Icipandwa 13

“Bilisheni Ici mu Nko”

 1. Mulandu nshi twingalinganishisha ukulanda kwa kwa Yehova kuli kasesema ku kubuluma kwa nkalamo?

BUSHE mwalibala amumfwapo inkalamo ilebuluma? Batila icibulumo ca iko calicila pa kulila kwa ncomboolo. Kuti mwacita shani nga mwaumfwa inkalamo ilebuluma mupepi ubushiku ninshi nakutekanya? Kwena te kuti mwikale fye. Amose, umo pali bakasesema 12 abalembele ifyebo tulelandapo alingenye icibulumo ca nkalamo kwi shiwi lya kwa Yehova, atile: “Inkalamo nailila, nani uushiletiina? Shikulu Yehova nasosa, nani uushingasesema?” (Amose 3:3-8) Nga ca kuti mwalyumfwile Yehova umwine alelanda, bushe te kuti mucite ifyacitile Amose? Ilyo line fye alimine no kuya mu kusesema mu luko lwa mikowa 10 ulwa kwa Israele.

 2. (a) Ni shani mwingapashanya Amose ukufikilisha umulimo wa kusesema? (b) Finshi twalasambilila muli cino cipandwa?

² Limbi kuti mwatila, ‘Ine nshili kasesema!’ Kuti mwamona kwati limbi tamwalinga ukuba kasesema pantu tamwaya ku sukulu ku kusambilila ifya bukasesema. Lelo ibukisheni ifyo cali kuli Amose. Ilyo shimapepo Amasia uwalepepa umutepa wa ng’ombe abingile Amose, Amose atile: “Ine nshili kasesema, kabili nshili mwana wa kwa kasesema; ndi mucemi, kabili wa kusunge mikunyu.” (Amose 7:14) Nangu ca kuti ali fye muntu-untu fye, Amose ali-itemenwe ukubomba umulimo wa bukasesema uo Yehova amutumine ukubomba. Inga imwe bushe kuti mwaitemenwa? Bushe mwalishiba ukuti mwalipeelwa umulimo uwaba ngo mulimo uo bakasesema 12 balebomba? Umulimo mwakwata wa kubila ubukombe bwa kwa Lesa e lyo no kusambilisha, no kupanga abasambi. Bushe mumona shani uyu mulimo wacindama? Bushe bukombe nshi ubo mulingile ukubila ku bantu na bantu? Ni shani fintu mubomba uyu mulimo, bushe mulabomba bwino bwino ukwabula ukushako nangu bamo? Cinshi cipima nampo nga mulebomba bwino nelyo iyo? Lekeni tumone ifyasuko.

‘UTUOMBE TWA MILOMO YENU’

 3. Ni shani fintu mwingabombako umulimo uwaba ngo mulimo walebomba bakasesema abalembele ifyebo tulesambilila?

³ Bushe ca cine na imwe mulabombako umulimo uwaba nga ulya bakasesema balebomba? Limbi tamwaumfwapo inkalamo ilebuluma, e kutila, tamwapokelelapo ubukombe kuli Yehova umwine mu kulungatika. Lelo mwalyumfwa mu Cebo cakwe Baibolo, ubukombe ubwe pamfya pa bushiku bwa kwa Yehova ubuli mupepi. Nge fyo twamwene mu Cipandwa 1 muli cino citabo, amashiwi ya kuti “kasesema” na “ubusesemo” yalola umwingi. Nangu ca kuti limbi imwe te kuti mube kasesema nga filya Amose aali, nangu nga filya fyali bakasesema bambi aba kale, lelo na imwe bene kuti mwalanda pa fikacitika ku ntanshi. Ni shani mwingalanda ifikacitika ku ntanshi? Kuti mwabila ubukombe bwa busesemo ubo mwasambilila mu Malembo ya Mushilo, ukubikako na yo aba bakasesema 12 balembele. Ino e nshita ya kulabila ubu bukombe bwa busesemo.

