Ukusesema Konse Kwaletonta Pali Kristu

“Ukushimika ubunte bwa kwa Yesu e kupuutamo ukusesema.”—UKUSOKOLOLA 19:10.

1, 2. (a) Ukutampa mu 29 C.E., cinshi Israele alekabila ukupingulapo? (b) Cinshi calalandwapo muli cino cipande?

CILI ni mu mwaka wa 29 C.E. Mu Israele mwiswile fye ilyashi pali Mesia walaiwa. Ukushimikila uko Yohane Kabatisha aleshimikila nakulenga abantu ukwenekela sana ukwisa kwa kwa Mesia. (Luka 3:15) Yohane umwine nakaana ati te ine Kristu. Lelo, alanda pali Yesu wa ku Nasarete, ati: ‘Nacito bunte ukuti uyu e Mwana wa kwa Lesa.’ (Yohane 1:20, 34) Bwangu bwangu, amabumba ya bantu yakonka Yesu ku kuumfwa ukusambilisha kwakwe na ku kuposhiwa na wene.

² Mu myeshi yakonkapo, Yehova apeelo bunte ubwingi ukukuma ku Mwana wakwe. Ababelenga sana Amalembo no kumona imilimo Yesu alecita nabakwata icishinte cine cine ica kucetekela wene. Lelo, abantu ba kwa Lesa abengi abo apangene na bo icipangano babulwa icitetekelo. Abanono fye e basumina ukuti Yesu e Kristu, Umwana wa kwa Lesa. (Yohane 6:60-69) Amubako pali ilya nshita nga mwacitile shani? Bushe nga mwalipokelele Yesu ukuti e Mesia no kuba umukonshi wakwe uwa busumino? Moneni ubushininkisho bwa kuti mwana wa kwa Lesa ubo Yesu umwine apeela ilyo bamupeela umulandu wa kutobe Sabata, kabili moneni no bushininkisho na bumbi ubo apeela pa kukosha icitetekelo ca basambi bakwe aba cishinka.

Yesu Umwine Apeela Ubushininkisho

 3. Cinshi calengele Yesu ukupeela ubushininkisho bwa kuti aali Mwana wa kwa Lesa?

³ Cili ni pa Ca kucilila ca mu 31 C.E. Yesu ali mu Yerusalemu. E lyo fye aundapa umuntu uwalwele pa myaka 38. Lelo abaYuda baumanya Yesu pa kucite ci pe Sabata. Kabili bamupeela umulandu wa kuponta kabili bafwayo kumwipaya pantu aleti Lesa e Wishi. (Yohane 5:1-9, 16-18) Pa kuipokololako, Yesu alanda pa milandu itatu iya kuti umuYuda onse uwafumaluka nga aumfwa, kuti asumina ukuti cine cine wene Mwana wa kwa Lesa.

4, 5. Cinshi cali ubufwayo bwa kushimikila kwa kwa Yohane, kabili ashimikile ukufika pi?

4 Intanshi, Yesu alanda pa bunte bwa wamutangilile, e kutila Yohane Kabatisha, ati: “Imwe mwatumine abantu kuli Yohane, kabili ashimike icine ubunte. Ulya muntu aali ni nyali iyaleaka no kubalika, kabili imwe pa nshita inono mwatemenwe ukusekelela apakalamba mu lubuuto lwakwe.”—Yohane 5:33, 35.

⁵ Yohane Kabatisha aali ni “nyali iyaleaka no kubalika” mu mano ya kuti ilyo ashilabikwa mu cifungo kuli Herode wa lufyengo, alibombele umulimo Lesa amupeele uwa kupekanishisha Mesia inshila. Yohane atile: “Umulandu naishile ku kubatisha mu menshi wa kuti [Mesia] eshibikwe kuli Israele. . . . Namwene umupashi uleika mu muulu nge nkunda, kabili waikele pali wene. Na ine wine nshamwishibe, lelo ulya Wine uwantumine ku kubatisha mu menshi atile kuli ine, ‘Uo wamona umupashi uleikila pali wene no kwikalapo, uyu e ulebatisha mu mupashi wa mushilo.’ Kabili naumona, nacita no bunte ukuti uyu e Mwana wa kwa Lesa.”a (Yohane 1:26-37) Yohane aishibe Yesu mu kulungatika fye ukuti Mwana wa kwa Lesa—Mesia walaiwe. Ubunte bwa kwa Yohane bwali ubwaumfwika sana ica kuti pa numa ya myeshi 8 ukutula apo afwilile, abaYuda abafumaluka abengi basumine abati: “Fyonse ifyo Yohane alandile pali uyu muntu fyali fya cine.”—Yohane 10:41, 42.

