UBUMI BWABO
Yehova Tabala Andekeleshapo!
BUSHIKU bumo ine na bakashana bambi batatu balitusalile ukupeela Adolf Hitler amaluba pa numa aeba abekala calo amashiwi yamo. Cinshi calengele bansale? Batata balebomba sana imilimo ya baNazi kabili e baleensha umukalamba wa kabungwe ka baNazi mu musumba twaleikala. Bamayo bali ni baKatolika abakamamo na menshi kabili balefwaya nkabe sisita. Nangu ca kuti batata bali baNazi e lyo bamayo bali baKatolika abakamamo na menshi, ine nshaishileba umuNazi nelyo sisita. Kamushimikileko icalengele.
NAKULIILE mu musumba wa Graz, mu calo ca Austria. Ilyo nali ne myaka 7 bantwele ku sukulu uko balesambilisha abana abalefwaya ukuba ba sisita nga bakula. Lelo calimponeshe pa musao ukumona uko bashimapepo na basisita balecita ubupulumushi. E ico no mwaka tawapwile bamayo balinsuminishe ukufuma pali ili sukulu.
Ndi no lupwa lwesu, batata nabafwala ne fya kufwala fya bashilika
Pa numa naile kwi sukulu lya kukuuka. Bushiku bumo mu nshita ya bushiku batata balishile ku kunsenda pantu muli uyu musumba mwalepona sana amabomba. Twaileikala mwi tauni lya Schladming. Ilyo twafikile fye twayabuka no bulalo, ibomba lyalyonawile ubu ubulalo. Inshita imbi abashilika abali mu ndeke sha nkondo ishishiya sana mu muulu pa kupupuka balashile imfuti apo ine na bamama twali. Ilyo inkondo yalepwa, calimoneka apabuuta tuutu ukuti ubuteko bwalifililwe ukucingilila abekala calo kabili abali mu calici nabo tabalecita ifyo balingile ukulacita.
IFYO CALI PA KUTI NJISHIBE UUTUNGILILA ABANTU BAKWE
Mu 1950, Nte umo atendeke ukusambilisha bamayo Baibolo. Nalekutika nga balelanshanya kabili limo limo naleshindika na bamayo ku kulongana. Pa mulandu wa kuti balishininkishe ukuti Inte sha kwa Yehova basambilisha icine, bamayo balibatishiwe mu 1952.
Pali iyi nshita mu cilonganino mwali fye abanakashi abakalamba bekabeka. Lelo pa numa, twaile ku cilonganino cimbi umwali na bacaice abengi! Ilyo nabwelele ku Graz natendeke ukuya mu kulongana, kabili tapakokwele nalishininkishe ukuti ifyo nalesambilila e cine. Na kabili naishileishiba ukuti Yehova ni Lesa uutungilila ababomfi bakwe. Alatutungilila na lintu tulemona ukuti ifintu tafyakatale afiwama.—Amalu. 3:5, 6.
Nalefwaya ukulasambilisha abantu icine. Natendekelepo ukusambilisha abana banandi. Pali iyi nshita ninshi abakalamba bandi abanakashi bane balifuma pa ng’anda baliya mu kubomba bukafundisha ku mishi iyalekanalekana. Lelo nalebatandalila no kubakoselesha ukulasambilila Baibolo. Mu kupita kwa nshita abana banandi bonse balisambilile Baibolo kabili baishileba Inte sha kwa Yehova.
Mu mulungu walenga bubili ilyo natampile ukubila imbila nsuma ku ng’anda ne ng’anda, nakumene no mwanakashi uwali ne myaka muli ba 30 uo natendeke ukusambilisha Baibolo. Alilundulwike abatishiwa no kubatishiwa, pa numa umwina mwakwe na bana bakwe abaume babili nabo balilundulwike kabili balibatishiwe. Uyu mwanakashi uo nalesambilisha alilengele icitetekelo candi cakoselako. Cinshi nalandila ifi? Pantu takwali nangu umo uwansambilishe Baibolo. Kanshi nalepekanya sana ilyo nshilaya mu kumusambilisha. E ico nalebalilapo ukuisambilisha e lyo naya mu kusambilisha umusambi! Ifi nalecita fyalengele naumfwikisha icine. Mu April mu 1954, nalibatishiwe pa kulanga ukuti naliipeele kuli Yehova.
