1921—Napapita Imyaka 100

MU Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa January 1, 1921 baipwishe Abasambi ba Baibolo ukuti: “Mulimo nshi uulefwaikwa ukubombwa muli uno mwaka?” Lyena ba-ambwile amashiwi yaba pali Esaya 61:1, 2 ayatila: “Yehova ansubila ku kubila imbila nsuma ku balanda . . . , ku kubilisho umwaka wa luse lwa kwa Yehova no bushiku bwa cilandushi ca kwa Lesa wesu.” Aya mashiwi yaibukisheko Abasambi ba Baibolo ukuti balingile ukulabomba umulimo bapeelwe uwa kubila imbila nsuma.

BAKABILA BA MBILA NSUMA ABASHIPA

Abasambi ba Baibolo balekabila ukuba abashipa pa kubomba umulimo wa kubila imbila nsuma. Tabali no kulabila fye “imbila nsuma” lelo bali no kubila “ubushiku bwa cilandushi” ku balecita ifyabipa.

Munyifwe J. H. Hoskin uwaleikala ku Canada, alibilile imbila nsuma ukwabula umwenso te mulandu no kuti abantu balemukaanya. Mu 1921, alilanshenye na shimapepo wa ku calici lya Methodist. Pa kutendeka ukulanshanya no yu shimapepo munyinefwe Hoskin amwebele ati: “Tufwile ukulanshanya bwino pa fyaba mu Malembo lelo nga twafilwa ukusuminishanya pali fimo tufwile ukuleka ukulanshanya mu mutende kabili tufwile ukutwalilila ukuba ifibusa.” Munyinefwe Hoskin atile: “Twalandileko fye panono lyena uyu shimapepo apamine iciibi ica kuti namwene kwati amakalashi yali ku ciibi yatobeka.”

Alinsasukile no kunjeba ati: “Cinshi tawilile mu kushimikilila abashili Bena Kristu?” Munyinefwe Hoskin ta-aaswike nangu cimo afuminepo fye, lelo ilyo aleya aleisosha mu mutima ati: ‘Nacilamona kwati uyu shimapepo alacita ifyo Abena Kristu bafwile ukucita!’

Ubushiku bwakonkelepo ilyo uyu shimapepo alepepesha mwi calici lyakwe, alilandile amashiwi ayabipa pali munyinefwe Hoskin. Munyinefwe Hoskin atile: “Ulya shimapepo aebele abantu ba mu calici lyakwe ukuti belakutika kuli ine pantu ndi wa bufi kabili ningile ukwipaiwa.” Na lyo line munyinefwe Hoskin talekele ukubila imbila nsuma kabili mwalifumine ifisuma. Atile: “Nalitemenwe ukubila ku bantu ba kuli ilya ncende icine cine. Bamo abantu balenjeba no kuti, ‘twalishiba ukuti uli muntu wa kwa Lesa!’ kabili balefwaya no kungafwa nga kuli fimo ifyo ndekabila.”

UKUISAMBILISHA BAIBOLO E LYO NE SAMBILILO LYA LUPWA

Pa kwafwa abalesambilila Baibolo ukumfwikisha ifyo balesambilila, Abasambi ba Baibolo balelemba amepusho na masuko ya mu Baibolo muli magazini iyo twita pali nomba ukuti Loleni!. Mwaleba amepusho ayo abafyashi bengalanshanya na bana babo. Kanshi abafyashi “baleipusha abana amepusho e lyo pa numa babafwa ukusanga amasuko ukubomfya Baibolo.” Amepusho pamo nga “Bushe mu Baibolo mwaba amabuuku yanga?” yalelenga abana baishibako fimo pali Baibolo. Lyena amepusho yambi pamo nga “Bushe Umwina Kristu onse afwile ukwenekela ukulamucusha?” yalelenga abana baipekanya ukuba bakabila ba mbila nsuma ababula umwenso.

Na kabili balelemba na mepusho ya mu Baibolo e lyo na masuko aya bakalamba abaishibeko fimo pa fyaba mu Baibolo. Amasuko kuli aya amepusho yalefuma mu citabo citila Studies in the Scriptures Ibuuku 1. Abantu abengi baleipakisha sana ukubelenga kabili balesambililako ifingi kuli ili sukulu. Na lyo line, mu lupapulo lwa The Golden Age ulwa December 21, 1921 babilishe ukuti tabali no kutwalilila ukufumya amepusho ya bana muli magazini e lyo na ya bakalamba. Mulandu nshi balekeele?

