“Lesa Nga aba Mwina Mwesu, Nani Engapinkana Na Ifwe?”
“Nga kanshi tuletila shani ifi fintu? Lesa nga aba mwina mwesu, nani engapinkana na ifwe?”—ABENA ROMA 8:31.
1. Ni bani bafumine mu Egupti na bena Israele, kabili cinshi cabalengele ukucite fyo?
ILYO abena Israele balubwilwe pa numa ya kwikala imyaka 215 mu Egupti, e kutila pa numa ya kuba abasha pa myaka iingi, “icintobentobe cikalamba na co caimine kumo.” (Ukufuma 12:38) Abantu bashali bena Israele bamwene ifinkunka fya kutiinya 10 ifyaonawile ifintu mu Egupti no kuseebanya imilungu yabo. Kabili, balimwene amaka ya kwa Yehova aya kucingilila abantu bakwe—maka maka ukutendekela pa cinkunka calenga bune. (Ukufuma 8:23, 24) Nangu ca kuti tabaishibe ifingi pa bufwayo bwa kwa Yehova, balishininkishe ulwa cintu cimo: Imilungu ya mu Egupti yalifililwe ukucingilila abena Egupti, lelo Yehova alyafwilishe abena Israele.
2. Mulandu nshi Rahabu ayafwilile inengu sha bena Israele, kabili mulandu nshi ukucetekela kwakwe muli Lesa wabo kushalubanine?
2 Lintu papitile imyaka 40, ilyo fye abena Israele bashilaingila mu calo Calaiwe, Yoshua, uwapyene Mose, atumine abaume babili ukuyalengula icalo. Kulya basangile Rahabu, umwikashi wa mu Yeriko. Alishibe ukuti nga alefwaya ukupaalwa kuli Lesa, afwile ukwafwa abantu bakwe, pantu alyumfwile pa fya maka ifyo Yehova acitile pa kucingilila abena Israele pa myaka 40 ilyo bafumine mu Egupti. Apo alicitile ica mano, wene na ba mu ng’anda yakwe tabafwile ilyo abena Israele baonawile umusumba. Ifyo bapuswike mu cipesha mano fyalangilile ukuti cine cine Lesa ali na bena. Kanshi ukucetekela kwa kwa Rahabu muli Lesa wa bena Israele takwali ukwalubana.—Yoshua 2:1, 9-13; 6:15-17, 25.
3. (a) Cipesha mano nshi Yesu acitile mupepi no musumba wa Yeriko uwakulilwe cipya cipya, kabili cinshi bashimapepo ba ciYuda bacitilepo? (b) Cinshi ico abaYuda bamo, na bengi abashali baYuda, bailwike?
3 Pa numa ya myaka 1,500, Yesu Kristu aundepe kalombalomba impofu mupepi no musumba wa Yeriko uwakulilwe cipya cipya. (Mark 10:46-52; Luka 18:35-43) Uyu mwaume alombele Yesu ukuti amubelele uluse, ukulangilila ukuti alishibe ati Yesu aleafwilishiwa na Lesa. Lelo, bashimapepo ba ciYuda na bakonshi babo bakeene ukusumina ukuti ifipesha mano fya kwa Yesu fyali bushininkisho bwa kuti alebomba umulimo wa kwa Lesa. Bene balemupeela umulandu. (Marko 2:15, 16; 3:1-6; Luka 7:31-35) Nangu fye ni lintu Yesu abuushiwe ilyo aba bene bamwipeye, tabasumine ukuti ni Lesa e wamubuushishe. Lelo, e baletungulula pa kupakasa abakonshi ba kwa Yesu, ukufwaya ukulesha umulimo wabo uwa “kubile mbila nsuma ya kwa Shikulu Yesu.” Nomba abaYuda bamo, na bambi abashali baYuda, balyangilwe ifi fyacitike no kufibebeta bwino. Balimwene ukuti Lesa alikeene intungulushi sha mipepele ya ci Yuda ishailungamike kabili aleafwa abakonshi ba kwa Yesu Kristu abaicefya.—Imilimo 11:19-21.
Ni Bani Lesa Afwilisha Lelo?
4, 5. (a) Bushe abantu bamo batontonkanya shani pa kusala ukwa kupepa? (b) Ilyo tulefwaya ukupepa kwa cine, cipusho nshi icacindama ukwipusha?
