Twalilileni Ukulacitila Bambi Ifisuma

‘Mulecite cisuma.’—LUKA 6:35.

1, 2. Ilingi line, mulandu nshi cayafisha ukulacitila bambi ifisuma?

CALYAFYA ukucitila bambi ifisuma. Abo twingacitila ifisuma limbi bena te kuti batucitile ifisuma. Nangu ca kutila tulesha na maka ukushimikila “imbila nsuma iya bukata iya kwa Lesa wa nsansa” ne ya Mwana wakwe, abantu bamo tababikako amano kabili tabatasha. (1 Tim. 1:11) Bambi “balwani” bene bene “aba cimuti ca kucushiwilwapo ica kwa Kristu.” (Fil. 3:18) Bushe fwe Bena Kristu tufwile ukulamona shani abantu ba musango yu?

² Yesu Kristu aebele abasambi bakwe ukuti: “Muletemwa abalwani benu no kucite cisuma.” (Luka 6:35) Natulande sana pali ifi fyebo Yesu aebele abasambi. Na kabili twalanonkelamo mu fyebo na fimbi ifyo Yesu asosele ilyo alelanda pa kucitila bambi ifisuma.

“Muletemwa Abalwani Benu”

 3. (a) Mu mashiwi yenu, supawileni amashiwi yaba pali Mateo 5:43-45. (b) Mu nshita ya batumwa, bushe bashimapepo abaYuda balemona shani abaYuda na bashali baYuda?

³ Mu lyashi lyaishibikwa sana ilyo Yesu alandile pa lupili, aebele abalekutika kuli ena ukutemwa abalwani babo no kupepela abalebapakasa. (Belengeni Mateo 5:43-45.) Abo Yesu alelandako baYuda abaishibe ifunde lya kwa Lesa ilyaleti: “Wilalandula, kabili wilatwalilila kupata abana ba bantu bobe, lelo uletemwo mubiyo nga we mwine: ni ne Yehova.” (Lebi 19:18) Mu nshita ya batumwa, bashimapepo abaYuda basumine ukuti amashiwi yaleti “abana ba bantu bobe” no “mubiyo” yalelosha fye ku baYuda epela. Amafunde ya kwa Mose yatile abena Israele bali no kuipaatula ku nko shimbi, lelo bashimapepo abaYuda bena baletontonkanya ukuti bonse abashali baYuda bali balwani babo kabili balingile ukubapata.

 4. Bushe abasambi ba kwa Yesu bafwile ukulamona shani abalwani babo?

⁴ Lelo Yesu ena atile: “Muletemwa abalwani benu no kupepela abamupakasa.” (Mat. 5:44) Abasambi bakwe balingile ukutemwa bonse ababapatile no kulabacitila ifisuma. Ukulingana ne fyo Luka alembele, Yesu atile: “Ndemweba mwe baleumfwa, nati, Muletemwa abalwani benu, mulecite cisuma ku bamupata, paaleni abamutiipwila, pepeleni abamutuka.” (Luka 6:27, 28) Nga filya fine abantu ba mu nshita ya batumwa baumfwilile ifyo Yesu abasambilishe, na ifwe bene nga tulecita ifisuma ku bantu abacita ifyabipa kuli ifwe, ninshi ‘tulecite icisuma ku batupata.’ ‘Tulapaala abatutiipwila’ nga tulelanda nabo cikuuku cikuuku. Na kabili ‘tulapepela na batupakasa,’ e kutila abatupuma nangu abatusaalula. Amapepo ya musango yu yalanga ukutila twalitemwa abalwani besu pantu tupepa kuli Yehova ukuti aba bantu baaluke no kutendeka ukulacita ifisuma pa kuti Yehova alebapaala.

5, 6. Mulandu nshi tulingile ukutemenwa abalwani besu?

