Pashanyeni Icitetekelo Cabo

Alipepele Kuli Lesa no Kumweba Fyonse Ifyali mu Mutima Wakwe

HANA ali fye uwapamfiwa ukupekanishisha ulwendo, talefwaya ukulatontonkanya pa mafya akwete. Ifwile ukuba ni nshita iisuma; Cila mwaka, umulume wakwe Elkana alesenda ulupwa lonse ku cikuulwa ca mushilo ku Shilo mu kupepa. Yehova alefwaya ukuti abantu balesangalala pali iyi nshita. (Amalango 16:15) Kabili ukwabula no kutwishika, Hana, afwile aletemwa ukuya ku mitebeto ya musango yu ukufuma fye na ku bwaice. Lelo ifintu fyalyalwike kuli Hana.

Hana alipaalilwe lintu aupilwe ku mulume uwamutemenwe nga nshi. Lelo Elkana alyupile umwanakashi na umbi. Ishina lyakwe ni Penina. Penina alefwaya sana ukulakalifya Hana, kabili pali iyi nshita ya kusangalala e po alelenga sana umunankwe ukuba no bulanda nga nshi. Finshi alecita? Lelo icipusho cacindama sana ca kuti, bushe icitetekelo Hana akwete muli Yehova camwafwile shani ukushipikisha ubwafya ubwalemoneka kwati te kuti ashipikishe? Nga ca kutila mwalikwata amafya ayalenga ukuti mwilaba ne nsansa, ilyashi lya kwa Hana kuti lyamukosha sana.

“Cinshi Umutima Obe Ubelele no Bulanda?”

Baibolo ilanda ukuti Hana akwete amafya ayakulu yabili. Pa bwafya bwa kubalilapo alikwete amaka ya kucitapo fimo lelo pa bwalenga bubili pena tapali ico ali no kucitapo. Ubwafya bwa kubalilapo bwa kuti ali ku mpali, kabili umukashi munankwe alimupatile. Ubwafya bwa bubili bwa kuti ali ni ng’umba. Ubu bulaba bwafya sana ku mwanakashi uuli onse uulefwaya ukukwata abana; lelo mu nshiku sha kwa Hana, ukuba ing’umba kwalelenga umwanakashi ukuba sana no bulanda. Ulupwa ululi lonse lwale-enekela ukukwata abana pa kuti ishina lya lupwa talilobele. Ukuba ing’umba kwali museebanya uukalamba.

Hana nga alishipikishe ubu-umba bwakwe akubula Penina. Ukuupwa ku mpali takwaweme. Ilingi kwaleba ukupatana, ukulwa, e lyo no kukalifyanya. Ukuupa impali kwalipusene sana no kupekanya kwa kwa Lesa uko abikileko mwi bala lya Edeni ukwa kukwata fye umukashi umo.a (Ukutendeka 2:24) Baibolo taikoselesha ukuupa impali kabili ifyacitike mu lupwa lwa kwa Elkana filalanga bwino umulandu ukuupila impali kwabipila.

Elkana atemenwe sana Hana. Ilyashi lya baYuda ilya kale litila Elkana abalilepo ukuupa Hana e lyo aisaupa Penina ilyo papitile imyaka. Nampo nga e fyo cali nelyo iyo, Penina, ali no bufuba kuli Hana kabili alemucusha mu nshila shalekanalekana. Ubu-umba bwa kwa Hana e bo Penina alemucushishapo sana. Penina alekwata abana, kabili cila nshita akwata umwana aleimona ukuti alecindaminako fye. Mu nshita ya kumfwila Hana uluse nangu ukulamusansamusha pa bwafya akwete, Penina ena atwalilile fye ukumucusha. Baibolo ilanda ukuti ico Penina alecushisha sana Hana ni “pa kuti fye amukalifye.” (1 Samwele 1:6) Penina alecushisha fye Hana ku mufulo. Alefwaya ukulamukalifya kabili ifi fine e fyacitike.

