Ukuba Abacenjela Lelo Abashangila

UKUCENJELA pano e kutila kwishiba ifya kusenda abantu ukwabula ukubakalifya apabula umulandu. Ici cisanshamo ukwishiba ifyo mwalasosa ne nshita ya kufisoselapo. Ici tacilolele mu kuti mufwile ukunashako icalungama nelyo ukufulunganya ifishinka. Ukucenjela kwapusana no kututumo muntu.—Amapi. 29:25.

Ifisabo fya mupashi e citendekelo cisuma ica kuba abacenjela. E co umuntu ucincishiwa ku kutemwa tafwaya ukukalifya bambi; afwaya ukubafwa. Uwa congwe kabili uwanakilila alaba uwa mutembo mu micitile yakwe. Umuntu wa mutende lyonse afwaya ukutungilila ukwampana kusuma na bambi. Umuntu watekanya alatwalilila ukushishimisha na lintu abantu bamukalukila.—Gal. 5:22, 23.

Lelo, abantu bamo bakakalifiwa no bukombe bwa mu Baibolo te mulandu ne nshila mwabulandilamo. Pa mulandu wa mitima ya bubifi iya baYuda abengi aba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, kuli bene, Yesu Kristu ali “libwe lya kuipununako, kabili cilibwe ca kuwako.” (1 Pet. 2:7, 8) Yesu asosele pa lwa mulimo wakwe uwa kubilisha Ubufumu ati: “Naishile ku kupooso mulilo pano nse.” (Luka 12:49) Kabili abantunse ukufika na lelo balolenkene no bukombe bwa mu kampampa ubwa Bufumu bwa kwa Yehova, ubusanshamo ukwishiba bumulopwe bwa kwa Kabumba wabo. Abengi balakalipa pa bukombe bwa kuti Ubufumu bwa kwa Lesa nomba line buli no kufumyapo buno bwikashi. Lelo, tukonkanyapo fye ukushimikila apo tumfwila Lesa. Lelo, ilyo tulecite fyo tulebukisha ukufunda kwa mu Baibolo ukwa kuti: “Nga cingacitwa, mube aba mutende ku bantu bonse nga caba mu maka yenu.”—Rom. 12:18.

Ukucenjela pa Kushimiko Bunte. Uko tulanda na bantu pa lwa fintu twatetekela kwingi. Tulacite fyo ilyo tuli mu butumikishi bwa mwi bala, lelo tulashukila ukulanda ilyo tuli na balupwa, abo tubomba nabo, na ba ku sukulu. Uku konse, ukucenjela kulakabilwa.

Nga tuleshimikila ubukombe bwa Bufumu ku bantu kwati tulebashimaula, tabakatemwe. Nga ca kuti tabalombele ubwafwilisho e lyo napamo tabaletontonkanya no kuti balekabila ubwafwilisho, kuti bafulwa nga tulecita kwati balekabila ukubalungika. Kuti twacita shani pa kuti tabalemone fyo? Ukwishiba ifya kuba aba bucibusa pa kulanshanya na bantu kuti kwayafwa.

Pa kutampa ukulanshanya no muntu, esheni ukuleta ilyashi ilyo na o atemwa. Nga ni lupwa, untu mubomba nankwe, nelyo uwa ku sukulu, napamo mwalishiba ifyo atemwa. Nangu nga tamwamumonapo, kuti mwalanda pa lyashi lyaciba pa mulabasa atemwa mu nyunshipepala nelyo iliseekele mu mushi. Amalyashi ya musango yo ilingi line yalanga ifyo abantu batontonkanyapo. Ilyo mulebomba ku ng’anda ne ng’anda, mulepempwila. Nga pali abana bapooseniko amano, ukwipusha ulwa fya ku sukulu, no kwipusha nga bali fye bwino. Ilyo mwine ng’anda afuma, kutikeni ilyo alelanda. Ifyo alesosa kuti fyamwishibisha nampo nga fintu muletontonkanya ukuti e fyo atemwa ni fyo fine nelyo iyo. Kabili mukeshiba na fimbi pa fintu mwingakabila ukulanda pa kuti mushimike ubunte.