 4. Ni mu nshila nshi ubusesemo bwa kwa Yoele 2:28-32 bulefikilishiwa muno nshiku?

⁴ Natulande pali uyu mulandu mu nshila imbi. Yehova Lesa aebele kasesema Yoele ukuti inshita yali no kwisa ilyo abantu balekanalekana bali no kusesema, atile: “Pa numa ya ifi fintu, nkapongolwelo mupashi wandi pa bantunse bonse; abana benu abaume na bana benu abanakashi bakasesema; abaume benu abakoloki bakalote filoto, abalumendo benu bakamone fimonwa.” (Yoele 2:28-32) Pa bushiku bwa Pentekoste 33 C.E., umutumwa Petro atile, ifi fyebo fyalifikilishiwe ilyo umupashi wa mushilo wapongolokele pa bantu, abalongene mu muputule wa pa muulu mu Yerusalemu, e lyo kabili fyali no kulabomba na ku mulimo baali no kulabomba uwa kulanda pa “fyapuulama ifya kwa Lesa.” (Imilimo 1:12-14; 2:1-4, 11, 14-21) Nomba tontonkanyeni pa nshita yesu. Ukufililishiwa kukalamba ukwa busesemo bwa kwa Yoele kwatendeke mu kubangilila kwa ba 1900. Abena Kristu basubwa—abaume na banakashi, abakalamba na baice—batendeke “ukusesema,” e kutila balebila, “ifyapuulama fya kwa Lesa,” kabili balebila ne mbila nsuma iya Bufumu, ubwaimikwa nomba mu muulu.

 5. (a) Lishuko lya musango nshi ifwe bonse twakwata? (b) Bushe ukutuula “utuombe twa milomo [yenu]” kwalola mwi kabili mulandu nshi twingalandila ukuti lishuko?

⁵ Nangu ca kuti “ibumba likalamba” ilya “mpaanga shimbi” tabasubwa no mupashi wa mushilo ku kuba abana ba kwa Lesa, baleba abakonshi basubwa aba kwa Yesu Kristu ukuti: “Tuleya na imwe, pantu natuumfwo kuti muli na Lesa.” (Ukusokolola 7:9; Yohane 10:16; Sekaria 8:23) Nampo nga mwakwata isubilo lya kwikala pe na pe ku muulu nangu nga ni pano calo, na lyo line mwalikwata ishuko lya kupeela “utuombe twa milomo [yenu].” (Hosea 14:2) Bushe aya mashiwi yaba mu busesemo bwa kwa Hosea yalola mwi? Umuntu fye, uwabelenga sana Baibolo, C. F. Keil atila: “Utwana twa ng’ombe . . . e to batemenwe sana pa kupeela amalambo.” Umutumwa Paulo alandile amashiwi yaba pali Hosea 14:2, alembele ukuti: “Muli wene e mo lyonse tutuulile ilambo lya kulumbanya kuli Lesa, e kutila, icisabo ca milomo iilumbula apabuuta ishina lyakwe.” (AbaHebere 13:15) Kanshi amashiwi ya kuti “utuombe twa milomo yesu” yalosha ku fyebo tulanda ifisuma nga nshi ifya kulumbanya Yehova.

 6. Mulandu nshi tulingile ukumwena bwino bwino umusango wa malambo ya kulumbanya Lesa ayo tutuula?

⁶ Mulatuula kuli Yehova amalambo ya kumulumbanya ilyo mulepepa amapepo no mutima onse, ilyo muleasuka pa kulongana kwa Bwina Kristu, e lyo na lintu mulelanda ku bantu bambi mu mulimo wa mwi bala. Nomba kwena, limbi kuti twayipusha atuti, ‘Ilyo imomba iyi milimo, bushe ubupe ntuula bwa musango nshi?’ Kuli ifi mwasambilila, mufwile kwena tamwatemwa nangu panono umufulo wa bashimapepo baliko mu nshiku sha kwa Malaki uwa kutuula inama shalemana pa cipailo ca kwa Lesa. Ukupitila muli Malaki, Yehova alibebekeshe ukuti amalambo baletuula tayali malambo yene yene, pantu bena tabaletontonkanya no kuti ifyo balecita musaalula kwi tebulo lya kwa Yehova. (Malaki 1:8) E ico tulingile ukulamona bwino bwino umusango wa mutuulo uo tuletuula pa kuti twingashininkisha ukuti amalambo yesu yasuma, ayabula akalema.