 6. Imilimo ya kwa Yesu yali no kushinina shani abantu ukuti Lesa alemutungilila?

⁶ Ukukonkapo, Yesu apelulwila mumbi pa kushininkisha ukuti cine cine wene ni Mesia. Alanda pa milimo yakwe iisuma ukuti bushininkisho bwa kuti Lesa alemutungilila. Atila: “Ndi no bunte ubwacila ubwa kwa Yohane, pantu ilya ine imilimo Tata ampeele ukubomba, imilimo iyo ine ndebomba, e inshimiko bunte ukuti Tata e wantumine.” (Yohane 5:36) Nangu fye balwani ba kwa Yesu tabalekaana ubu bushininkisho, umuli ne fipesha amano ifingi. Pa numa bamo baipusha abati: “Tulecita shani, pantu uyu muntu alecite fishibilo ifingi?” (Yohane 11:47) Lelo bamo bayasuka bwino abati: “Ilyo Kristu akesa, bushe akacite fishibilo fyacila pa fyo uyu muntu acita?” (Yohane 7:31) Abalekutika Yesu bali na maka ya kumona bwino bwino imibele ya kwa Wishi mu Mwana.—Yohane 14:9.

 7. Amalembo ya ciHebere yashimika shani ubunte pali Yesu?

⁷ Pa kulekelesha, Yesu alanda pa bushininkisho bumbi ubushingakaanwako. Atila: “Amalembo . . . e yanshimiko bunte. . . . Amutetekela Mose nga mwatetekela na ine, pantu ulya alembele ulwa ine.” (Yohane 5:39, 46) Kwena, te Mose fye eka uwalembele pali Kristu. Kwali inte na shimbi ishingi isha pa ntanshi ya buKristu. Mu fyo balembele mwali ukusesema ukwingi ne nshita kwali no kufikilishiwa. Ifi fyonse fyalilondolwelwe bwino bwino kabili fyali no kwafwa abantu ukwishiba Mesia. (Luka 3:23-38; 24:44-46; Imilimo 10:43) Mulimo nshi Amafunde ya kwa Mose yabombele? Umutumwa Paulo alembele ati: “Amafunde yaisaba kafundisha wesu ukututungulula kuli Kristu.” (Abena Galatia 3:24) Cine cine “ukushimika ubunte bwa kwa Yesu e kupuutamo [nangu, e bufwayo bukalamba ubwa] kusesema.”—Ukusokolola 19:10.

 8. Mulandu nshi abaYuda abengi bashatetekelele Mesia?

⁸ Bushe ubu bushininkisho bonse—ubunte bwamonekesha ubwa kwa Yohane, imilimo ya kwa Yesu umwine ne mibele ya Bulesa, no bunte bushaifulila ubwa Malembo—tabulemushinina ukuti Yesu e Mesia? Umuntu fye onse uwatemwa Lesa icine cine ne Cebo cakwe kuti amone ci cishinka no kutetekela Yesu ukuti e Mesia walaiwe. Lelo, abena Israele tabakwete ukutemwa kwa musango yo. Yesu aebele abalemukaanya ati: “Naishibo kuti imwe tamwatemwa Lesa.” (Yohane 5:42) Ukucila ‘ukufwaya umucinshi uufuma kuli Lesa,’ bena ‘balepeelano mucinshi abene na bene.’ E mulandu wine kanshi balekansanina na Yesu, uwapata ukutontonkanya kwa musango yo nga fintu fye Wishi akupata!—Yohane 5:43, 44; Imilimo 12:21-23.

Bakoshiwa ku Cimonwa ca mu Kusesema

9, 10. (a) Mulandu nshi inshita ya kupeela abasambi ba kwa Yesu icishibilo yabelele iyalinga? (b) Bulayo nshi ubwaibela ubo Yesu alaile abasambi bakwe?

⁹ Napapita ukucila pa mwaka umo ukutula apo Yesu apeelele ubushininkisho tulandilepo kale ukuti e Mesia. Ica Kucilila ca mu 32 C.E. casukile capita no kupita. Abengi abamutetekele nabaleka ukumukonka, napamo pa mulandu wa kupakaswa, ukutemwa icuma, nelyo pa mulandu wa masakamika ya bumi. Bambi bafwile nabafulilwa Yesu pantu alikeene ifyo balefwaisha ukuti abe mfumu. Ilyo bashimapepo ba ciYuda bamwebele ukucite cishibilo cafuma ku muulu ku kulanga amaka yakwe, Yesu alikeene. (Mateo 12:38, 39) Ilyo akeene ukucite ci, abantu bamo bafwile balipeshiwe amano. Kabili, Yesu natampa ukusokolwela abasambi bakwe icintu cimo ico balefilwa ukumfwa—“aalingile ukuya ku Yerusalemu no kucula ifintu ifingi ku bakalamba na bashimapepo bakalamba na bakalemba, no kwipaiwa.”—Mateo 16:21-23.