ICITABO ICIPYA!

Icitabo ca *The Harp of God*

Kadi apali amabula ayo umusambi afwile ukubelenga

Kadi apali amepusho

Abaletungulula icilonganino ca kwa Lesa pali ilya nshita baishileiluka ukuti pa kuti abantu basambilile bwino Baibolo, balingile ukulasambilila amasambililo ya kubalilapo limo na limo. E ico mu 1921 balifumishe icitabo icipya icaleti The Harp of God. Kanshi abalefwaisha ukusambilila balingiile mwi sukulu ilyo baleita ukuti The Harp Bible Study Course umo baleisambilisha abene Baibolo ukubomfya cilya citabo icipya. Ili sukulu lyalengele abantu baishiba “ifyo Lesa afwaya ukupeela abantu ubumi bwa muyayaya.” Bushe baleisambilisha shani muli ili isukulu?

Umuntu nga asumina ukupoka icitabo balemupela na kadi apaleba amabula ayo afwile ukubelengamo. Lyena umulungu walekonkapo balemupeela kadi imbi apaleba amepusho pa fyo abelengele. Kabili pali iyi kadi paleba ne fyo afwile ukubelenga umulungu ukonkelepo.

Cila mulungu pa milungu 12 umusambi alepokelela kadi ukufuma ku cilonganino icabela mupepi no ko aleikalila. Ilingi abaletuma aya ma kadi bakoloci e lyo na bashalekumanisha ukubila ku ng’anda ne ng’anda. Ku ca kumwenako ba Anna K. Gardner, aba ku Millvale mu Pennsylvania ku U.S.A., batile: “Ilyo icitabo icipya ica The Harp of God cafumine, nkashi nandi Thayle uwakwete ubwafya bwa kwenda alebombesha ukupekanya ama kadi e lyo no kuyatuma ku basambi cila mulungu.” Nga ca kuti umusambi apwisha isukulu, kasabankanya alemutandalila no kutwalilila ukusambilila nankwe.

Ba Thayle Gardner bali pa ncinga iyendelapo abalemana

KUCILI IMILIMO IINGI IYA KUBOMBA

Ilyo umwaka wapwile munyinefwe J.F. Rutherford alitumine kalata ku filonganino fyonse. Muli ilya kalata alembele ukuti “Umulimo wa kubila imbila nsuma uno mwaka naubombwa bwino sana ukucila ifyo ubombwa mu myaka yafumako.” Lyena alandile no kuti: “Kucili umulimo uukalamba uwa kubomba. Mulekoselesha na bambi ukubombako uyu mulimo uwacindama.” Ukwabula no kutwishika Abasambi ba Baibolo balicitile ifyo munyinefwe Rutherford abebele. Mu 1922 balibilile sana imbila nsuma no kushipa ukucila imyaka yafumineko.

Ifibusa Ifyashipa

Abasambi ba Baibolo balelanga ukuti balitemwana ilyo baleafwana. Bali fibusa fyashipa ‘abalefyalwa ilyo kuli ubucushi.’—Amapi. 17:17.

Pali Cibili pa 31 May, 1921, ifimfulunganya ifyo baleita ukuti Tulsa Race Massacre fyalitendeke mu musumba wa Tulsa, mu Oklahoma, ku U.S.A., ilyo umwaume umo uwafiita bamubikile mu cifungo no kumupeela umulandu wa kucena umwanakashi uwabuuta. Ilyo ibumba lya baume ababuuta ilyacilile pali 1,000 lyatendeke ukulwa ne bumba lya baume abafiita, tapakokwele ifimfulunganya fyalifikile na ku ncende ya musumba ukwaleikala abafiita uko beta ukuti Greenwood. Ilyo ifimfulunganya fyafikile ukuli iyi ncende balisampile no koca amayanda na matuuka ukucila palil 1,400. Aba bulashi batile abantu abafwile bali 36, lelo abafwile balifulile ica kuti kuti bacila na pali 100.