UBUKOMBE UBO TULINGILE UKUBILA

 7. Lubali nshi ulwa bukombe ulufwaikwa ukushipa pa kubila?

⁷ Pa kuti tutuule “utuombe twa milomo yesu” ilyo tuli mwi bala kamo natushipa, bushe te ifyo fine? No mulandu wa kuti ubukombe tweba abantu bwakwata imbali shibili, e lyo ulubali lumo pali ishi imbali, abantu tabalutemwa. Kasesema Yoele aebele abantu ba kwa Lesa ati: “Bilisheni ici mu nko: Shisheni ubulwi, buusheni impalume, bapalame, banine, abantu ba bulwi bonse.” (Yoele 3:9) Apo na muno nshiku mwine e fyo caba, ala cilabafya nga nshi abantu ba mitundu ne mitundu! Ico cibafisha, mulandu wa kuti ubukombe tubila bulwi bwalungama ubwa kwa Yehova ku bantu basuula Lesa. Yehova eba abantu bakwe ukuti “bafule mpanga shabo shibe baplao, na mafumo yabo yabe ifya kutungwilako imiti,” lelo abalwani bakwe bena abeba ati: “Fuleni baplao benu babe impanga, ne fya kutungwilako fyenu fibe amafumo.” (Mika 4:3; Yoele 3:10) E ico kanshi abalwani ba kwa Lesa balingile ukuipekanya ukuyakumanya Kabumba wa muulu ne calo mu bulwi. Ala ifi te fyebo fya kunakilisha ifya kuya mu kweba abantu.

 8. Mulandu nshi “abashalako ba kwa Yakobo” babalinganishisha ku nkalamo?

⁸ Mu bukombe bwa kwa kasesema Mika, abatuula ‘utuombe twa milomo yabo’ bapashanishiwa ku nkalamo. Alembele ukuti: “Abashalako ba kwa Yakobo bakaba mu nko . . . nge nkalamo mu nama sha mu mutengo, ngo musepela wa nkalamo mu fikunka fya mpaanga, iyo, nga yapitapo, yanyantaula no kutaakanya, kabili tapali wa kupokolola.” (Mika 5:8) Mulandu nshi babalinganishishe ku nkalamo? Mu nshiku shesu, abantu ba kwa Lesa pamo na basubwa bashalapo abatungulula umulimo, balingile ukuba abashipa kwati ni nkalamo pa kubila ubukombe bwa kusoka ku nko.a

 9. (a) Ni lilali mulingile ukuba abashipa nge nkalamo? (b) Kuti mwacita shani pa kuti mwingaba abashipa abantu nga balemulwisha nangu nga tabalefwaya ukumfwa?

⁹ Bushe mwalishipa kwati ni nkalamo pa kubila ubukombe bwa kusoka abantu? Ukushipa kwa musango uyu e ko mulingile ukukwata, te kushipa fye nga mulelanda na bantu ba mu bulashi, lelo na lintu mulelanda na banenu ku sukulu, ku ncito nangu na bantu benu abashipepa. (Mika 7:5-7; Mateo 10:17-21) Kuti mwacita shani pa kuti mwingaba abashipa nga ca kuti abantu balemulwisha nangu nga tabalefwaya ukumfwa? Umfweni ifyacitile Mika pa kuti abombe umulimo uukalamba nga nshi uwa kusoka abantu pa bonaushi bwa musumba wa Samaria na Yerusalemu: “Naisulamo amaka ku Mupashi wa kwa Yehova, no bupingushi na bumpalume, ku kulongola kuli Yakobo ubupulumushi bwakwe, na kuli Israele ulubembu lwakwe.” (Mika 1:1, 6; 3:8) Na imwe bene kuti ‘mwaisulamo amaka’ pantu kuti mwapokelela amaka ayengi ukufuma kuli Lesa. (Sekaria 4:6) Nga lyonse muleshintilila pali Lesa no kulapepa, ninshi kuti mwabila ifyebo ifingalenga na mu matwi ya bantu ukupooma.—2 Ishamfumu 21:10-15.

