Ico Lesa Atemenwe Noa—Umulandu Cacindamina Ukwishiba Icalengele

FWE bengi tulebukisha ifyo cali lyo twaumfwile ilyashi lyacindama. Tatwibukisha fye apo twali ne fyo twalecita ilyo twaumfwile ilyo lyashi, lelo tulebukisha ne fyo twacitile. Noa na o afwile talabile ifyo cali pa bushiku Kateka wapulamo, Yehova Lesa amwebele ilyashi limo ifi. Ilyashi bamwebele lyalicindeme sana. Yehova atile, aali no konaula “abantu bonse.” Noa bamupeele umulimo wa kukuula icibwato umo ali no kupusukila pamo no lupwa lwakwe ne finama fya misango yonse.—Ukutendeka 6:9-21.

Bushe Noa acitile shani? Bushe alisansamwike ilyo bamwebele ili lyashi nangu ali-ilishenye? Ayambile pi ukweba umukashi wakwe no lupwa pali ili lyashi? Baibolo apa tayalandapo nangu cimo. Itweba fye ukuti: “Noa alicitile; umwabelele conse ico Lesa amwebele, e fyo acitile.”—Ukutendeka 6:22.

Cikankaala ukwishiba ukuti Noa alecita fyonse ifyo Lesa alemweba, pantu na kuba e cimo icalengele Lesa ukutemwa Noa. (Ukutendeka 6:8) Cinshi cimbi calengele Lesa ukutemwa Noa? Nacicindama ukwishiba icasuko pantu na ifwe tufwile ukuba nga Noa nga tulefwaya ukwisapusuka ilyo Lesa akapyanga ababifi pe sonde na kabili. Lelo natubale tulande pa fyo ifintu fyali mu nshiku sha kwa Noa ilyo Ilyeshi talilaisa.

Ifibanda Fyaisa pe Sonde

Noa muntu uwaliko kale sana. Afyelwe ninshi papita fye imyaka nalimo 1,000 ukutula apo umuntu wa kubalilapo apaangilwe. Bamo bamona kwati abantu ba ilya nshita bali na masako kabili baleikala mu mimba no kuti bali abashishita e lyo bele-enda bunang’ani bunang’ani ninshi nabakontama nabasenda ne nkoli. Lelo te fyo baali. Ilya nshita, kwali ifipe fya fyela no mukuba ifyo balefula kabili Noa afwile alibomfesheko ifi fintu ilyo alepanga icibwato. Balikwete ne fya kulishishako inyimbo. Abantu baleupana, balekwata abana, balelima ifya kulya kabili baleteka ne nama. Baleshita no kushitisha ifintu. Kanshi ifyo imikalile yali muli shilya nshiku e fyo yaba na lelo.—Ukutendeka 4:20-22; Luka 17:26-28.

Lelo mu fintu fimbi, inkulo ya kwa Noa yalipuseneko. Ubupusano bumo bwa kuti abantu ilya nshita baleikala imyaka iyingi. Abengi baleikala imyaka ukucila na pali 800. Noa aikele imyaka 950 pa calo; Adamu imyaka 930; e lyo Metusela, shikulu wa kwa Noa, ena aikele imyaka 969.a—Ukutendeka 5:5, 27; 9:29.

Ubupusano na bumbi bwalembwa pa Ukutendeka 6:1, 2, apatila: “Nomba ilyo abantu batendeke ukufula pano isonde ponse, na bana banakashi bafyelwe kuli bene, e lyo abana baume ba kwa Lesa bamona abana banakashi ba bantu ifyo bawama; kabili baibuulila abakashi onse uo basalapo.” Aba “bana baume ba kwa Lesa” bali ni bamalaika abafumine ku mulu baisangwile abantunse no kutendeka ukwikala na bantu. Lesa te wabatumine pano isonde kabili tabaishile mu kwafwa abantu iyo. Lelo “bashile ubwikalo bwabo,” ku mulu pa kuti fye bengolungana na banakashi bayemba abali pe sonde. Aba bamalaika basangwike ifibanda.—Yuda 6.

Aba bamalaika bapondokele Lesa abali ababifi nga nshi, abacenjela sana kabili aba maka ukucila abantunse, balengele abantu ukulacita ifyabipa. Bafwile baletungulula abantu no kubatitikisha. Tabalecitila ifintu mu bumfisolo kwati ni ba ntalamisoka balya bashifwaya abantu ukubeshiba no kwishiba ifyo bacita. Bena bapondokele Lesa no kulacita ifyo ashalefwaya pa lwalala fye.

