Ifilenga Ukuti Umo Abe ne Nsansa
YEHOVA, “Lesa wa nsansa,” na Yesu Kristu, “uwa nsansa kabili Uwa maka eka,” balishiba bwino ifilenga umo ukuba ne nsansa ukucila uuli onse. (1 Timote 1:11; 6:15) Kanshi, tatupapa ukuti ifilenga umo ukuba ne nsansa fisangwa mu Cebo ca kwa Lesa, Baibolo.—Ukusokolola 1:3; 22:7.
Mu Lyashi lyakwe ilyaishibikwa sana, e kutila Ilyashi lya pa Lupili, Yesu alilondolwele ifilenga umo ukuba ne nsansa. Atile: “Ba nsansa” (1) abaibukila ukuti balakabila ifya ku mupashi, (2) abaloosha, (3) abafuuka imitima, (4) abomfwe nsala ne cilaka ca bulungami, (5) aba luse, (6) abasanguluke mitima, (7) aba mutende, (8) abapakaswa pa mulandu wa bulungami, na (9) abapontelwa no kupakaswa pa mulandu wakwe.—Mateo 5:3-11.a
Bushe Ifyo Yesu Asosele Fyalilungama?
Bulondoloshi fye bunono bukabilwa pa kulanga ukuti ifyo Yesu asosele fyalilungama. Nani wingakaana ukuti umuntu wafuuka umutima, uwa luse, kabili uwa mutende uucincishiwa no mutima wakwe uwalungama akaba ne nsansa ukucila umuntu uwa cipyu, uwa lubuli, kabili uushaba na luse?
Nalimo kuti twalaipusha atuti, bushe abomfwe nsala ne cilaka ca bulungami na baloosha kuti baitwa shani ukuti ba nsansa? Abantu ba musango yu balishiba ico ifintu fibelele ifi mu calo. ‘Balateta no kulila pa fya muselu fyonse ifilecitwa’ muli shino nshiku tuleikalamo. (Esekiele 9:4) Kwena, ifi tafibalenga ukuba ne nsansa. Lelo, ilyo basambilila ukufwaya kwa kwa Lesa ukwa kuleta ubulungami pa calo no kucito bupingushi ku banyanyantilwa, balasansamuka nga nshi.—Esaya 11:4.
Ukutemwa ubulungami na ko kulalenga aba bantu ukuloosha pa mulandu wa kuti libili libili balafilwa ukucita icalungama. E ico, balibukila ukuti balakabila ifya ku mupashi. Bashintilila pa butungulushi bwa kwa Lesa pantu balishiba ukuti wene eka fye e wingaafwa abantu ukupwisha amabunake yabo.—Amapinda 16:3, 9; 20:24.
Abaloosha, abomfwe nsala ne cilaka ca bulungami, kabili abaibukila ukuti balakabila ifya ku mupashi baliluka ukuti ukuba na bucibusa busuma na Kabumba kwalicindama. Ukuba na bucibusa busuma na bantu kulaleta insansa, lelo ukuba na bucibusa busuma na Lesa kwena kwacilanapo. Ca cine, abatemwa sana icalungama, kabili abasumina ukutungululwa na Lesa mu kuitemenwa, kuti baitwa ukutila ba nsansa icine cine.
Lelo, nalimo kuti camukosela ukusumina ukutila umuntu uulepakaswa no kupontelwa kuti aba ne nsansa. Lelo, ici kuti caba ca cine pantu Yesu e wasosele ifyo. E ico, ni mwi aya mashiwi yalola?
Bushe Abantu Kuti Baba Shani aba Nsansa Ilyo Balepakaswa?
Moneni ukuti Yesu tasosele ukutila ukupontelwa no kupakaswa e fileta insansa. Asosele mu kulungatika ukuti: “Ba nsansa abapakaswa pa mulandu wa bulungami, . . . ilyo abantu bamupontela no kumupakasa . . . pa mulandu wandi.” (Mateo 5:10, 11) E ico insansa shibapo fye ilyo umuntu apontelwa pa mulandu wa kuba umukonshi wa kwa Kristu na pa mulandu wa kukonka ifishinte fyalungama ifyo Yesu alesambilisha.