10. Ni shani twingapashanya Sefania pa kubila ubukombe pa “bushiku bwa kwa Yehova”?

¹⁰ Kwena mulingile ukuba abashipa, lelo mulingile ukuba abacenjela ilyo mulelanda na bantu pa kubeba ubukombe bwa kusoka. Tulingile ‘ukuba abanakilila [nangu, aba mutembo] kuli bonse.’ (2 Timote 2:24; Yoele 2:1, 11; Sefania 1:14) Na kabili kuti twasambililako fimo kuli bakasesema 12. Baali abashipa pa kubila ubukombe bwa bupingushi ubwa kwa Yehova, lelo balelangulukilako abali no mutima wa kumfwa. Katulangilile, kasesema Sefania tapitile mu mbali pa kulanda ku ntungulushi ishali ishakunkuma imitima (nangu, abakankaala) abaliko mu nshiku shakwe, lelo pa kubakalipila tabikilemo Imfumu ya cishinka Yoshia. (Sefania 1:8) Ilyo tulebila ubukombe bwa kusoka abantu, bushe te kuti ciwame pa kwafwa abantu ukulabamona nga bantu abakaba impaanga ku ntanshi, te kulabamona nga bantu abatalama?—Mateo 25:32-34.

11. (a) Lubali nshi ulwalenga bubili ulwa bukombe ubo tubila? (b) Ni shani mwingapashanya bakasesema 12 ilyo mulebila ubushiku bwa kwa Yehova?

¹¹ Lubali nshi lwalenga bubili ulwa bukombe ubo tubila? Ulu lubali lwalembwa muli Mika icipandwa 5. “Abashalako ba kwa Yakobo bakaba mu kati ka bantu na bantu abengi ngo mume uufuma kuli Yehova, nga bacipungufula pa cani, ifishilolela muntu, nangu kulindililo mwana wa muntu.” (Mika 4:1; 5:7) Pa mulandu wa mbila nsuma iyo batwala ku “bantu abengi” muno nshiku, ‘abashalapo’ aba kwa Yakobo, nangu Israele wa mampalanya, na banabo, baba ngo “mume uufuma kuli Yehova, nga bacipungufula pa cani.” Tulingile ukusambilila ifingi mu mabuuku ya kulekeleshako 12 aya Malembo ya ciHebere pali ulu lubali na lumbi ulwa bukombe bwesu, pantu aba bakasesema tababilile fye pa bonaushi lelo balebila na pa kuti ifintu ifyaonaike fyali no kuwama na kabili. Ilyo muli mu mulimo wa kubila, bushe mulakomaila pa busuma bwaba mu bukombe mubila pa lwa bushiku bwa kwa Yehova?

MUCITA SHANI PA KUBILA UBU BUKOMBE?

12, 13. (a) Bushe calola mwi ukulinganya abantu ba kwa Lesa ku mabumba ya fishiishi? (b) Bushe muumfwa shani nga mwabelenga amashiwi yaba pali Yoele 2:7, 8?