“BALATUCUSHA, LELO TATULEKELESHIWA”
Mu 1955 nalisangilwe ku kulongana kwa bantu abafuma ku fyalo ifingi ukwali mu Germany, mu France, na mu England. Ilyo nali mu London, nakumene na ba Albert Schroeder. Ba Schroeder bali ni bakafundisha mwi Sukulu lya Baibolo Ilya Gileadi, kabili pa numa baishileba mwi Bumba Litungulula. Ilyo twali mu cikuulwa babika ifya kale ica mu Britain, munyinefwe Schroeder atulangile ifimfungwa fya Baibolo fimo. Muli ifi fimfungwa mwali ishina lya kwa Lesa mu filembo fya ciHebere, kabili alitulondolwelele ifyo ifi fimfungwa fyacindama. Ici calengele ntememweko Yehova ne cine, kabili fyalengele ndefwaisha ukusambilisha sana abantu icine icaba mu Cebo ca kwa Lesa.
Ndi na nkashi (ku kulyo) uo nalebomba nankwe bupainiya bwaibela mu Mistelbach, ku Austria
Pa 1 January mu 1956 nalitendeke bupainiya bwa nshita yonse. Ilyo papitile imyeshi ine, balinjebele ukulabomba bupainiya bwaibela ku calo ca Austria. Pali ilya nshita, mwi tauni lya Mistelbach umo naile mu kubombela tamwali Nte nangu umo. Lelo nalikwete ubwafya na bumbi. Twali abapusana sana na nkashi uo nalebomba nankwe bupainiya. Nali ne myaka mupepi na 19 kabili nakuliile mu musumba uukalamba; ena ali ne myaka 25 kabili akuliile ku mushi. Nshalebuuka bwangu ulucelo; ena alecelela ukubuuka. Nga bwaila ine nshalefwaya ukulaala bwangu; ena alefwaya ukulaala bwangu. Na lyo line, ukukonka ifyo Baibolo itufunda, kwalitwafwile ukulaumfwana kabili twalebomba bwino bupainiya.
Na kuba, twalikwete amafya na yambi ayakalamba. Limo abantu baletucusha, lelo ‘tatwalekeleshiwe.’ (2 Kor. 4:7-9) Bushiku bumo ilyo twalebila imbila nsuma mu mushi umo, abantu baliswilile imbwa. Ilyo line fye imbwa ishikalamba shalitushingulwike ninshi shilebuluma kabili shilebosa. Twalikatene, kabili nalipepele nati, “Mwe Yehova napapata imbwa nga shatusuma, tufwe bwangu!” Ilyo shafikile mupepi sana, shaliminine, shalasunsha imicila, kabili shalibwelelemo. Twamwene ukuti Yehova e watucingilile. Pa numa twalibilile muli uyu mushi onse, kabili twalitemenwe pantu abantu balekutika. Nalimo icalengele ni co balipapile pa mulandu wa kuti imbwa tashatusumine nelyo pantu twalishipikishe nangu ca kuti imbwa shalitutiinishe. Bamo abo twashimikile imbila nsuma baishileba Inte.
Kwali na fimbi ifyatutiinishe. Bushiku bumo abaume abo twalesonkelako ing’anda babwelele ninshi nabakolwa, balefwaya ukutwipaya kabili baletutunganya ukuti twalefulunganya abena mupalamano. Abena mwabo balebakaanya ukutwipaya lelo tabaleumfwa. Ifi fyonse twalefyumfwila mu muputule umo twaleikala uwali pa muulu. Bwangu bwangu twabikile ifipuna ku ciibi kabili twatendeke ukulonga ifintu mu fyola. Ilyo twaiswile iciibi, aba baume baiminine pa matabo, ninshi nabekata no mwele uukalamba. E ico twafumiine ku mwinshi wa ku numa ya ng’anda kabili twapitile mwi bala ninshi natusenda ne fipe fyesu kabili tatwabweleleko.