Munyinefwe Richard J. Hill Umusambi wa Baibolo uwali uwafiita, uwaleikala kuli iyi ine ncende ya Greenwood alishimike ifyacitike, atile: “Pa bushiku kwali ifimfulunganya, twalelongana. Ilyo twapwile ukulongana, twaumfwile fye uko balelisha imfuti mu musumba. Na lintu twaile mu kusendama, twalitwalilile ukumfwa uko imfuti shilelila.” Ilyo bwaleca pali Citatu pa 1 June, ifintu fyalibipileko. Ba Hill batile: “Abantu bamo batwebele ukuti nga twalefwaya ukucingililwa, twalingile ukubutukila ku Cikuulwa ca Kukumaninamo ica buteko icali mu musumba wesu.” E ico munyinefwe Hill na bena mwakwe e lyo na bana babo 5 babutukile ku Cikuulwa ca Kukumaninamo ica mu musumba wa Tulsa. Muli cilya cikuulwa e mo basungiile abaume na banakashi abafiita mupepi na 3,000, abo abashilika ba buteko balecingilila no kusopa umutende.

Pali ilya ine nshita munyinefwe Arthur Claus uwabuuta apingwilepo ukuya ku ng’anda ya ba Hill. Ba Arthur batile: “Ilyo naumfwile ukuti ibumba lya balesampa ifintu no koca amayanda lyali ku ncende ya Greenwood, napingwilepo ukuyamona nga ca kuti cibusa wandi, munyinefwe Hill ali umutende.”

Ilyo ba Arthur bafikile pa ng’anda ya ba Hill, basangilepo umwina mupalamano wa ba Hill uwabuuta ninshi ali ne mfuti. Uyu mwina mupalamano kabili cibusa wa ba Hill amwene kwati ba Arthur nabo bali pa balesampa ifintu. Aipwishe ba Arthur ati: “Cinshi waisa mu kucita kuno?”

Ba Arthur batile: “Nkaana mulondolwela bwino ico nalecita kulya, nga alimpikile imfuti. Lelo nalimulondolwelele ukuti nali cibusa wa ba Hill kabili lyonse ndabatandalila.” Ba Arthur na ulya mwina mupalamano wa ba Hill balicingilile ing’anda ya ba Hill ku balesampa ifintu.

Ba Arthur Claus balesambilisha abana abali 14 ukubomfya icitabo ca The Harp of God

Ilyo papitile inshita ba Arthur baishileishiba ukuti ba Hill no lupwa lwabo bali ku Cikuulwa ca Kukumaninamo ica buteko. Ba Arthur babebele ukuti abafiita abali mu Cikuulwa ca Kukumaninamo bali fye no kufuma nga ca kuti umukalamba wa bashilika Barrett, asuminishako. Ba Arthur batile: “Taca-angwike ukulanda no mukalamba wa bashilika. Ilyo namwebele ukuti ndefwaya ukusenda ba Hill no lupwa lwabo, anjipwishe ati: ‘Bushe walabacingilila fye bwino bwino no kubapeela ifyo balekabila?’ Ukwabula no kwikata ku cani nalisumiine.”

Ilyo ba Arthur babapeele icitupa ca kubasuminishishapo ilyo line fye baile ku Cikuulwa ca Kukumaninamo. Bapeele ici citupa kuli kapokola e lyo abebele ati: “Wilesainisha ku mukalamba wa bashilika! Bushe nawishiba ukuti niwe walabalilapo ukusenda abantu ukubafumya pali cino cifulo?” Tapakokwele ba Hill no lupwa lwabo balibasangile kabili bonse baninine muli motoka yaba Arthur no kuya ku ng’anda.

Munyinefwe Arthur alishininkishe ukuti ba Hill no lupwa lwabo balicingililwe. Ilyo abantu bambi bamwene ifyo munyinefwe Arthur ali uwashipa ne fyo atemenwe ba Hill, balipapile. Ba Arthur batile: “Umwina mupalamano wa ba Hill uwalebamwenako ifipe alishilecindika sana Inte sha kwa Yehova. Kabili abengi balishiletemwa sana icine pantu balimwene ukuti abantu ba kwa Lesa bena tabakwata akapatulula ka mishobo.”