Ifyebo Ififumine mu Mpapulo Shili mu Katabo ka Mikalile no Mulimo Tubomba
SEPTEMBER 7-13
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | UKUFUMA 23-24
“Mwilakonka Icinabwingi”
w18.08 amabu. 4-5 amapara. 7-8
Bushe Namwishiba Ifishinka?
7 Bushe mwalitemwa ukutumina ifibusa fyenu na bo mwaishiba ifyebo pa Intaneti nelyo pa foni? Nga mwalitemwa ukucita ifi, nga mwamona ilyashi ilipya pa TV, pa Intaneti, mu nyunshipepala nelyo nga mwaumfwa ifyacitikile abantu bamo, nalimo kuti mwamona kwati ni mwe mulingile ukubalilapo ukwishibisha abantu nga filya bakalemba be lyashi bacita. Lelo ilyo mushilabatumina, mulingile ukuyipusha amuti: ‘Bushe ninshininkisha ukuti ili lyashi lya cine? Bushe ninjishiba ifishinka pali ili lyashi?’ Nga ca kuti tamushininkishe, kuti mwalasalanganya ilyashi lya bufi ku ba bwananyina ukwabula no kwiluka ukuti lya bufi. Nga ca kuti muletwishika ilyashi, mufwile ukulifuuta ukucila ukulituma.
8 Kwaliba umulandu na umbi uo tushilingile ukwangufyanishisha ukutumina bamo fimo pa Intaneti nelyo pa foni. Mu fyalo fimo, ubuteko tabwasuminisha aba bwananyina ukucita fimo nelyo balibinda umulimo wesu. Abatupata muli ifi fyalo nalimo kuti balasabankanya ilyashi ilingalenga twalatiina nelyo twaleka ukucetekelana. Natulande pa fyacitike mu calo ico baleita kale abati Soviet Union. Bakapokola abo baleita ati ba KGB, balesabankanya ilyashi lya bufi ilya kuti bamunyinefwe abaletungulula balipondokele abantu ba kwa Yehova. Aba bwananyina abengi balisumine ili lyashi ilya bufi, ne ci calengele bafume mu cilonganino ca kwa Yehova. Ala calibipile! Icaweme ca kuti abengi pa numa balibwelele mu cilonganino, lelo bamo tababwelele. Balilekele ukuba ne citetekelo. (1 Tim. 1:19) Finshi tulingile ukucita pa kuti ifya musango uyu fikatucitikila? Mwilasalanganya ilyashi lya bufi nelyo ilishikwete ifishinka. Mwilasumina fye fyonse ifyo mwaumfwa. Muleshininkisha ukuti fya cine.
it-1-E ibu. 11 para. 3
Aarone
Cimoneka kwati pa nshita shonse shitatu isho Aarone alufyenye, taleitendekelako umwine lelo alekonkelela fye bambi. Maka maka pa muku wa kubalilapo ilyo alufyenye, nga alikonkele ishinte lye funde ililanda ukuti: “Wilakonka icinabwingi ku fibi.” (Ukufu. 23:2) Na lyo line, pa numa Amalembo yalilanda ifisuma pali Aarone, kabili na lintu Umwana wa kwa Lesa ili pano isonde alelanda ifyalangile ukuti bushimapepo bwa kwa Aarone bwali bwa cine.—Amalu. 115:10, 12; 118:3; 133:1, 2; 135:19; Mat. 5:17-19; 8:4.
