Lesa Alasakamana Abakote

SHINO nshiku, te ca kupapa ukusanga ukuti umusango wa kucusha abakote nauseeka nga nshi. Kale sana, Baibolo yalisobele ukuti “mu nshiku sha kulekelesha” isha buno bwikashi umwaba abantu abashitiina Lesa, mukaba abantu “abaitemwa, . . . abashaba na citemwishi.” (2 Timote 3:1-3) Ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa ati “icitemwishi,” kuti lyalosha na ku kutemwana ilingi line ukuba pa bantu baba mu lupwa. Kanshi nga filya fine Baibolo yasobeele, tulemona kuti ukutemwa kwa musango yu, shino nshiku kuleya kulepwa.

Lelo Yehova Lesa ena alipusana sana na bantu abacusha abakote. Wena amona abakote ukutila balicindama nga nshi kabili alabasakamana. Moneni ifyo Baibolo yalanda bwino bwino ifyo Yehova asakamana abakote.

“Uwa Kupingwila Bamukamfwilwa”

Amalembo ya ciHebere yalatulangilila bwino sana ifyo Yehova Lesa asakamana bakote. Ku ca kumwenako fye, pa Amalumbo 68:5, Davidi alondolola Lesa ukuti e “wa kupingwila bamukamfwilwa,” abo ilingi line baba bakote.a Mu maBaibolo yamo, ishiwi lya kuti “uwa kupingwila” lyapilibulwa ukuti “uwa kubacingilila,” nelyo “uwa kubalwilako.” Kanshi cine cine, Yehova alasakamana bamukamfwilwa. Pantu na kuba, Baibolo ilanda no kutila nga ca kuti bamukamfwilwa balecushiwa, Yehova alakalipa nga nshi. (Ukufuma 22:22-24) Lesa alicindika bamukamfwilwa capamo na bakote bonse aba cishinka kuli wene. Nangu fye babomfi bakwe na bo bene balibacindika. Amapinda 16:31 yalalondolola bwino ifyo Yehova Lesa e lyo na bantu bakwe bamona abakote ilyo yatila: “Umutwe wa mfwi cilongwe icayemba, cisangwa mu mibele ya bulungami.”

Ukucindika abakote kwalicindeme nga nshi ku bena Israele ica kuti kwali na mu Mafunde ayo Yehova abapeele. Lesa aebele abena Israele ukuti: “Ku cinso ca wa mfwi uleima, ulecindika ne cinso ca mukote, no kuba na katiina kuli Lesa obe, nine Yehova.” (Ubwina Lebi 19:32) Kanshi, abena Israele balishibe ukuti umuntu nga talecindika abakalamba, te kuti abe cibusa wa kwa Yehova Lesa. Umuntu taali na kulanda ukuti alitemwa Lesa nga ca kuti aalecusha abakote.

Abena Kristu tabatungululwa na Mafunde ya kwa Mose. Bena batungululwa ne “funde lya kwa Kristu,” ilibalenga ukuba ne mibele isuma, ne mitima isuma, kabili libalenga no kutemwa abafyashi babo abakote no kulabasakamana. (Abena Galatia 6:2; Abena Efese 6:1-3; 1 Timote 5:1-3) Na kabili, icilenga Abena Kristu ukuba no kutemwa te mulandu fye wa kuti e fyo babeba ukulacita, lelo ni pa mulandu wa kuti e fyo bafwaya ukucita ukufuma pa nshi ya mitima yabo. Umutumwa Petro akoseleshe ati: “Temwaneni nga nshi ku mitima.”—1 Petro 1:22.

Umusambi Yakobo alatweba umulandu na umbi uo tulingile ukusakamanina abakote. Alembele ati: “Imipepele iyasanguluka kabili iishakowela mu menso ya kwa Lesa wesu kabili Shifwe ni yi: ukusakamana inshiwa na bamukamfwilwa mu kucula kwabo, no kuisunga ababula akalema ku fya pano calo.” (Yakobo 1:27) Yakobo alanda icishinka icisuma ico tufwile ukutontonkanyapo. Aya mashiwi alandile, e yatulangilila ifyo aba bantu bacindama kuli Yehova.

Kwena, te kutila nga tatulecusha abakote ninshi calala capwa natucita bwino fyonse. Lelo ico tufwile ukucita ca kuti, tulingile ukubasakamana bwino sana pa kubacitila ifintu fisuma ifingabafwa. (Moneni umukululo uuleti “Ukutemwa Kumonekela ku Ncitilo,” pa mabula 6 na 7.) Yakobo alembele ati: “Icitetekelo icabula imilimo na co ninshi califwa.”—Yakobo 2:26.

