Icipandwa 14
“Amabumba Yakalamba Yaishile Kuli Wene”
1-3. Cinshi cacitika ilyo abafyashi batwala abana babo kuli Yesu, kabili bushe ici cilelangilila cinshi pali Yesu?
YESU naishiba ukuti tapakokole ubumi bwakwe pano calo bwalaputuka. Kushele fye imilungu iinono, lelo acili ne milimo iingi iya kubomba! Alebila imbila nsuma na batumwa bakwe mu citungu ca Perea, icabela ku kabanga ka Mumana wa Yordani. Balelola ku kapinda ka ku kuso ku Yerusalemu, uko Yesu aleya ku kusangwa ku Ca Kucilila ca kulekeleshako.
2 Ilyo Yesu apwisha ukulanshanya na bashimapepo imilandu imo iyakosa, kwaba icimfulunganya. Abantu baleleta abana kuli ena. Kwati abana abo balemuletela tabali umushinku umo wine, pantu Marko pa kubalondolola abomfya ishiwi limo line nga lilya abomfeshe pa kulondolola umwana wa myaka 12, lelo Luka ena abomfya ishiwi ilya kuti “utwana.” (Luka 18:15; Marko 5:41, 42; 10:13) Nge fyo mwaishiba, apali abana palaba icongo ne cimfulumfulu. Abasambi ba kwa Yesu bakalipila abafyashi pantu balemona kwati Shikulwibo takwete inshita ya kuba na bana. Cinshi Yesu acita?
3 Ilyo Yesu amona ifilecitika, akalipa. Akalipila bani? Bushe akalipila abana? Nangu akalipila abafyashi? Iyo, akalipila abasambi bakwe! Abeba ati: “Lekeni abana banono bese kuli ine; mwibakaanya, pantu ubufumu bwa kwa Lesa bwa babe fi. Ndemwebe cine cine, nati, Onse uushipokelela ubufumu bwa kwa Lesa ngo mwana munono, takengilemo nakalya.” Lyena Yesu aita abana, ‘abafukatila,’ alabapaala. (Marko 10:13-16) Inshila iyo Marko alembelemo ili lyashi ilelangilila ukuti Yesu alibakumbatile, limbi no kufukatilapo utwana tumo nga fintu kapilibula umo asosele. Kanshi, Yesu alitemwa abana. Lelo kuli na cimbi ico tusambilila kuli ici, ne ci ca kuti Yesu taifinishe.
4, 5. (a) Cinshi cilanga ukuti Yesu taifinishe? (b) Fipusho nshi ifyo twalalandapo muli cino cipandwa?
4 Yesu nga ali uwayafya, nelyo uwa cilumba, abana nga tabamutemenwe; kabili abafyashi na bo nga baletiina ukuya kuli ena. Nga mwatontonkanya pa fyo cali bulya bushiku, kuti mwamona ifyo abafyashi balemwentula no kumwentula ilyo uyu mwaume wa cikuuku alesekelela utwana twabo, alangilila ukuti twalicindama kuli Lesa, e lyo alatupaala no kutupaala. Kanshi, Yesu nangu alikwete imilimo iingi iya kubomba, atwalilile fye ukuyangusha ica kuti abantu tabalemutiina.
5 Ni bani bambi abalemona ukuti Yesu te wa kutiina? Cinshi calengele ukuti ayangushe? E lyo kabili kuti twacita shani pa kuti tube nga Yesu? Natumone ifyo twingacita.
Ni Bani Bashaletiina Ukuya Kuli Yesu?
6-8. Bushe Yesu atemenwe ukuba na bantu ba musango nshi, kabili bushe imibele yakwe yapusene shani ne ya bashimapepo?