it-1-E ibu. 343 para. 5
Ukupofula
Ukupofula kwaleimininako ukukanaba no mulinganya ilyo balepingula umulandu, pa mulandu wa kupoka amafisakanwa. Amafunde yalekanya ukupoka amafisakanwa, ukupoka ifya bupe, no kuba na kapaatulula, pantu ifi fyalelenga kapingula akaana ukupingula bwino umulanda kabili afilwa ukuba no mulinganya. Baibolo itila, “amafisakanwa yafiisha pa menso ya bamona bwino.” (Ukufu. 23:8) Na kabili itila, “amafisakanwa yalapofwisha amenso ya ba mano.” (Amala. 16:19) Kapingula nangu engaba shani no mulinganya kabili uwiluka, ifya bupe filya fine apokele kuti fyamulenga afwilwa ukupingula bwino umulanda. Amafunde ya kwa Lesa tayakenye fye ukuti kapingula talingile ukulapoka ifya bupe lelo yalikenye no kuba na kapaatulula. Yatile: “Mwilawila ku mulanda, kabili mwilatemwapo umukankaala.” (Lebi 19:15) Kanshi kapingula talingile ukuba na kapaatulula nelyo ukufwaya ukutemwikwa ku bantu ilyo alepingula umukankaala ukuti tali na mulandu.—Ukufu. 23:2, 3.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
‘Mwilalaba Ukupokelela Abeni’
4 Mu nshita ya kweba fye abena Israele ukulacindika abalebeshi, Yehova alefwaya balecita ifyo bengafwaya bambi balebacitila. (Belengeni Ukufuma 23:9.) Abena Israele balishibe ‘imikalile ya balebeshi.’ Nangu ni lintu bashilabasangula abasha, abaHebere balebakankamba ku bena Egupti pa mulandu wa kuti balipuseneko umushobo ne mipepele. (Ukute. 43:32; 46:34; Ukufu. 1:11-14) Ilyo abena Israele bali abalebeshi balebasunga buluku-buluku, lelo Yehova alefwaya bena balesunga abalebeshi kwati fye ‘bana calo.’—Lebi 19:33, 34.
it-2-E ibu. 393
Mikaele
1. Pa mashina ya bamalaika abo Baibolo yalandapo, paba Gabriele na Mikaele uo Baibolo ita no kuti “malaika mukalamba.” (Yuda 9) Umuku wa kubalilapo balandapo pali Mikaele ni mu cipandwa 10 ice buuku lya kwa Daniele umo bamulondolola ukuti ni “umo pali bacilolo bapulamo.” Aishile mukwafwa malaika munono uo bacilingenye kuli “cilolo wa bufumu bwa Persia.” Mikaele balemwita ukuti, “cilolo wenu” e kutila uwa bantu ba kwa Daniele, “cilolo mukalamba uwimininako abana ba bantu [ba kwa Daniele].” (Dan. 10:13, 20, 21; 12:1) Kanshi Mikaele e malaika uwaletungulula abena Israele ilyo bali mu matololo. (Ukufu. 23:20, 21, 23; 32:34; 33:2) Icalenga tushininkishe ukuti Mikaele e waletungula abena Israele ni filya Baibolo ilanda pali Yuda 9 ukuti: “Mikaele malaika mukalamba apusene na Satana Kaseebanya no kuumanina pa citumbi ca kwa Mose.”
Amepusho Ukufuma ku Babelenga
Bushe Umwina Kristu kuti apeela umubomfi wa buteko indalama nelyo ubupe pa kuti amucitile fimo, nelyo bushe kuti twatila nga acite co ninshi mafisakanwa?
Abena Kristu konse fye uko bekala, bakabila ukucenjela ku ficitika mu calo, pantu balishiba ukuti fimo ifimoneka fye bwino mu calo cimo, ifyo ne funde lya buteko lyasuminisha, mu fyalo fimbi fimonwa ukuti fibi sana kabili fyalibindwa no kubindwa. (Amapinda 2:6-9) Kwena, Umwina Kristu afwile lyonse ukulaibukisha ukuti onse uufwaya ‘ukulebela mwi hema’ lya kwa Yehova, tafwile ukucita amafisakanwa.—Amalumbo 15:1, 5; Amapinda 17:23.
Bushe amafisakanwa e cinshi? Icitabo ca The World Book Encyclopedia, citila “amafisakanwa kupeela ubupe ku . . . muntu uwakwata icifulo, na o apula mwi funde pa kuti ciwamine uumupeele.” E ico kanshi, konse fye uko umuntu ekala, ukupeela shimafumu ubupe nelyo indalama pa kuti afufunkanye milandu nelyo ukupeela kapokola ubupe pa kuti cibe kwati tamwene ukuti umuntu napula mwi funde, mafisakanwa. E cimo cine no kupeela umuntu ubupe pa kuti ucilile abanobe mu mulongo nelyo ukuti bakucitile fimo bwangu bwangu ilyo bambi bashala balelolela. Ukucite ca musango yo ku munobe, cilanga fye ukuti tawamutemwa.—Mateo 7:12; 22:39.
