Lindo Mutima Obe
“Ukucishamo ku kubaka konse, lindo mutima obe, pantu muli wene e mwaba amatuntuko ya mweo.”—AMAPINDA 4:23.
1, 2. Mulandu nshi tulingile ukulindila umutima wesu?
UMUKOTE umo ku cishi ca Caribbean afumine mu musakuta aleikala pa numa ya cikuuku cabipisha. Ilyo alemona ifyo ifintu fyaonaike, amwene ukuti umuti ukalamba uwaikele imyaka iingi uwali pa ntanshi ya mpongolo yakwe tawalipo. Alipapile no kutila: ‘Bushe ici kuti cacitika shani pantu imiti inono tayakontweke?’ Asangile icasuko ilyo aloleshe pa cishiki ca muti wakontweke. Mu kati mwa ulya muti uwalemoneka kwati te kuti onaulwe mwalibolele, kabili icikuuku calengele kulya kubola kushalemonwa ukumoneka.
2 Ala cilabipa ilyo kapepa wa cine uumoneka uwashangila mu mikalile ya Bwina Kristu anakila kwi tunko lya citetekelo. Baibolo ilalanda bwino ukuti “ukulinga kwa mutima wa muntu kubi ukufuma ku bwaice bwakwe.” (Ukutendeka 8:21) Ici calola mu kuti nangu fye mutima usuma kuti watunkwa ku fyabipa nga umuntu tali uwalola. Apo takwaba umutima ushapwililika ushelenganya ifyabipa, tufwile ukwangwa nga nshi ukupanda mano kwa kuti: “Ukucishamo ku kubaka konse, lindo mutima obe, pantu muli wene e mwaba amatuntuko ya mweo.” (Amapinda 4:23) E co kuti twalinda shani umutima wesu uwa mampalanya?
Tufwile Ukuibebeta Lyonse
3, 4. (a) Fipusho nshi twingepusha ukukuma ku mutima? (b) Cinshi cingatwafwa ukubebeta umutima wesu uwa mampalanya?
3 Ilyo mwaya kuli shing’anga ukuti amupime, nalimo akapima no mutima wenu. Bushe ubumi bwenu, ukusanshako umutima, ulelanga ukuti mulelya ifya kulya fyakumanina? Bushe umulopa wenu ulebutuka shani? Bushe umutima wenu uletunta fye bwino? Bushe mulatukusha bwino umubili? Bushe umutima wenu ulacula na masakamika yashalinga?
4 Nga ca kuti umutima ulakabila ukubebetwa lyonse, ni shani pa mutima wesu uwa mampalanya? Yehova alaubebeta. (1 Imilandu 29:17) Kanshi na ifwe tufwile ukuubebeta. Kuti twaubebeta shani? Pa kwipusha ifipusho fyapala ifi: Bushe umutima wandi ulapokelela ifya kulya fya ku mupashi ifingi ukupitila mwi sambililo lya pa lwandi ilya lyonse no kusangwa lyonse ku kulongana? (Amalumbo 1:1, 2; AbaHebere 10:24, 25) Bushe ubukombe bwa kwa Yehova bwaba mu mutima wandi kwati “umulilo uulepya, uwacilikilwa mu mafupa yandi,” ukunenga ukubombako mu mulimo wa kushimikila pa Bufumu no kupanga abasambi? (Yeremia 20:9; Mateo 28:19, 20; Abena Roma 1:15, 16) Bushe ndapilikita, nalimo ukubombako umusango umo uwa mulimo wa nshita yonse nga kuti nacite fyo? (Luka 13:24) Bushe fintu fya musango nshi umutima wandi uleetetulapo? Bushe mfwaya ukubishanya na bambi abo imitima yabo yaikatanishiwa mu kupepa kwa cine? (Amapinda 13:20; 1 Abena Korinti 15:33) Shi natuleyangufyanya ukumona ubunake bonse no kubombelapo ku kuwamya ifintu.