Twaile kwi hotela uko twafwaile umuputule wa kwikalamo. Twalikele muli ili hotela mupepi no mwaka umo, kabili ici calengele twalabomba bwino umulimo wa kubila imbila nsuma. Mulandu nshi nalandila ifi? Ili hotela lyali pa kati ke tauni, kabili abengi abo twalesambilisha Baibolo balefwaya ukuya ku masukulu ayali muli ili itauni. Tapapitile ne nshita twatendeke ukulakwatila isambililo lya citabo ne sambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda ilya cila mulungu mu muputule twaleikalamo pe hotela, kabili abantu nalimo 15 e balesangwako.
Twaikele mwi tauni lya Mistelbach ukucila pa mwaka umo. Lyena bantumine ukuya mu kubombela kwi tauni lya Feldbach, ilyabela ku kapinda ka ku kulya aka musumba wa Graz. Ilyo naile kuli uyu musumba, natendeke ukubomba bupainiya na nkashi umbi lelo namo mwine tamwali icilonganino. Twaleikala mu muputule uunono mu ng’anda iyo bapangile ne milando uwali pa ntunti yalenga bubili. Umwela walepanga icongo pa kupita mu mipokapoka ya milando, kanshi twaleshinkamo inyunshipepala. Na kabili twaletapa amenshi pa cishima. Lelo kwali ifisuma ifyacitike. Mu myeshi fye iinono ibumba lyalipangilwe. Mu kupita kwa nshita abantu nalimo 30 aba mu lupwa lumo abo twalesambilisha Baibolo baishileba ba Nte!
Ifi ifyalecitike fyalengele nalatasha sana Yehova pantu taleka ukutungilila abatangisha Ubufumu. Nangu ca kuti tapali umuntu uwa kutwafwa, Yehova ena alatwafwa lyonse.—Amalu. 121:1-3.
LESA ALENTUNGILILA NO ‘KUBOKO KWAKWE UKWA KU KULYO UKWA BULUNGAMI’
Mu 1958 kwali no kuba ukulongana kwa bantu abafuma ku fyalo ifingi mu musumba wa New York City, mu cibansa ca Yankee Stadium ne ca Polo Grounds. Nalipwishe ukuyasangwako, kabili aba ku musambo wa Austria banjipwishe nga kuti natemwa ukuya kwi Sukulu lya Gileadi ilyalenga 32. Namwene ukuti ili lishuko! E ico ilyo line nabebele nati, “Ee!”
Mwi sukulu lya Gileadi, naleikala mupepi na ba Martin Poetzinger. Uyu munyinefwe alishipikishe amafya ayengi ilyo ali mu nkambi umo abaNazi balecushisha abantu. Ba Martin nabo bene baishileba mwi Bumba Litungulula. Nga tuli mu kalasi, ba Martin balentepelesha abati, “Erika, bushe ifi fipilibula shani mu ciGerman?”
Ilyo twafikile pa kati ka masambililo yesu, ba Nathan Knorr balitwebele uko twali no kuya mukubombela nga twapwisha isukulu. Ine bantumine ku calo ca Paraguay. Apo nali mwaice, nalingile ukupoka ulusa kuli batata pa kwingila muli cilya calo. Ilyo bansuminishe, naliile kabili nafikile mu Paraguay mu 1959. Banjebele ukuya mu kwikala ku ng’anda ya bamishonari mu musumba uukalamba uwa Asunción, kabili nalikwete uwa kubomba nankwe bumishonari.
Tapakokwele, naishibene na ba Walter Bright bamishonari abapwishishe Isukulu lya Gileadi ilyalenga 30. Mu kupita kwa nshita twalyupeene kabili nomba nalikwete uwakwafwana nankwe nga twakwata amafya. Lyonse nga twakwata ubwafya, twalebelenga ifyo Yehova atulaya pali Esaya 41:10 apatila: “Witiina, pantu ndi na iwe. Wilasakamana, pantu nine Lesa obe. Nkakukosha.” Aya amashiwi yalelenga twashininkisha ukutila nga twatwalilila aba cishinka kuli Lesa kabili twabika no Bufumu bwakwe intanshi, takabale atulekelesha.