Aba bana baume ba kwa Lesa baulungene na banakashi pe sonde no kufyalamo abana abaishilekwata amaka ya cipesha mano. Aba bana balebeta mu ciHebere akuti “abaNefili.” Baibolo itila: “Mu nshiku shilya abaNefili bali pano isonde, na pa numa na po, ilyo lyonse abana baume ba kwa Lesa baingile ku bana banakashi ba bantu, na bo babafyalile abana: bene mapaka ayalipo ku kale, abaume ba lulumbi.” (Ukutendeka 6:4) Abantu baletiina sana abaNefili. Ishiwi lya kuti “Nefili” lyalola mu kuti, abawisha abanabo mu lukaakala. AbaNefili baleipaya abantu, kanshi inshimi shalelanda pa bantu ba ku kale aba lukakaala, nalimo shalelanda pali bena.

Abalungami Baali no Bulanda

Baibolo ilondolola ukuti inkulo ya kwa Noa yalibipile sana no bubifi bwali fye mpanga yonse. Itila: ‘Bwalifulo bubi bwa bantu pano isonde, no kuti ukulinga konse kwa matontonkanyo ya mitima yabo kwalibipile fye inshiku shonse. Pano isonde paiswilepo ulufyengo. Abantunse bonse balyonawile imibele yabo pano isonde.’—Ukutendeka 6:5, 11, 12.

Ifi e fyo abantu babipile ilyo Noa ali pano calo. Lelo “Noa ali muntu umulungami” kabili “aleenda na Lesa.” (Ukutendeka 6:9) Cintu cayafya sana ku muntu uwalungama ukwikala na bantu babipa. Noa afwile aleumfwa sana ububi pa fyo abantu balelanda ne fyo balecita! Nalimo aleumfwa nga Lote, umuntu umulungami na umbi uwaishilebako pa numa ye Lyeshi. Lote uwaleikala na bantu ba misango yabipa aba mu Sodomu, ‘alilengelwe ubulanda nga nshi ku mibele yakamuka iya bumpulamafunde,’ kabili “ifyo alemona no kumfwa ilyo aikele muli bene ubushiku no bushiku fyalelungulusha umweo wakwe uulungami pa mulandu wa micitile yabo iya bumpulamafunde.” (2 Petro 2:7, 8) Ifi fine e fyo na Noa afwile aleumfwa.

Bushe na imwe mulomfwa ububi nga mwaumfwa ilyashi ililelanda pa fintu ifibi icine cine ifilecitika e lyo na pa mibele ya bantu iyabipa? Nga mulomfwa ububi, ninshi kuti mwaishiba ifyo Noa aleumfwa. Elenganyeni ifyo Noa aculile, aikele na bantu ababifi pa myaka 600, pantu ilyo Ilyeshi lyaishile e myaka akwete. Afwile alefwaisha ukuti ububifi bwingapwa!—Ukutendeka 7:6.

Noa ali Umulungami Pantu Taletiina Ababifi

Noa “ali muntu mulungami, uwa mpomfu mu nkulo yakwe.” (Ukutendeka 6:9) Nga mwamona, Baibolo itila Noa ali umulungami mu nkulo yakwe, taitila aba nkulo yakwe balemumona ukuti mulungami. Kanshi Lesa umwine e wamwene ukuti Noa mulungami lelo abantu bena balemumona kwati taletontonkanya bwino. Cintu cayeba ukuti Noa talekonkelesha abantu ba nkulo yakwe abaipoosele mu mangalo yabipa na mu fintu fimbi ifishalesekesha Lesa. Elenganyeni ifyo abantu balemumona ilyo atendeke ukupanga icibwato! Bafwile balemuseka no kumupumya. Balemona kwati ilyeshi talyakese.

Noa alisumine sana mu fintu fimo ifyo alefwaya na bantu bambi beshibe. Baibolo itila Noa aali ni “kabila wa bulungami.” (2 Petro 2:5) Lelo kwena Noa alishibe ukuti abantu baali no kulamukaanya. Shikulu wa kwa Noa, Enoke uwali umulungami, alilandiile kabela ukuti Lesa aali no kupingula ababifi. Abantu bafwile balicushishe Enoke ilyo abilishe ubu bupingushi, nalyo line Lesa tabalekele bamwipaya. (Ukutendeka 5:18, 21-24; AbaHebere 11:5; 12:1; Yuda 14, 15) Apo kwali Satana, ifibanda, abaNefili na bantu balesuusha no kukaana ifyo alebeba, Noa alekabila ukushipa no kucetekela ukuti Yehova alamucingilila.

Ababombela Lesa lyonse balabakaanya ku bashimubombela. Nangu fye ni Yesu Kristu balimupatile, kumo na basambi bakwe. (Mateo 10:22; Yohane 15:18) Nangu ca kuti ilya nshita tacaseekele ukubombela Lesa, Noa ena alishipile kabili alebombela Lesa. Alishibe ukuti ukutemwikwa kuli Lesa e cacindamishe ukucila ukutemwikwa ku bantu abashatemenwe ifyo alecita. Na cine, Noa balimutemenwe sana kuli Lesa.