¹² Bushe mucita shani pa kubila ubu bukombe bwa mbali shibili? Kasesema Yoele alingenye umulimo wa bantu ba kwa Lesa ku finkunka fyaleisa ne fishiishi, ukubikako na makanta. (Yoele 1:4) Nomba bushe mulandu nshi abantu ba kwa Yehova, pa fintu fyonse ifyo apanga, basalapo ukubalinganya kwi bumba lya fishiishi? Ni pa mulandu wa kuti, nga filya calembwa pali Yoele 2:11, Lesa amona ifi fishiishi nge “fita fyakwe.” (Mwi buuku lya Ukusokolola na mo abantu ba kwa Lesa babalinganya kuli makanta. Moneni Ukusokolola 9:3, 4.) Umulimo wa fishiishi ifyo Mika alondolwele wali kwati mulilo uoca fyonse, kabili mu nshila ya fiko umwali “nge bala lya Edene” mwasangwike fye “matololo.” (Yoele 2:2, 3) Finshi mwingacita pa kulangilila ukuti mwalishiba ubucindami bwa busesemo bwa kwa Yoele?

¹³ Tontonkanyeni pa fyo utu tushiishi tupyanga conse fye ico twasanga. Yoele alondolwele ati: “Babutuka nge mpalume, nga baume ba bulwi e fyo banine linga; onse mu nshila yakwe e mo aya, no kupaatukamo iyo; tabasunkana no munankwe, onse mu buyo bwakwe e mo aya; bapula pa kati ka fyanso no kuputulwa iyo.” (Yoele 2:7, 8) Baaleleta icinkunka ukwabula uwa kubacilikila. “Bamo nga bawishiwa ku fyanso, [NW]” nga filya ciba Abena Kristu ba cishinka nga babepaya ku balwani babo aba lucu, Abena Kristu bashele balatwalilila ukulabomba umulimo uo Yehova abapeela. Bushe mwalikosapo ukulabomba uyu mulimo wa kubila pa bushiku bwa kwa Yehova mpaka na Lesa akamone ukuti nomba namubomba nacipwa? Nga mulecite ifi nalimo kuti mulebomba no mulimo uo Abena Kristu bamo aba cishinka abafwa bashiliile pa kati.

14. Ni mu nshila nshi mwingabombelamo pa kuti tamuleshako umuntu nangu umo ilyo muleshimikila?

¹⁴ Icikankaala ca kuti tulingile ukusendelela fye ukwabula ukushako nangu umo. Bushe kuti mwacita shani pa kuti na imwe mulebomba umulimo wa kushimikila ukwabula ukushako nangu umo kwati ni filya ubusesemo bwa kwa Yoele bwalondolola? Kuti mwacita ifyo nga mulebomba umulimo wa kubila ku ng’anda ne ng’anda no kubwelelako ku kusambilisha abalefwaya ukusambilila. Mulingile no kubwelela mu kuyamona abantu abashali pa mayanda. Nga mulecite fi ninshi mulelangilila ukuti mwalyumfwikisha ubu bulondoloshi bwaba muli ubu busesemo. Na kabili nga muleshimikila abantu mu musebo, limbi kuti mwasuka mwakumanya na bantu abo mushisanga pa mayanda. Inshila na imbi ni yi: Kuti muleafwilisha abena mupalamano benu abaisa ukufuma ku fyalo fimbi.b Bushe mulabikako amano ku kushimikila abantu mu nshila shonse ishi pa kuti tamushileko nangu umo ilyo muleshimikila?

CINSHI CIPIMA NAMPO NGA MULEBOMBA BWINO NELYO IYO?

15. Finshi twingalanda pa fyo abantu bacitile ilyo baumfwile ubukombe bwa bakasesema 12?

¹⁵ Bushe abantu bacita shani nga baumfwa ubukombe pa bushiku bwa kwa Yehova ubwa kutiina? Tamufwile ukupapa nga ca kuti balamulwisha nangu balakaana ubukombe. E fyo cali na kuli bakasesema ba kwa Lesa abengi, balebila ubukombe ubwa kusoka abantu. (Yeremia 1:17-19; 7:27; 29:19) Nangu ca kuti ifi e fyo cali, bakasesema abengi balemona uko abantu abengi balepokelela ubukombe bwabo! Bakasesema basano abo twingatila balifikile abantu bamo pa mitima ica kuti no kulapila balapila, baleka no kucita ifyabipa ni Yona, Mika, Sefania, Hagai, na Sekaria.