Lelo bushe kuti twatila mafisakanwa ukupeela umubomfi wa buteko indalama nelyo ubupe, pa kuti akucitile fimo ifishipusene ne funde, nelyo ukuti e kufyenga? Ica kumwenako fye, mu fyalo fimo, abakalamba ba masukulu tabengisha abana be sukulu, kano umwine wa mwana abapeelako kamo. Aba ku cipatala na bo, kano wabapako kamo e lyo bengakupoosako amano. Ababombela pa mupaka wa calo na bo pa kuti fye bakusainine amapepala kano wabapako kamo. Umuntu nga tabapeele, balashingashinga ukumupeela icitupa nelyo amapepala yamo aya buteko.
Ifyo abantu bamona ifi fya bupe no musango bapeelelamo, fyalipusana ukulingana ne calo bekalamo. Mu fyalo umo ukupeela ifya bupe fya musango yu waba mwata, kabili umo ababomfi ba buteko benekela ukupeelwa ubupe, Abena Kristu bamo kuti batila cili fye bwino pantu tabalepula mu mafunde ya mu Baibolo na ya buteko. Mu fyalo fimbi na mo, abantu bamona no kuti ubupe bwa musango yo busuma pantu bulalenga indalama ya mubomfi wa buteko yabako eyefilyako pantu abengi bafola indalama ishinono. Icishinka cili pano ca kuti ukupeela umuntu ubupe pa kuti akucitile fimo ifishipusene ne funde, nakupusana no kupeela umuntu ubupe pa kuti apule mwi funde no kucita fimo ifyalakuwamina.
Na kabili, ilyo baNte bamo balefwaya ababomfi ba buteko ukubacitila fimo, nangula mu calo bekala caliseeka ukupeela ubupe bwa musango yo, bena balakaana ukupeela bakapokola ubupe, nangu ukupeela ababombela pa mupaka wa calo, na babomfi bambi aba buteko. Pa mulandu wa kuti baNte balishibikwa ukuti tabapeela ubupe bwa musango yo kabili tabacita amafisakanwa, ababomfi ba buteko balabacitila ifintu ukwabula ukwenekela ubupe nga filya benekela ku bashili baNte.—Amapinda 10:9; Mateo 5:16.
Kanshi nga kusupula kuti twatila, umubomfi wa kwa Yehova umo umo afwile ukuipingwila nga kuti apeela ubupe pa kuti bamucitile fimo ifishipusene ne funde nelyo pa kuti tafyengelwe. Ne cacindama sana muli fyonse, afwile apingula bwino ica kucita pa kuti tashele alecula na kampingu, taletele no museebanya pe shina lya kwa Yehova, kabili tacitile icingapunwisha bambi.—Mateo 6:9; 1 Abena Korinti 10:31-33; 2 Abena Korinti 6:3; 1 Timote 1:5.
SEPTEMBER 14-20
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | UKUFUMA 25-26
“Icacindama Sana Icali mu Cikuulwa ca Mushilo”
it-1-E ibu. 165
Icipao ca Cipangano
Ifyo Bacipangile. Ico Yehova abalilepo ukweba Mose ilyo bamwebele ukupanga Icipao ca Cipangano, fintu cali no kulamoneka. Pantu na kuba cali no kuba e cintu cacindamisha mu cikuulwa ca mushilo na ku bena Israele. Icibokoshi calepele nalimo amacentimita 111 mu butali, mu bwipi nalimo amacentimita 67 e lyo mu bufumo namo calepele amacentimita nalimo 67. Bacipangile ne fimuti fya mushita e lyo babikako golde iyalopololwa mu kati na ku nse. Kabili ‘lwa pa muulu, bashingulwisheko utwaba nge mipeto utwa golde.’ Kabili inkupiko ya Cipao ca Cipangano baipangile na golde iyalopololwa tabaipangile ne fimuti e lyo babikako golde iyo. Nayo yalepele fye nge cibokoshi. Pa nkupiko balipangiilepo bakerubi babili aba golde abo bapangile ukubomfya sando, bali no kubabika ku mpela shibili isha nkupiko kabili baliloshenye. Ifinso fya bakerubi fyaloseshe pa nkupiko kabili balitambalike amapindo yabo yabili mu muulu no kucinga Icipao ca Cipangano. (Ukufu. 25:10, 11, 17-22; 37:6-9) Inkupiko baleita ukuti inkupiko ya “ca kufutilako imembu.”—Ukufu. 25:17; Heb. 9:5.