⁵ Mulandu nshi tulingile ukutemenwa abalwani besu? Yesu atile: “Pa kuti muishininkishe ukuti muli bana ba kwa Shinwe uwaba mu muulu.” (Mat. 5:45) Nga tuleumfwila uku kufunda, tulaba “abana” ba kwa Lesa pantu tulapashanya Yehova, uulenga ‘akasuba ukubalikila ababifi na basuma ne mfula ukuloka pa balungama na bashalungama.’ Luka ena alembele ukuti Lesa “wa cikuuku ku bashitasha na ku babifi.”—Luka 6:35.

⁶ Pa kukomaila pa fyo ‘ukutemwa abalwani babo’ kwacindeme, Yesu aebele abasambi bakwe ukuti: “Nga mwatemwa abamutemwa, cilambu nshi mukwata? Bushe bakasonkesha tabacita cimo cine na bo bene? Kabili nga muposha bamunyinenwe beka fye, cinshi icaibela ico mwacita? Bushe abena fyalo na bo tabacita cimo cine?” (Mat. 5:46, 47) Nga twatemwa fye abatutemwa, Lesa te kuti atupeele “icilambu” nelyo ukutupaala. Pantu nangu fye ni bakasonkesha, abo basuulile ku bantu abengi, nabo balitemenwe ababatemenwe.—Luka 5:30; 7:34.

 7. Mulandu nshi twingalandila ukuti nga tuleposha fye ‘bamunyinefwe’ ninshi tapali icaibela ico tulecita?

⁷ Pa kuposhanya abaYuda balebomfya ne shiwi lya kuti “umutende.” (Abapi. 19:20; Yoh. 20:19) Balebomfya ili shiwi nga balepaalo muntu ukuti aleenda umutende no kulaikala bwino. Kanshi nga tuposha fye ‘bamunyinefwe’ ninshi tapaba “icaibela” ico tucita. Nge fyo Yesu alandile, ifi fine e fyo na “bena fyalo” balecita.

 8. Finshi Yesu alekoselesha abalekutika kuli ena ilyo atile: “Mufwile ukuba abapwililika”?

⁸ Ulubembu abasambi ba kwa Kristu bakwete lwalelenga ukuti balelufyanya lyonse. (Rom. 5:12) Na lyo line, amashiwi Yesu alekeleshe ukusosa pali ili lyashi yatila: “Na imwe mufwile ukuba abapwililika, ifyo na Shinwe wa mu muulu aba uwapwililika.” (Mat. 5:48) Alekoselesha abalekutika kuli ena ukulapashanya ‘Shibo wa ku muulu,’ Yehova. Balingile ukuba no kutemwa ukwapwililika, e kutila bali no kulatemwa na balwani babo. Ifi fine e fyo na ifwe tulingile ukulacita.

Mulandu Nshi Tulingile Ukulalekelela Bambi?

 9. Bushe amashiwi yatila: “Tulekeleleni imisha yesu,” yalola mwi?

⁹ Nga twabelela uluse umuntu uwatulufyanya ninshi tulecite cisuma. Na kuba, mwi pepo lya cilangililo ilya kwa Yesu mwaliba na mashiwi yatila: “Tulekeleleni imisha yesu, nge fyo na ifwe twalekelela abatukwatile misha.” (Mat. 6:12) Kwena, aya mashiwi tayalosha ku kulekelela imisha ya ndalama. Ibuuku lya kwa Luka lilanga ukuti “imisha” Yesu alelandapo ni membu, pantu litila: “Tulekeleleni imembu shesu, pantu na ifwe tulalekelela onse uwatuliile misha.”—Luka 11:4.