16. Finshi fyafumine mu kubombesha kwa kwa kasesema Mika?

¹⁶ Umulimo Sefania alebomba uwa bukasesema ufwile walengele Imfumu Yoshia ukubukulula ukupepa kwa cine. Mika aali uwashipa pa kubila ubukombe bwa bupingushi ku ntungulushi sha baYuda, e lyo kabili Imfumu Hisekia yalyumfwile ubukombe bwa kwa Mika yakonka na mashiwi alandile. (Mika 3:1-3) Na kabushe, abakalamba bamo bamo aba mu nshiku sha kwa Yeremia balandile pa fyacitile Hisekia ukuti cali cilangililo icisuma, batile imfumu ‘yatiinine Yehova, no kusengula ku cinso ca kwa Yehova.’ (Yeremia 26:18, 19; 2 Ishamfumu 18:1-4) Ilyo Hisekia aleteeka, abantu ba mu Yuda na bantu fye bambi abafumine ku bufumu bwa ku kapinda ka ku kuso basefeshe Ica Kucilila no Mutebeto wa Mikate Ishatutumuka, ica kuti balilundileko no mulungu umo ku kusefya umutebeto. Ilyo batendeke ukupepa kwa cine na kabili, finshi fyafuminemo? “Kwali ukusekelela kukalamba mu Yerusalemu.” (2 Imilandu 30:23-26) Mika alitampile ukubila ubukombe bwa kwa Lesa ubwa konaula uluko lwapondweke ilyo Imfumu Ahasi yaleteeka. Lelo, kasesema alimwene ifisabo fisuma ifyafumine mu kubombesha kwakwe ilyo Hisekia, mwana Ahasi apokelele ubukombe bwakwe.

17. Mulimo nshi Hagai na Sekaria babombele?

¹⁷ Na kabili lekeni tulande pali bakasesema Hagai na Sekaria. Balebombela abaYuda babwelele mu busha, abashalefwaya ukumfwa kabili abaitemwa. (Hagai 1:1, 2; Sekaria 1:1-3) Ilyo aba bakasesema babili batendeke umulimo wabo, ninshi palipita imyaka 16 apo bapangiile umufula we tempele. Abantu ‘balebekelwa umuntu onse ing’anda yakwe,’ ilyo ing’anda ya kwa Yehova yena yali “amapopa.” Hagai aebele abaYuda ukuti: “Koseni, mwe bantu bonse abana calo, cisemo ca kwa Yehova. Koseni, kabili bombeni.” Nomba finshi fyacitike pa numa? Yehova “abuushishe umutima” wa Mulashi Serubabele, no wa kwa Shimapepo Mukalamba Yoshua, no wa “bonse abashalako aba bantu.” E fyo bapwishishe umulimo wa kukuula itempele.—Hagai 1:9, 12, 14; 2:4.

18, 19. (a) Bushe abantu mu fyalo fimo baleankulako shani ku mbila ya bushiku bwa kwa Yehova? (b) Bushe mukankulako shani nga mwaishiba ukuti abantu ba kubila ubukombe bwa kusoka abantu bonse balefwaikwa?

¹⁸ Bakasesema abengi pali balya 12 babombele umulimo wa kutwala ubukombe ku luko ulwaipeele kale sana kuli Yehova. Limbi kuti tuleshimikila abantu abashatala abomfwapo pali Lesa wa cine, lelo na lyo line kuti twasambilila ku fyalecitika bakasesema nga balebomba umulimo wabo. Na muno nshiku mwine, mu ncende ishingi abantu balesumino bukombe bwapamfya pa lwa bushiku bwa kwa Yehova. Tulamona ifisuma ififumamo pamo nga filya Sekaria asobele ifya kuti: “Inko ishingi shikailunda kuli Yehova muli ubo bushiku, na sho shikaba abantu bandi; na ine nkekala mu kati kobe.” (Sekaria 2:11) Pali ino nshita, “inko ishingi” shilakutika ku bukombe ubo abantu ba kwa Lesa babila. (Ukusokolola 7:9) Sekaria asobele ati: “Bakesa abantu na bantu abengi ne nko isha maka ku kufwaya Yehova wa milalo mu Yerusalemu, kabili ku kusengula ku cinso ca kwa Yehova.” Aba bantu balondololwa nga “bantu ikumi aba mu nko sha ndimi shonse” abali no kwikata ku cisempe ca mwina Israele umo uwa mampalanya, no kusosa abati: “Tuleya na imwe, pantu natuumfwo kuti muli na Lesa.”—Sekaria 8:20-23.