4 Ilyo shimapepo umo alelanda pa mipepele ya cine lintu balemwipusha pa televishoni, atile: “Kuti natila imipepele ya cine ni ilya ilenga umuntu ukuba ne mibele isuma ilyo alekonka ifyo isambilisha.” Ca cine, ukupepa kwa cine kulalenga abantu ukuba sana ne mibele isuma. Lelo nga ca kuti imipepele ilalenga abantu ukuba ne mibele isuma ninshi ilafwilishiwa kuli Lesa? Bushe e ca kwishibilako fye ukupepa kwa cine?
5 Bonse twalicindamika insambu sha kuisalila, ukusanshako fye no kuisalila ukwa kupepa. Lelo ukuba ne nsambu sha kuisalila tacipilibula ukuti umuntu kuti asala bwino. Ku ca kumwenako, abantu bamo basala imipepele imo pa mulandu wa fyo yakula, icuma yakwata, ifyo imitebeto ya iko yawama, nelyo pa mulandu wa kuti e ko balupwa wabo bapepa. Tapali nangu cimo pali ifi fintu icingafwa ukwishiba nampo nga imipepele ya cine nelyo iyo. Icipusho cacindama ico tufwile ukwipusha ni ci: Mipepele nshi icincisha abakonshi ba iko ukucita ukufwaya kwa kwa Lesa kabili abalanga ukuti bafwilishiwa na Lesa, ica kuti ababamo kuti balanda mu kucetekela ukuti, ‘Lesa mwina mwesu’?
6. Mashiwi nshi aya kwa Yesu ayatwaafwa ukwishiba ukupepa kwa cine no kwa bufi?
6 Yesu abikile ifunde pa fya kulekanya ukupepa kwa cine no kwa bufi ilyo atile: “Cenjeleni kuli bakasesema wa bufi, abeshila kuli imwe mu fya kufwala fya mpaanga, lelo mu kati mimbulu ya kutaakanya. Mukabeshibila ku fisabo fyabo.” (Mateo 7:15, 16; Malaki 3:18) Natubebete “ifisabo” fimo, nelyo ifishibilo, ifya kupepa kwa cine pa kuti twingamona abo cine cine abafwilishiwa na Lesa.
Ifya Kwishibilako Abo Lesa Afwa
7. Ukusambilisha fye ifyafuma mu Baibolo e kutila shani?
7 Ifisambilisho fyabo fyafuma muli Baibolo. Yesu Atile: “Isambilisho lyandi te lyandi, lelo lya wantumine. Ngo muntu afwayo kucito kufwaya kwa kwa Lesa, akeshibo lwe sambilisho, nga lyafuma kuli Lesa, atemwa nsosa fye ifyafuma kuli ne mwine.” Kabili atile: “Uwa kwa Lesa omfwe fyebo fya kwa Lesa.” (Yohane 7:16, 17; 8:47) E ico, nga ca kuti umuntu alefwaya ukwafwilishiwa na Lesa, afwile ukusambilisha fye ico Lesa asokolola mu Cebo cakwe no kukaana ifisambilisho fya mano ya bantunse nelyo ifya cishilano.—Esaya 29:13; Mateo 15:3-9; Abena Kolose 2:8.
8. Mulandu nshi cacindamina ukulumbwila ishina lya kwa Lesa mu kupepa?
8 Balalumbula ishina lya kwa Lesa, Yehova, no kulisabankanya. Esaya asobele ukuti: “No kwimba muli ubo bushiku, amuti: Tooteleni Yehova, lilileni kwi shina lyakwe, lengeni abantu na bantu ukwishibe milimo yakwe, lengeni ukwibukisho kuti ishina lyakwe lyalisansuka. Lumbeni Yehova, pantu acite fya kupulama; lekeni ici ciishibikwe pano isonde ponse.” (Esaya 12:4, 5) Yesu asambilishe abasambi bakwe ukupepa ukuti: “Shifwe wa mu muulu, ishina lyenu libelwe akatiina.” (Mateo 6:9) E ico, Abena Kristu bali no kubomba nga ‘bantu abainikwa ishina lya kwa Lesa,’ nampo nga bali baYuda nelyo iyo. (Imilimo 15:14) Lesa afwile alatemwa ukwafwa abantu abasekelela pa kuba ‘abantu abainikwa ishina lyakwe.’
