Mwankulako Shani ku Bumbimunda?

MWI bala lya Getsemane, Yuda Iskariote aile kuli Yesu no ‘kumufyompa.’ Ukufyompa wali mwata uwalelanga icitemwishi. Lelo, Yuda abepekeshe ukufyompa Yesu pa kuti abaishile ku kumwikata bamwishibe. (Mateo 26:48, 49) Yuda ali mumbimunda—umuntu uubepekesha ukuba ifyo ashaba, umuntu uufisa amapange yakwe ayabipa no kumoneka ngo wafumaluka. Ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa “uwa bumbimunda” lyalola mu kuti “uwasuka” kabili lilosha na kuucita ifyangalo fya pa cisebele. Mu kuya kwa nshita, ishiwi lyatendeke ukulosha kuli onse uwalecita fye ifisela pa kuti akopeke bambi.

Bushe mwankulako shani ku bumbimunda? Ku ca kumwenako, bushe mulafulwa, ilyo mwamona abapanga fwaka balekoselesha abantu ukupeepa fwaka nangu line badokota batila fwaka yalibipa? Bushe mulakalipa pa bumbimunda bwa basakamana abantu, abacusha abo babapeela ukusakamana? Bushe mulakalipa ilyo cibusa wenu uo mwalemona nga uwa cine aba uwa bufi? Bushe ubumbimunda bwa mipepele bumukuma shani?

“Kalanda Kuli Imwe, mwe . . . ba Bumbimunda!”

Moneni ifyo imipepele yaliko mu nshita ya kwa Yesu yalecita. Bakalemba na baFarise balebepekesha ukuba bakasambilisha wa Malango ya kwa Lesa aba cishinka, lelo cintu balecita kusambilisha abantu ifisambilisho fya bantu ifyalebatalusha kuli Lesa. Bakalemba na baFarise bapampamine pa kukonka ifyali mu malango, lelo basuulile ifishinte fyakatama ifyalelangilila ukutemwa ne cikuuku. Pa cintubwingi baleilanga ukuti baliipelesha kuli Lesa, lelo nga bali beka balecita ifyabipa fyeka fyeka. Ifyo balecita tafyalingene ne fyo balesambilisha. Ico balebombela imilimo yabo “kumonwa ku bantu.” Bapalene “ne nshishi ishashingulwako impemba, isho ku nse kwena shamoneka ishayemba, lelo mu kati shaisulamo amafupa ya bafwa, ne misango yonse ya kukowela.” Pa kusansalika ubumbimunda bwabo, Yesu alishipile kabili alebeba cila nshita ukuti: “Kalanda kuli imwe, mwe bakalemba na baFarise, ba bumbimunda!”—Mateo 23:5, 13-31.

Nga mwaliko pali ilya nshita, na imwe nga mwalikalipe nge fyakalipe abantu bambi aba mitima ya bufumacumi ku bumbimunda bwa ba mipepele. (Abena Roma 2:21-24; 2 Petro 2:1-3) Lelo, bushe nga mwalekele ubumbimunda bwa bakalemba na baFarise ukumukalifya ica kuti mwakaana ne mipepele yonse, ukusanshako na intu Yesu na basambi bakwe balimo kabili iyo basambilishe? Bushe ico nga tacamuletelele?

Imicitile ya bumbimunda iya ba mipepele kuti yalenga twapata no kusuula imipepele. Lelo, ukucite fyo, kuti kwalenga twafilwa ukwishiba bakapepa bene bene. Ifyo tucita ku kucilikila ubumbimunda, kuti fyatutalusha ku fibusa fine fine. E co, ukwankulako kwesu ku bumbimunda kufwile ukuba ukwa mano kabili ukwalinga.

“Tekanyeni”

Intanshi, tufwile ukwishiba aba bumbimunda. Te lyonse canguka ukubeshiba. Ulupwa lumo lwaishibe uwa bumbimunda ilyo uyo muntu abiifishe ulo lupwa. Banyina bafwile icipuupu. Ilyo batwele aba babomfi ba mu cipatala umo ici cacitikile ku cilye pa mulandu wa mulekelesha, ulupwa lwafwaile loya uwali ni shimapepo mwi calici lyabela kuntu bekala. Nangu line ababomfi ba cipatala babalipile amadola bamilioni 3.4, ubulanda bwa lupwa bwalikulileko. Banyina bafwile abapiina, kabili takwali na ndalama sha kubomfya pa cililo. Mulandu nshi? Pantu pali shilya ndalama, loya alibilepo ishingi sana. Pa lwa uyu loya, ulupapulo lulanda pa mafunde lwatile: “Nga ca kuti alesambilisha ifyo alecita. . . , ubukombe bwakwe nga bwali bwa kuti: natucite ulukaakala no kwibila abantu.” Kuti twaicingilila shani ku bantu ba musango yo?

Yesu afundile abaliko mu nshiku shakwe abalemona ubumbimunda bwa mipepele ati, “tekanyeni.” (Mateo 16:6; Luka 12:1) Ca cine tufwile ukucenjela. Abantu kuti batila balefwaya ukutucitila ifisuma no kumoneka kwati bafumacumi, lelo tufwile ukucenjela no kukanasuminisha onse fye uwamoneka uwa cishinka. Nga ca kuti twaishiba ukuti kuli indalama sha bufi ishipangilwe ishilebomfiwa, bushe te kuti tulebebeta bwino indalama?