¹⁹ Umfweni ifyo balandile, batile abantu ba “nko sha ndimi shonse.” Baibolo ne mpapulo shilanda pali Baibolo shilapilibulwa mu ndimi ishingi, kabili Inte sha kwa Yehova shilesambilisha ababomfi ba kufunda abantu ba “nko sha ndimi shonse.” (Mateo 28:19, 20; Imilimo 1:8) Nalimo mwalisambilila ululimi lwa bantu bambi abakuukila ku mwenu pa kuti mulebafwa. E lyo abengi balisambilila ululimi na lumbi nangu indimi shibili no kukukila ku fyalo fimbi uko abengi bafwaya sana ukukutika ku mbila nsuma. Bushe na imwe te kuti mukukile ku ncende uko abantu bafwaya sana ukumfwa imbila nsuma pa kuti ‘mulebilisha ici mu nko’? Mulepepa ilyo muletontonkanyapo. Nga ca kuti mwalikwata abana abacili pa ng’anda, mulelandapo lyonse ngo lupwa, pa kuti abana ilyo balekula baleibukisha ukuti e fyo mufwaya ukucita.

20. Bushe Yehova aumfwile shani pa bantu ba mu Ninebe?

²⁰ Kasesema na umbi uwabilile ubukombe ica kuti abantu no kumfwa baumfwa aali ni Yona; abantu abilileko balemoneka kwati nalimo te kuti bomfwe nakalya. Abantu ba mu Ninebe kumo ne mfumu iine, balyumfwile ubukombe bwa kwa Yona, bacetekela na Yehova. Lesa umwine aipwishe ukuti: “Bushe nshilelilila Ninebe ubulanda, umusumba ukulu, uo mwabamo ukucila pa makana umwanda umo na ‘makana amakumi yabili, abashaishiba ukupaatululo kwa kulyo kwabo ku kwa kuso kwabo?” (Yona 4:11) Tontonkanyeni pali aya mashiwi ilyo muleibukisha icilenga ukuti mulebila kuli bambi ubushiku bwa kwa Yehova ubwa kutiina. Bushe mumfwa kwati mwalikwata imisha kuli Yehova pa mulandu wa kuti alimupususha ukupitila mu cilubula? Bushe mumona kwati mulingile ukucitapo cimo pa mulandu wa kuti muli babomfi baipeela aba kwa Yehova? (1 Abena Korinti 9:16, 17) Iyi e milandu iifwile ukutulenga tulebila pa lwa bushiku bwa kwa Yehova. Nomba cimbi na co ni ci, bushe ‘mulalililako ubulanda’ abantu mubilako ubushiku bwa kwa Yehova? Ala kuti mwatemwa nga nshi nga ca kuti uluse lwa kwa Lesa e lulemulenga ukuti mulelanda ku bantu pa lwa ubu bushiku!

21. Finshi mwingasambilila kuli Amose pa fyo acitile pa cintiinya ca kwa Amasia?

²¹ Ilyo Yoele, Obadia, Nahumu, Habakuki, na Malaki balebila, tatwaishiba bwino bwino ifyo abantu bayankwileko. Nomba ilyo Amose alebila twalishiba ukuti kwali umuntu umo uwayankwile ku bukombe bwakwe. Amasia alelwisha sana Amose, amupeele umulandu wa kuti alefwaya ukwimina imfumu kabili alefwaya ukumulesha ukulabila mu Betele. (Amose 7:10-13) Amose alishipile ilyo balemulwisha muli uyu musango. Na lelo line, bashimapepo kuti batunka bakateeka bamo pa kuti balecusha abantu ba kwa Yehova nangu fye ukubinda umulimo wabo uwacindama uwa kushimikila. Bushe na imwe mukapashanya Amose ukushipa no kulabila imbila nsuma nga balemulwisha?