9. (a) Mulandu nshi ukusekelela kwishibisha ababa mu kupepa kwa cine? (b) Esaya apusanya shani ukupepa kwa cine no kwa bufi?
9 Balapashanya imibele ya kwa Lesa iya kusekelela. Apo Yehova e mwine wa “mbila nsuma,” aba ni “Lesa wa nsansa.” (1 Timote 1:11, NW) E ico bakapepa bakwe kuti baba shani aba bulanda nelyo kuti balatontonkanya shani pa fyabipa lyonse? Nangu ca kuti Abena Kristu bekala mu calo mwaba ukumanama kabili balikwata na mafya, balatwalilila ukusekelela pantu lyonse balalya ifya kulya fya ku mupashi ifyanona. Esaya abapusanya na bantu ababa mu kupepa kwa bufi ilyo atila: “E fyo asosa Shikulu Yehova: Moneni, ababomfi bandi bakalya, na imwe mukaba ne nsala; moneni, ababomfi bandi bakanwa, na imwe mukaba ne cilaka; moneni, ababomfi bandi bakasamwa, na imwe mukaba ne nsoni; moneni, ababomfi bandi bakaanga ku kubuuta ku mutima, na imwe mukakuuta ku kukalipwa kwa mutima, no kuweleshe misowa ku kuputuko musana.”—Esaya 65:13, 14.
10. Bushe ababa mu kupepa kwa cine bataluka shani ku kusambilila ifintu mu kweshaesha fye?
10 Imyendele yabo ne fyo basala ukucita filomfwana ne fishinte fya muli Baibolo. Kalemba wa Amapinda atupanda mano ukuti: “Tetekela Yehova umutima obe onse, na ku kwiluka kobe we mwine wishintililako; uko konse wenda umwishibe, na o akatambalike nshila shobe.” (Amapinda 3:5, 6) Lesa alafwa abashintilila pali wene pa kuti abatungulule kabili abashicetekela ifisambilisho fipilika ifya bantu basuula amano ya kwa Lesa. Nga ca kuti umuntu alenakila sana Icebo ca kwa Lesa mu mikalile yakwe, akataluka ku kusambilila ifintu mu kweshaesha fye.—Amalumbo 119:33; 1 Abena Korinti 1:19-21.
11. (a) Mulandu nshi ababa mu kupepa kwa cine bashingapaatukanina ukuba ibumba lya bashimapepo ne bumba lya bantuuntu fye? (b) Ca kumwenako nshi abatungulula abantu ba kwa Lesa bafwile ukulanga ku mukuni?
11 Bateyanishiwa nge fyo icilonganino ca Bwina Kristu ica mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo cateyanishiwe. Yesu asambilishe ukuti: “Mwiitwa Rabi; pantu Kasambilisha wenu umo, na imwe muli ba bwananyina. Kabili mwiita uwa pano isonde, Tata; pantu Shinwe umo, uwa mu muulu; nangu kwitwa Intungulushi, pantu intungulushi yenu imo, ni Kristu. Lelo uuli umukalamba muli imwe akaba kapyunga wenu.” (Mateo 23:8-11) Icilonganino ca ba bwananyina tacaba cilonganino ca bashimapepo bacilumba abaicindika na malumbo ya kuitakisha kabili abayumfwa abacindama ukucila abantuuntu fye. (Yobo 32:21, 22) Abacema umukuni wa kwa Lesa baebwa ukucite fyo “te ku kupatikishiwa lelo ku kuitemenwa; te ku kumwenamo ubunonshi bwa nsoni, lelo ku kucincila kwa mutima; te kuumyo lupaka pa baseekeshiwa kuli imwe, kano ukube ca kumwenako.” (1 Petro 5:2, 3) Abacemi bafumaluka aba Bwina Kristu tababa na bucibinda pa citetekelo ca bambi. Apo babombela pamo mu mulimo wa kwa Lesa, batukuta ukuba ifya kumwenako fisuma.—2 Abena Korinti 1:24.