5. Mulimo nshi uusuma amesho ya citetekelo yengabomba?
5 Ilingi tulakwata amesho ya citetekelo. Aya yalatwafwa ukwishiba ifyo umutima wesu waba. Ilyo Mose alelanda na bena Israele abali mupepi no kwingila mu Calo Calaiwa, atile: “Yehova Lesa wenu amwenshamo iyi myaka amakumi yane [40] mu matololo, ukuti amucushe, ku kumwesha, ku kwishibe ca mu mitima yenu, nga mwingabaka amafunde yakwe, napamo iyo.” (Amalango 8:2) Bushe tatupapa ifyo tumfwa, ukufwaya, nelyo ukwankulako ilyo twaponenwa ne fintu tushenekele nelyo amatunko? Amesho Yehova asuminisha kuti yatwafwa ukwishiba ubunake bwesu, ukutwafwa ukuwamyako. (Yakobo 1:2-4) Shi twilalaba ukutontonkanya no kupepela pa fyo twingashipikisha amatunko!
Bushe Ifyo Tusosa Fisokolola Cinshi?
6. Cinshi ifyo twatemwa ukulandapo fingasokolola pa mutima wesu?
6 Kuti twaishiba shani ifyo twasunga mu mutima? Yesu atile: “Umuntu musuma afumye cisuma mu cipao cisuma ca mutima wakwe, no mubifi afumye ca bubifi mu cipao cakwe ca bubifi; pantu ku kupaka kwa mu mutima wa muntu e ko akanwa kakwe kalandila.” (Luka 6:45) Ifyo tulandapo ilingi filanga bwino ico tufwaya ukucita mu mutima. Bushe ilingi tulanda pa fikwatwa na pa fya ku calo ifyo twingacita? Nelyo bushe ifyo tulanda fiba fya ku mupashi na mabuyo ya ku mupashi? Ukucila ukulalanda pa filubo fya bambi, bushe tufwaya ukufimba pali ifyo filubo ne citemwiko? (Amapinda 10:11, 12) Bushe twatemwa ukulanda pa bantu na pa filebacitikila lelo ukulanda fye ifinono pa fya ku mupashi ne mibele isuma? Bushe ici tacili cilangililo ca kuti tulecishamo ukwangwa ku fya bambi?—1 Petro 4:15.
7. Cinshi twingasambilila pa kulindo mutima ukufuma ku lyashi lya bamunyina 10 aba kwa Yosefe?
7 Tontonkanyeni icacitikile ulupwa lumo ulukalamba. Abana baume bakalamba 10 aba kwa Yakobo ‘balefilwo kulanda umutende’ na munyinabo umwaice Yosefe. Mulandu nshi? Balemufinuka pantu e o shibo atemenwe sana. Pa numa ilyo Yosefe alotele ifiloto ukufuma kuli Lesa, ifyalangile ukuti Yehova alimutemenwe, bamunyina “babikilepo ukumupata.” (Ukutendeka 37:4, 5, 11) Bashitishe munyinabo mu busha ukwabula ukumulangulukilako. Lyene, pa kwesha ukufisa ububi bacitile, babepele shibo ukumulenga ukusumina ukuti Yosefe alipaiwe ku nama ya mpanga. Bamunyina ba kwa Yosefe 10 bafililwe ukulinda imitima yabo pa ilya nshita. Nga twalitemwa ukulengulula bambi, bushe nalimo ici kuti calanga ukuti twaba na kafindwe nelyo akalumwa mu mitima? Tufwile ukwangwa icilefuma mu kanwa no kufumya mu mutima fyonse ifyabipa.
8. Cinshi cikatwafwa ukubebeta umutima wesu ilyo twanakila ku kubepa?
8 Nangu ca kuti ‘Lesa tengabepa,’ abantunse abashapwililika kuti babepa. (AbaHebere 6:18) Kemba wa mulumbo atile “abantu bonse babo bufi.” (Amalumbo 116:11) Nangu fye mutumwa Petro akeene Yesu imiku itatu ninshi alebepa no kubepa. (Mateo 26:69-75) Kanshi twamona ukuti tufwile ukucenjela no kukanabepa, pantu Yehova apata “ululimi lwa bufi.” (Amapinda 6:16-19) Nga twabepa, kuti cawama ukwishiba icalengele. Bushe cali ni pa mulandu wa kutiino muntu? Bushe icalengele kutiino kukandwa? Bushe nalimo twalefwaya fye ukukanaonaula ishina lyesu nelyo cali fye kuitemwa? Te mulandu ne calengele, mwandini calilinga ukutontonkanya pali uyo mulandu, ukuicefya no kusumina icilubo cesu, no kulomba ukuti Yehova atwelele, ukulomba ukwafwa kwakwe mu kucimfya ubo bunake! “Abakalamba ba lukuta” napamo e bengalinga sana ukupeela uko kwafwa.—Yakobo 5:14.