¹⁰ Ilyo pakapita imyeshi na imbi 9 nangu 10, ikaba ni nshita ya “kuti [Yesu] afume pano calo no kuya kuli Wishi.” (Yohane 13:1) Apo ali uwayangwako nga nshi ku basambi bakwe aba bucishinka, Yesu alaya bamo bamo pali bene ukubacitila icintu cimo ico akeene ukucitila abaYuda babulwa icitetekelo, e kutila icishibilo ukufuma ku muulu. Yesu atila: “Ndemwebe cine cine nati, kuli bamo pa beminine pano abashakasonde mfwa nakalya mpaka bakatale bakamone Umwana wa muntu aleisa mu bufumu bwakwe.” (Mateo 16:28) Kwena, Yesu taletila abasambi bakwe bamo bamo tabakafwe ukufikila Ubufumu bwakwe ubwa buMesia bukemikwe mu 1914. Lelo ico Yesu alelandapo cili kupeela abasambi bakwe batatu abatemwikwa icimonwa ca lulumbi ica bukata bwakwe mu maka ya Bufumu. Ici cimonwa citwa ukwaluka.

11. Londololeni icimonwa ca kwaluka.

¹¹ Pa numa ya nshiku 6, Yesu asenda Petro, Yakobo, na Yohane no kunino lupili—cimoneka kwati baninine cimo ica filundulundu fya Lupili lwa Hermone. Ilyo bali palya, Yesu “alyalwike pa cinso cabo, ne cinso cakwe cabalike nga kasuba, ne mingila yakwe yabengeshime ngo lubuuto.” Bakasesema babili Mose na Eliya na bo balimoneke, balelanshanya na Yesu. Ici cintu ca kutiinya cimoneka kwati cacitike ubushiku, ne ci calengele fimoneke bwino bwino. Na kuba, ici cimonwa ca mu kusesema ica lulumbi cali ica cine cine ica kuti Petro alandile no kuti alefwaya ukusakapo insakwe shitatu—umwa kwikala Yesu, Mose, na Eliya. Ilyo Petro acili alelanda, ikumbi lyabuuta buu lyabakupikila ne shiwi lyafuma mwi kumbi aliti: “Uyu e Mwana wandi, uwatemwikwa, uo mbekelwamo; muumfweni.”—Mateo 17:1-6.

12, 13. Icimonwa ca kwaluka kwa kwa Yesu calengele abasambi bakwe ukumfwa shani, kabili mulandu nshi?

¹² Ca cine ukuti Petro e lyo acishimika fye ubunte bwa kuti Yesu e “Kristu, Umwana wa kwa Lesa wa mweo.” (Mateo 16:16) Lelo elenganyeni ifyo cali ukumfwa uko Lesa umwine apeela ubunte bwakwe, ukushininkisha ukuti Yesu aali Mwana wakwe uwasubwa kabili e wamutumine! Mwandini icimonwa ca kwaluka cifwile calikoseshe Petro, Yakobo, na Yohane! Apo icitetekelo cabo nacikoshiwa nga nshi, nomba nabaipekanishisha bwino ku cili ku ntanshi na ku mulimo wacindama bakabomba mu cilonganino cikapangwa ku ntanshi.

¹³ Icimonwa ca kwaluka califikile sana abasambi pa mitima. Pa numa pabe napapita ne myaka ukucila 30, Petro alembele ati: “[Yesu] apokelele umucinshi no bukata kuli Lesa Wishi, ilyo amashiwi pamo nga aya yalandilwe kuli wene ukufuma ku bukata ubwapuulama, ayatile: ‘Uyu e mwana wandi, uwatemwikwa, uo mbekelwamo.’ Kabili, aya e mashiwi [ya kwa Lesa Wishi] ayalandilwe ukufuma mu muulu ayo twaumfwile ilyo twali nankwe mu lupili lwa mushilo.” (2 Petro 1:17, 18) Umutumwa Yohane na o cifwile calimufikile pa mutima, pantu ilyo papitile imyaka ukucila pali 60 pa numa ya kumona kulya kwaluka, cimoneka kwati e co alelandapo ilyo alembele ati: “Twamwene ubukata bwakwe, ubukata ngo bwa mwana wafyalwa eka kuli wishi.” (Yohane 1:14) Lelo icimonwa ca kwaluka tacali e ca kupelako pa fimonwa abakonshi ba kwa Yesu bapeelwe.