6 Ilyo mulebelenga amalyashi yaba mu mabuuku yane aya Mbila Nsuma, kuti mwapapa ifyo amabumba ya bantu yaleya kuli Yesu. Ica kumwenako fye, imiku iingi tulabelenga ukuti “amabumba” yaleya kuli ena. “Amabumba yakalamba yalimukonkele ukufuma ku Galili.” “Amabumba yakalamba yalongene kuli wene.” “Amabumba yakalamba yaishile kuli wene.” “Amabumba yakalamba yaleya nankwe.” (Mateo 4:25; 13:2; 15:30; Luka 14:25) E ico kanshi Yesu ilingi line, aleba fye na mabumba ya bantu.
7 Abantu aleba na bo ilingi line, bantuuntu fye, abo bashimapepo basuulile nga nshi kabili abo baleita abati “abantu ba pa nshi.” AbaFarise na bashimapepo balelandilapo fye abati: “Ili bumba ilishaishiba Amafunde lyalitiipwa.” (Yohane 7:49) Ifyalembwa fimbi ifya bakafundisha ba mafunde filangilila ukuti ca cine abaFarise na bashimapepo, ifi fine e fyo baali. Bashimapepo abengi balisuulile abantu ba musango yo icine cine, balekaana no kulya na bo, ukushitako ifipe, nangu kwampana na bo. Na kuba bamo balelanda fye no kuti aba bantu nga bafwa ninshi capwa tabakabuuke pantu tabaishibe lutambi! Abantuuntu fye abengi bafwile baletiina sana bashimapepo abo balingile kulayako nga balefwaya ubwafwilisho nelyo ukupandwa amano. Lelo Yesu ena te fyo aali iyo.
8 Yesu aleampana na bantuuntu fye ukwabula no bwafya. Alelya na bo, alebondapa amalwele, alebafunda, kabili alebasansamusha. Lelo kwena Yesu taleenekela ifyacilamo, alishibe ukuti abengi baali no kukaana ukulabombela Yehova. (Mateo 7:13, 14) Na lyo line, talesuula umuntu nangu umo, alemona ukuti abengi kuti bacita icalungama. Kanshi ena taali nga bashimapepo na baFarise abakosa imitima! Nomba ica kupapusha ca kuti, na bashimapepo bene aba na baFarise baleya kuli Yesu, kabili bamo no kwaluka balyalwike baba abasambi bakwe. (Imilimo 6:7; 15:5) Bashimucindikwa bamo bamo na bo tabaletiina ukuya kuli Yesu.—Marko 10:17, 22.
9. Mulandu nshi abanakashi bashaletiinina ukuya kuli Yesu?
9 Abanakashi na bo tabaletiina ukuya kuli Yesu. Balimwene ukuti bashimapepo balebasaalula nga nshi. Bakafundisha ba mafunde tabalefwaya ukulafunda abanakashi. Na kuba, abanakashi tabalebasuminisha no kuba bakambone mu cilye; baleti te kuti babe bakambone bafikapo. Batini, bakafundisha ba mafunde bena nga balepepa baletasha Lesa pa mulandu wa kuti tabafyelwe abanakashi! Nomba Yesu ena tasuulile abanakashi. Abengi baleya kuli ena, balefwaisha ukusambilila. Ica kumwenako, ni nkashi ya kwa Lasaro, Maria uwaikeele mupepi na Shikulu ninshi naseendwa ku fyo Yesu alemufunda, e lyo nkashi nankwe Marita ena, aletabataba fye, abikile fye amano ku kupekanya ifya kulya. Yesu atashishe Maria pa kusala ukucita ifyacindeme sana.—Luka 10:39-42.