9. Cinshi amapepo yesu yengasokolola pa mutima wesu?
9 Pa kwankula ku fyo Imfumu yacaice Solomone yalombele amano no kwishiba, Yehova atile: “Pa mulandu wa kuti ici caba ku mutima obe, kabili taulombele ubucindami ne fyuma no bukata, . . . amano no kwishiba filepeelwa kuli iwe, no bucindami ne fyuma no bukata ndepeela kuli iwe.” (2 Imilandu 1:11, 12) Pa kumona ifyo Solomone alombele ne fyo ashalombele, Yehova alishibe ifyo Solomone atemenwe sana. Bushe ifyo tulanda kuli Lesa mwi pepo filanga cinshi pa mitima yesu? Bushe amapepo yesu yalanga ukuti tufwaisha ukwishiba, amano, no mucetekanya? (Amapinda 2:1-6; Mateo 5:3) Bushe twalitemwisha ifya Bufumu? (Mateo 6:9, 10) Nga ca kuti amapepo yesu yaba ya cikulu fye kupepa nelyo kwati cibeelelo, ici kuti calanga ukuti tufwile ukupoosako inshita ukwetetula pa milimo ya kwa Yehova. (Amalumbo 103:2) Abena Kristu bonse bafwile ukulola ku kwiluka ico amapepo yabo yasokolola.
Bushe Ifyo Tucita Filanga Cinshi?
10, 11. (a) Bushe ubucende no bulalelale fitendekela kwi? (b) Cinshi cikatwafwa ‘ukukanacita ubucende mu mutima’?
10 Batila ifyo tucita fisokolola ifingi ukucila ifyo tulanda. Ifyo tucita filanga ifingi pa fyo twaba mu kati. Ku ca kumwenako, ukukuma ku mibele isuma, ukulinda umutima te kutaluka fye ku bulalelale nelyo ku bucende. Mu Lyashi lyakwe ilya pa Lupili, Yesu atile: “Onse uulolesho mwanakashi no kumufwaya, nacita nankwe ubucende mu mutima wakwe.” (Mateo 5:28) Kuti twataluka shani ku kucito bucende nangu fye ni mu mutima wesu?
11 Icikolwe ca busumino Yobo aba ca kumwenako ku Bena Kristu abaume na banakashi ababa mu cupo. Kwena Yobo afwile alebomba na bakashana filya fine caba lyonse no kubafwa nga balekabila ukwafwa. Lelo uyu mwaume wa mpomfu taletontonkanya pa kubembuka na bo. Mulandu nshi? Pantu apingwilepo ukukanalolesha umwanakashi no kumukumbwa. Atile: “Napinge cipingo nabika ku menso yandi; nga kanshi ningatamba shani umukashana?” (Yobo 31:1) Shi natupinge icipingo capalako na menso yesu no kubako mutima wesu.
12. Bushe kuti mwabomfya shani Luka 16:10 ukukuma ku kulinda umutima wenu?
12 Umwana wa kwa Lesa atile: “Uwa cishinka ku cacepesha e wa cishinka na ku fingi, no ushalungama ku cacepesha, e ushalungama na ku fingi.” (Luka 16:10) Ca cine, tufwile ukubebeta ifyo tucita mu fintu ifimoneka ifinono ifyo tucita cila bushiku, na filya fye ificitika mu mayanda mu mwesu. (Amalumbo 101:2) Ilyo tuli mu mwesu, tuletamba TV, nelyo ukubomfya Intaneti, bushe tulashininkisha ukuti tulekonka ukukonkomesha kwa Malembo ukutila: “Lelo ubulalelale no kukowela konse, nangu lunkumbwa, mwileka filumbulwe muli imwe, ifyo kwayana ku bashila; awe, ne lyashi lya nsoni, nangu lya buwelewele, nangu lya kwalikana—ifintu ifishayamo”? (Abena Efese 5:3, 4) Kabili ni shani pa lukakala ulwingabako pa televishoni nelyo pa fyangalo fya pali kompyuta? Kemba wa malumbo atile: “Yehova alengulo mulungami; apato mubifi no watemwo lufyengo.”—Amalumbo 11:5.