Cimoneka kwati cila mwaka nga baleya ku Shilo ku kupepa e lyo Penina aletemwa ukucusha sana Hana. Elkana alepeela abana ba kwa Penina bonse, e kutila “abana abaume bonse na bana bakwe abanakashi” ifipimo fya kupeela ilambo kuli Yehova. Lelo Hana ena balemupeela fye icipimo cimo pantu takwete abana. Ici calelenga Penina aleyumfwa sana kabili ifyo alecita fyalelenga Hana ukulatontonkanya pa bu-umba bwakwe ica kuti alelila fye no kulya talelya. Elkana alimwene ukuti umukashi wakwe Hana uo atemenwe ali sana no bulanda kabili talelya no kulya, e ico afwaile ukumusansamusha. Amwipwishe ati: “Hana, cinshi ulelila, kabili cinshi ico tauleliila ifya kulya, kabili cinshi umutima obe ubelele no bulanda? Bushe nshawama kuli iwe ukucila abana baume 10?”—1 Samwele 1:4-8.

Icaweme ca kuti, Elkana alilwike ukuti icalengele Hana ukuba no bulanda mulandu wa kuti takwete abana. Kabili ukwabula no kutwishika Hana alitemenwe sana ukumona ifyo Elkana alemulanga icitemwiko.b Lelo Elkana talandilepo pa lupato lwa kwa Penina, kabili Baibolo tayalandapo ukuti Hana alyebele Elkana ukuti Penina alemucusha. Nalimo aletontonkanya ukuti nga aeba umulume ukuti Penina alamucusha, kuti calenga fye ifintu ukubipilako. Bushe Elkana ali no kulenga ifintu ukwaluka? Bushe ulupato lwa kwa Penina talwali na kukulilako fye kabili bushe abana bakwe na babomfi bakwe na bo tabali no kupata Hana? Icali no kucitika ca kuti Hana bali no kumukankamba sana ku ba mu lupwa lwakwe.

Nampo Elkana alishibe ifyo Penina alecusha Hana nelyo iyo, Yehova Lesa ena alishibe fyonse. Icebo cakwe cilalondolola fyonse ifyacitike, kanshi cilasoka sana bonse ababa no bufuba nelyo abapata abanabo. Lelo abantu aba mutende kabili aba kaele nga Hana, kuti basansamuka ukwishiba ukuti Lesa wa mulinganya ali no kuwamya ifintu pa nshita yakwe kabili ukulingana ne fyo umwine afwaya. (Amalango 32:4) Napamo Hana alishibe ifi, pantu ni kuli Yehova alombele ubwafwilisho.

‘Tali no Bulanda na Kabili’

Lucelo celo, bonse mu lupwa, ukubikako na bana, baali fye abapamfiwa ukuipekanishisha ulwendo. Pa kuyafika ku Shilo, ulu lupwa lukalamba lwali no kwenda amakilomita ukucila pali 30 ukuyafika ku calo ca mpili ica Efraimu.c Nga bale-enda na makasa, bali no kwendapo ubushiku bumo nelyo shibili. Hana alishibe ukuti umukashi munankwe ali no kumucusha. Na lyo line, tashele, alikonkele. Kanshi Hana aba ca kumwenako icisuma sana ku babomfi ba kwa Lesa aba muno nshiku. Te cisuma ukuleka ukupepa Lesa pa mulandu wa micitile yabipa iya bantu bambi. Nga twacitile ifi, te kuti tukwate amapaalo ayatulenga ukuba na maka ya kushipikisha.

Pa numa ya kwenda akasuba konse mu misebo ya mu mpili iyashokoloka, ulupwa lwasukile lwapalama ku Shilo. Shilo yali pa lupili kabili yashingulwikwe ne mpili. Ilyo balepalamina, Hana afwile aletontonkanya sana pa fyo ali no kweba Yehova mwi pepo. Lintu bafikile, batendeke ukulya ifya kulya. Hana bwangu bwangu alifuminepo no kuya ku cikuulwa ca mushilo ica kwa Yehova. Kulya, kwali Shimapepo Mukalamba Eli naikala mupepi no mwinshi we tempele. Lelo ico Hana alefwaya kulanda na Lesa wakwe. Alishininkishe ukuti nga apepa muli ici cikuulwa ca mushilo, Lesa alamumfwa. Alishibe ukuti nangu takuli umuntu nangu umo uwingeshiba ubwafya alepitamo, Wishi wa ku muulu ena naishiba. Ubulanda akwete bwalikulile sana ica kuti atendeke ukulila.