Ilyo muletwalilila ukulanshanya, bashimikileniko ifishinka fya mu Baibolo na mu mpapulo shilanda pa fya mu Baibolo ifikumine ku fyo mulelandapo. Lelo mwilalanda fye mweka. (Luk. Mil. 3:7) Lekeni mwine ng’anda na o alelandapo nga alefwaya. Kutikisheni ifyo alelanda ne fyo aletontonkanya. Ifi kuti fyamulenga ukwishiba ifya kucita pa kuti mube abacenjela.

Ilyo mushilalanda ifyebo, tontonkanyeni ifyo uyo muntu alafyumfwa. Ilembo lya Amapinda 12:8 lilatasha ‘ukushilimuka kwa muntu.’ Ishiwi lya ciHebere ilyabomfiwa pano lyalingana ne shiwi ukucenjela. Kanshi ukushilimuka kusanshamo ukuilama pa kubomfya amashiwi pa numa ya kutontonkanya sana pa mulandu pa kuti mubombe mano mano. Amapi 12 Icikomo 18 ica yalya yene Amapinda cisoka ukuti tatufwile “kusosa ngo kulasaula kwa lupanga.” Kuti twasumbula icine ca mu Baibolo ukwabula ukukalifya abantu.

Ukupempwila fye amashiwi mulebomfya kuti kwamwafwa ukukanabikapo icipindami cishilekabilwa ica kuti abantu bakaana ukumfwa ifyo muleshimikila. Nga ca kuti ukusosa ati “Baibolo” kulenga abantu ukukanakutika, kuti mwabomfya amashiwi pamo nga “amalembo ya mushilo” nelyo “icitabo caba mu ndimi ukucila pali 2,000.” Nga mwalanda pa fyaba mu Baibolo, kuti mwaipusha uyo muntu ifyo atontonkanya pali yene, e lyo no kwishiba ifya kusosa ilyo mulelanshanya nankwe apo namwishiba ifyo atontonkanya pali Baibolo.

Ukuba abacenjela ilingi line kusanshamo ukwishiba inshita yayana iya kusosa. (Amapi. 25:11) Napamo tamulesuminisha fyonse ifyo uyo muntu alesosa, lelo tamulekabila ukusuusha conse fye icishalingana na malembo ico asosa. Te kwesha ukweba mwine ng’anda fyonse pa muku umo. Yesu aebele abasambi bakwe ati: “Ncili na fyo ifingi ifya kusosa kuli imwe, lelo te kuti mufyumfwe nomba.”—Yoh. 16:12.

Nga cingacitwa, tasheni abo mulelanda nabo mu bufumacumi. Nangu mwine ng’anda ali ne fikansa, nalyo line kuti mwamutasha pali fimo ifyo asumina. Umutumwa Paulo e fyo acitile ilyo alelanda na ba mano ya buntunse pa Areopagi mu Atena. Aba mano ya buntunse “balepilikana nankwe.” (NW) Kuti alanda shani ifishinka fyakwe ukwabula ukubakalifya? Pa kubala alimwene imfuba ishingi isho bapangiile balesa babo. Ukucila ukusuusha abena Atena pa kupepo tulubi, abomfeshe umucenjelo no kubatasha pantu balefwaisha ukupepa. Atile: “Namona konse konse imwe mwaba nga bacilamo ukupepe mipashi.” Iyi mitendekele yalengele ukuti alande ubukombe bwakwe pa lwa kwa Lesa wa cine. Ici calengele na bamo ukutetekela.—Imil. 17:18, 22, 34.

Mwikalipa lintu kwaba ukusuusha ifyo mulesosa. Tekanyeni. Shukileni iyi nshita ukwishiba bwino ifyo uyo muntu aletontonkanya. Kuti mwamutasha pa kufumya ifili ku mukoshi. Ni shani nga amweba fye mu kupumikisha ati: “Na ine ndapepa”? Mu mucenjelo kuti mwaipusha amuti: “Bushe mulaya ku mapepo ukutula na kale?” Ilyo ayasuka, konkanyenipo amuti: “Bushe mutila shani pa lwa bantunse, bakatala abekatanapo no kulapepa kumo kwine bonse?” Ici kuti calenga mwatwalilila ukulanshanya.

