BUSHE ISONDE LIKATWALILILA UKUBAKO?
IMPANGA
BASAYANTISTI bamo bapashanya ifyo impanga yacindama kwi sonde kuli filya bapwapwa balenga umuntu ukulapeema bwino. Cinshi calenga? Pantu ifimuti filengisha umwela nga filya fine bapwapwa bacita. Filengisha umwela wa carbon dioxide uwingalenga fwe bantunse twakwata amafya. Kabili filafumya umwela wacindama sana uo tupeema uwa oxygen. Nalimo ukufika ku mapecenti 80 aya nama ne fintu ifyo tulima, fiba mu mpanga. Nga takwali impanga te kuti tutwalilile ukuba no mweo.
Ifilecitika ku Mpanga
Cila mwaka balatema imiti iingi nganshi, kabili ilingi line icilenga baletema imiti ni co bafwaya ukupanga amabala aya kulimamo ifya kulya. Ukutula mu kupwa kwa ba 1940, hafu wa mitengo umo imfula iloka sana yalileka ukukwata imfula pantu balitema imiti.
Nga ca kuti impanga yaonaika ninshi na fyonse ifikala mu mpanga pamo nge nama ne filimwa fyaonaikila kumo.
Isonde Balipangile Ukuti Likatwalilile Ukubako
Incende shimo umo batemene imiti iingi, impanga yalitendeka ukuibukulula na kabili, pantu imiti yalitendeka ukumena. Nomba line fye abasambilila pa fya mweo ne mpanga balipapile ilyo bamwene ifyo impanga batemenemo imiti yatendeke ukuibukulula no kukwata imiti iingi na kabili. Tontonkanyeni pa fya kumwenako ifi:
Abafwailisha balitendeke ukumona ifyalecitika ku mpanga isho batemenemo ifimuti no kupanga amabala e lyo baisaleka ukulimamo. Ilyo bafwailishe mu ncende 2,200 ishali ku Americas na ku West Africa, basangile ukuti umushili ne mpanga fyaleibukulula ifine mu myaka fye 10.
Ukulingana ne fyo balembele muli magazini ilanda pali Science, abafwailisha basanga ukuti mu myaka fye 100, umushili ne mpanga kuti fyaibukulula no kuba ifyo fyali ilyo bashilatemamo imiti.
Nomba line basayantisti ba ku Brazil balefwaya ukumona impanga umo imiti ingamenapo bwangu, e ico balingenye impanga iya kuti balitemenemo ifimuti e lyo yatendeka ukuibukulula ku mpanga iyo balimbilemo fye ifimuti.
Ukulingana na lipoti ya National Geographic basangile ukuti: “Tabalekabila ukulimba ifimuti.” Pantu mu myaka fye 5 basangile ukuti muli shilya impanga umo bashalimbile ifimuti, “mwalimenene imiti iingi sana.”
Ifyo Abantunse Balecitapo
Abantu mwi sonde lyonse balitendeka ukucingilila impanga umwaba imiti e lyo no kulimba imiti mu mpanga umo batema. Kabili ukulingana na kabungwe ka United Nations, ici calilenga, “abantu baleka ukulatema sana imiti mu mpanga nga kulinganya ku fyo baletema imiti” mu myaka 25 iyapita.
Na lyo line ifi abantu bacita te kuti filenge impanga yaba nge fyo yali pa kubala. Lipoti ya kabungwe ka Global Forest Watch yatile,“abantu balitwalilila ukutema imiti mu mpanga.”
Amakampani ayatema imiti no kushitisha kumbi ukwabula ukupoka insambu ku buteko, yalakwata indalama ishingi sana. Kabili ici cilenga imiti ukupwa e lyo ne mpanga ukonaika.
Abasakamana impanga balatemamo imiti imo nga yakula sana lyena balalimbamo imbi
Icilenga Tuleba ne Subilo—Ifyo Baibo Ilanda
“Yehovaa Lesa ameseshe umuti onse uwawama ukumona no wawama ukulyako.”—Ukutendeka 2:9.
Kabumba apangile impanga mu nshila ya kuti ileibukulula iine nga ca kuti abantunse bayonaula. Afwaya ukuti impanga ikatwalilile ukubako nga filya fine aipangile pa kubala.
Baibo ilangilila ukuti Lesa akafumya fyonse ifyabipa ifyo abantunse bacita kwi sonde, pa kuti isonde ne fya mweo fikatwalilile ukubako. Moneni icipande cileti “Lesa Alilaya Ukuti Isonde Likatwalilila Ukubako,” pe bula 15.
a Ishina lya kwa Lesa ni Yehova.—Amalumbo 83:18.