Ilyo umubili wakwe onse watendeke ukututuma pa mulandu wa kushinshimukila pa kulila, Hana atendeke ukupepa kuli Yehova mu mutima. Imilomo yakwe yaletenta ilyo alelondolola ifyo alekalipwa. Kabili alipepele pa nshita yalepa, alyebele Wishi fyonse ifyali mu mutima wakwe. Hana talombele fye Lesa ukuti amupeele ubufyashi, lelo alefwaisha ukuti Lesa amupaale e lyo na o apeele Lesa ifyo engakumanisha ukumupeela. E ico alapile umulapo wa kuti nga ca kutila akwata umwana umwaume, akapeela uyu mwana kuli Yehova.—1 Samwele 1:9-11.

E co, ababomfi ba kwa Lesa bafwile ukulapepa kuli Lesa ukupashanya Hana. Yehova afwaya abantu bakwe ukulanda kuli ena no mutima onse, ukumweba fyonse ifilebasakamika nga filya umwana uwacetekela umufyashi uwamutemwa acita. (Amalumbo 62:8; 1 Abena Tesalonika 5:17) Umupashi wa mushilo watungulwile umutumwa Petro ukulemba amashiwi aya kutusansamusha pa kupepa kuli Yehova. Atile: “Mulepoosa amasakamika yenu yonse pali ena, pantu asakamana imwe.”—1 Petro 5:7.

Abantu bena tabalangulukilako kabili tababa ne cikuuku nga Yehova. Ilyo Hana alelila ninshi alepepa, alipapile ilyo aumfwile ishiwi lya muntu. Lyali lishiwi lya kwa Eli, shimapepo mukalamba, uwalemona ifyo alecita. Amwebele ati: “Bushe iwe wakulakolwa fye lyonse? Kabiye, ubwele nga wakololoka.” Eli alimwene ifyo imilomo ya kwa Hana yaletenta, ifyo umubili waletutuma, ne fyo alelila. Mu nshita ya kumwipusha ubwafya akwete, ena asondwelele fye ukuti Hana alikolelwe.—1 Samwele 1:12-14.

Nalimo Hana calimukalipe sana, pantu iyi nshita ninshi aleumfwa ububi e lyo umuntu uwacindikwa e walamubepesha ubufi bwa musango yu! Nangu cali ifi, Hana talekele ukuti ukukanapwililika kwa bantu kumupumfyanye ukupepa Yehova. Kanshi na apa pene, ali ne citetekelo. Ici na co ca kumwenako icisuma kuli ifwe. Hana ayaswike Eli mucinshi mucinshi kabili amulondolwelele ubwafya akwete. Eli alilwike ukuti alilufyenye, e ico amwaswike mwi shiwi ilyanakilila ati: “Kabiye umutende, kabili Lesa wa kwa Israele akupeele ico wamulomba.”—1 Samwele 1:15-17.

Bushe cinshi cacitike ilyo Hana aebele Yehova fyonse ifyali mu mutima wakwe na pali filya ailepepela mu cikuulwa ca mushilo? Baibolo ilanda ukuti: “Umwanakashi alifuminepo no kuyalya, ne cinso cakwe tacamoneke ica bulanda na kabili.” (1 Samwele 1:18) Hana alisansamwike. Cali kwati apoosele icisendo cakwe icafina pali Wishi wa ku muulu Yehova, uwakwete amaka ukumucila. (Amalumbo 55:22) Bushe kwaliba ubwafya ubwingansha Yehova? Awe nakalya, takwatala akubapo, takwaba, kabili takwakabe!