Noa Alibikileko Amano

Nge fyo twamona, Noa alishipile pa kuti ashimikile ku bantu. Bushe abantu bacitilepo shani pa mbila Noa alebila? Baibolo itila ilyo Ilyeshi talilaisa, abantu “balelya no kunwa, baleupa no kuupwa, mpaka no bushiku ubo Noa aingile mu cibwato; kabili tabaishibe nakalya mpaka ilyeshi lyaishile no kubasenda bonse.” Abantu tabaumfwile ilyo Noa abasokele.—Mateo 24:38, 39.

Yesu alitweba ukuti na mu nshiku shesu e fyo cili no kuba. Ukucila pa myaka 100, Inte sha kwa Yehova balisoka abantu ukuti Yehova ali no kucitapo cimo pa kuti akalete icalo cipya ica bulungami ico alaya. Nangu ca kuti abantu amamilioni baalikutika no kwaluka, amabilioni ya bantu tabaposako mano nakalya. “Umwabela ukufwaya kwabo,” nangu tutile ku mufulo fye balalaba ukuti Ilyeshi lyaliko lilanga ukuti ku ntanshi kukaponeka icapalako.—2 Petro 3:5, 13.

Noa ena alibikileko amano. Alicetekele ifyo Yehova Lesa amwebele. Icumfwila cakwe e calengele apusuke. Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Ni ku citetekelo e ko Noa, ilyo asokelwe kuli Lesa ulwa fintu ifyali fishilamoneka, alangile akatiina ka bukapepa no kukuula icibwato ku kupususha aba mu ng’anda yakwe.”—AbaHebere 11:7.

Tufwile Ukupashanya Noa

Ubwato Noa apangile bwalikulile sana, mu butali bwalicilile filya icibansa ca mupila calepa, kabili bwasanseme nge cikulwa ca ntunti shitatu. Ubu bwato bwalilepelepo amamita 30 ukucila icibwato icikalamba sana pa maato yonse aya mapulanga ayapangwa muno nshiku. Lelo kwena ubwato Noa apangile tabwali ni ngalaba pantu bwena bwale-elela fye pa menshi. Na lyo line Noa alekabila ukwishiba sana ifya kubupanga. Kabili mu kati na ku nse ya bwato balishingwileko amanenekela. Nalimo papitile imyaka 50 pa kuti apwishe ukupanga cilya cibwato.—Ukutendeka 6:14-16.

Noa alikwete incito na imbi. Aali no kututila ifilyo fya kulya ulupwa lwakwe e lyo ne nama pa mwaka umo uutuntulu. Kabili aali no kwingisha inama shonse mu cibwato libe Ilyeshi talilaisa. “Awe Noa acitile umwabelele conse ico Yehova amwebele.” Afwile alitemenwe nga nshi ilyo apwishishe ukucita ifi fyonse na Yehova aisalako icibi ca cilya cibwato!—Ukutendeka 6:19-21; 7:5, 16.

Ilyeshi lyasukile lyafika. Imfula yalokele inshiku 40, akasuba no bushiku. Noa no lupwa lwakwe baikele mu cibwato umwaka uutuntulu mpaka amenshi pe sonde yakama. (Ukutendeka 7:11, 12; 8:13-16) Ababifi bonse balilobele. Ni Noa fye no lupwa lwakwe e bapuswike no kutendeka ukwikala mu calo icisuma.

Baibolo itila Ilyeshi lyali mu nshiku sha kwa Noa, ‘cali cipasho ca fintu ifili no kwisa.’ Finshi ifyo fine? Baibolo itila: “Imyulu ne sonde ifya nomba fyabakilwa umulilo kabili fyasungilwa ubushiku bwa bupingushi no bwakonaulwa kwa bantu abashipepa.” Nge fyo cali na mu nshiku sha kwa Noa, kukaba abakapusuka. Cetekeleni ukuti “Yehova alishiba ukupokolola abaipeelesha kuli bukapepa ku ca kwesha.”—2 Petro 2:5, 6, 9; 3:7.

Noa ali-ipeeleshe sana mu kupepa Lesa, ali uwalungama nangu ca kuti abantu ilya nshita balibipile icine cine. Alenakila Lesa muli fyonse. Nangu ca kuti Noa alishibe ukuti abashalebombela Lesa baali no kumupata no kumusuula, alishipile no kutwalilila ukucita icalungama. Nga twapashanya Noa muli ifi fyonse, na ifwe bene Lesa akatutemwa kabili tukalasuubila ukuti akatupususha no kutwingisha mu calo cipya icili mupepi no kwisa.—Amalumbo 37:9, 10.

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 5]

AbaNefili napamo e bo balandapo na mu nshimi shilanda pa bantu ba ku kale abalecusha no kwipaya abantu

[Icikope pe bula 7]

Nga twakwata icitetekelo nga Noa, Lesa akatutemwa

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 5]

Alinari/Art Resource, NY