10. Bushe Yesu aali shani uwaibela kuli bashimapepo pa fyo alemona abalwele?
10 Abalwele na bo bene baleya kuli Yesu nangu ca kuti bashimapepo bena balebakankamba. Mu Mafunde ya kwa Mose mwali ne funde lya kuti umuntu nga nalwala ifibashi alingile ukuba ku cifulo cimo eka, lelo talyatile balesungwa buluku buluku iyo. (Ubwina Lebi, icipandwa 13) Lelo, amafunde yambi ayo bakafundisha ba mafunde baletele, yatile uwa fibashi abipile fye nga mafi. Bashimapepo bamo bamo balelasa fye na mabwe abalwele ifibashi pa kuti fye bebapalama! Kanshi kuti mwamona na mwe bene ukuti calyafishe ku bantu abo balekankamba ukuya kuli bakafundisha, lelo kuli Yesu kwena na ba fibashi bene baleyako. Umo uwa fibashi alandile na mashiwi yaishibikwa sana aya citetekelo, aya kuti: “Mwe Shikulu, nga mulefwaya, kuti mwansangulula.” (Luka 5:12) Mu cipandwa cikonkelepo, twalalanda pa casuko ca kwa Yesu. Lelo pali ino nshita ifi twalanda ku kulangilila ukuti ca cine Yesu taifinishe, fyatala fyafula.
11. Ca kumwenako nshi icilanga ukuti ababembu tabaletiina ukuya kuli Yesu, kabili mulandu nshi ico cacindamina?
11 Na baleumfwa ukuti baali no mulandu tabaletiina ukuya kuli Yesu. Taleni tontonkanyeni pa cacitike bushiku bumo ilyo Yesu alelya mu ng’anda ya muFarise. Umwanakashi umo uwaishibikwe ukuti mubembu aliingiile mu ng’anda no kufukama apo Yesu aali, alalila pa mulandu wa kuti aali ne cikonko pa membu shakwe. Ifilamba fya uyu mwanakashi fyalibomfeshe amakasa ya kwa Yesu, kabili afutile fyena ku mishishi yakwe. UmuFarise uko Yesu afikilile, tatemenwe pali ici, alemona kwati Yesu nalufyanya sana pa kuleka umwanakashi ukwisa kuli ena, lelo Yesu alitashishe umwanakashi pa kulapila kwakwe ukwa cine cine kabili amwebele ukuti Yehova alamubelela uluse. (Luka 7:36-50) Shino nshiku abantu abalecula ne membu tabalingile ukutiina ukuya ku bengabaafwa ukubwela kuli Lesa! Cinshi calengele Yesu ukuyangusha?
Cinshi Calengele Yesu Ukukanaifinya?
12. Mulandu nshi tushingapapila ico abantu bashaletiinina Yesu?
12 Ibukisheni ukuti Yesu alepashanya Wishi wa ku muulu uwakwata ukutemwa. (Yohane 14:9) Baibolo yatweba ukuti Yehova “taba kutali kuli ifwe umo umo.” (Imilimo 17:27) Yehova, ‘Uumfwa ukupepa,’ alakutika ku babomfi fye bonse aba cishinka na kuli bonse abafwaya ukumwishiba no kumubombela. (Amalumbo 65:2) Taleni tontonkanyeni, Uwa maka yonse kabili Shikulu wa muulu ne sonde, taitaulusha ku bantu! Yesu alitemwa abantu nga filya fine fye Wishi atemwa abantu. Mu fipandwa fyalakonkapo tuli no kulanda pa kutemwa kukalamba ukwaba mu mutima wa kwa Yesu. Icalengele ukuti abantu belatiina ukuya kuli Yesu, ni co balemona ukuti alibatemwa. Natulande pa mibele imo imo iya kwa Yesu umwalemonekela icitemwiko cakwe.
13. Finshi abafyashi bengalacita pa kuti balepashanya Yesu?
13 Abantu balemona ukuti Yesu alebika amano ku bantu. Ukutemwa kwakwe takwalepwa nangu nakwata ubwafya ubukalamba. Nga fintu tumwene kale, ilyo balya bafyashi bamutwaliile abana babo, Yesu atwalilile ukubika amano ku bantu nangu ca kuti aali ne fya fya kucita ifingi. Ifyo acitile pali ubu bushiku ca kumwenako cisuma ku bafyashi! Ukukusha abana muno nshiku bwafya ubukalamba. Lelo abana bafwile baishiba ukuti abafyashi babo balafwaya ukuba na bo. Nga ca kuti mwalikwata abana, mwalishiba ukuti limo limo inshita taimoneka iya kubika amano ku mwana wenu. Na lyo line kuti mwamulaya ukuti muli no kufwaya inshita ya kuba nankwe. Nga mwafikilisha ifyo mwamulaya, umwana akeshiba ukuti cisuma ukutekanya. Akeshiba no kuti nga akwata ubwafya kuti aisa kuli imwe inshita fye iili yonse.