Nga natufuupuka, natutitikishiwa, nelyo tuli no bulanda, kuti cawama ukupashanya Hana no kulondolola fyonse ifili mu mutima wesu kuli Lesa uo Baibolo ita ukuti ‘Uumfwa ipepo.’ (Amalumbo 65:2) Nga twapepa ne citetekelo, ubulanda bwesu na ifwe bene bukapyanikwapo no “mutende wa kwa Lesa uwacila amatontonkanyo yonse.”—Abena Filipi 4:6, 7.

“Takwaba Icilibwe Icaba Nga Lesa Wesu”

Ubushiku bwakonkelepo, Hana alibwelelemo ku cikuulwa ca mushilo na Elkana. Afwile alimwebele ifyo alombele no mulapo alapile, pantu Amafunde ya kwa Mose yatile umulume alikwete insambu sha kufulunganya umulapo uo umukashi wakwe alapile ukwabula ena ukwishiba. (Impendwa 30:10-15) Lelo Elkana umwaume uwali uwa cishinka tafulungenye umulapo Hana alapile. Lelo ena na Hana, bapepele kuli Yehova pamo pa cikuulwa ca mushilo ilyo bashilabwelelamo ku mwabo.

Bushe ni lilali Penina ailwike ukuti nomba te kuti afulwishe Hana? Baibolo tayatweba, lelo amashiwi ya kuti “icinso cakwe tacali no bulanda na kabili” yalanga ukuti ukutula ilya nshita Hana alisansamwike kabili tasakamikwe na kabili. Nangu ca kutila tatwaishiba bwino bwino ilyo Penina aishibe ifi, tapakokwele, Penina asangile ukuti filya alecusha Hana tafyalebomba nakalya. Ukutula apa, Baibolo tayalandapo pali Penina na kabili.

Ilyo imyeshi yapitile, insansa Hana akwete shalifulile nga nshi. Alishileba pa bukulu! Na lintu alesansamuka ifi, Hana tatalile alaba uwamupaalile muli uyu musango. Ilyo umwana mwaume afyelwe, amwinike ishina lya kuti Samwele, ilipilibula ukuti “Ishina lya kwa Lesa,” kabili lifwile lilosha ku kulilila kwi shina lya kwa Lesa, nga filya Hana acitile. Ulya mwaka, ilyo Elkana no lupwa baile ku Shilo, Hana ena taileko. Aikele no mwana imyaka itatu mpaka amusumuna. Lyena alipekenye ubushiku bwa kulekana no mwana wakwe uo atemenwe.

Tacayangwike ukulekana no mwana wakwe. Kwena, Hana alishibe ukuti kwali abali no kulasakamana Samwele ku Shilo, nalimo abali no kulamusakamana banakashi abalebombela mu cikuulwa ca mushilo. Na lyo line, apa Samwele ninshi acili umwaice sana, kabili twalishiba no kuti umufyashi onse alafwaisha ukuba pamo no mwana! Nangu cali ifi, Hana na Elkana mu kuitemenwa fye balitwele Samwele ku Shilo. Balituulile amalambo pa ng’anda ya kwa Lesa, kabili bapeele Eli umwana, kabili bamwibukishe no mulapo uo Hana alapile imyaka itatu ku numa.

Lyena Hana apepele ipepo ilyo Lesa amwene ukuti lyalilingile ukuba mu Cebo cakwe, Baibolo. Ilyo mulebelenga amashiwi alandile ayalembwa pali 1 Samwele 2:1-10, kuti mwamona ukuti cine cine ali ne citetekelo icakosa. Hana alumbenye Yehova pa fyo abomfeshe bwino amaka yakwe, pa maka akwata aya kucefya aba matutumuko, ukupaala abacushiwa, amaka ya kwipaya na ya kupususha. Alumbenye Wishi pantu wa mushilo, wa mulinganya, kabili wa cishinka. E co Hana alandiile ukuti: “Takwaba icilibwe icaba nga Lesa wesu.” Yehova alicetekelwa icine cine, taaluka, kabili e cubo kuli bonse abalilila kuli ena pa mulandu wa kuti balatitikishiwa no kucushiwa.

