito mulimo wa magazini mu misebo ya San Antonio. Lelo cila mulungu, pamo ngo lupwa, twaleyako, umo na umo mu cifutu cakwe capeelwa. Ilingi line naletamba uko baletintanya Tata ukumutwala ku citesheni ca bakapokola.

Tata aeseshe ukutwalilila ukucita bupainiya nangu cingati Mayo ali no kuleka. Nangu cibe fyo, talefola ishakumanina pa kubomba inshita lubali, e co na o ali no kuleka. Napwishishe isukulu mu 1939, kabili na ine wine naingile ncito.

Ishina lya kwa Tata Judge (kapingula) lyalebomba nga nshi muli ilya myaka. Ku ca kumwenako, ibumba lya fibusa baile balecitilo bunte mwi tauni ilyali fye ku kapinda ka kuso aka San Antonio, kabili kabaka wa mushi atendeke ukupoosa bonse mu cifungo. Ali naikatapo mupepi na 35, ukusanshako na shikulu na mama. Balifishishe icebo kuli Tata, kabili aileko na motoka. Aingile mwi ofesi lya kwa kabaka wa mushi no kuti: “Ni ne Judge Norris ukufuma ku San Antonio.”

“Weweta kanabesa, mwe Kapingula, bushe kuti nabafwilishako?” e fyaipwishe kabaka wa mushi.

“Njishile ku kumona ifya kufumya aba bantu mu cifungo,” e fyaaswike Tata. Apo pene kabaka wa mushi abalekele baye ukwabule ciikatilo—kabili ukwabule fipusho fyalundwapo!

Tata alitemenwe ukubombela mu fikuulwa fya mu kati ke tauni, kabili ukucilisha atemenwe ukutandalila bakapingula na baloya. Ali no kweba uubombela apafikila beni ati: “Nine Judge Norris, kabili njishile ku kumonako Kapingula Shikampanda.”

Lyene, lintu akumenye kapingula, lyonse intanshi alesoso kuti: “Nomba, ilyo nshilalanda pa lwa mifwaile ya kutandala kwandi, ndefwaya ukulondolola ukuti naliba Kapingula pa nshita yalepa ukukucila. Naliba kapingula ubumi bwandi bonse.” Kabili lyene ali no kulondolola fintu akwete ishina lyakwe. Ici calebapeela intendekelo ya bucibusa, kabili alundulwile ukwampana kusuma ukwingi na bakapingula muli isho nshiku.

Uwa Kutasha ku Butungulushi bwa Bafyashi

Nali muli iyo myaka iya bupungwe iyalulunkana, kabili ninjishiba Tata na Mayo inshite shingi balesakamikwa ilintu balembebeta no kutwishika ico nali no kucita mu kukonkapo. Nga fintu abana bonse bacita, naleesha Tata na Mayo inshita ishingi, ukubepusho kucite cintu cimo nelyo ukuya kumo ilintu kale kale ninjishibo kuti icasuko cabo cileba ni iyo. Inshita shimo kwaleba ukuponye filamba. Mu cituntulu, nga nalipelenganishiwe nga ca kuti balitalile abasosa abati: “Ale, akucite co ulefwaya. Tatulesakamana.”

Ukwishibo kuti nshali na maka ya kubapatikisha ukwalula ifipimo fyabo campeele ukuyumfwa kwa mutelelwe. Na kuba, ici cacilengele ukwangukilako kuli ine lintu abacaice bambi batambike ifya kusekesha fyabulamo amano, pantu nali no kusoso kuti: “Batata te kuti bandeke.” Lintu nali ne myaka ya bukulu 16, Tata ashininkishe ukuti nasambilila ukwensha no kuti napoka lasenshi wa kwenseshapo. Na kabili, mupepi na pali iyi nshita alimpeele imfungulo sha ku ŋanda. Nalyebekeshiwe apakalamba ukuti alincetekele. Nayumfwile ukukula, kabili campeele ukuyumfwa kwa kushingamwa no kufwaisha kwa kukanafutuka ukuncetekela kwabo.