Ukusokolwela aba Cishinka ba kwa Lesa Ifimonwa na Fimbi

14, 15. Ni mu mano nshi umutumwa Yohane aali no kwikalila ukufikila Yesu aisa?

¹⁴ Pa numa ya kubuuka kwakwe, Yesu amoneka ku basambi bakwe ku lulamba lwa Bemba wa Galili. Kulya aeba Petro ati: “Nga nafwayo kuti [Yohane] ekale nkasuke nkese, bushe mulandu kuli iwe?” (Yohane 21:1, 20-22, 24) Bushe aya mashiwi yalolele mu kuti Yohane ali no kukokola ukucila abatumwa bambi? E fyo cilemoneka, pantu abombeele Yehova mu busumino pa myaka na imbi mupepi na 70. Lelo kuli na mumbi umo amashiwi ya kwa Yesu yalolele.

¹⁵ Amashiwi ya kuti “nkasuke nkese” yalatucinkulako ulwa fyo Yesu asosele ukuti “Umwana wa muntu aleisa mu bufumu bwakwe.” (Mateo 16:28) Yohane aikala ukufikila Yesu aisa mu mano ya kuti pa numa Yohane apeelwa icimonwa na cimbi ica kwisa kwa kwa Yesu ukwa bukata mu Bufumu. Ilyo Yohane ali mupepi no kufwa, ninshi ali muli bunkole pa cishi ca Patmo, apokelela Ukusokolola umwali ifimonwa fya kusesema ifya kusungusha pa fili no kucitika mu “bushiku bwa kwa Shikulu.” Ifi fimonwa fya lulumbi fyalifikile nga nshi Yohane pa mutima ica kuti ilyo Yesu atila: “Cine cine; ndeisa bwangu,” Yohane abilikisha ati: “Ameni! Iseni, mwe Shikulu Yesu.”—Ukusokolola 1:1, 10; 22:20.

16. Mulandu nshi cacindamina ukuti tutwalilile ukukosha icitetekelo cesu?

1⁶ Aba mitima yafumaluka abali aba mweo mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo bapokelela Yesu ukuti e Mesia no kumutetekela. Pa mulandu wa kuti abengi ababashingulwike babulilwe icitetekelo, abasambi bapya balekabila ukukoshiwa. Yesu napeela ubushininkisho bwakumanina ukuti e Mesia kabili nabasokolwela ne fimonwa fya mu kusesema ku kukoselesha abakonshi bakwe aba bucishinka. Pali lelo, tuli sana mu “bushiku bwa kwa Shikulu.” Bwangu bwangu, Kristu akonaula ubwikashi bwabipa bonse ubwa kwa Satana no kulubula abantu ba kwa Lesa. Na ifwe bene tufwile ukukosha icitetekelo cesu ukupitila mu kubomfya bwino fyonse ifyo Yehova atupeela ifya kutwafwa lwa ku mupashi.

Ukubakililwa mu Nshita ya Kupulumpunta ne ya Bucushi

17, 18. Bupusano nshi ubwalipo mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo pa bakonshi ba kwa Yesu na balekaanya ukufwaya kwa kwa Lesa, kabili cinshi cacitike kuli aya mabumba yabili?

¹⁷ Pa numa ya mfwa ya kwa Yesu, abasambi mu kushipa baumfwila ifyo abebele ukushimika ubunte pali wene “mu Yerusalemu na mu Yudea monse na mu Samaria, no kufika ku mpela ya pano isonde.” (Imilimo 1:8) Te mulandu no kupakasa kwabipisha, Yehova apaala icilonganino ca Bwina Kristu icipya pa kucisokolwela ifya ku mupashi ifingi no kuletamo abasambi bapya abengi.—Imilimo 2:47; 4:1-31; 8:1-8.