Samwele alishukile nga nshi ukukwata nyina uwacetekele sana Yehova. Nangu ca kutila alefuluka banyina ilyo alekula, taletontonkanya ukuti balimulabileko. Cila mwaka, Hana aleya ku Shilo, alemutwalila ica kufwala icabula amaboko ica kufwala pa kubomba imilimo pa cikuulwa ca mushilo. Hana umwine e walebila ici ca kufwala, icali cilangililo ca kuti alitemenwe sana umwana wakwe kabili alemusakamana. (1 Samwele 2:19) Kuti twaelenganya Hana alefwika umwana ici ca kufwala, aleciwamya na bwino bwino, kabili alemulolesha ne citemwishi ilyo alelanda nankwe cikuuku cikuuku, no kumukoselesha. Samwele alipaalilwe ukukwata nyina wa musango yu, kabili balimutemenwe ku bafyashi bakwe na ku bena Israele bonse.

Na Hana wine tabamulabileko nakalya. Yehova alimupeele no bufyashi, kabili afyalile Elkana abana na bambi basano. (1 Samwele 2:21) Nalimo ipaalo ilikalamba ilyo Hana akwete lyali kuba cibusa wapalamisha uwa kwa Yehova, Wishi, kabili ubu bucibusa bwaleya bulekoselako fye mu kupita kwa myaka. Shi na imwe bucibusa bwenu na Yehova nabulekoselako fye ilyo mulepashanya icitetekelo ca kwa Hana.

[Amafutunoti]

[Akabokoshi pe bula 17]

Amapepo Yabili Ayaibela

Mu mapepo yabili ayo Hana apepele ayalembwa pali 1 Samwele 1:11 na 2:1-10, mwaliba ifintu ifyacindama ifyo alandilepo. Natulande pali fimo ifyo alandilepo:

◼ Mwi pepo lya kubalilapo, Hana aitile Lesa ukuti “Yehova wa mabumba.” Pa bantu abalembwa mu Baibolo, Hana e wabalilepo ukubomfya ili ilumbo. Muli Baibolo, aya mashiwi yasangwamo imiku mupepi na 285 kabili yalosha mu kuti Lesa alikwata abana ba ku mupashi iminshipendwa abo atungulula.

◼ Moneni ukuti Hana tapepele ipepo lyalenga bubili pa nshita umwana afyelwe iyo, lelo apepele ilyo ena na Elkana balepeela umwana kuli Lesa pa kuti alebombela pa cikuulwa ca mushilo ku Shilo. E ico ipepo Hana apepele lilanga ukuti icalemulenga sana ukusekelela, kupaalwa na Yehova, te kupesha umukashi munankwe Penina iyo.

◼ Ilyo Hana asosele ukuti, “Naimisha ulusengo lwandi muli Yehova,” nalimo aletontonkanya pa ng’ombe iilume, inama iyakwata amaka iyo babomfya ukusenda ifipe kabili iibomfya insengo maka maka. Kanshi Hana alelanda fye ukuti: ‘Mwe Yehova, nkosheni.’—1 Samwele 2:1.

◼ Amashiwi Hana alandile aya kuti “uwasubwa [wa kwa Lesa]” yamoneka ukuti yali ya kusesema. Ili shiwi limo line ne lya kuti “mesia,” kabili pa bantu balembwa mu Baibolo Hana e wabalilepo ukulibomfya ukulanda pa mfumu yasubwa iya ku ntanshi.—1 Samwele 2:10.

◼ Ilyo papitile imyaka nalimo 1,000, Maria, nyina wa kwa Yesu alandile amashiwi ayalingana na yalya Hana alandile ilyo alelumbanya Yehova.—Luka 1:46-55.

[Icikope pe bula 16]

Hana alisakamikwe sana pantu takwete abana, Penina na o alemucusha nga nshi pa kuti ubulanda akwete bulekulilako

[Icikope pe bula 16, 17]

Nangu ca kutila Eli amwene kwati Hana nakolwa, Hana tafulilwe

[Icikope pe bula 17]

Bushe kuti mwapashanya Hana pa kulapepa ukufuma pa nshi ya mutima?