Muli isho nshiku takwali ukufunda kwafula ukwapeelwe pa lwa cupo, lelo Tata alishibe Baibolo na cintu yasosele pa lwa kuupila “muli Shikulu epela.” (1 Abena Korinti 7:39) Acilengele ukumfwika kuli ine ukuti nga ca kuti naletele mu ŋanda umulumendo wa ku calo, nelyo nga nalefwaya uwa ku calo, ukulengwe nsoni kwakwe kukaba ukwa cipesha mano. Nalishibe ukuti alilungike, pantu nali nimona insansa no kwikatana mu cupo cabo pa mulandu wa kuti baupanine “muli Shikulu.”

Mu 1941, lintu nali ne myaka 18, natontonkenye ukuti nali mu cintemwa no mulumendo mu cilonganino. Aali ni painiya kabili alesambilila ukuba loya. Nalicincimwike. Lintu twaebele abafyashi bandi ukuti twalefwaya ukuupana, mu cifulo ca kulanga ukukanasuminisha nelyo ukufuupulwa, batile fye: “Kuti twafwaya ukukulombako icintu cimo, Blossom. Tuleyumfwa ukuti uli uwacepesha nga nshi, kabili kuti twafwaya ukukwipusha ukulolelako umwaka umo. Nga ca kuti mu cituntulu namutemwana, umwaka umo tapalepele sana.”

Ndi uwa kutasha nga nshi ukuti nalikutike kuli kulya kupanda amano. Mu kati ka mwaka wine ulya, nalikosokeleko kabili natendeke ukumona ukuti uyu mulumendo takwete imibele iingapanga umunandi wa mu cupo umusuma. Mu kupelako alishiile ukuteyanya, kabili nafyukile icali no kuba ubusanso mu bumi bwandi. Fintu cawama ukukwata abafyashi ba mano bantu ubupingushi bwabo bwingashintililwapo!

Ukuupwa no Mulimo wa Kwenda

Mu mupepo wa 1946, pa numa ya kupoosa imyaka mutanda ukucita bupainiya no kubomba inshita lubali, umulumendo uo nshatalamona ku busuma aingile mu Ŋanda ya Bufumu iyesu. Gene Brandt apeelwe ngo wa kubomba no mubomfi wesu uwenda uwa kuli bamunyina, nga fintu kangalila wa muputule aleitwa pali ilya nshita. Kwali kucebushanya kwalingana, kabili pa August 5, 1947, twalyupene.

Mu kwipipa, Tata na Gene baimike ubukwebo bwa fya ndalama. Lelo Tata aebele Gene ukuti: “Ubushiku ili ofesi likatulenga ukupuuswa ku kulongana nelyo ku mulimo wa teokratiki, ndi no kukoma iciibi no kupoosa imfungulo.” Yehova alipaalile iyi mimwene ya bumupashi, kabili ili ofesi lyalipayanishishe mu kukumanina ukukabila kwesu ukwa ku mubili no kusuminishako inshita ya kucita bupainiya. Tata na Gene bali bantu ba bukwebo abasuma, kabili nga twabele abakankala mu kwanguka, lelo ici tacali e buyo bwabo.

Mu 1954, Gene alaalikwe ukuya mu mulimo wa muputule, icapilibwile ukwaluka kukalamba mu bumi bwesu. Ni shani fintu abafyashi bandi bali no kwankulako? Na kabili, ukwangwako kwabo takwali kwa pa lwabo lelo kwa mabuseko ya Bufumu bwa kwa Lesa na ku butuntulu bwa ku mupashi ubwa bana babo. Tabatalile abasosa kuli ifwe ukuti: “Cinshi tamwingatupeelelako abeshikulu?” Mu cifulo ca ico, lyonse baleti: “Cinshi twingacita ku kumwaafwa mu mulimo wa nshita yonse?”

E co lintu ubushiku bwafikile ukuti tuleya, kwali fye amashiwi ya kukoselesha no kusekelela pe shuko lyesu ilishaikulila. Tabatalile abatulenga ukuyumfwa ukuti twalebalekelesha lelo lyonse baletutungilila mu kukumanina. Pa numa lintu natuya, baisungile abapamfiwa mu mulimo wa bupainiya pa myaka na imbi ikumi. Tata asontelwe nga kangalila wa musumba wa San Antonio, icifulo cintu akwete pa myaka 30. Alisekelele ukumona ukukula ukufuma ku cilonganino cimo mu musumba muli ba 1920 ukufika kuli 71 pa ntanshi talafwa mu 1991.