Ukusansamusha Abakote “mu Kucula Kwabo”

Kuli na cimbi ico twingasambilila ku mashiwi yalandile Yakobo. Moneni ukutila Yakobo aebele Abena Kristu ukuti balingile ukusakamana bamukamfwilwa “mu kucula kwabo.” Ishiwi lya ciGriki ilyo bapilibula ati “ukucula,” lilosha ku kucula ukubapo pa mulandu wa kutitikishiwa ne fintu fimo ificitika mu mikalile. Ukwabula no kutwishika, abakote abengi balacula ku mafya yalekanalekana. Bamo baba abatalalilwa. Bambi na bo balapopomenwa pa mulandu wa kuti balafilwa ukucita fimo pantu nabakota. Nangu fye ni balya abacincila mu kubomba umulimo wa kwa Lesa na bo bene kuti bafuupuka. Tontonkanyeni pali baJohn,b ababomba umulimo wa kushimikila abantu pa Bufumu bwa kwa Lesa ukucila pa myaka 40. Pali iyi myaka yonse, imyaka ukucila pali 30 e yo babomba umulimo wa nshita yonse uwaibela uwa kulashimikila abantu imbila nsuma. BaJohn abali nomba ne myaka ukucila pali 80, balanda ukuti inshita shimo balafuupulwa. Batila: “Ilingi line ndatontonkanya pa filubo nacitile kale, ala mwandini ifilubo nacitile, fingi sana. Lyonse fye nga natontonkanya pa filubo nacitile, ntila fye, ilya nshita nga nalicitile icisuma nga caliweme.”

Abantu abomfwa kwati ni baJohn kuti bakoseleshiwa nga baishiba ukuti nangula Yehova alipwililika, tenekela na ifwe ukuba abapwililika. Nangu cingati aleshiba ifilubo tupanga, Baibolo ilanda ulwa wene ukutila: “Amampuulu nga mwayamwensekesha, mwe Yehova, mwe Shikulu, nani uwingeminina?” (Amalumbo 130:3) Cine cine, Yehova talolekesha pa filubo tupanga, lelo abika amano pa fisuma ifyo tufwaisha ukucita, ifyaba mu mutima. Nomba, twaishiba shani ukuti e fyo acita?

Davidi Imfumu, umuntu uwabembwikepo kabili uwali uushapwililika, alipuutilwemo kuli Lesa ukulemba amashiwi ayaba pa Amalumbo 139:1-3, ayatila: “Mwe Yehova, mwafwayafwaya muli ine, no kunjishiba imwe mwaishibo kwikala kwandi no kwima kwandi, mwailukilo kutontonkanya kwandi ukutali; ukuya kwandi no kusendama kwandi mulafwayafwaya, ne mibele yandi yonse mwaliishiba.” Ili shiwi babomfya pano ilya kuti “mulafwayafwaya” lilepilibula “ukupatulula,” kwati ni filya fine shibulimi elulula imbuto pa kufumyako ubungululu, pa kuti ashale fye ne mbuto sheka sheka. Kanshi, ilyo apuutilwemo no mupashi wa kwa Lesa, Davidi aletukoselesha ukuti Yehova alishiba bwino sana ukwelulula bubi ubo tucita kabili alalabako, pa kuti abike amano pa fisuma ifyo tucita no kulafibukisha.

Shifwe uwa nkumbu uwaba ku muulu, alebukisha kabili alicindika imilimo isuma tubomba kulila fye twatwalilila aba cishinka kuli wena. Naendi, Baibolo itila Lesa kuti amoneka uushalungama nga ca kuti alaba imilimo tubomba no kutemwa twalangile kwi shina lyakwe.—AbaHebere 6:10.

“Ifya Ntanshi Nafiya”

Baibolo ilangilila ukuti tabwali bufwayo bwa kwa Lesa ukuti abantu balekota no kulaba na mafya. Abantu batendeke ukukwata amafya ayabako pa mulandu wa kukota lintu abafyashi besu aba kubalilapo, e kutila ilyo umwaume no mwanakashi wa ntanshi bapondokele Kabumba wabo. (Ukutendeka 3:17-19; Abena Roma 5:12) Aya mafya tayakatwalilile ku ciyayaya.

Nge fyo tulandilepo na pa kubala, ifyabipa ifingi ifiletucitikila muno calo, ukusanshako no kucusha abakote, fyonse filangilila fye ukuti tuleikala “mu nshiku sha kulekelesha” isha buno bwikashi. (2 Timote 3:1) Lesa afwaya ukupwisha amafya tukwata pa mulandu wa lubembu, e lyo na mafya tukwata nga twakota, kabili afwaya no kupwisha imfwa. Baibolo itila: “[Lesa] akafuuta ifilamba fyonse ku menso yabo, ne mfwa tayakabeko kabili iyo, nangu kuloosha nangu kukuuta nangu kukalipwa tafyakabeko kabili iyo. Ifya ntanshi nafiya.”—Ukusokolola 21:4.