it-1-E ibu. 166 para. 2
Icipao ca Cipangano
Yehova aebele abantu bakwe ukuti fyonse ifya mushilo ifyo alebeba ukusunga, balefisungila mu Cipao ca Cipangano. Muli ici icipao mwali amabwe yapaapaatala yabili aya Cipangano nelyo Amashiwi Ikumi (10). (Ukufu. 25:16) Balibikilemo ne “nongo iya golde iyabamo mana ne nkonto iya kwa Aarone iyabalwile amaluba.” Nomba ilyo bashilatendeka ukukuula itempele lya kwa Solomone balifumishemo inongo ne nkoto. (Heb. 9:4; Ukufu. 16:32-34; Impe. 17:10; 1 Isha. 8:9; 2 Imila. 5:10) Ilyo Mose ashilafwa alipeele bashimapepo abena Lebi “ibuuku . . . ilya mafunde” kabili alibakonkomeshe ukuti tabalingile kulisungila mu kati ka cipao lelo bali no kulibika “lubali ku cipao ca cipangano ica kwa Yehova Lesa kabili lyakulaba inte pali imwe.”—Amala. 31:24-26.
it-1-E ibu. 166 para. 3
Icipao ca Cipangano
Icipao caleimininako ukubapo kwa kwa Lesa. Inshita yonse ilyo icipao caliko, caleimininako ukubapo kwa kwa Lesa. Yehova alaile abantu bakwe ukuti: “Palya e po nkamonekela kuli iwe no kulanda na iwe ukufuma pa muulu wa nkupiko, pa kati ka bakerubi babili abali pa cipao ca cipangano.” “Nakulamonekela mwi kumbi pa muulu wa nkupiko ya cipao.” (Ukufu. 25:22; Lebi 16:2) Samwele alembele ukuti Yehova ‘aikala pali bakerubi.’ (1 Sam. 4:4) Bakerubi bali “fimpashanya fye celeta” lya kwa Yehova. (1 Imila. 28:18) Na kabili “lyonse ilyo Mose aingila mu cikuulwa ca kukumaninako ku kulanda [na Yehova], aleumfwa ishiwi lilelanda kuli ena pa muulu wa nkupiko iyali pa cipao ca cipangano, pa kati ka bakerubi babili; na Lesa alelanda nankwe.” (Impe. 7:89) Pa numa, Yoshua na Shimapepo Mukalamba Finehasi nabo baleiminina pa ntanshi ya Cipao pa kulanda na Yehova. (Yosh. 7:6-10; Abapi. 20:27, 28) Na lyo line, ni shimapepo mukalamba fye e waleingila mu Muputule uwa Mushilo Nga Nshi kabili e walemona fye Icipao umuku umo mu mwaka. Ico aleingililamo te mukulanda na Lesa lelo ni ku kutuula umutulo wa pa Ubushiku bwa Cifuta Mulandu.—Lebi 16:2, 3, 13, 15, 17; Heb. 9:7.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-1-E ibu. 432 para. 1
Bakerubi
Mu cikuulwa ca mushilo ico bapangile ilyo bali mu matololo balibikilemo na bakerubi. Pa mpela shibili isha nkupiko balipangiilepo bakerubi babili abo bapangile na golde ukubomfya sando. Aba bakerubi baliloshenye kabili balifukeme ne finso fyabo fyaloleshe pa nkupiko kwati balepepa. Bakwete amapindo yabili kabili yaloleshe mu muulu, kwati balelonda no kucingilila. (Ukufu. 25:10-21; 37:7-9) Na kabili pe tenti lya mu kati ka cikuulwa ca mushilo na pa nsalu iyapatwile Umwa Mushilo no Muputule wa Mushilo Nga Nshi napo balipikwililepo bakerubi.—Ukufu. 26:1, 31; 36:8, 35.
it-2-E ibu. 936
Imikate ya Kulanga
Imikate 12 baleibika pe tebulo mu muputule wa mushilo uwa mu cikuulwa ca mushilo nelyo mwi tempele, kabili lyonse pe Sabata balefumyapo uwa kale no kubikapo uupya. (Ukufu. 35:13; 39:36; 1 Isha. 7:48; 2 Imila. 13:11; Nehe. 10:32, 33) Ishiwi lya ciHebere ilyo bapilibula ukuti umukate wa mushilo lilosha na ku “mukate wa pa cinso.” Ishiwi lya kuti “icinso” inshita shimo lilosha na ku kubapo, kanshi umukate wa mutuulo waleba pa cinso ca kwa Yehova inshita yonse. (2 Isha. 13:23; Ukufu. 25:30) Umukate wa mutuulo na kabili ulosha na ku ‘mukate watuntikanya,’ “imikate ya kutuula kuli Lesa” e lyo ne “mikate.”—2 Imila. 2:4; Marko 2:26; Heb. 9:2.