22. Mulandu nshi mwingalandila ukuti umulimo wa kubila uleenda fye bwino mu cifulo cenu?

²² Nangu ca kuti abantu baleankulako mu nshila ishalekanalekana, bakasesema bonse fye 12 balibombele umulimo wabo. Icacindama muli uyu mulimo te kufwaya ukuti abantu baleankulako bwino ku bukombe bwa mbali shibili ubo tubila, lelo icacindama kutuula kuli Yehova “utuombe twa milomo yesu,” e kutila “ilambo lya kulumbanya” ilisuma nga nshi. (Hosea 14:2; AbaHebere 13:15) Lyena kuti twalekela Lesa umwine ukwishiba ifya kucita. Umwine akeeta abantu ababa nge mpaanga sha cine cine. (Yohane 6:44) Kabinge, kuti mwabomba bwino umulimo wenu uwa kubila ubukombe bwa kwa Lesa nangu abantu bankuleko mu nshila nshi. Kuti mwacetekela ukuti “amakasa ya ulebile mbila nsuma, uulengo kuumfwe fya mutende,” yasuma mu menso ya batasha nga bapokelela imbila nsuma. Nomba icacilapo ukucindama ca kuti, basuma mu menso ya kwa Yehova. (Nahumu 1:15; Esaya 52:7) Apo ubushiku ubukalamba ubwa kwa Yehova nabupalama, beni aba mukoosha ukulacita ifyo Yoele asobele ukuti fikacitika mu nshiku shesu, atile: “Bilisheni ici mu nko: Shisheni ubulwi, buusheni impalume.” Iyi ni nkondo ya kwa Lesa iya kulwisha inko.—Yoele 3:9.

[Amafutunoti]

BUSHE NAMUMFWA UMO IFI FYEBO FILOLELE?

• Bushe kuti mwacita shani pa kuti mutuule ‘utuombe twa milomo yenu’ muno nshiku?—2 Ishamfumu 20:3; Malaki 1:11.

• Bukombe nshi ubwa mbali shibili ubo mubila?—Esaya 61:2; Mika 5:7, 8.

• Mulandu nshi mulingile ukubela abashipa nge nkalamo ilyo mulebila ubushiku bwa kwa Yehova?—Yeremia 1:19; Yoele 3:9-12.

BUSHE KUTI MWAYASUKA SHANI?

• Finshi mwingasambilila ku fyo abantu ba kwa Lesa babalinganya ku mabumba ya fishiishi?—Yoele 1:4; 2:3; Imilimo 20:24.

• Kuti mwacita shani pa kuti mulangilile ukuti mwalishiba ukuti tamufwile ukushako nangu umo ilyo muleshimikila?—Amose 7:14, 15; Mika 1:1-4; Imilimo 10:42.

• Mulandu nshi mwingacetekelela ukuti umulimo mubomba uwa kubila pa lwa bushiku bwa kwa Yehova ulenda fye bwino mu menso ya kwa Lesa?—Malaki 3:10.

[Icikope pe bula 165]

Kuti mwacita shani nga mwaumfwa inkalamo yabuluma?

[Icikope pe bula 166, 167]

Ukufuma ku kutendeka kwa ba 1900 ukushinta na lelo, abantu ba kwa Lesa bacili ‘balasesema’

[Icikope pe bula 169]

Bushe mulashipa pa kubila pa lwa bushiku bwa kwa Yehova?

[Ifikope pe bula 172, 173]

Umulimo kuti ule-enda fye bwino nangu abantu bakutike nangu iyo