Mu calo cipya ica kwa Lesa, ukuteta no kukalipwa ifyabako pa mulandu wa bukote fyonse fikapwa. No bwafya bwa kucusha abakote, na bo bwine bukapwa. (Mika 4:4) Nangu fye ni balya abafwa, lelo ababa mu cibukisho ca kwa Lesa, bakabuuka pa kuti na bo bene bakabe ne shuko lya kwikala umuyayaya pe sonde ilikaba paradaise. (Yohane 5:28, 29) Pali iyo nshita, e lyo abantu bakamona ukucila na fintu balemona kale ukuti Yehova Lesa alasakamana abakote, kabili alasakamana na bonse abamumfwila.

[Amafutunoti]

[Akabokoshi/Ifikope pe bula 6]

Ukutemwa Kumonekela ku Ncitilo

Baeluda baba mu filonganino fya Nte sha kwa Yehova, e baba pa ntanshi mu kusakamana abakote. Balomfwila ukukonkomesha kwa mutumwa Petro ukwa kuti: “Cemeni umukuni wa kwa Lesa uwaseekeshiwa kuli imwe.” (1 Petro 5:2) Ukusakamana abakote pa kubacitilako tumo tumo, nayo yaba ni nshila imo iya kusakamaninamo umukuni wa kwa Lesa. Nomba, finshi balingile ukucita pa kubomba uyu mulimo?

Pa kuti baeluda beshibe bwino ifyo umukote alekabila, balingile ukutekanya kabili nga cingacitika ukulamutandalila mu nshita mu nshita e lyo no kulalanshanya nankwe. Napamo abakote kuti bakabila ubwafwilisho pamo nga ukubashitilako ifintu, ukubawamishako pa ng’anda, ukubatwala ku kulongana, ukubabelengelako Baibolo ne mpapulo shimbi isha Bwina Kristu, e lyo ne milimo imbi iyalekanalekana. Mu nshila iili yonse iyo abakote bengakabila ubwafwilisho, baeluda balingile ukucitapo fimo ifingaafwa abakote no kutwalilila ukubafwa.c

Cinshi baeluda bengacita nga ca kuti nkashi umo nelyo munyina umukote mu cilonganino ali mu bwafya kabili alekabila ubwafwilisho mu kwangufyanya, napamo alekabila ubwafwilisho bwa ndalama? Ica ntanshi, ico balingile ukucita ca kuti bafwile ukufwailisha nga kuliko abana nelyo balupwa abengabafwa. Ifi fine, e fyo ne lembo lya 1 Timote 5:4 lilanda, pantu litila: “Lelo nga mukamfwilwa alikwata abana nelyo abeshikulu, basambilile intanshi ukuipeelesha kuli bukapepa ku ba mu ng’anda yabo iine no kulabweseshapo ico bafwile ukupeela abafyashi babo na bashikulwibo na banakulwibo, pantu ici e capokelelwa mu menso ya kwa Lesa.”

Napamo abakote bamo bakabila ukubafwilisha pa kutila beshibe nga ca kuti nabafika pa mushinku wa kuti balepokelela ubwafwilisho ubo ubuteko bupeela abakote mu fyalo fimo. Napamo abantu bamo mu cilonganino kuti baipeelesha ukwafwilishako aba bakalamba. Nga ca kuti fyonse fi twalandapo fyakaana ukubomba, baeluda kuti bamona nga ca kuti icilonganino kuti cakabila ukwafwilisha abo bakote. Mu cilonganino ca Bena Kristu ica kubalilapo, inshita shimo balesuminisha ukwafwa abakote abashakwata wa kubafwa, pantu umutumwa Paulo alembele kuli kabomba munankwe Timote ukuti: “Mukamfwilwa alembwe pa mutande nge myaka yakwe tayacepako ku makumi mutanda (60), uwali umukashi wa mulume umo, uushimikwa ubunte bwa milimo isuma, nga akushishe abana, nga atangete abeni, nga asambile amakasa ya ba mushilo, nga apembwile abacushiwa, nga akonkelele imilimo yonse iisuma.”—1 Timote 5:9, 10.

[Futunoti]

[Icikope pe bula 5]

Dorka alesakamana bamukamfwilwa abalekabila ubwafwilisho.—Imilimo 9:36-39