14-16. (a) Fintu nshi ifyacitike ifyalengele ukuti Yesu acite icipesha mano ca kubalilapo, kabili mulandu nshi ico acitile cacindamine? (b) Cinshi icipesha mano ca kwa Yesu ku Kana cisokolola pali ena, kabili lisambililo nshi ilyo abafyashi bengasambililako?
14 Yesu alelanga abantu ukuti alebikako amano ku fyalebasakamika. Ica kumwenako fye, tontonkanyeni pa cipesha mano ca kubalilapo ico Yesu acitile. Ali ku bwinga ku Kana, umusumba wali ku Galili. Kwaimine ubwafya bwali no kuleta insoni, no bo bwafya bwa kuti umwangashi walipwile! Nyina wa kwa Yesu, Maria, aebele umwana icacitike. Bushe Yesu acitile shani? Aebele bakapyunga ukwisusha amenshi mu mitondo mutanda. Ilyo batwalile umukalamba wa bwinga umwangashi ukuti asonde, atile waliweme icipesha amano. Bushe Yesu abapitile fye pa mano? Iyo, ‘amenshi ayasangwile fye umwangashi.’ (Yohane 2:1-11) Ukufuma fye na kale, abantu balafwaisha sana ukusangula ifintu. Basayantisiti ba kale, balyeseshe pa myaka iingi ukusangula imitofwe ukuti ibe golde. Lelo balifililwe, nangu ca kutila imitofwe na golde, fyalipalana.a Nga amenshi no mwanganshi bushe fyalipalana? Ifyaba mu menshi tafyafula sana, mwaba fye ifintu fibili. Nomba mu mwangashi mwena, mwaba ifintu nalimo ikana limo, kabili ifyo fintu na fyo fintu fyayafya! Mulandu nshi Yesu acitile icipesha mano cakule fyo pa kuti fye apwishe ubwafya bushacindeme na kucindama ubwa kubulilwa fye umwangashi pa bwinga?
15 Ubwafya tabwali ubunono kuli nabwinga na shibwinga. Kale ku Middle East, ukupeela abantu betilwe ifya kulya ne fya kunwa kwalicindeme sana. Umwangashi nga wapwa pa bwinga cali no kulenga nabwinga na shibwinga insoni no museebanya, cali no kubifya ubushiku bwa bwinga bwabo kabili bali no kulaibukisha ico cintu pa myaka iingi. Bwali bwafya ubukalamba kuli bena, na Yesu na o alimwene ukuti bwali bwafya. E ico alicitilepo cimo. Bushe mwamona umulandu abantu bashaletiinina ukuya kuli ena nga bakwata ubwafya?
16 Abafyashi kuti basambililako fimo na kuli ici ico acitile. Tutile umwana wenu aisa kuli imwe nakwata ubwafya. Limbi kuti mwafwaya ukumweba ukuti ubwafya bwakwe, te bwafya iyo. Kuti mwamuseka no kumuseka. Nga mwalinganya ubwafya bwa mwana wenu ku mafya yenu, ca cine ubwafya bwa mwana kuti bwamoneka ubunono icine cine. Lelo mufwile ukwibukisha ukuti umwana wenu ena eshiibe ukuti ubwafya akwete bukalamba! Kanshi nga ca kuti umuntu uo mwatemwa nasakamana, mufwile ukubikako amano. Nga ca kutila umwana amona ukuti namubikako amano ku bwafya bwakwe akulaisa nga akwata amafya, takulatiina iyo.