10. Bushe kuti twapashanya shani Lesa mu kubelela bambi uluse?

¹⁰ Tulingile ukulapashanya Lesa uuitemenwa ukulekelela ababembu nga balapila. Umutumwa Paulo atile: “Mubelane icikuuku, mube aba mitima ya nkumbu, abaitemenwa ukulekelelana filya na Lesa aitemenwe ukumulekelela muli Kristu.” (Efes. 4:32) Kemba wa malumbo Davidi atile: “Yehova wa nkumbu, kabili wa kusenamina, akokolo kukalipa, kabili afulo luse; . . . tacita kuli ifwe umwabele membu shesu, tatupeelo mwabela amampuulu yesu; . . . ifyo akabanga katalukana na masamba, e fyo atalusha kuli ifwe ifya bupulumushi fyesu. Ifyo shibo acite nkumbu ku bana bakwe, e fyo Yehova acite nkumbu ku bamutiina; pantu wene aliishibe mibumbilwe yesu, aibukisho kuti tuli lukungu.”—Amalu. 103:8-14.

11. Ni bani abo Lesa alekelela?

¹¹ Pa kuti Lesa alekelela imembu shesu, tufwile intanshi ukulekelela abatulufyanya. (Marko 11:25) Pa kukomaila pali ici cishinka, Yesu atile: “Pantu nga mwalekelela abantu amampuulu yabo, Shinwe wa mu muulu na o akamulekelela; lelo nga tamulekelela abantu amampuulu yabo, na Shinwe wa mu muulu takalekelele amampuulu yenu.” (Mat. 6:14, 15) Ca cine, Lesa alekelela fye abantu abalekelela abanabo. Kabili cimo ico tufwile ukucita nga tulefwaya ukutwalilila ukulacite cisuma, kumfwila amashiwi ya kwa Paulo ayatila: “Ifyo Yehova amulekelela fye, e fyo na imwe mulekelele.”—Kol. 3:13.

“Mwilapingula”

12. Finshi Yesu afundile abalekutika kuli ena pa kupingula bambi?

¹² Mu Lyashi lya pa Lupili, Yesu alilandile inshila na imbi iyo twingacitilamo ifisuma kuli bambi. Aebele abalekutika kuli ena ukukanapingula bambi, kabili alandile ne cilangililo icisuma pa kukomaila pali ici cishinka. (Belengeni Mateo 7:1-5.) Natulande pa fyo Yesu apilibwile ilyo atile: “Mwilapingula.”

13. Cinshi ico abalekutika kuli Yesu balingile ukulacita?

¹³ Ukulingana ne fyo Mateo alembele, Yesu atile: “Mwilapingula pa kuti mwipingulwa.” (Mat. 7:1) Luka ena atila Yesu asosele ukuti: “Mwilapingula, lyene tamwakapingulwe nakalya; kabili mwilasuusha, kabili tamwakasekwe nakalya. Mulelekelela, na imwe mukalekelelwa.” (Luka 6:37) Mu nshita ya batumwa, abaFarise balepingula abantu bubi bubi, balekonka intambi shabo ishapusene na malembo. Bonse abalekutika kuli Yesu abatemenwe ‘ukulapingula’ abanabo balingile ukuleka. Lelo, balekabila ‘ukulalekelela,’ e kutila ukulalabako fye ku filubo fya bambi. Nge fyo tusambilile, umutumwa Paulo na o afundile Abena Kristu ukuti bafwile ukulalekelela bambi.

14. Abasambi ba kwa Yesu nga balebelela abantu uluse, cinshi bambi bali no kusambililako?

¹⁴ Abasambi ba kwa Yesu nga balebelela abantu uluse, bambi bali no kusambililako kuli bena no kutendeka ukubelela abanabo uluse. Yesu atile: “Ku bupingushi ubo mupingula, e ko mukapingwilwa; kabili ku mulingo uo mulingilako, e ko bakamulingila.” (Mat. 7:2) Ifyo tucita ku banensu e fyo na bambi bakulacita kuli ifwe.—Gal. 6:7.

