Ukulanda Na Mano

ILYO mushilateyanya ifyebo pa kuti fikonkane bwino, mufwile ukwishiba ubuyo bwenu. Bushe ubuyo bwenu bwa kwishibisha fye bambi pa lwa mulandu umo—icisumino, imibele imo iya mutima, imyendele, nelyo imikalile? Bushe mulefwaya ukulanga ukuti ifyebo fimo fya cine nelyo ukufisuusha? Bushe ubuyo bwenu kufwaya abantu batesekeshe cimo nelyo ukufwaya babombelepo? Nampo nga muli no kulanda ku muntu umo atemwa kwi bumba likalamba, pa kuti abantu basendepo ifyo fine mulefwaya, mulingile ukutontonkanya pa fyo baishiba kale pali uyo mulandu na fintu baumona. Pa numa ya kucite ci, teyanyeni ifyebo fyenu mu nshila ingamwafwa ukufika pa buyo bwenu.

Ilembo lya Imilimo 9:22 lilanda pa lwa butumikishi bwa kwa Sauli (Paulo) mu Damaseke aliti “alefundaula na baYuda abaikele mu Damaseke pa kushininkisho kuti uyu e Kristu.” Bushe uko kushininkisha kwa mano finshi kwasanshishemo? Nga fintu ifyalembwa pa lwa butumikishi bwa kwa Paulo ubwa ku Antioke na ku Tesalonika filangilila, intanshi, ashukiile ubusumino bwa baYuda mu Malembo ya ciHebere no kucetekela kwabo ifyo yalanda pali Mesia kabili e po ashimpile ifyebo fyakwe. Lyene, Paulo aile kuli aya Malembo no kusala ifiputulwa fyalelanda pa bumi bwa kwa Mesia no butumikishi. Ayambwile ifi no kufilinganya ku fyacitikile Yesu. Pa kusondwelela alandile icintu cayeba, ati Yesu e Kristu, atemwa Mesia. (Imil. 13:16-41; 17:2, 3) Na imwe nga mwalanda icine ca mu Baibolo mu nshila ya mano, kuti canashanasha bambi.

Ukuteyanya Ilyashi. Kwaba inshila shalekanalekana isha kuteyanishishamo ifyebo fingakonkana mano mano. Kuti mwapuminkanya ishi nshila nga mwasanga ukuti e cingawama. Moneni inshila shimo mwingabomfya.

Ukuteyanye fyebo mu fishinka fikalamba. Uku e kuteyanya ifyebo mu fiputulwa, ica kuti iciputulwa cimo na cimo cilemwafwa ukufika pa buyo bwenu. Ifi fiputulwa kuti fyaba fishinka fikalamba ifingalenga umulandu umfwike. Kuti fyaba fishinka fya kushinina ifya kulungatika ifileikasha nelyo ukusuusha cimo. Ifishinka fimo, nangu line nafikuma ku mulandu ulelandwapo, kuti fyasanshiwamo nelyo ukufumishiwamo, ukulingana fye ne bumba mulelandako nelyo ubuyo bwenu.

Moneni ica kumwenako ca kuteyanye fyebo ukulingana no mulandu. Ilyashi ilipi pa lwe shina lya kwa Lesa kuti lyasanshamo (1) umulandu cacindamina ukwishiba ishina lya kwa Lesa, (2) ukulumbula ilyo line shina lya kwa Lesa, na (3) ifyo twingacindika ilyo ishina.

Fingi twingasambilila pa lwa kuteyanye fyebo ukulingana no mulandu nga twabebeta impapulo shiteyanishiwa no “musha wa cishinka kabili uwashilimuka” isho tubomfya pa kutungulula amasambililo ya Baibolo. (Mat. 24:45) Ishi mpapulo ilingi line shibamo ifyebo pa milandu iingi ifingafwa abasambi ukwishiba ifingi pa cine ca mu Baibolo ica kutendekelako. Mu mpapulo shikalambako mulaba utumitwe ku kwakanya icipandwa cimo na cimo. Umulandu umo na umo ulenga umusambi aiteyanye ku kumfwa ifyebo fikonkelepo ifilemwafwa ukumfwikisha conse icilelandwapo.