17. Bushe Yesu alangile shani ukuti alifuuka, kabili mulandu nshi umuntu wafuuka engetilwa ukuti alikosa?
17 Nga fintu twasambilile mu Cipandwa 3, Yesu aali uwafuuka kabili uwaiceefya. (Mateo 11:29) Ukufuuka, mibele iisuma nga nshi, iyilangilila ukuti umuntu aliiceefya. Yaba pa fisabo fya mupashi wa mushilo uwa kwa Lesa kabili umuntu uwafuuka ninshi alikwata amano yafuma kuli Lesa. (Abena Galatia 5:22, 23; Yakobo 3:13) Nangu Yesu abantu bamukalifye shani, aaleba fye uwatekanya. Ukufuuka kwakwe takwalepilibula ukuti tashipa iyo. Uwasambilila sana umo alandile pali iyi mibele ati: “Mu kunakilila mwine umo e mwaba no kukosa kwati cela.” Ee ca cine, umuntu afwile ukukwata sana amaka ya kuikaanya pa kuti elafulwa, lelo aleba uwa mutembo ku bantu. Lelo Yehova nga atwafwa, kuti twapashanya Yesu ukufuuka, na bantu te kuti baletutiina.
18. Ca kumwenako nshi cimo icilangilila ukuti Yesu taleuminina fye pa cintu cimo, kabili kuti mwatila mulandu nshi abantu bomfwila bwino ukuba no muntu wa musango yu?
18 Yesu taleuminina fye pa cintu cimo. Ilyo Yesu aali ku Turi, umwanakashi aile kuli ena pantu umwana wakwe umwanakashi ‘aliketwe icibi ku cibanda.’ Yesu alangilile mu nshila shitatu ukuti talefwaya ukucita ifyo uyu umwanakashi alefwaya. Intanshi, atalele fye tondolo; ica bubili, amwebele umulandu ashingamwafwila; ica butatu, abomfeshe icilangililo icalefika fye pa cishinka. Lelo bushe ilyo alecite ifi aali uwaifinya, uwabula umutembo? Apo Yesu aali uwacindama, bushe alimutiinishe ukuti elaipusha umuntu wacindama ifipusho? Iyo, uyu mwanakashi taletiina. Tamwebele fye umuku umo ukuti alefwaya ubwafwilisho lelo aali no mukoosha wa kumweba nangu ca kuti Yesu alemoneka ukuti talefwaya kumwafwa. Yesu alimwene citetekelo cakosa muli uyu mwanakashi icalengele ukuti akosepo fye ukumlomba ubwafwilisho, e ico aliposeshe umwana wakwe. (Mateo 15:22-28) Filya Yesu ashalekoselela fye pa cintu cimo e lyo na filya aleumfwa umuntu nga alondolola, calengele ukuti abantu belatiina ukuya kuli ena!
Bushe Abantu Balamutiina?
19. Kuti twaishiba shani nga cine cine tatwaifinya?
19 Abantu abengi balatemwa ukuimona ukuti tabaifinya. Ica kumwenako fye, bamo ababa mu fifulo fya pa muulu balitemwa ukulanda ukuti umuntu uuli onse kuti abamona inshita fye iili yonse, no kutila abo batungulula tabafwile ukutiina ukubamona. Lelo Baibolo yalitusoka ukuti: “Abantu abengi onse abilo luse lwakwe, lelo umuntu wa cishinka nani engamusanga?” (Amapinda 20:6) Kuti twalanda ukuti tatwaifinya, lelo bushe ca cine tulacita ifilanga ukuti tatwaifinya? Nga tulecite fyo ninshi tulepashanya Yesu ukutemwa. Nga tulefwaya ukwishiba, tufwile ukwipushako bambi ifyo batumona. Paulo atile: “Lekeni umutembo wenu wishibikwe ku bantu bonse.” (Abena Filipi 4:5) E ico cila muntu afwile ukuipusha ukuti: ‘Bushe abantu baamona shani? Baishiba ukuti naaba shani?’
