Mulepashanya Paulo pa Kuti Mulelunduluka mu Mulimo wa kwa Lesa
“Nindwa ubulwi busuma, nimbutuka ulubilo ukufika na ku mpela, nimbake citetekelo.”—2 TIM. 4:7.
1, 2. Bushe Sauli wa ku Tarsi ayalwike shani, kabili mulimo nshi uwacindama atendeke ukubomba?
SAULI wa ku Tarsi ali mwaume uwalamuka kabili alepampamina pa kucita ico alefwaya. Nangu cibe fyo, alecita ifintu ‘ukulingana no lunkumbwa lwa mubili wakwe.’ (Efes. 2:3) Pa numa, asosele ukuti ilyo ashilaba Umwina Kristu ali “uwa miponto kabili kapakasa kabili uwa musaalula.”—1 Tim. 1:13.
2 Mu kupita kwa nshita, Sauli alyalwike sana. Alilekele fyonse ifyo alecita kale kabili aleesha na maka ukukanacita ifyo engamwenamo umwine lelo alecita ifingawamina abengi. (1 Kor. 10:33) Aishileba uwanakilila kabili alitemenwe sana Abena Kristu banankwe abo kale alecusha no kwipaya. (Belengeni 1 Abena Tesalonika 2:7, 8.) Alembele ukuti: “Nabele kapyunga,” kabili atwalilile ukusosa ukuti: “Kuli ine, umuntu uwacepa ku bacepesha pa ba mushilo bonse, kwapeelwe ici cikuuku ca bupe fye, ku kuyabila ku bena fyalo imbila nsuma pa bukankaala bushingapimwa ubwa kwa Kristu.”—Efes. 3:7, 8.
3. Bushe ukulabelenga amakalata Paulo alembele na pa fyo aleshimikila kuti kwatwafwa shani?
3 Sauli, uwaishibikwa no kuti Paulo, alilundulwike nga nshi mu fya kwa Lesa. (Imil. 13:9) Kanshi nga tulefwaya ukulunduluka bwangu, tufwile ukulabelenga amakalata Paulo alembele ne lyashi lilanda pa fyo alebomba umulimo wa kushimikila e lyo no kulapashanya icitetekelo cakwe. (Belengeni 1 Abena Korinti 11:1; AbaHebere 13:7.) Natumone ifyo ukucita fintu twalandapo kwingalenga tulebelenga Baibolo cila bushiku, ukutemwa abantu ne mitima yesu yonse, no kuba abaicefya.
Ifyo Paulo Alebelenga Icebo ca kwa Lesa
4, 5. Bushe Paulo anonkelemo shani mu kubelenga Icebo ca kwa Lesa?
4 Paulo alishibe ifyo Amalembo yalelanda pantu ali mu Farise uwasambilile ‘kuli Gamaliele, kabili bamufundile umwabelo kukonkomesha kwa Mafunde ya fikolwe.’ (Imil. 22:1-3; Fil. 3:4-6) Ilyo fye abatishiwe, ‘aile ku Arabia,’ nalimo mu Ciswebebe ca ku Suria nelyo ku ncende imbi iyali tondolo mu Cofi ca Arabia uko engayaetetula. (Gal. 1:17) Limbi Paulo aleetetula pa malembo yalelanga ukuti Yesu e Mesia. Na kabili, alefwaya ukuipekanya ukubomba umulimo bamupeele. (Belengeni Imilimo 9:15, 16, 20, 22.) Ukwabula no kutwishika Paulo aleetetula pa fya kwa Lesa.
5 Ukubelenga Icebo ca kwa Lesa kwalengele Paulo ukwishiba Amalembo bwino no kuba uwalamuka mu kusambilisha ica kuti alefika abantu pa mitima. Ica kumwenako fye, lintu aingile mwi sunagoge lya mu Antioke ku Pisidia, Paulo ayambwile amalembo yasano aya mu Malembo ya ciHebere ayalanga ukuti Yesu e Mesia. Paulo na kabili alandile pa malembo ayengi ayaba mu Malembo ya ciHebere. Ifyo alepelulushanya nabo mu Malembo fyafikile icinabwingi pa mitima ica kutila ‘abaYuda abengi ne nsangu abalepepa Lesa bakonkele Paulo na Barnaba’ pa kuti bengasambililako na fimbi. (Imil. 13:14-44) Ilyo papitile imyaka, abaYuda abaleikala mu Roma baile mu ng’anda umo Paulo aletubilisha kabili alibalondolwelele ifintu ifingi “pa kushimikisha ubunte ulwa bufumu bwa kwa Lesa no kubanashanasha pa fya kwa Yesu ukufuma mu mafunde ya kwa Mose na Bakasesema.”—Imil. 28:17, 22, 23.