SEPTEMBER 21-27
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | UKUFUMA 27-28
“Finshi Twingasambilila ku Fya Kufwala Ifyalefwala Bashimapepo?”
it-2-E ibu. 1143
Urimu na Tumimu
Abengi abalemba pa fya mu Baibolo basumina ukuti Urimu na Tumimu fyali fipendwilo. Muli Baibele wa Mushilo pa Ukufuma 28:30 bafita no kuti “ifipendwilo fya mushilo.” Bamo batila twaleba tutatu, kamo palelembwa ati ee, pambi ati awe, e lyo pambi tapalelembwa icili conse. Nga bapendula, utu eto baleishibilako icasuko ku cipusho bacipusha. Nga ca kuti uulependula abuula akashilembelelwepo nangu cimo ninshi takuli icasuko. Bambi batontonkanya ukuti twali tumabwe tubili utwapaapaatala, ulubali lumo lwaleba ulwabuuta e lyo lumbi ulwafiita. Nga batupoosa pa nshi e lyo tonse nga twalosha ukwabuuta ninshi icasuko ni ee, nga twalosha ukwafiita ninshi icasuko ni awe, lelo nga kamo kalosha ukwabuuta e lyo kambi ukwafiita ninshi icasuko takuli. Inshita imo ilyo Shauli alefwaya ukwishiba nga kuti aya ku kusansa abaPelishiti na kabili, aile kuli shimapepo ku kwipusha. Ilyo amwene ukuti nalimo umwaume umo pa baume ali nabo alibembwike, alombele Yehova ati: “Mwe Lesa wa kwa Israele, asukeni ukupitila muli Tumimu!” Pa numa Yonatani na Shauli balisalilwe, lyena balipendwile pali Shauli na Yonatani pa kuti beshibe uwabembwike. Muli ili lembo amashiwi ya kuti “asukeni ukupitila muli Tumimu” yamoneka kwati tamwali ukupendula, na lyo line ili lyashi lilanga ukuti palibako ukwampana kumo.—1 Sam. 14:36-42.
it-1-E ibu. 849 para. 3
Pa Mpumi
Shimapepo Mukalamba uwa bena Israele. Pa ntanshi ya nsalu ya kupomba ku mutwe iyo shimapepo mukalamba alefwaya paleba akapaapaatu kabeka aka golde “icishibilo ca mushilo ica kuipeela,” apalembelwe ifilembo “nga filya fine balemba pa ca kufwatikilako” ifyaleti, “Bumushilo bwa kwa Yehova.” (Ukufu. 28:36-38; 39:30) Apo shimapepo e waletungulula abena Israele pa kupepa Yehova, alingile ukulaisunga uwa mushilo. Ifi filembo ifyali pa nsalu ya kupomba ku mutwe fyali no kulaibukishako abena Israele ukuti balingile ukuba aba mushilo lyonse ilyo balebombela Yehova. Na kabili fyalelangilila bwino ifyo Yesu Kristu, Shimapepo Mukalamba aba ne co Yehova amusonteele ukuba shimapepo wakwe uwa mushilo.—Heb. 7:26.
w08 8/15 amabu. 15-16 para. 17
Cindamikeni Yehova ku Micitile Yenu Iya Mucinshi
17 Tufwile ukubika amano ku kuba aba mucinshi ilyo tulepepa Yehova. Pali Lukala Milandu 5:1 patila: “Sakamana amakasa yobe lyonse ilyo waya ku ng’anda ya kwa Lesa wa cine.” Bonse babili Mose na Yoshua baebelwe ukufuula indyato shabo ilyo bali apa mushilo. (Ukufu. 3:5; Yosh. 5:15) Ukufuula indyato e nshila bali no kulangilamo umucinshi nelyo akatiina. Bashimapepo abena Israele balipeelwe icipope ca kulafwala utuputula twa mu kati utwa nsalu “ku kufiimba umubili uuli pa mbilibili.” (Ukufu. 28:42, 43) Ici calengele ukuti ifya mfwalo fyabo filamoneka ilyo balebombela pa ciipailo. Bonse aba mu ng’anda ya kwa shimapepo balingile ukulakonka ifyo Lesa alandile pa kuba aba mucinshi.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Bushe Kuti Mwa-asuka Ifi Fipusho?