Pa lwa ine na Gene, ubumi bwaiswilemo no kucincimuka. Twakwete ubuseko bwafumba ubwa kubombela bamunyina batemwikwa na bankashi mu fitungu ukucila pali 31 kabili, nakalimo icapulamo pali fyonse, ishuko lya kusangwa kwi kalasi lyalenga 29 ilya Watch Tower Bible School of Gilead mu 1957. Pa numa twabwelele ku mulimo wa kwenda. Mu 1984, pa numa ya myaka 30 mu mulimo wa muputule ne citungu, Sosaite mu cikuuku yapeele Gene umulimo wa muputule mu San Antonio, apantu abafyashi bali mu myaka yabo ya muli ba 80 no butuntulu bwa bumi ubwabipa.

Ukusakamana Abafyashi

Cali fye umwaka umo na citika pa numa twaselele ku San Antonio e lintu Mayo aponeene mu cipensepense kabili alifwile. Cacitike mu kwangufyanya ica kuti nshalandile ne fintu fimo ifyo nalefwaya ukulanda kuli wene. Ici cansambilishe ukulanda sana na Tata. Pa numa ya myaka 65 iya mu cupo, alefuluka Mayo apakalamba, lelo e po twali ku kupeela ukutemwa no kutungilila.

Ica kumwenako ca nshita ya bumi bonse ica kwa Tata ica kusangwa ku kulongana, isambililo, no mulimo fyatwalilile ukufika fye na ku mfwa. Alitemenwe ukubelenga. Apantu aleshala eka lintu twali mu mulimo, nalebwela ku ŋanda no kwipusha nati, “Bushe wacitalalilwa?” Aleba uwapamfiwa nga nshi no kubelenga no kusambilila, tatontonkenye na pa kutalalilwa.

Kwaliko icibelesho ca nshita ya bumi bonse na cimbi ico twasungilile. Tata ali nakoselela pa kuti ulupwa luleliila capamo, maka maka pa nshita ya ca kulya ca mwikulo ilintu Ilembo lya cila bushiku lyalelangulukwa. Nshatalile nsuminishiwa ukufuma pa ŋanda ukwabulo kulanguluka lyene. Inshita shimo nalesoso kuti: “Awe Tata, ndecelwa ku sukulu (nelyo ku ncito).”

“Te lembo lilekuceelesha; tawacibuuka bwangu,” e fyo alesosa. Kabili nali no kwikala no kumfwako. Ashininkishe ukuti ici ca kumwenako cisuma e ko cali ukufikila na ku nshiku sha kulekelesha isha bumi bwakwe. Ubu bwaba bupyani na bumbi ubo anshilile.

Tata ali uwaswatuka mu muntontonkanya ukufika fye na ku mfwa. Icalengele ukumusakamana ukuba ukwaanguka ca kuti tatalile aba uwa misompooli ku fya kulya nelyo ukuilishanya. Iye, inshita shimo ali no kulumbula ubulwele bwakwe ubwa kufimba mu mfyufyu, lelo nalemucinkulako ukuti cintu mu cituntulu alwele cali ni “kana Adamu,” kabili aleeseka. Ilintu ine na Gene twaikele pa lubali lwakwe, Tata mu mutalalila alileele pa lucelo lwa November 30, 1991.

Ndi nomba ne myaka ya bukulu ukucila pali 70 kabili ncili ndenonkelamo ukufuma mu ca kumwenapo ica kutemwa ica bafyashi bandi aba Bwina Kristu. Kabili cili kupepa kwandi ukwa mukoosha ukuti nkashininkisha ukutesekesha kwandi kwafikapo kuli ubu bupyani pa kububomfya bwino bwino ukupulinkana inkulo shonse ishili no kwisa.—Ilumbo 71:17, 18.

[Icikope pe bula 5]

Ine na mayo

[Ifikope pe bula 7]

1. Ibungano lyandi ilya kubalilapo: San Marcos, Texas, September 1923

2. Ibungano lya kwa Tata ilya kulekelesha: Fort Worth, Texas, June 1991 (Tata naikalako)

[Icikope pe bula 9]

Gene na Blossom Brandt