Ukulanda pa filenga ne fifumamo: Inshila na imbi iya kulandilamo ifyebo mu nshila ya mano yaba kulanda pa filenga ne fifumamo.

Nga mulelanda ne bumba nelyo abantu abalekabila ukutontonkanya sana pa fifuma mu cintu balecita nelyo ico balepanga ukucita, iyi nshila kuti yabomba bwino. Amapinda icipandwa 7 yaba ca kumwenako cisuma ica iyi nshila. Yalondolola bwino bwino ifyo umulumendo “uwabula amano” (ico e cilenga) atendeka ukubishanya na cilende kabili camubipila ku ntanshi (ico e cafumamo).—Amapi. 7:7.

Pa kukomailapo sana, kuti mwalanda pa fibi ificitikila abafilwa ukwenda mu mibele ya kwa Yehova e lyo mwacilanya ne fisuma ifimona abakutika kuli Yehova. Ilyo Mose akuntilwe ku mutima no mupashi wa kwa Yehova, acilenye ifintu muli uyo musango ilyo alandile no luko lwa bena Israele ilyo bashilaingila mu Calo Calaiwe.—Amala., icipa. 28.

Inshita shimo, cisuma ukutendeka ukulanshanya kwenu pa kulanda pali fimo (ififumamo) lyene ukulanda pa bushininkisho ubulelondolola ifyalengele co (ifilenga). Ici ilingi line caba kulanda pa bwafya ne cingabupikulula.

Ubwafya ne cingapikulula. Ilyo muli mu butumikishi bwa mwi bala kabili mwalanda no muntu pa lwa mafya yasakamika abantu no kulondolola ukuti yakapikululwa bwino bwino, ici kuti calenga umuntu ukukutika. Ubwafya kuti bwaba buntu mwaimya imwe bene nelyo ubo uyo muntu alandapo.

Ubwafya napamo kuti bwaba pa lwa kukota ne mfwa, ukufulisha kwa bumpulamafunde, nelyo ulufyengo luli fye mpanga yonse. Te fingi mwingalanda pa kulondolola ukuti ubu bwafya e ko bwaba, pantu cintu cayeba. Pa kutampa landeniko fye pali ubo bwafya, e lyo no kulanda ifyo Baibolo ilondolola ukuti e fikapikulula ubo bwafya.

Lubali lumbi, ubwafya kuti bwaba bwa muntu pa lwakwe, nalimo amafya umufyashi umushimbe alepitamo, ukufuupulwa ku mulandu no kulwalisha, nelyo ukutekwa ku muunga we fwafwa ku muntu umbi. Pa kuti mupikulule bwino, intanshi mufwile ukukutikisha. Mu Baibolo mwaba ifyebo fyawamisha pa lwa aya mafya yonse. Lelo cikabila ukuba uwashilimuka pa kuibomfya. Nga mulefwaya ukulanshanya kunonshe sana uyo muntu, mulekabila ukulanda ifishinka. Londololeni bwino nga mulelanda pa cikapwishishisha ayo mafya, nelyo mulelanda pa cingatontololako fye, atemwa nga mulelanda pa fya kucita pa kushipikisha ubo bwafya ubushakapwe muli buno bwikashi bukote. Icilesoswa ca kuti, shininkisheni ukuti umulandu wa mu Malembo mwalandapo naulinga ku kutungilila ifyebo mulelanda. Nga te ifyo, uyo muntu kuti amona kwati tamuli amano mu fyo mulelanda ukuti e fikapikulula ubo bwafya.