6. Cinshi calengele ukuti Paulo atwalilile ukushipikisha ilyo alepita mu mafya?
6 Ilyo Paulo alepita mu mafya, alitwalilile ukubebeta Amalembo kabili ifyebo fyapuutwamo ifyo alebelenga fyalemukosha. (Heb. 4:12) Lintu ali mu cifungo mu Roma ilyo bashilamwipaya, Paulo aebele Timote ukumutwalila “ifimfungwa” ne “mpapa sha kulembapo.” (2 Tim. 4:13) Nalimo pali filya fimfungwa ne mpapa e palembelwe Amalembo ya ciHebere ayo Paulo alebelengamo lyonse. Pa kuti Paulo atwalilile ukushipikisha alekabila ukulabelenga Amalembo cila bushiku.
7. Landeni ifyo mwinganonkelamo nga mulebelenga Baibolo lyonse.
7 Ukulabelenga Baibolo lyonse no kulaetetula pa fyo tulebelenga kukalenga tukalunduluke sana mu fya kwa Lesa. (Heb. 5:12-14) Ilyo kemba wa malumbo alelanda pa fyo Icebo ca kwa Lesa cacindama, atile: “Yawama kuli ine amalango ya ku kanwa kenu, ukucile sha makana isha golde na silfere. Amafunde yenu yanengo kuba na mano ukucila abalwani bandi; pantu yaba kuli ine umuyayaya. Ndama amakasa yandi ku nshila yonse ibi, ku kuleka ndebake cebo cenu.” (Amalu. 119:72, 98, 101) Bushe na imwe mulabelenga Baibolo cila bushiku? Bushe mulabelenga Baibolo cila bushiku no kwetetula pa fyo mubelenga pa kuti mwingaipekanya ukubomba imilimo ya mu kuteyanya kwa kwa Lesa ku nshita ya ku ntanshi?
Sauli Alisambilile Ukutemwa Abantu
8. Bushe Sauli alemona shani abashali mu mipepele ya baYuda?
8 Ilyo ashilaba Umwina Kristu, Sauli ali uwacincila sana mu fya mapepo, lelo alipatile abashali mu mipepele ya baYuda. (Imil. 26:4, 5) Ilyo abaYuda bamo balepoola Stefani amabwe Sauli eko ali aletamba ninshi natemwa no kutemwa. Ilyo Sauli aletamba uko balepoola Stefani amabwe mpaka afwa, afwile atendeke ukumona kwati ukucusha Abena Kristu kwali fye bwino, kabili nalimo aletontonkanya ukuti cali fye bwino ukwipaya Stefani. (Imil. 6:8-14; 7:54–8:1) Baibolo itila: “Sauli atendeke ukusansa icilonganino. Aleingila mu ng’anda ne ng’anda no kukulamo abaume na banakashi, no kubatwala ku cifungo.” (Imil. 8:3) Kabili aile na ‘ku kupakasa na bali ku misumba ya ku nse.’—Imil. 26:11.
9. Cinshi cacitikile Sauli icalengele ukuti atontonkanye pa fyo alemona abantu bambi?
9 Ilyo Shikulu Yesu amoneke kuli Sauli, Sauli ali pa bulendo bwa kuya ku Damaseke ku kuyasansa abasambi ba kwa Kristu. Ukubengeshima kwa cipesha mano ukwa Mwana wa kwa Lesa kwalengele Sauli ukupofula ica kuti ali wakwikata fye pa kuboko pa kwenda. Ilyo Yehova atumine Anania ukuyaposha Sauli, ninshi Sauli nayaluka ica kuti no lupato akwete ku bashali mu mipepele ya baYuda nalupwa. (Imil. 9:1-30) Lintu asangwike umusambi wa kwa Kristu, Sauli aleesha na maka ukutemwa abantu bonse nga filya fine Yesu atemenwe abantu. Ici calepilibula ukuti alilekele ulukakaala kabili ali uwa “mutende ku bantu bonse.”—Belengeni Abena Roma 12:17-21.