Ukuba abaicefya kuti kwatwafwa ukuba abacenjela. Twalishininkisha ukwabula no kutwishika ukuti inshila sha kwa Yehova shalilungama no kuti Icebo cakwe ca cine. Tulaba abashininkisha ilyo tulelanda ifi fintu. Lelo tatulingile ukucilamo ukuimona abalungama. (Luk. Mil. 7:15, 16) Tulatasha apo twalishiba icine kabili twalipaalwa na Yehova, lelo twalishiba ukuti atusenamina fye pa mulandu wa cikuuku cakwe ica pa fye no kutetekela twatetekela Kristu, te pa mulandu wa bulungami bwesu fwe bene. (Efes. 2:8, 9) Twalishiba ukuti tufwile ‘ukuyesha fwe bene, ukumona nga tuli mu kutetekela; ukuilinga fwe bene.’ (2 Kor. 13:5) E ico ilyo tulelanda na bantu pa lwa kuti balekabila ukulinga imikalile yabo ku fyo Lesa afwaya, na ifwe mu kuicefya tulakonka uko kwine kufunda kwa mu Baibolo. Tatwakwata nsambu ya kupingula umuntunse munensu. “Ubupingushi bonse [Yehova apeelo] Mwana,” kabili ni pa ntanshi ya cipuna cakwe ica kupingwilapo epo tukamoneka ku kulubulula pa fyo tucita.—Yoh. 5:22; 2 Kor. 5:10.

Ilyo Tuli na Balupwa na Bena Kristu Banensu. Tatufwile fye ukuba abacenjela mu butumikishi bwa mwi bala. Apo ukucenjela kwaba kulanga ifisabo fya mupashi wa kwa Lesa, tufwile ukuba abacenjela na pa ng’anda mu fyo tucita ku ba mu ng’anda. Ukutemwa kukalenga tulelangulukilako bambi. Umulume wa kwa Namfumu Estere talepepa Yehova, lelo Estere alemucindika kabili abomfeshe ukushilimuka pa kumweba imilandu iyabimbilemo ababomfi ba kwa Yehova. (Estere, ifipa. 3-8) Inshita shimo, ukucenjela mu fyo tucita ku ba mu lupwa abashili Nte kuti kwakabila twaleka imyendele yesu e yalanga ukuti inshila ya cine e yawamisha, ukucila ukwesha ukubakolobondelamo.—1 Pet. 3:1, 2.

E fyo caba na ku ba mu cilonganino, ukubeshiba sana te kutila tufwile ukuba abankalwe kuli bene. Tatufwile ukutila bakashipikisha pantu balikosoka. Kabili tatulingile ukuiwaminisha atuti: “Ine e fyo naba fye.” Nga twasanga ukuti imilandile yesu ilakalifya bambi, tufwile ukufwaisha ukwaluka. ‘Ukucincila mu kutemwana’ kulingile ukutulenga “tubombe icisuma kuli bonse, no kucishamo ku ba bwananyina bwa mu citetekelo.”—1 Pet. 4:8, 15; Gal. 6:10.

Ilyo Mulelanda kwi Bumba. Abalanda pa cisebele na bo bafwile ukucenjela. Mwi bumba muba abantu bapusanapusana imikulile kabili abapita mu fyalekanalekana. Balipusanapusana mu kukosoka kwa ku mupashi. Bamo napamo e muku wa kubalilapo ukwisa ku Ng’anda ya Bufumu. Bambi napamo bali na mafya ayo kalanda ashishibe. Cinshi cingaafwa kalanda ukukanakalifya bakomfwa wakwe?

Ukulingana no kufunda kwa mutumwa Paulo kuli Tito, bikeni umutima pa “[kukanapontelo] muntu nangu umo iyo, ukuba . . . aba mutembo ku bantu bonse.” (Tito 3:2) Mwipashanya imilandile ya ba pano isonde iisaalula abantu ba mushobo umbi, aba lulimi lumbi, nelyo abafuma ku fyalo fimbi. (Ukus. 7:9, 10) Landeni ukwabula ukupita mu mbali ifyo Yehova afwaya, no kulanga ukuti ca mano ukucite fyo; lelo te kwesha ukulanda musaalula musaalula pa lwa bashilatendeka sana ukwenda mu nshila sha kwa Yehova. Lelo, koselesheni bonse ukwiluka icaba ukufwaya kwa kwa Lesa no kucita icimutemuna. Ilyo tulefunda, tulepuutilishako ukupitila mu kusanshamo ukutasha kwa bufumacumi. Lekeni imilandile yenu ne myumfwikile ye shiwi fibemo ukutemwa kwa bwananyina uko ifwe bonse tufwile ukuba na ko ku banensu.—1 Tes. 4:1-12; 1 Pet. 3:8.