UBULONDOLOSHI BWA FIKOMO FYA MU BAIBOLO
Yohane 1:1—“Ukufumafye ku Citendekelo, Lishiwi Eko Ali”
“Pa kutendeka kwali Cebo, kabili Cebo ali pamo na Lesa, kabili Cebo ali ni lesa.”—Yohane 1:1, Amalembo ya Calo Cipya.
“Ukufumafye ku citendekelo, Lishiwi eko ali. Lishiwi ali pamo na Lesa. Kabili Lishiwi ali ni Lesa.”—Yohane 1:1, Ishiwi lya kwa Lesa Icipingo Cipya.a
Umwalola Amashiwi Yaba Pali Yohane 1:1
Ili ilembo lilanda pali Yesu Kristu ilyo ashilaisa pano isonde ngo muntunse. (Yohane 1:14-17) Mu cikomo 14, ishiwi “Cebo” (nelyo “Logos”, mu ciGriki, loʹgos) lyabomfiwa nge lumbo. Ilumbo lya kuti “Cebo” lilondolola umulimo Yesu akwata uwa kweba abantu na bamalaika ifyo Lesa alefwaya bacite no kulakonka. Ilyo Yesu ali pano isonde kabili na pa numa abwelelemo ku muulu, alitwalilile ukubila ubukombe bwa kwa Lesa.—Yohane 7:16; Ukusokolola 1:1.
Amashiwi ya kuti “pa kutendeka” yalosha ku nshita ilyo Lesa atendeke ukupanga ifintu kabili apangile Cebo. Lyena pa numa Lesa abomfeshe Cebo ukupanga ifintu fyonse. (Yohane 1:2, 3) Baibolo ilanda ukuti Yesu “e beli pa fibumbwa fyonse” kabili “muli ena e mo ifintu fyonse fyapangilwe.”—Abena Kolose 1:15, 16.
Amashiwi ya kuti “Cebo ali ni lesa” yalosha ku mibele iyo Yesu akwata iyo asambilile kuli Lesa ilyo ashilaisa pano isonde. Kanshi Yesu balimulondolola muli iyi inshila pa mulandu wa kuti e o Lesa abomfya ukulandilamo na kabili apo e beli pa fibumbwa fyonse e mo ifintu fyonse fyapangilwe.
Amashiwi Yambi Ayaba pa Fikomo Fimbi Muli Yohane Icipandwa 1
Ibuuku lya kwa Yohane lilanda pa bumi bwa kwa Yesu ilyo ali pano isonde no mulimo alebomba uwa kubila imbila nsuma. Ifikomo fyabalilapo mu cipandwa ca kubalilapo filanda pali Yesu ilyo ashilaisa pano isonde, bucibusa bwaibeela akwata na Lesa, e lyo no mulimo abomba pa kufikilisha ukufwaya kwa kwa Lesa ku bantunse. (Yohane 1:1-18) Ifi fyebo filatwafwa ukwishiba ifyo Yesu alandile ne fyo acitile ilyo alebomba umulimo wa kubila imbila nsuma pe sonde.—Yohane 3:16; 6:38; 12:49, 50; 14:28; 17:5.
Ubufi Balanda Pali Yohane 1:1
Ubufi: Ici cikomo cisambilisha ukuti Cebo alilingana na Lesa wa Maka Yonse.
Icine: Amashiwi ya kuti “Cebo ali pamo na Lesa” yalangilila ukuti pali ili lembo balanda pa bantu babili abapusana. Kwena Cebo te kuti abe “pamo na Lesa” kabili pa nshita imo ine abe Lesa wa Maka Yonse. Ifikomo fikonkelepo filelangilila ukuti Cebo te Lesa wa Maka Yonse. Pali Yohane 1:18 patila, “Takwaba umuntu nangu umo uwatala amona Lesa.” Na lyo line abantu balimwene Cebo, Yesu pantu pali Yohane 1:14 patila, “Cebo aishileba umuntunse no kwikala na ifwe, kabili twamwene ubukata bwakwe.”
Ubufi: Cebo e ko aba ukutula na kale.
Icine: Amashiwi ya kuti “pa kutendeka” ayaba pali ici cikomo tayalosha ku “kutendeka” kwa kwa Lesa pantu Lesa takwata intendekelo. Yehovab Lesa e ko aba “ukufuma umuyayaya no kuya umuyayaya.” (Amalumbo 90:1, 2) Nomba Cebo, e kutila Yesu Kristu ena alikwete intendekelo. Yesu e o “Lesa abalilepo ukupanga.”—Ukusokolola 3:14.
Ubufi: Ukwita Cebo ati “lesa” cisambilisho ca kupepa balesa abengi.
Icine: Ishiwi lya ciGriki ilyo bapilibula “Lesa” nelyo “lesa” (the·osʹ) lyalipalana sana ne shiwi lya ciHebere ʼel na ʼelo himʹ, ilyo babomfya mu Icipingo ca Kale. Aya mashiwi ya ciHebere yalosha mu kuti “Uwa Maka; Uwakosa” kabili bayabomfya ilyo balelanda pali Lesa wa maka yonse, pali balesa bambi, ukubikako fye na bantu. (Amalumbo 82:6; Yohane 10:34) Lesa apangile ifingu fyonse ukupitila muli Cebo, kanshi kuti bamwita ukuti uwa maka. (Yohane 1:3) Ukulondolola Cebo ukuti “ni lesa” kulomfwana no busesemo bwaba pali Esaya 9:6. Baibolo yasobele ukuti uwasalwa na Lesa, e kutila Mesia nelyo Kristu, akulaitwa ukuti “Lesa wa maka” (Mu ciHebere, ʼEl Gib·bohrʹ), lelo te “Lesa wa Maka Yonse” (ʼEl Shad·daiʹ, nga filya tubelenga pa Ukutendeka 17:1; 35:11; Ukufuma 6:3; Esekiele 10:5).
Baibolo taisambilisha ukupepa balesa abengi. Yesu Kristu atile: “Yehova Lesa obe e o ulepepa kabili eka e o ulebombela.” (Mateo 4:10) Baibolo itila: “Pantu nangu kube abetwa “balesa,” mu muulu nangu pano isonde, ni fyo fine kwaba “balesa” abengi na “bashikulu” abengi, lelo kuli ifwe kwaba fye Lesa umo Shifwe, uko fyonse fyafuma, na ifwe tuli bantu bakwe; kwaba na Shikulu umo, Yesu Kristu, muli ena e mo fyonse fyabelako, na ifwe e mo twabela no mweo.”—1 Abena Korinti 8:5, 6.
Ifyo AmaBaibolo Yambi Yapilibula Yohane 1:1
“Pa citetendekelo Lishiwi ekwali na Lishiwi ali pamo na Lesa, kabili Lishiwi ali ni Lesa.”—Bible, Diocese of Mbala.
a Na muli Baibolo ya BIBLE wa Mushilo babomfya amashiwi yamo yene.
b Ishina lya kwa Lesa ni Yehova.—Amalumbo 83:18.