Ni kwi balefumya amabwe yauma umutengo ayo balebika pali tumba wa pa cifuba ca kwa shimapepo mukalamba uwa mu Israele?
Ilyo abena Israele bafikile mu matololo ukufuma ku Egupti, Lesa alibebele ifya kupanga tumba wa pa cifuba ca kwa shimapepo. (Ukufuma 28:15-21) Pali uyu tumba bali no kubikapo amabwe ya rubi, topasi, emarodi, tokwasi, safiri, yaspi, leshemu, agate, ametusti, krusoliti, shohamu, na yade. Bushe ca cine ukuti abena Israele balisangile aya mabwe yauma umutengo?
Ku kale abantu balemona amabwe yauma umutengo nge cuma kabili baleyabomfya mu makwebo. Ku ca kumwenako, abena Egupti baleya mu kusenda amabwe yaumo mutengo ku fyalo fya kutali pamo nge fyalo beta muno nshiku ati Iran, Afghanistan, e lyo napamo ne calo ca India. Mu Egupti mwali imikoti umo baleimba amabwe yapusanapusana ayauma umutengo. Bakateka ba bena Egupti e bakwete fye amaka pa bukwebo bwa kwimba ulubwe mu fyalo baleteka. Yobo alilondolwele ifyo abantu ba mu nshiku shakwe baleimba ifilongoma ku kufwailisha amabwe yauma umutengo. Kwali amabwe ayengi ayapusanapusana ayo baleimba. Safiri na topasi e mabwe yamo ayo Yobo alumbulapo mu kulungatika.—Yobo 28:1-11, 19.
Ibuuku lya mu Baibolo ilya Ukufuma, lilanda pa bena Israele ukuti “basendele ifipe fya bena Egupti” ilyo bafumine muli cilya calo. (Ukufuma 12:35, 36) Kanshi abena Israele bafwile basendele amabwe ukufuma ku Egupti ayo babomfeshe pa kupanga tumba wa pa cifuba ca kwa shimapepo mukalamba.
it-1-E ibu. 1130 para. 1
Ifya Mushilo
Inama ne Filimwa. Ing’ombe iilume iyabalilapo ukufyalwa, akana ka mpaanga akalume akabalilapo ukufyalwa na kana ka mbushi akalume akabalilapo ukufyalwa fyaleba fya mushilo kuli Yehova kabili tabalingile ukufilubula. Ishi inama baleshituula ilambo kabili umunofu wafiko waleba wa bashimapepo. (Impe. 18:17-19) Ifisabo ifyalebalilapo ukupya ne fya pe kumi fyali ifya mushilo nga filya fine ifya bupe e lyo na fyonse ifyo baletuula fyaleba ifya mushilo. (Ukufu. 28:38) Fyonse ifya bupe ifyo balepeela Yehova fyali ifya mushilo kabili tabalingile ukulafimona nga fintu balemona ifintu fimbi nelyo ukukaanaficindika. Ica kumwenako, lifunde ilyalelanda pa kupeela ifya pe kumi. Nga ca kuti umuntu apaatulako ing’ano ukuti esho akapeela nge ca pe kumi, e lyo ena nelyo uwa mu lupwa lwakwe ashilya, ninshi atoba ifunde lya kwa Lesa ililanda pa kucindika ifya mushilo. Ukulingana ne funde, uyu muntu alingile ukufwaya ifya pe kumi ifyalingene ne fyo alingile ukupeela pa kubala, kabili alingile no kulundapo na fimbi pa muulu. Na kabili alingile no kupeela impaanga iisuma ngo mutuulo. Ifi fyalangele abantu ukulacindika sana ifya bupe ifyo balingile ukulapeela Yehova.—Lebi 5:14-16.