15. Bushe Yesu alangile shani ukuti ukusuusha bambi kwalibipa?

¹⁵ Mwilaba ukuti pa kukomaila pa fyo ukusuusha bambi kwabipa, Yesu aipwishe ukuti: “Nga kanshi cinshi ulolesesha akani akali mu linso lya kwa munonko, lelo ulusonta ululi mu linso lyobe taulelumona? Nelyo wingatila shani kuli munonko, ‘Leka nkufumye akani mu linso lyobe’; lintu, mona! Ulusonta luli mu linso lyobe?” (Mat. 7:3, 4) Umuntu uwatemwa ukusuusha abanankwe alamona na kantu akanono mu “linso” lya kwa munyina. Ciba kwati alelanda ukuti uwa bwananyina tapingula bwino pa fintu. Nangu cingati icilubo cinono fye, nga kacani, uwatemwa ukusuusha bambi afwaya ‘ukufumya ako kacani.’ Mu bumbimunda, alaipeelesha ukwafwa uwa bwananyina pa kuti alemona bwino.

16. Mulandu nshi twingasosela ukuti abaFarise bali no “lusonta” mu menso yabo?

¹⁶ Bashimapepo abaYuda balitemenwe sana ukusuusha bambi. Ica kumwenako fye: Ilyo umwaume uwali impofu uo Kristu aundepe asosele ukuti Yesu afwile afumine kuli Lesa, abaFarise balikalipe kabili batile: “We wafyalilwe mu membu, ni we uletusambilisha mwa?” (Yoh. 9:30-34) Apo abaFarise tabalepingula abantu ukulingana na mafunde ya kwa Yehova, bali no “lusonta” mu menso yabo kabili balipofwile icine cine. E mulandu wine Yesu asosele ukuti: “We wa bumbimunda we! Utale ufumye ulusonta ululi mu linso lyobe line, e lyo walamwensekesha ifya kufumya akani mu linso lya kwa munonko.” (Mat. 7:5; Luka 6:42) Nga twapampamina pa kulacitila bambi ifisuma, tatwakalesuusha abanensu, e kutila tatwakalefwaya fye ifilubo muli bamunyinefwe. Lelo, tukalaibukisha ukuti na ifwe tuli babembu kabili ici cikalenga ukuti twikalapingula Abena Kristu banensu nelyo ukubasuusha.

Ifyo Tufwile Ukulamona Bambi

17. Ukulingana na Mateo 7:12, finshi tufwile ukulacitila bambi?

¹⁷ Mu Lyashi lya pa Lupili, Yesu atile Lesa alasuka amapepo ya babomfi bakwe nga filya fine umufyashi musuma apeela umwana wakwe ifyo alekabila. (Belengeni Mateo 7:7-12.) E mulandu wine Yesu apeelele abasambi bakwe ili funde litila: “E ico, fyonse ifyo mufwaya abantu bacite kuli imwe, e fyo na imwe mucite kuli bene.” (Mat. 7:12) Nga tulecitila bambi ifyo na ifwe tufwaya ukuti baletucitila e lyo tukalanga ukuti tuli basambi ba kwa Yesu Kristu aba cine.

18. Bushe “Amafunde” yalanga shani ukuti tulingile ukulacitila bambi ifyo tufwaya ukuti baletucitila?

¹⁸ Ilyo Yesu alandile ukuti tufwile ukucitila bambi ifyo twingatemwa bena ukutucitila, akonkenyepo ukusoso kuti: “Ici, na kuba, e Mafunde na Bakasesema.” Nga tulecitila bambi ifyo twingatemwa ukuti baletucitila, ninshi tuleumfwila “Amafunde,” e kutila, ifyalembwa mu Ukutendeka ukufika ku Amalango. Muli aya mabuuku mwalembwa ubufwayo bwa kwa Yehova ubulanda pa lubuto ululi no kufumyapo ububifi, e lyo na Mafunde ayo Lesa apeele abena Israele mu 1513 B.C.E. ukupitila muli Mose. (Ukute. 3:15) Amafunde yamo yaleti abena Israele balingile ukuba no mulinganya, tabalingile ukuba na kapaatulula, kabili bali no kulayafwilisha abalanda na balebeshi abali mu calo.—Lebi 19:9, 10, 15, 34.