¹⁸ Lelo, abakaanya imbila nsuma bena ifintu fyaile filebabipila fye. Amapinda 4:19 yatila: “Umwenda ababifi mwaba nge mfifi iyatoola, tabeshiba ico baipununako.” Iyi “mfifi yatoola” yakosele mu 66 C.E. ilyo ifita fya ciRoma fyashingile Yerusalemu. Pa numa ya kufumako panono apabula no kwishiba bwino bwino icalengele, abena Roma babwela mu 70 C.E., uno muku wena baishileonaula umusumba icabipisha. Ukulingana no wasambilile ilyashi lya kale ilya baYuda Josephus, abaYuda ukucila pali milioni umo balilobele. Lelo Abena Kristu ba busumino bena balipuswike. Mulandu nshi? Pantu ilyo abena Roma batalile bafumako panono, Abena Kristu baumfwilile ukukonkomesha kwa kwa Yesu ukwa kufulumuka.—Luka 21:20-22.

19, 20. (a) Mulandu nshi abantu ba kwa Lesa bashifwile ukutiinina ilyo ubwikashi bwa nomba bulepalamina ukupwa? (b) Fintu nshi fishaiwamina Yehova alengele abantu bakwe ukumfwikisha pa ntanshi ya 1914?

1⁹ E fyo caba na kuli ifwe. Ubucushi bukalamba ubuleisa bukalanga ukuti impela ya bwikashi bubifi bonse ubwa kwa Satana naifika. Lelo abantu ba kwa Lesa tabalekabila ukutiina, pantu Yesu alaile ukuti: “Moneni! nakulaba na imwe inshiku shonse ukufika na ku mpela ya bwikashi.” (Mateo 28:20) Pa kukosha icitetekelo ca basambi bakwe aba mu kubangilila no kubapekanishisha ku fyali no kwisa, Yesu abapeele icimonwa ca bukata bwakwe ubwa ku muulu nga Mesia Imfumu. Nga pali lelo? Mu 1914 icalangilwe muli cilya cimonwa caishileba ica cine cine. Ici mwandini caliba ica kukosha nga nshi icitetekelo ca bantu ba kwa Lesa! Bwaba bulayo bwa kuti ku ntanshi ifintu fikawama nga nshi, kabili ababomfi ba kwa Yehova balipeelwa ukushilimuka na kumbi ku kumfwikisha cilya cimonwa. Pali lelo ilyo ifintu filebipilako fye, “inshila ya balungami yaba ngo lubuuto ulwabalika, ululeya no kubuuta kasuka akasuba kasaama.”—Amapinda 4:18.

²⁰ Nangu fye ni pa ntanshi ya 1914, ibumba linono ilya Bena Kristu basubwa lyatendeke ukumfwikisha icine cacindama pa kubwela kwa kwa Shikulu. Ku ca kumwenako, bailwike ukuti kulya kubwela kwali no kuba ukushimoneka, nga filya fine bamalaika babili abamoneke mu 33 C.E. ku basambi ilyo Yesu alenina ukuya ku muulu balangilile. Pa numa ikumbi lyakupikile Yesu no kumufisa ku basambi, bamalaika batile: “Uyu Yesu uwasendwa pali imwe ukuya mu muulu akesa mu musango umo wine uo mwamumwenamo aleya mu muulu.”—Imilimo 1:9-11.

21. Cinshi cikalandwapo mu cipande cikonkelepo?

²¹ Abamweneko ilyo Yesu alefuma pano calo bali bakonshi bakwe aba bucishinka epela. Filya fine cali ku cimonwa ca kwaluka, takwali abantu abengi, icalo conse tacaishibe ne cacitike, e fyo cikaba na lintu Kristu abwela ku kube Mfumu. (Yohane 14:19) Abasambi bakwe aba busumino epela e bakeluka ukuti e po ali aleteka. Mu cipande cikonkelepo, tukamona ico uko kumfwikisha kwabalengele ukucita, ukubalenga fye no kulonganika abantu abengi abakaba abatekwa ba pe sonde aba kwa Yesu.—Ukusokolola 7:9, 14.

[Futunoti]

Bushe Muleibukisha?

• Ilyo Yesu apeelwe umulandu wa kutobe Sabata no kuponta, bushininkisho nshi apeele ku kulanga ukuti e Mesia?

• Abasambi ba kwa Yesu aba kubalilapo banonkelemo shani mu cimonwa ca kwaluka?

• Yesu aloseshe mwi ilyo alandile ukuti Yohane aali no kwikala ukufikila wene aisa?

• Mu 1914, cimonwa nshi caishileba ica cine cine?

[Ifikope pe bula 10]

Yesu apeele ubushininkisho bwa kuti e Mesia

[Icikope pe bula 12]

Icimonwa ca kwaluka kwa kwa Yesu calikoseshe icitetekelo

[Icikope pe bula 13]

Yohane aali no kwikala ukufikila Yesu ‘aisa’