13. Cinshi tufwile ukucenjelako ilyo tuletontonkanya pa cifuma mu mutima wesu?
13 Yeremia asokele ati “umutima wa kufutika ukucile fintu fyonse, kabili walilwalisha.” (Yeremia 17:9) Ukufutika kwa mutima kuti mwamoneka ilyo tuleipeela insambu pa membu shesu, ukucefyako ifilubo fyesu, ukuilungamika pa fibi tucita, nelyo ukukukumya ifyo twacita. Umutima uufutika na kabili kuti watulenga ukuba ne mitima ibili—e kuti ukulanda fimo lyene ukucita icishilingene ne co twalanda. (Amalumbo 12:2; Amapinda 23:7) Ala calicindama ukuti tube aba cishinka ilyo tulebebeta icifuma mu mitima yesu!
Bushe Ilinso Lyesu Lituntulu?
14, 15. (a) Bushe ilinso “ilituntulu” cinshi? (b) Bushe ukuba ne linso ilituntulu kutwafwa shani ukulinda umutima?
14 Yesu atile: “Inyali ya mubili obe linso.” Lyene atile: “E ico ilinso lyobe nga lyabe lituntulu, umubili obe onse wabo mwabuuta.” (Mateo 6:22) Ilinso ilituntulu litonta pa buyo bumo, nelyo ubufwayo, ukwabula ukupumbulwa kuli bwene. Ca cine, ilinso lyesu lilingile ukutonta pa ‘kubala ukufwaya ubufumu bwa kwa Lesa no bulungami bwakwe.’ (Mateo 6:33) Cinshi cingacitika ku mutima wesu uwa mampalanya nga ilinso lyesu talili ilituntulu?
15 Tontonkanyeni pa kusanga umwa kulila. Fwe Bena Kristu tufwile ukuteyanishisha aba mu ng’anda yesu ifyo bakabila. (1 Timote 5:8) Lelo ni shani nga twatunkwa no kufwaisha ifya kulya, ifya kufwala, nelyo ing’anda nelyo fimbi ifipya, ifyawamisha, kabili ifyo bonse bafwaya? Bushe ifi tafingalenga umutima no mutontonkanya wesu ubusha, ukutulenga ukupepa ne mitima ibili? (Amalumbo 119:113; Abena Roma 16:18) Mulandu nshi twingabela abaobelwa nga nshi ku kusakamana ifi kwatwa ica kuti twalaangwa fye pa lupwa lwesu, ubukwebo, nelyo ifyo tufwaya? Ibukisheni ukupanda mano kwapuutwamo ukutila: “Muyangwe, epali imitima yenu yalemenenwa ku buliili no kukolwakolwa na masakamika ya bwikashi buno, no bushiku bulya bwaisa pali imwe no kupumikisha kwati citeyo; pantu cikesa pali bonse abaikala pano nse ponse.”—Luka 21:34, 35.
16. Kupanda mano nshi Yesu apeele ukukuma ku linso, kabili mulandu nshi?
16 Ilinso cilundwa cacindama icitwala ifintu ku muntontonkanya na ku mutima. Ifyo lilolekeshapo kuti fyakuma nga nshi amatontonkanyo yesu, umutima, ne micitile. Ukulanda mu mampalanya, Yesu alandile pa fyo itunko lya menso lingacita no kutila: “Ilinso lyobe lya ku kulyo nga lyakulengo kuipununa, ulitonkole no kulipoosa: caikalwa kuli iwe ukuti cimo pa filundwa fyobe cilufiwe, no mubili obe onse ukukanapooswa mu Gehena.” (Mateo 5:29) Ilinso talilingile ukusuminishiwa ukulolekesha pa fyabipa. Ku ca kumwenako, talifwile ukutamba ifintu ifyapangilwa ukubimbula insuuna no lunkumbwa ifyalubana.