10, 11. Bushe Paulo alangile shani ukuti alitemenwe sana abantu?
10 Paulo talefwaya fye ukuba pa mutende na bantu bambi. Lelo alefwaya no kulanga ukuti alibatemenwe sana, kabili umulimo wa kushimikila imbila nsuma walengele aba ne shuko lya kulanga ukuti alitemenwe abantu bambi. Pa lwendo lwa kubalilapo ulwa bumishonari, abilile imbila nsuma mu Asia Minor. Te mulandu ne fyo balebakaanya, Paulo na banankwe babikile fye amano ku kwafwa abantu abalefwaisha ukuba Abena Kristu. Babwelele ku kushimikila mu Lustra na mu Ikonia, nangu cingati abantu ba muli ilya misumba abapatile Abena Kristu balefwaya ukwipaya Paulo.—Imil. 13:1-3; 14:1-7, 19-23.
11 Pa numa, Paulo na banankwe baile mu kushimikila ku bantu abalefwaya ukwishiba Lesa mu Filipi, umusumba wa mu Makedonia. Umwina fyalo uwalekonka intambi sha baYuda Ludia alikutike ku mbila nsuma kabili aishileba Umwina Kristu. Ababomfi ba buteko baumine Paulo na Sila no kubapoosa mu cifungo. Nangu cali fyo, Paulo ashimikile kuli kalinda wa cifungo, kabili ena na ba mu ng’anda yakwe batampile ukupepa Yehova kabili balibatishiwe.—Imil. 16:11-34.
12. Cinshi calengele Sauli uwali no musaalula ukwaluka no kuba umutumwa wa kwa Yesu Kristu uwatemenwe sana abantu?
12 Mulandu nshi Sauli, uwalecusha Abena Kristu pa kubala, aishilebela Umwina Kristu? Cinshi calengele umuntu uwali no musaalula ukwaluka, ukuba umutumwa uwali ne nkumbu kabili uwatemenwe sana abantu, ica kuti aleibika na mu kapoosa mweo pa kuti fye afwe bambi ukwishiba Lesa na Kristu? Paulo umwine atila: “Lesa . . . [uwanjitile] mu cikuuku cakwe ica bupe fye, amwene ukuti cali bwino ukusokolola Umwana wakwe muli ine.” (Gal. 1:15, 16) Paulo alembele Timote ukuti: “Umulandu nabelelwo luse ni co muli ine ne wapulamo Kristu Yesu alangilemo ukushishimisha kwakwe konse ku kube cipasho kuli bonse abakulamutetekela ku kuba no bumi bwa muyayaya.” (1 Tim. 1:16) Yehova abelele Paulo uluse, kabili icikuuku no luse ifyo Paulo apokelele fyalengele ukuti alelanga ukutemwa kuli bambi ukupitila mu kulabashimikilako imbila nsuma.
13. Cinshi cifwile ukulenga tulelanga ukutemwa kuli bambi, kabili kuti twalanga shani ukuti twalibatemwa?
13 Na pali ino ine nshita, Yehova alalekelela imembu shesu ne filubo ifyo tucita. (Amalu. 103:8-14) Kemba wa malumbo aipwishe ukutila: “Amampuulu nga mwayamwensekesha, mwe Yehova, mwe Shikulu, nani uwingeminina?” (Amalu. 130:3) Lesa nga tali na luse kuli ifwe, te kuti tuleba ne nsansa ukulamubombela, kabili te kuti tulefuluka no kwikala ku ciyayaya. Icikuuku ico Lesa alanga kuli ifwe cikalamba nga nshi. Nga filya fine Paulo acitile, na ifwe bene tufwile ukulanga ukutemwa kuli bambi ukupitila mu kubashimikila no kubasambilisha icebo ca kwa Lesa e lyo no kulakoselesha abasumina banensu.—Belengeni Imilimo 14:21-23.