Mu kupita kwa nshita batutumine ukuya mu kubombela ku ncende iyali mupepi no mupaka wa calo ca Brazil. Kuli iyi incende bashimapepo batunkile abacaice ukupoosa amabwe pa ng’anda yesu iya bamishonari, iishali iyakosa sana. Lyena abena mwandi batendeke ukusambilisha umukalamba wa bakapokola Baibolo. Pa mulungu umo uyu kapokola alitumine bakapokola aba kulonda ing’anda, kabili abaletucusha balilekele. Tapakokwele batutwele ku ng’anda iyaliko bwino iyali kwi shilya lya mupaka wa calo ca Brazil. Uku batutwele kwaliweme pantu nomba twalelongana mu Paraguay na mu Brazil. Ilyo tushilafumako, kuli iyi ncende kwali ifilonganino fibili ifinono.
Ndi na bena mwandi ba Walter ilyo twalebomba bumishonari mu musumba wa Asunción, mu calo ca Paraguay
YEHOVA ALITWALILILA UKUNGAFWA
Ba dokota banjebele abati te kuti njimite, e co mu 1962 nalipapile sana ilyo naishibe ukuti nali pa bukulu! Mu kupita kwa nshita twatendeke ukwikala mu musumba wa Hollywood, mu citungu ca Florida mupepi no kwaleikala balupwa wa bena mwandi. Pa myaka iingi, ine na ba Walter tatwalebomba bupainiya pantu twalesakamana ulupwa. Lelo twalitwalilile ukubika Ubufumu intanshi.—Mat. 6:33.
Ilyo twafikile mu Florida mu November mu 1962, twalipapile ilyo twaumfwile abantu balelanda ukuti aba bwananyina abafiita tabalelonganina pamo na ba bwananyina aba buuta, kabili balebila imbila nsuma mu ncende ishapusanapusana. Lelo Yehova taba na kapaatulula, kabili tapakokwele aba bwananyina abafiita na ba buuta batendeke ukulalonganina pamo. Twalimwene ukuti Yehova e walengele aka kapaatulula kapwe pantu pali ino nshita muli iyi ncende mwaba ifilonganino ifingi.
Ku ca bulanda mu 2015 abena mwandi ba Walter balifwile kuli kansa ya kuli bongobongo. Twaikele na ba Walter mu cupo pa myaka 55, bali balume abasuma, balitemenwe Yehova kabili balyafwile aba bwananyina abengi. Ndafwaisha ukwisa bamona ilyo bakabuushiwa ninshi bali no bumi ubusuma.—Imil. 24:15.
Ndetasha pa fyo Yehova angafwa ukumubombela mu mulimo wa nshita yonse ukucila pa myaka 40, kabili muli iyi myaka naliba ne nsansa sana kabili Yehova alimpaala. Ku ca kumwenako, ine na ba Walter twalisangilweko ilyo abasambi ba Baibolo 136 balebatishiwa. Kwena twalekwata na mafya. Lelo tatwalekele ukuba aba cishinka ilyo twalebombela Lesa nangu ca kuti twalekwata aya mafya. Twalepalama kuli ena, kabili twalecetekela ukuti akatwafwa ukupwisha aya mafya pa nshita yakwe umwine kabili mu nshila yakwe. Kabili aletwafwa!—2 Tim. 4:16, 17.
Ndafuluka sana abena mwandi, lelo bupainiya bulangafwa ukushipikisha. Ndakwata sana insansa nga ndesambilisha abantu, no kubeba ukuti abafwa bakabuushiwa. Ukwabula no kutwishika, Yehova alingafwa mu nshila ishingi isho nshingakumamo no kulondolola. Nga filya fine alaya, alingafwa, alinkosha, kabili alanjikata no ‘kuboko kwakwe ukwa ku kulyo ukwa bulungami.’—Esa. 41:10.