17. Ukumfwila Abena Kolose 3:5 kutwafwa shani ukulinda umutima?
17 Kwena, te menso yeka yatulenga ukwishiba ifilecitika mu calo. Amaka yambi, pamo ngo kutonya no kumfwa, filabomfiwa, kabili tufwile ukucingilila ifilundwa fimbi na fyo. Umutumwa Paulo akonkomeshe ati: “E ico mulenge fifwe ifya filundwa fyenu ifya pano nse: ubulalelale, ukukowela, umufimbila, ulwinso, bucilende, ulunkumbwa (e kupepo tulubi).”—Abena Kolose 3:5.
18. Finshi tufwile ukucita ku kucingilila amatontonkanyo yabipa?
18 Ulunkumbwa lwabipa kuti lwatendekela mu muntontonkanya wesu. Ukwetetula pa fyabipa ilingi kulakosha ulunkumbwa lwalubana, ukusonga umutima. “E lyo ulunkumbwa ilyo lwaimita lufyalo lubembu.” (Yakobo 1:14, 15) Abengi balisumina ukuti ici cilenga umuntu ukutendeka ukwalaula ifilundwa fya mfwalo. Kanshi calicindama ukulaisusha umuntontonkanya wesu ne fya ku mupashi! (Abena Filipi 4:8) Kabili nga twatendeka ukutontonkanya pa fibi, tufwile ukwesha sana ukuleka.
‘Bombeleni Yehova no Mutima wa Cishinka’
19, 20. Cinshi twingacita pa kuti tubombele Yehova no mutima wa cishinka?
19 Ilyo Imfumu Davidi yakotele, yaebele umwana wakwe ati: “We Solomone umwana wandi, ishiba Lesa wa kwa wiso, no kumubombela no mutima wa cishinka kabili no mweo wa kuitemenwa, pantu imitima yonse Yehova aifwayamo, kabili eluko kwelenganya konse kwa matontonkanyo.” (1 Imilandu 28:9) Solomone umwine apepeele “umutima wa kuumfwa.” (1 Ishamfumu 3:9) Lelo, akwete ubwafya bwa kutwalilila ukubaka umutima wa musango yo.
20 Nga tulefwaya ukubomba bwino no mutima wa kumfwa, tatufwile fye ukuba no mutima utemuna Yehova lelo tufwile no kuubaka. Pa kucita ifi, tufwile ukusunga ifyebo fya mu Cebo ca kwa Lesa mu mutima wesu—‘mu kati ka uko.’ (Amapinda 4:20-22) Kabili tufwile ukubebeta umutima wesu lyonse, ukupepa ilyo tuletontonkanya pa co ifyebo fyesu ne micitile fisokolola. Kwena, calicindama ukulomba ukwafwa kwa kwa Yehova ilyo tulebombela pa bunake ubo twasanga. Kabili mwandini calicindama ukulola ku fyo tuleingisha mu mutima wesu ukubomfya ifilundwa fimbi! Nga twacita ifi, twaebwa ukuti “no mutende wa kwa Lesa uwapulamo mu kwiluka konse, wakulalinde mitima yenu na mapange yenu muli Kristu Yesu.” (Abena Filipi 4:6, 7) Ca cine, natupampamine pa kulinda umutima wesu ukucishamo ku kubaka konse no kubombela Yehova no mutima wa cishinka.
Bushe Muleibukisha?
• Mulandu nshi cacindamina ukulinda umutima?
• Bushe ukubebeta ifyo tusosa kutwafwa shani ukulinda umutima wesu?
• Mulandu nshi tulingile ukusungila ilinso lyesu “ilituntulu”?
[Ifikope pe bula 23]
Finshi tulanda ilingi mu mulimo wa kushimikila, pa kulongana, na pa ng’anda?
[Ifikope pe bula 25]
Ilinso ilituntulu talipumbulwa