Aba bumbimunda balisangwa na mu cilonganino ca cine ica Bwina Kristu. Umutumwa Yuda asokele ulwa bene ati: “Aba bantu mabwe ayabelama mu mitebeto yenu ya cintemwa ilyo balyo mutebeto pamo na imwe; baisakamana abene beka ukwabulo mwenso; makumbi ayabulamo amenshi ayasendwa ku myela; miti ya ku mwela iyabule fisabo.”—Yuda 12.

Ukuba ‘abatekanya’ calola mu kutaluka ku kulufiwa ku muntu uubepekesha ukulanga ukutemwa lelo uwaitemwa kabili uusambilisha ifyakwe fye ifishafuma mu Cebo ca kwa Lesa. Nge libwe lyakalabana iliba pa nshi ya menshi, umuntu wa musango yo kuti abunsha bumupashi bwa bashacenjela. (1 Timote 1:19) Uwa bumbimunda kuti alaya ukumucitila ifingi ifingamupembesula lwa ku mupashi lelo, fiba ‘makumbi ayabulamo amenshi,’ e kuti tayaleta imfula. Kwati muti ushitwala, uufutika tatwala fisabo fine fine ifya Bwina Kristu. (Mateo 7:15-20; Abena Galatia 5:19-21) Cine cine tufwile ukuibaka ku bafutika aba musango yo. Lelo, pa kucite co tatufwile ukutunganya umuntu onse uwacitapo fimo.

“Mwipingula”

Fintu cayanguka ku bantunse bashapwililika ukumona ifilubo fya bantu bambi no kusuula ifilubo fyabo! Lelo, ukucite ci kuti kwalenga twaba aba bumbimunda. Yesu atile: “We wa bumbimunda we, ubale ufumye icipampa mu linso lyobe, e lyo walamwensekesha ukufumya aka kutobola mu linso lya kwa munonko.” Tukacita bwino nga twaumfwila ukufunda kwakwe ukwa kuti: “Mwipingula, ukuti mwipingulwa: pantu ku bupingushi ubo mupingula mukapingwilwako; . . . Nga cinshi ulolesesha aka kutobola akali mu linso lya kwa munonko, lelo icipampa icili mu linso lyobe taucimona?”—Mateo 7:1-5.

Lintu bamo bacita ifyamoneka kwati bumbimunda, tufwile ukucenjela ukuti tatwangufyenye ukubamona ukuti ba bumbimunda. Ku ca kumwenako, umutumwa Petro ‘alikwindile, aipaatula’ ku basumina banankwe Abena fyalo, aba mu Antioke pa kuti ateemune abaYuda batandele ukufuma ku Yerusalemu. Na Barnaba ‘wine pamo na Petro e lyo na bambi bakuliilwe kuli bubumbimunda bwabo.’ Acitile ci te mulandu ne shuko lyaibela ilyo akwete ilya kwiswila Abena fyalo inshila ya kwingila mu cilonganino ca Bwina Kristu. (Abena Galatia 2:11-14; Imilimo 10:24-28, 34, 35) Lelo ici cilubo ico Barnaba na Petro bashacitile ku mufulo tacalengele bapendelwe pamo na bakalemba na baFarise nelyo Yuda Iskariote.

“Ukutemwa Kwenu Kubulwe Bumyalumyalu”

Yesu afundile ati: “Ilyo ulekumbusuka, wilisha ntandala ku ntanshi yobe—nga bacita ifisela mu masunagoge na mu misebo pa kuti abantu babacindike.” (Mateo 6:2, Phillips) Umutumwa Paulo alembele ati, “Ukutemwa kwenu kubulwe bumyalumyalu.” (Abena Roma 12:9) Akoseleshe Timote uwacaice ukuba no “kutemwa ukutula mu mutima uwasanguluka . . . na mu citetekelo icabula bumyalumyalu.” (1 Timote 1:5) Nga ca kuti ukutemwa ne citetekelo cesu fya cine cine, e kuti tafyakoweshiwa na bukaitemwe no kufutika, bambi bakatucetekela. Tukalakosha no kukoselesha bambi icine cine. (Abena Filipi 2:4; 1 Yohane 3:17, 18; 4:20, 21) Ne cacilapo, tukasenaminwa na Yehova.

Lelo, ubumbimunda kuli pele pele bukaleta imfwa ku babucita. Kabili ubumbimunda bukasuka abusansalikwa. Yesu Kristu atile: “Takuli icabelama icishakasokololwe, nangu icafiswa icishakeshibikwe.” (Mateo 10:26; Luka 12:2) Imfumu ya mano Solomone yatile: “Umulimo onse Lesa akauleta mu bupingushi ubwa pali conse icafiswa, napamo icisuma napamo icibi.”—Lukala Milandu 12:14.

Pali nomba, mulandu nshi uwa kusuminishisha ubumbimunda bwa bambi ukutupusula ifibusa fya cine? Kuti twaba abacenjela ukwabulo ukucishamo ukukanacetekela bambi. Shi natubombeshe ukuti ukutemwa kwesu ne citetekelo cesu fiba ifya bumbimunda.—Yakobo 3:17; 1 Petro 1:22.

[Ifikope pe bula 22, 23]

Bushe nga mwalekele ubumbimunda bwa bakalemba na baFarise ukumutalusha kuli Yesu Kristu na basambi bakwe?