Ifyacitikile Abena Kristu ba kubalilapo e filangilila ifi. Aba mu Sanhedrini, e kutila icilye cikalamba ica baYuda, “baitile abatumwa, no kubafopaula, no kubeba ukuleka ukulandila mwi shina lya kwa Yesu, e lyo babalekele baye.” Bushe abatumwa bacitile shani? “E ico, aba bena bafumine pa cinso ca cilye ca Sanhedrini, balesekelela ico balingilwe abawamino kusaalwilwa ishina lyakwe. Kabili cila bushiku mwi tempele na ku ng’anda ne ng’anda batwalilile ukwabulo kuleka ukusambilisha no kubila imbila nsuma pali Kristu, Yesu.”—Imilimo 5:40-42; 13:50-52.
Umutumwa Petro alatulondolwela bwino sana ifyo imiponto yayampana ne nsansa. Alembele ati: “Nga mwapontelwa pe shina lya kwa Kristu, muli aba nsansa, pantu umupashi wa bukata, kabili umupashi wa kwa Lesa, waikala pali imwe.” (1 Petro 4:14) Ca cine, ukucula takwawama, lelo Umwina Kristu nga acula pa mulandu wa kucita icalungama alaba ne nsansa pantu aleshiba ukuti napokelela umupashi wa mushilo uwa kwa Lesa. Mulandu nshi umupashi wa kwa Lesa wayampanina ne nsansa?
Bushe Milimo ya Bumubili Nelyo Fisabo fya Mupashi?
Umupashi wa mushilo uwa kwa Lesa uba fye pa bantu abanakila Lesa nga kateeka. (Imilimo 5:32) Yehova tapeela umupashi wakwe ku bacita “imilimo ya bumubili.” Iyi milimo yaba “bulalelale, ukukowela, imibele yakamuka, ukupepo tulubi, ukupupa imipashi, ubulwani, ifikansa, akalumwa, icipyu, ulubuli, amalekano, ifyakaniko, umufimbila, ukukolwakolwa, iciwowo, ne fyapale fi.” (Abena Galatia 5:19-21) Ca cine, ndakai “imilimo ya bumubili” naiseeka nga nshi. Na lyo line, abacite fyabe fi tababa ne nsansa sha cine cine kabili insansa shabo tashibelelela. Pantu ifi fintu filonaula bucibusa busuma ubo umo akwata na balupwa lwakwe, na banankwe. Na kabili, Icebo ca kwa Lesa citila ‘abacite fyabe fi tabakapyane ubufumu bwa kwa Lesa.’
Lelo Lesa apeela umupashi wakwe ku balundulula “ifisabo fya mupashi.” Ifisabo fya mupashi fyaba “kutemwa, ukusekelela, umutende, ukushishimisha, icikuuku, ubusuma, icitetekelo, ukufuuka, ukuilama.” (Abena Galatia 5:22, 23) Nga twaba ne yi mibele ninshi tulepanga umufula wa kuba na bucibusa busuma na bambi e lyo na Lesa kabili bucibusa bwa musango yu bukatuletela insansa. (Moneni umukululo.) Ne cawamisha ca kuti nga twaba no kutemwa, icikuuku, ubusuma, ne mibele imbi iya bukapepa, tulateemuna Yehova kabili tulaba ne nsansa pa mulandu we subilo lisuma ilya kuba no bumi bwa muyayaya mu calo cipya ica kwa Lesa ica bulungami.
Umuntu Umwine E Ufwile Ukusalapo nga Alefwaya Ukuba ne Nsansa
Ilyo baWolfgang na baBrigitte, abaupana abekala ku Germany, batendeke ukusambilila Baibolo mu mukoosha, balikwete ifipe ifingi ifyo abengi batila filakabilwa pa kuba ne nsansa. Baali bacaice kabili bali no bumi ubutuntulu. Balefwala ifya mutengo, baleikala mu ng’anda iisuma kabili iyayemba nga nshi, e lyo balikwete no bukwebo ubukalamba. Balepoosa inshita ikalamba ukufwayafwaya ifipe na fimbi, lelo ici tacabaletele insansa sha cine cine. Lelo, mu kuya kwa nshita, baWolfgang na baBrigitte basalilepo ukucita icintu cimo. Batendeke ukubombesha no kupoose nshita ikalamba mu kukonkelela ifya ku mupashi kabili balefwayafwaya inshila isha kubaafwa ukupalama kuli Yehova. Ico basalilepo ukucita calengele ukuti ifintu fyaluke, kabili ici cabalengele ukwangusha imikalile yabo no kutendeka bupainiya, e kutila bakabila ba Bufumu aba nshita yonse. Ndakai, babomba umulimo wa kuitemenwa pa maofesi ya Nte sha kwa Yehova aya ku Germany. Na kabili, balesambilila ululimi lwa ku fyalo fya ku kabanga pa kuti baleafwako abafuma ku fyalo fimbi ukusambilila icine caba mu Cebo ca kwa Lesa, Baibolo.