12. Bushe Lesa afwaya abalefwaya ukwafwa kwakwe ukumona shani amabuteko ya bantunse?
12 Balanakila amabuteko ya bantunse lelo tabaipoosa mu fikansa fya calo. Umuntu uufilwa ‘ukunakila bakateka abacilamo’ te kuti enekele ukwafwilishiwa na Lesa. Mulandu nshi? Pantu “bakateka abalipo batekwapo kuli Lesa. E ico uulekaanya bakateka, ninshi akaanya icatekwapo kuli Lesa.” (Abena Roma 13:1, 2) Lelo, Yesu alishibe ukutila kuti kwaba ukulwishanya pa cifwile ukwisa intanshi ilyo atile: “Ifya kwa Kaisare peeleni kuli Kaisare, ne fya kwa Lesa peeleni kuli Lesa.” (Marko 12:17) Abalefwaya ukwafwilishiwa kuli Lesa bafwile ‘ukubala ukufwaya ubufumu bwa kwa Lesa no bulungami bwakwe,’ ilyo pa nshita imo ine baleumfwila amafunde ya calo ayashipinkana ne milimo yacindama iyo babombela Lesa. (Mateo 6:33; Imilimo 5:29) Yesu akomaile pa kukanaipoosa mu fikansa fya calo ilyo alandile pa basambi bakwe ukuti: “Tabali ba pano isonde, ifyo na ine nshili wa pano isonde.” Na kabili atile: “Ubufumu bwandi te bwa pano isonde.”—Yohane 17:16; 18:36.
13. Ukutemwa kwafwa shani ukwishiba abantu ba kwa Lesa?
13 Tababa na kapatulula ilyo balebomba “icisuma kuli bonse.” (Abena Galatia 6:10) Ukutemwa kwa Bwina Kristu takwaba na kapatulula, kulapokelela bonse te mulandu ne nkanda yabo, icuma nelyo amasomo bakwata, icalo cabo, nelyo ululimi balanda. Ukubomba icisuma kuli bonse, maka maka ku ba bwananyina bwa mu citetekelo, kulafwilisha ukwishiba abafwilishiwa na Lesa. Yesu atile: “Muli ici e mo bonse bakeshibilo kuti muli basambi bandi, nga mwaba no kutemwana.”—Yohane 13:35; Imilimo 10:34, 35.
14. Bushe abantu abasenaminwa kuli Lesa balitemwikwa kuli bonse? Londololeni.
14 Baliitemenwa ukupakaswa pa kucita ukufwaya kwa kwa Lesa. Yesu asokele kabela abakonshi bakwe ukuti: “Nga bapakese ine, bakapakasa na imwe; nga babakile icebo candi, bakabaka ne cenu.” (Yohane 15:20; Mateo 5:11, 12; 2 Timote 3:12) Bonse abafwilishiwa na Lesa tabatemwikwa ku bantu abengi, nge fyo cali kuli Noa, uwasekele aba pano isonde ku citetekelo cakwe. (AbaHebere 11:7) Pali lelo, abalefwaya ukwafwilishiwa na Lesa tabafwile ukwangusha icebo ca kwa Lesa nelyo ukukanaumfwila ifishinte fya kwa Lesa pa kuti bepakaswa. Balishiba ukuti lyonse ilyo balebombela Lesa ne cishinka, abantu ‘bakapapa no kubapontela.’—1 Petro 2:12; 3:16; 4:4.
Inshita ya Kubebeta Ifishinka
15, 16. (a) Fipusho nshi fikatwafwa ukwishiba imipepele yafwilishiwa na Lesa? (b) Cinshi abantu abengi basondwelela, kabili mulandu nshi?
15 Ipusheni ukuti, ‘Libumba nshi ilya mipepele ilyaishibikilwa ku kukonka sana Icebo ca kwa Lesa, nangu ca kuti ifyo basambilisha fyalipusana ne fyo abantu abengi basumina? Ni bani balanda sana pa fyo ishina lya kwa Lesa lyacindama, no kulilumbula pa kuishibisha? Ni bani bacetekela ilyo balelanda pa Bufumu bwa kwa Lesa ukuti e bweka fye bukapwisha amafya ya bantunse yonse? Ni bani bacindika ifishinte fya muli Baibolo pa lwa myendele, nangu ca kuti bambi kuti babamona nga bakonke fya kale ilyo balecite ci? Libumba nshi ilishakwata bashimapepo balipilwa, kabili ababamo bonse ni bakashimikila? Ni bani batashiwa pa kuba abekashi bomfwila amafunde, nangu ca kuti tabaipoosa mu fikansa fya calo? Ni bani ku kutemwa ababomfya inshita ne ndalama shabo ku kwafwa bambi ukusambilila pali Lesa no bufwayo bwakwe? Kabili nangu bacita ifi fintu fisuma, ni bani basuulwa, ukupumiwa, no kupakaswa?’