14. Bushe kuti twacita shani pa kuti tuleshimikila sana no kulasambilisha bwino Icebo ca kwa Lesa?
14 Paulo alefwaya ukulashimikila sana imbila nsuma no kulasambilisha bwino Icebo ca kwa Lesa, kabili ifyo Yesu aleshimikila fyafikile Paulo pa mutima. Ukushimikila imbila nsuma e nshila imo iyo Umwana wa kwa Lesa alelangilamo ukuti alitemenwe sana abantu. Yesu atile: “Ukulobolola kukalamba, lelo ababomfi bena banono. E ico, lombeni Umwine wa kulobolola ukuti atume ababomfi mu kulobolola kwakwe.” (Mat. 9:35-38) Paulo na o afwile alilombele ukuti Lesa atume ababomfi abengi kabili ico alebombela sana umulimo wa kushimikila ni co alefwaya ukubomba ukulingana ne fyo alombele. Nga imwe? Bushe te kuti mucitepo cimo pa kuti muleshimikila bwino? Bushe te kuti mutendeke ukulapoosa inshita iikalamba mu mulimo wa kubila imbila nsuma ya Bufumu, nalimo ukwalula imikalile yenu pa kuti mwingabombako bupainiya? E ico natulelanga ukuti twalitemwa bambi ne mitima yesu yonse ukupitila mu kubafwa “ukwikatisha icebo ca bumi.”—Fil. 2:16.
Ifyo Paulo Aleimona
15. Bushe Paulo aleimona shani pa Bena Kristu banankwe?
15 Kuliko na mumbi umo tulingile ukulapashanya umutumwa Paulo. Nangu cingati alikwete imilimo iingi mu cilonganino ca Bena Kristu, Paulo alishibe ukuti icalengele akwate ishuko lya kubomba ilya milimo te kutila ni co alebombesha nelyo pa mulandu wa kuti ali uwacenjela, lelo ni pa mulandu wa cikuuku ca kwa Lesa. Paulo alishibe ukuti kwali Abena Kristu na bambi abalebomba bwino umulimo wa kubila imbila nsuma. Te mulandu ne milimo alebomba mu cilonganino ca Bena Kristu, Paulo ali uwaicefya.—Belengeni 1 Abena Korinti 15:9-11.
16. Bushe Paulo alangile shani ukuti ali uwaicefya kabili uwafuuka ilyo kwaimine ilyashi lya kusembululwa?
16 Tontonkanyeni pa fyo Paulo acitile pa bwafya bwaimineko mu musumba wa Antioke ku Suria. Aba mu cilonganino ca Bena Kristu icali muli ulya musumba balekansana pa mulandu wa lutambi lwa kusembululwa. (Imil. 14:26–15:2) Apo Paulo e o babalilepo ukupeela maka ya kuyashimikila imbila nsuma ku Bena fyalo abashasembulwilwe, nalimo nga atontonkenye ukuti e waishibe bwino sana ifya kubomba na bashali baYuda no kuti e walingile fye ukupwisha bulya bwafya. (Belengeni Abena Galatia 2:8, 9.) Lelo Paulo aliicefeshe kabili ali uwafuuka pantu ilyo amwene ukuti ubwafya buletwalilila atwele umulandu kwi bumba litungulula ilyali mu Yerusalemu. Ilyo Paulo alelondolola umulandu aba mwi bumba litungulula balikutike, kabili alisuminishe ku fyo bapingwilepo, kabili alisumine ilyo bamutumine pamo na bambi ukutwala amakalata ku filonganino fya Bena Kristu. (Imil. 15:22-31) Kanshi Paulo ‘alibalilepo ukucindika’ Abena Kristu banankwe.—Rom. 12:10b.
17, 18. (a) Bushe Paulo alemona shani aba bwananyina mu filonganino? (b) Bushe ifyo baeluda ba mu Efese bacitile ilyo Paulo abalaile fitusambilisha cinshi pali ena?
17 Apo Paulo ali uwaicefya, taleitalusha ku ba bwananyina abali mu filonganino. Lelo, aliipalamike sana kuli bena. Mu mashiwi ya kulekelesha muli kalata alembele ku bena Roma, aposeshe abantu ukucila pali 20 abo alumbwile mu mashina. Abengi abo alumbwile mu mashina tabalumbulwa mu Malembo yambi, kabili banono pabo alumbula abalebomba imilimo iikalamba mu cilonganino. Lelo bali aba cishinka kuli Yehova, kabili Paulo alibatemenwe icine cine.—Rom. 16:1-16.
