Ukutemwa kwa kwa Lesa Kulamoneka Mu Fyo Nyina Atemwa Umwana
“Bushe umwanakashi kuti alaba umwana wakwe uonka ica kuti afilwa ukumfwila uluse umwana uwafuma mwi fumo lyakwe? Kwena aba banakashi kuti balaba, lelo ine nshakakulabe.”—ESAYA 49:15.
AKANYA kalomfwa bwino sana nyina nga nakapakatila. Nyina alaba sana ne citemwishi ne cikuuku. Ba Pam batile: “Ilyo napakatile umwana wandi pa muku wa kubalilapo ninshi afyelwe fye, nalyumfwile bwino sana kabili nalimutemenwe, e lyo pa nshita imo ine, nalimwene ukuti umulimo wa kumusakamana wena e po wali.”
Nga filya fine tumona, na bafwailisha balisanga ukuti ukutemwa kwa kwa nyina kulakuma imikulile ya mwana wakwe. Ulupapulo ulwa ba World Health Organization abalolekesha pa bumi lwatile: “Abana abalekeleshiwa ku bafyashi babo, kabili abashikulila pali banyinabo, balaba ababulanda, ica kuti limo tababa abashikatala.” Ulupapulo lumo lwine lwalandile no kuti abana abakushiwa na bafyashi ba citemwiko kabili ababasakamana ukufuma fye ku bwaice, balacenjela sana ukucila balya abalekeleshiwa.
Alan Schore, profesa uusambilisha ba dokota pa malwelele ya kuli bongobongo, uwaba pe sukulu lya UCLA ku United States, atile: “Ifyo nyina atemwa umwana pa kutendeka, e filenga umwana atwalilila ukukula bwino kabili ukutemwa kwine kulya e kulenga umwana alaumfwana bwino na bantu bambi.”
Ku ca bulanda, ukupopomenwa, ukulwala na mafya yambi, kuti fyalenga namayo alekelesha umwana wakwe nelyo “alaba umwana wakwe uonka.” (Esaya 49:15) Lelo kwena te lingi namayo alekelesha umwana wakwe. Na kuba banamayo balatemwa abana babo mu cifyalilwa fye. Abafwailisha basanga ukuti ilyo namayo ali mupepi no kupaapa, hormone beta ati oxytocin ilafula sana mu mubili wakwe, kabili e ilenga akomwe ifumo no kuti akwate umukaka. Iyi yine hormone, iyo na baume bakwatako, e ilenga namayo ukutemwa sana umwana wakwe.
Cinshi Calenga Abantu Ukuba ne Citemwiko?
Abasumina ukuti abantu basangwike fye, basambilisha ukuti ukutemwa uko abantu bakwata, nga kulya ukuba pali nyina no mwana kwatendeke fye ukwine lilya line umuntu asangwike kabili kwalitwalilile ukubapo pa kuti kutwalilile ukwafwa abantu. Ica kumwenako, Magazini iyaba pa Internet iyo beta ati, Mothering Magazine itila: “Muli bongobongo mwaliba ulubali lumo ulo tufyalwa na lo, e lyo no lubali lumbi ulwaipangikile fye ilyo umuntu asangwike, ululenga nyina na kanya kakwe ukutemwana sana.”
Ca cine, abafwailisha balisanga ukuti kwaba ulubali lumo mu bongobongo ululenga tuletemwana. Lelo bushe na imwe kuti mwasumina ukutila kulya ukutemwa nyina akwata ku mwana wakwe kwaishilebako fye ukwine?
Moneni cimbi icingalenga. Baibolo itila abantu bapangwa mu cipasho ca kwa Lesa, icalola mu kutila, bapangwa mu musango wa kuti balepashanya imibele yakwe. (Ukutendeka 1:27) Imibele yapulamo iya kwa Lesa, kutemwa. Umutumwa Yohane alembele ukuti, “Uushitemwa taishiba Lesa.” Mulandu nshi? “Pantu Lesa kutemwa.” (1 Yohane 4:8) Nga mwamona, ici cikomo tacilanda ukuti Lesa alikwata ukutemwa, lelo citila, Lesa kutemwa. Kuli ena e kufuma ukutemwa.
Baibolo ilatweba ifyaba ukutemwa aiti: “Ukutemwa kulashishimisha kabili kwa cikuku. Ukutemwa takwikatwa kalumwa, takuitakisha, takutumikwa, takucita icishiyene, takuifwaila ifya kuko, takukalifiwa. Takusunga ifilubo. Takusekelela pa cishilungeme, lelo kusekelela pamo ne cine. Kukumamo fyonse, kusumina fyonse, kusuubila fyonse, kushipikisha fyonse. Ukutemwa takupwa.” (1 Abena Korinti 13:4-8) Bushe kuti mwatila ukutemwa kwawame fi kwaishilebako fye ukwine kweka?
Mwaumfwa Shani Pali ifi Twalandapo?
Ilyo mwacumfwa ifyo ukutemwa kwalondololwa mu paragrafu yafumako, bushe mwacimona ukutila kuti cawama umuntu nga amutemwa muli uyu musango? Kwena umuntu onse fye kuti afwaya ukutemwikwa muli uyu musango. Mulandu nshi? Pantu “tuli bufyashi bwa kwa Lesa.” (Imilimo 17:29) Tulakabila ukutemwikwa no kutemwa bambi pantu e fyo twapangwa. Kabili tatufwile ukutwishika ukuti Lesa alitutemwa nga nshi. (Yohane 3:16; 1 Petro 5:6, 7) Ilembo lili pa mubalo wa cino cipande, nalitulanga ukuti ifyo Lesa atutemwa fyalicila na pa fyo nyina atemwa umwana wakwe!
Napamo kuti mwaipusha amuti: ‘Nomba Lesa wa mano, uwa maka, kabili uwaba ne citemwiko, cinshi ashapwishisha ukucula? Cinshi alekela abana ukulafwa, no mutitikisha ukutwalilila, ne calo ukonaulwa pa mulandu wa mitekele ya bufufuntungu na bukaitemwe?’ Aya, mepusho yasuma ayo uuli onse engafwaya ukwishiba ifyasuko.
Nangu ca kuti abantu bamo batila te kuti twishibe icine pali iyi milandu, kuti mwasanga amasuko kuli aya mepusho. Abantu abengi nga nshi mu fyalo ifingi balisanga amasuko kuli aya mepusho ilyo balesambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova. Abalemba ino magazini balemukoselesha ukusambilila ne Nte sha kwa Yehova. Ukusambilila Baibolo no kumona ifyo abumba kukamwafwa ukwishiba sana Lesa, kabili mukasanga no kuti taba kutali kabili muntu uo mwingeshiba bwino bwino. Mukasumina ukuti cine cine Lesa “taba kutali kuli ifwe umo umo.”—Imilimo 17:27.
[Amashiwi pe bula 8]
Ifyo Lesa atutemwa fyalicila na pa fyo nyina atemwa umwana wakwe