16 Abantu abengi mu calo conse balibebeta ifishinka kabili balishininwa ukuti Inte sha kwa Yehova epela e baba mu kupepa kwa cine. Basondwelela ifyo pa mulandu wa fyo Inte sha kwa Yehova shisambilisha ne fyo imyendele yabo yaba, no busuma ubo imipepele yabo yaleta. (Esaya 48:17) Na kuba, iminshipendwa balelanda nge fyo casobelwe pali Sekaria 8:23 ukutila: “Tuleya na imwe, pantu natuumfwo kuti muli na Lesa.”
17. Mulandu nshi cishabela kuitumika ku Nte sha kwa Yehova ukusosa ukuti baba no kupepa kwa cine?
17 Bushe Inte sha kwa Yehova shilaitumika pa kusosa ukuti beka fye e bafwilishiwa na Lesa? Kwena, ukutunga kwabo kwaba fye ngo kwa bena Israele abali mu Egupti abatungile ukuti baleafwilishiwa na Lesa te mulandu ne fyo abena Egupti basumine, kabili cimo cine na Bena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo abalandile ukuti beka fye e baleafwilishiwa na Lesa lelo aba mu mipepele ya ciYuda tabaleafwilishiwa na wene. Ifishinka filalangilila ukuti ici ca cine. Mu fyalo 235, Inte sha kwa Yehova shilebomba umulimo uo Yesu asobele ukuti abakonshi bakwe aba cine bali no kubomba mu nshita ya ku mpela ukuti: “Imbila nsuma iyi ya bufumu ikabilwa ku fyalo fyonse ku kubo bunte ku nko shonse; e lyo impela ikesa.”—Mateo 24:14.
18, 19. (a) Mulandu nshi Inte sha kwa Yehova bashilingile ukuleka umulimo wabo uwa kushimikila, nangu ca kuti balabakaanya? (b) Amalumbo 41:11 yakosha shani icishinka ca kuti Inte bafwilishiwa na Lesa?
18 Inte sha kwa Yehova shikatwalilila ukubomba uyu mulimo, ukukanasuminisha ukupakasa nelyo ukukanya ukulesha umulimo wabo. Umulimo wa kwa Yehova ufwile ukubombwa kabili ukabombwa. Ukwesha konse uko bambi bacita ku myaka iyapita ku kulesha Inte ukubomba umulimo wa kwa Lesa takwabomba, pantu Yehova alaya ati: “Icilwilo conse icafulilwa iwe tacakashuke; no lulimi lonse ulwaimina iwe mu kupingula ukalufulunganya. Ici e cikwatwa ca babomfi ba kwa Yehova, no bu e bulungami bwabo ubwafuma kuli ine.”—Esaya 54:17.
19 Apo Inte sha kwa Yehova shalikosa no kupimpa pali nomba ukucila kale—kabili bacita ici te mulandu no kubakaanya mwi sonde lyonse—caba bushininkisho bwa kuti Yehova alatemunwa ku fyo balecita. Imfumu Davidi yatile: “Muli ici naishibo kuti mwabekelwa muli ine, ico umulwani wandi tanashishe.” (Amalumbo 41:11; 56:9, 11) Abalwani ba kwa Lesa tabakatale abacimfya abantu ba kwa Yehova, pantu Intungulushi yabo, Yesu Kristu, aleya ku ntanshi ku kucimfya kwa kulekelesha!
Bushe Kuti Mwayasuka?
• Fya kumwenako nshi ifya ba kale abaafwilishiwe na Lesa?
• Finshi fimo ifishibisha ukupepa kwa cine?
• Mulandu nshi imwe mwashininwa ukuti Inte sha kwa Yehova shilafwilishiwa na Lesa?
[Icikope pe bula 13]
Abalefwaya ukwafwilishiwa na Lesa bafwile ukusambilisha ifyaba mu Cebo cakwe epela
[Icikope pe bula 15]
Baeluda Abena Kristu baba fya kumwenako ku mukuni