Ukutantika ifyebo umo fyakonkanine. Ifyebo fimo kuti fyalandwa bwino ukulingana na muntu fyakonkanine. Ku ca kumwenako, mwi buuku lya Ukufuma, Ifinkunka 10 fyalandwapo mulya mwine fyakonkanine. Mu AbaHebere icipandwa 11, umutumwa Paulo alumbula abaume na banakashi ba citetekelo ukubatantika ukulingana ne nshita baliko.

Nga mwashimika ifyacitike kale ukufitantika umo fyakonkanine, kuti cayafwa ibumba lyenu ukumfwikisha icalengele fimo fimo ukucitika. Ici cilabomba nga mulelanda pa fyacitika muno nshiku nangu ifyacitike ifyaba mu Baibolo. Kanshi pa kulanda kuti muletantika ifintu umo fyakonkanine e lyo no kulanda ifilenga ne fifumamo. Nga mulefwaya ukulanda pa fintu Baibolo isosa ukuti fikacitika ku ntanshi, imilandile ya kutantika ifyebo ukulingana ne nshita napamo e ikangukila sana ibumba ukukonka no kwibukisha.

Ukubomfya imilandile ya kutantika ifintu umo fyacitikile te kutila lyonse mufwile ukutampila pa ntendekelo. Inshita shimo, kuti cawama ukushimika fye ilyashi apo lyafikile pa kalume. Ku ca kumwenako, nga muleshimika ica kukumanya, kuti mwasala ukushimika pa lwa nshita bumpomfu bwa umo kuli Lesa bwaeshiwe. Cilya abantu balafwaisha ukumfwa ilyo lyashi, kuti mwalondolola ifishinka ukulingana na muntu fyakonkanine ukucitika.

Ukubomfya Fye Ifyebo Fikumineko. Te mulandu ne nshila mwateyanishishamo ifyebo fyenu, bomfyeni fye ifikumine ku mulandu mulelandapo. Umutwe wa lyashi lyenu ulingile ukumwafwa sana ukwishiba ifyebo fya kusala. Mufwile ukutontonkanya na pe bumba lyenu. Icishinka cimo kuti cacindama kwi bumba limo, lelo kwi bumba limbi teti cibafwe. Mufwile no kushininkisha ukuti ifyebo fyenu fyonse fili no kumwafwa ukufika ku buyo bwenu. Nga te ifyo, ilyashi lyenu, nangu liwame shani, talyakaafwe sana.

Pa kusapika, kuti mwasanga ifyebo fisuma ifingi ifikumine ku fintu muli no kulanda. Lelo ni finga muli no kusanshamo? Nga fyafulila ibumba mulelandako, tamwakafike pa buyo bwenu. Abantu bakalaibukisha nga mwalanda fye ifishinka finono, lelo ukufilanda bwino bwino, ukucila ukulanda ifingi sana mu kubilima. Te kutila tamufwile kusanshamo ifishinka fisuma ifyo mwaibukisha fye apo pene. Lelo mwileka ifyo fifimbilikishe ubuyo bwenu. Moneni fintu ifishinka fya musango yo fyasanshiwemo mano mano muli Baibolo pali Marko 7:3, 4 na Yohane 4:1-3, 7-9.

Ilyo mwapwa icishinka cimo, pa kuya kuli cimbi, sakamaneni ukuti mwipumikisha fye ica kuti ibumba lyenu lyaluba. Pa kuti ifyebo mulelanda fikondenkane, mulingile ukubikako ifya kusuntikanya ifyo fyebo. Amashiwi ya kusuntikanya kuti yaba fye ayanono atemwa sentensi ulelangilila fintu ifyebo fyampene. Mu ndimi ishingi, mwaba amashiwi yayanguka aya kusuntikanya nelyo insoselo sha kulanda ku kulangilila ifyo ifyebo fibalilepo fyampene ne fyalakonkapo.

Ukubomfya fye ifyebo fikumine ku fyo mulelanda no kufiteyanya mu nshila ya mano, kukalenga mukafishepo ubuyo bwenu.