18 Ukuicefya no kutemwa bambi kwalengele ukuti Paulo alekoselesha Abena Kristu banankwe mu filonganino. Ilyo akumene na bakangalila ba mu Efese umuku wa kulekelesha, ‘bonse bawilile Paulo pa mukoshi, no kumutomona, ico bali no bulanda ku cebo alandile ukuti tabakamone icinso cakwe kabili.’ Paulo aba ne cilumba kabili aitalusha na ku ba bwananyina, baeluda ba mu Efese nga balitemenwe ukumfwa ukuti aleya.—Imil. 20:37, 38.
19. Bushe kuti twalanga shani ukuti ‘twalipetama’ muli fyonse ifyo tucita na Bena Kristu banensu?
19 Bonse abafwaya ukulunduluka bafwile ukuba abaicefya nga filya fine Paulo ali. Akonkomeshe Abena Kristu banankwe ‘ukukanacita icintu nangu cimo ku lubuli nelyo ku matutumuko, lelo mu bupete balingile ukulamona bambi ukuti balibacila.’ (Fil. 2:3) Bushe kuti twaumfwila shani uku kufunda? Cimo ico tufwile ukucita kulabombela pamo na baeluda mu cilonganino twaba, ukulakonka ifyo baletweba, no kucindika ifyo bapingulapo ilyo kwaba imilandu mu cilonganino. (Belengeni AbaHebere 13:17.) Cimbi ico tufwile ukucita kucindika sana bamunyinefwe ne nkashi mu cilonganino. Ilingi line mu filonganino fya Nte sha kwa Yehova muba abantu abafuma ku fyalo fyalekanalekana, imitundu, intambi, ne mishobo yapusanapusana. E ico, tatulingile ukuba na kapaatulula, lelo tufwile ukutemwa aba bwananyina bonse nga filya fine Paulo acitile! (Imil. 17:26; Rom. 12:10a) Baibolo itukoselesha ukuti, “mulepokelelana, ifyo na Kristu atupokelele, ukuti kupeelwe ubukata kuli Lesa.”—Rom. 15:7.
“Tubutuke no Kushipikisha” Ulubilo lwa ku Mweo
20, 21. Cinshi cikatwafwa ukutwalilila ukubutuka ulubilo lwa ku mweo mpaka tukapokelele icilambu?
20 Imikalile ya Mwina Kristu kuti twaipashanya ku kubutuka ulubilo. Paulo atile: “Nimbutuka ulubilo ukufika na ku mpela, nimbake citetekelo. Ukufuma nomba ukuya ku ntanshi kwambikilwa icilongwe ca bulungami, ico Shikulu, kapingula walungama, akampeela ku kube cilambu muli bulya bushiku, awe te kuli ine neka, lelo na kuli bonse abatemwa ukumoneka kwakwe.”—2 Tim. 4:7, 8.
21 Ukulapashanya Paulo kukatwafwa ukutwalilila ukubutuka ulubilo lwa ku mweo wa muyayaya mpaka tukapokelele icilambu. (Heb. 12:1) E ico kanshi, natulebelenga Icebo ca kwa Lesa lyonse, ukutemwa sana bambi, no kutwalilila ukuba abaicefya pa kuti twingatwalilila ukulalunduluka ilyo tulebomba umulimo wa kwa Lesa.
Kuti Mwayasuka Shani?
• Bushe Paulo anonkelemo shani mu kubelenga Amalembo cila bushiku?
• Mulandu nshi cacindamina ukuti Abena Kristu baletemwa bambi ne mitima yabo yonse?
• Mibele nshi ikamwafwa ukukanaba na kapaatulula?
• Bushe ukupashanya Paulo kuti kwamwafwa shani ukulabombela pamo na baeluda mu cilonganino mwaba?
[Icikope pe bula 23]
Nga mulebelenga Amalembo nga filya Paulo alecita, mukalakoseleshiwa
[Icikope pe bula 24]
Mulelanga ukutemwa kuli bambi ukupitila mu kubashimikilako imbila nsuma
[Icikope pe bula 25]
Bushe mwalishiba icalengele ukuti Paulo bamutemwe sana ku Bena Kristu banankwe?