20. (a) Mulandu nshi baeluda mu cilonganino balingile ukuyangushisha? (b) Mulandu nshi tushifwile ukwenekela ifyacilamo kuli baeluda mu cilonganino?
20 Baeluda mu cilonganino ca Bena Kristu e bafwile ukubombesha sana pa kuti tabaifinishe. Bafwile ukulafwaisha ukuba nge fi calembwa pali Esaya 32:1, 2, apatila: “Umuntu no muntu akaba ngo mwa kufisama ku mwela, ngo mwa kubelama ku kupongoloka kwa mfula, nge mimana ya menshi apaumisha, nge cintelelwe ca cilibwe cikalamba mu calo icatembuka.” Eluda nga taifinya kuti acingilila abantu, kuti abasansamusha, kabili kuti abakosha. Lelo tacayanguka sana ukucite fyo, pantu baeluda balikwata imilimo ikalamba muli shino nshiku ishayafya. Na lyo line baeluda balesha na maka ukukanamoneka kwati tabakwata inshita ya kubika amano ku fyo impaanga sha kwa Yehova shibulishe. (1 Petro 5:2) Ababa mu filonganino na bo tabafwile ukwenekela ifyacilamo kuli aba baume ba cishinka, kabili bafwile ukuba abaiceefya no kulabombela pamo na baeluda.—AbaHebere 13:17.
21. Bushe abafyashi kuti bacita shani pa kuti baipalamike ku bana, kabili finshi twalalandapo mu cipandwa cikonkelepo?
21 Abafyashi balingile ukwesha apapela amaka yabo ukuipalamika ku bana babo. Ukucite fi cikankaala nga nshi! Abana bafwile baishiba ukuti cisuma ukwebako baShibo nangu baNyinabo amafya yabo. E ico abafyashi Abena Kristu bafwile ukuba abafuuka kabili abashuminina pa co balefwaya, tabafwile ukulakalipa ilyo umwana abebako fimo ifyo alufyenye nelyo nga ca kutila ifyo aletontonkanya tafilolelemo. Ilyo abafyashi balefunda abana babo bafwile ukulalanshanya na bo bwino pa kuti belatiina ukubeba ifili mu mitima yabo. Na ifwe bonse tatufwile ukuifinya, tufwile ukuba nga Yesu. Mu cipandwa cikonkelepo, tuli no kulanda pa luse lwa kwa Yesu, ulwaba pa mibele ikalamba iyalengele ukuti abantu belamutiina.
[Futunoti]
a Abasambilila sayansi balishiba ukuti imitofwe na golde fyalipalana. Ifyo umutofwe wapangwa ne fyo golde yapangwa, fyapusana fye panono. Basayantisiti bamo bamo balisangula imitofwe iinono sana yaba golde, nomba pa kuti fye cibe fyo palaba incito ikalamba kabili palaya indalama ishingi.
Kuti Mwacita Shani pa Kuti Mukonke Yesu?
● Mulandu nshi abantu bengalatemenwa ukuba na ifwe nga tulebepushako ifipusho no kukutikisha ilyo baleasuka?—Mateo 16:13-17.
● Bushe Yesu alangile shani ukuti te wa kutiina, nangu fye ni lintu bamupumfyenye ninshi aletushako, kabili kuti twamupashanya shani?—Marko 6:31-34.
● Bushe Yesu alemona shani abashasumina, kabili bushe ukumupashanya mu fyo alebamona kuti kwatwafwa shani ukukanaifinya?—Luka 5:29-32.
● Bushe ukulamona abantu nga filya Yesu alebamona kukatwafwa shani ukulenga abantu belatutiina?—Yohane 1:47.
[Icikope pe bula 143]
“Lekeni abana banono bese kuli ine”
[Icikope pe bula 146]
Lekeni umwana wenu amone ukuti tafwile ukumutiina no kuti mwalimubikako amano
[Icikope pe bula 148]
Baeluda, bombesheni pa kuti abantu belamutiina