Bushe aba baupana balisanga insansa sha cine cine? BaWolfgang batila: “Ukutula fye apo twatendekele ukukonkelela ifya ku mupashi, twaliba ne nsansa icine cine kabili tulekushiwa. Na kabili ukubombela Yehova no mutima onse kwalikosha icupo cesu. Kwena twaleba ne nsansa kale, lelo twalecita fimo ifyalelenga ukuti tulekonkelela ifintu ifyapusana. Nomba twalikatana kabili bonse tukonkelela fye ubuyo bumo bwine.”
Finshi Filenga Umo Ukuba ne Nsansa?
Mu kusupula fye: Mwilacita “imilimo ya bumubili,” kabili mulelundulula “ifisabo fya mupashi [wa kwa Lesa].” Pa kuba ne nsansa, umuntu afwile ukulafwaisha ukuba na bucibusa bwapalamisha na Lesa. Nge fyo Yesu alondolwele, uufwaisha ukucita ifi e ukalinga ukwitwa uwa nsansa.
E ico, mwiyangufyanya ukusondwelela ukuti teti musange insansa. Kwena, muli buno bwikashi kuti mulelwalilila, nelyo kuti mwaba na mafya mu cupo. Limbi teti mukwate abana, nelyo mwalyesha sana pa kuti fye musange ncito isuma lelo te ya kumona. Nalimo tamwaba ne ndalama nge fyo mwali kale. Lelo, shipeni; tamufwile ukuba abapelelwa! Ubufumu bwa kwa Lesa bukapwisha aya mafya yonse na yambipo. Ca cine, nomba line fye Yehova Lesa ali no kufishapo ubulayo bwakwe ubo asosele muli kemba wa malumbo, ubutila: “Ubufumu bwenu bufumu bwa muyayaya . . . Mufumbatule minwe yenu, no kwikusha conse ica mweo ifyo cilefwaya.” (Amalumbo 145:13, 16) Ababomfi bashaifulila aba kwa Yehova mwi sonde lyonse kuti basumina ukuti ukulaibukisha ubu bulayo bwa kwa Yehova kukamulenga sana ukuba ne nsansa pali leelo.—Ukusokolola 21:3.
[Futunoti]
a Yonse aya mashiwi yatendekela ne shiwi lya ciGriki ilya kuti ma·kaʹri·oi. Ukucila ukubomfya ishiwi lya kuti “balishuka,” ilyabomfiwa mu maBaibolo yamo, Baibolo ya Amalembo ya Calo Cipya na maBaibolo pamo nga The Jerusalem Bible na Today’s English Version, yabomfya amashiwi yalungama nga nshi aya kuti “ba nsansa.”
[Akabokoshi ne Cikope pe bula 6]
Ifilenga Umo Ukuba ne Nsansa
Ukutemwa kulacincisha bambi ukumutemwa.
Ukusekelela kumupeela amaka ya kupwisha amafya.
Umutende ulamwafwa ukukanaba ne fikansa ilyo mulebishanya na bambi.
Ukushishimisha kulamulenga ukuba ne nsansa na lintu mule-eshiwa.
Icikuuku cilalenga bambi ukupalama kuli imwe.
Ubusuma mulanga bulalenga bambi ukuitemenwa ukumwafwa ilyo mulekabila ukwafwiwa.
Icitetekelo cikalenga mukale-enekela Lesa ukulamutungulula.
Ukufuuka kukalenga mukaleteeka umutima, ukuba abatekanya kabili aba mutende.
Ukuilama kukacefya ifilubo mukalacita.
[Ifikope pe bula 7]
Pa kuba ne nsansa, mufwile ukulaiikusha lwa ku mupashi