19. Bushe amabuuku ya “Bakasesema” yalanga shani ukuti tufwile ukulacitila bambi ifisuma?

¹⁹ Ilyo Yesu alandile pali “Bakasesema,” alelosha ku mabuuku ya mu Malembo aya ciHebere umwalembwa amasesemo. Muli aya mabuuku mwaba amasesemo ayalanda pali Mesia ayafikilishiwe muli Kristu wine. Aya masesemo yalanga no kuti Lesa alapaala abantu bakwe nga balecita icalungama mu menso yakwe no kucitila bambi ifisuma. Ica kumwenako fye, kasesema Esaya aebele abena Israele ukuti: “E fyo asosa Yehova, ati: Bakeni ubupingushi, citeni no bulungami, . . . Alishuko muntu uucite fi, no mwana wa muntu uwikatishako, . . . uukaanya no kuboko kwakwe ku kucite cibi conse.” (Esa. 56:1, 2) E ico, Lesa enekela abantu bakwe ukutwalilila ukulacitila bambi ifisuma.

Lyonse Mulecitila Bambi Ifisuma

20, 21. Bushe amabumba yaumfwile shani ilyo yakutike kwi Lyashi lya pa Lupili, kabili mulandu nshi mulingile ukutontonkanishisha pa fyebo fyaba muli ili lyashi?

²⁰ Twalanshanya fye ifinono pa fyebo fyacindama ifyo Yesu alandile mu lyashi ilisuma nga nshi ilya pa lupili. Na lyo line, te kuti citukosele ukwishiba ifyo abantu abakutike kuli ili lyashi bayumfwile. Baibolo itila: “Nomba ilyo Yesu apwile ukulanda ifi fyebo, awe amabumba yasungwike imisambilishishe yakwe; pantu alebasambilisha ngo wa maka, kabili te pamo nga bakalemba wabo.”—Mat. 7:28, 29.

²¹ Ukwabula no kutwishika, Yesu Kristu e “Kabilo wa cipesha amano” uo Baibolo yasobele. (Esa. 9:6) Ilyashi lya pa Lupili e lilanga bwino bwino ukuti Yesu alishibe ifyo Wishi wa ku muulu atontonkanya. Na kabili mu Lyashi lya pa Lupili, Yesu alandile na pa fyo twingacita pa kuti tube ne nsansa sha cine cine, pa fyo twingataluka ku bulalelale, pa fya kucita ubulungami, pa fyo tulingile ukulacita pa kuti ku ntanshi tukekale mu mutende ne nsansa, kabili alilandile na pa fintu fimbi ifingi. Shi belengeni na kabili bwino bwino Mateo ifipandwa 5, 6, na 7. Ilyo mulebelenga ifi fipandwa mufwile no kupepa kuli Yehova. Muletontonkanya na pa fyebo ifisuma nga nshi ifyo Yesu alandile muli ili lyashi. Mulecita ifyo Kristu asambilishe mu Lyashi lya pa Lupili. Nga mwacite fi mukalatemuna Yehova, mukaba abantu basuma, kabili mukatwalilila ukulacitila bambi ifisuma.

Kuti Mwayasuka Shani?

• Bushe tufwile ukulamona shani abalwani besu?

• Mulandu nshi tulingile ukulalekelela bambi?

• Finshi Yesu afundile abalekutika kuli ena pa kupingula bambi?

• Ukulingana na Mateo 7:12, finshi tufwile ukulacitila bambi?

[Amashiwi pe bula 10]

Bushe mwalishiba umulandu Yesu asosele ukuti: “Mwilapingula”?

[Icikope pe bula 8]

Mulandu nshi tulingile ukulapepelako abatucusha?

[Icikope pe bula 10]

Bushe lyonse mulacitila bambi ifyo mufwaya ukuti balemucitila?