SEPTEMBER 28–OCTOBER 4
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | UKUFUMA 29-30
“Umusangulo Kuli Yehova”
it-2-E amabu. 764-765
Ukulembesha
Pa Sinai. Umuku wa kubalilapo abena Israele babalembele, ni lintu Yehova aebele Mose ukulemba abena Israele ilyo bali pa Sinai mu mweshi wa bubili mu mwaka walenga bubili ukutula apo bafumiine mu Egupti. Mu mukowa umo na umo balesalamo intungulushi iyaleafwa Mose ukubomba uyu mulimo, kabili iyi ntungulushi eyaleangalila umulimo wakulemba abantu aba mu mukowa waiko. Balelemba abaume bonse abali ne myaka 20 no kucilapo abali no kulabomba ubushilika, kabili ukulingana ne Funde bali no kupeela hafu we shekele (K20.55) ngo musangulo uo bali no kubomfya pa cikulwa ca mushilo. (Ukufu. 30:11-16; Impe. 1:1-16, 18, 19) Abaume bonse abo balembele bali 603,550, ukufumishako fye abena Lebi abashali na kukwata impanga ya bupyani. Na kabili abena Lebi tabalingile ukupeelako umusangulo kabili tabalingile no kwingilako ubushilika.—Impe. 1:44-47; 2:32, 33; 18:20, 24.
it-1-E ibu. 502
Umusangulo
Imisangulo imo yalingile ukusangulwa pantu e fyo Amafunde yalandile. Ilyo Mose alembele abaume abena Israele abali ne myaka 20 no kucilapo, balingile no kupeela umusangulo pa myeo yabo e kutila “hafu we shekele [nalimo K20.55] kuli shekele wa mu muputule wa mushilo.” Uyu waleba ‘musangulo wa kwa Yehova’ pa kuti imembu shabo shelelwe kabili walepeelwa “ku milimo ya mu cikuulwa ca kukumaninako.” (Ukufu. 30:11-16) Ukulingana na kalemba wa lyashi lya kale Josephus, atile uyu “musangulo wa mushilo” baleupeela umuku umo mu mwaka (The Jewish War, VII, 218 [vi, 6]).—2 Imila. 24:6-10; Mat. 17:24.
Bushe Kuti Mwa-asuka ifi Fipusho?
Bushe indalama balebomfya pe tempele lya kwa Yehova mu Yerusalemu shalefuma kwi?
Indalama balebomfya ku milimo yalekanalekana iya pe tempele shalefuma ku misonko abantu balesonkela, maka maka ica pe kumi ico bonse balingile ukupeela. Lelo kwali imisonko na imbi uko balefumya indalama. Ku ca kumwenako, ilyo balepanga icikuulwa ca mushilo, Yehova aebele Mose ukuti umwina Israele onse uwapendwa, akapeele hafu we shekele ukuba, “ica musangulo ca kwa Yehova.”—Ukufuma 30:12-16.
Cimoneka kwati caishileba lutambi ku muYuda onse ukulasangula hafu we shekele ngo musonko we tempele uwa cila mwaka. Uyu e musonko uo Yesu aebele Petro ukuti asonkele ukubomfya indalama afumishe mu kanwa ke sabi.—Mateo 17:24-27.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-1-E ibu. 1029 para. 4
Iminwe
Ukubika Iminwe pa Mutwe. Kale balebika iminwe pa muntu nelyo pa fintu fimbi pa milandu iyalekanalekana. Balebikila iminwe pa muntu (nelyo icintu) ilyo bamusala, ilyo bamupeela umulimo nelyo pa kulanga ukuti napokelelwa nelyo nabamwishiba mu nshila iyaibela. Ilyo bushimapepo bwaletendeka mu Israele, Aarone na bana bakwe abaume babikile iminwe pa mutwe wa ng’ombe iilume na pali basukusuku babili ilyo bashilabatuula ilambo, ifi bacitile balelanga ukuti shilya nama baleshituulila pa mulandu wabo pa kuti babe bashimapepo ba kwa Yehova Lesa. (Ukufu. 29:10, 15, 19; Lebi 8:14, 18, 22) Ilyo Yoshua balemusala ukupyana Mose, Lesa aebele Mose ukubika iminwe yakwe pali Yoshua. Ici calengele ‘esulemo umupashi wa mano’ kabili alitungulwile bwino abena Israele. (Amala. 34:9) Nangu fye ni pa kupaala umuntu, uulepaala alebika iminwe pa mutwe wao alepaala. (Ukute. 48:14; Marko 10:16) Yesu Kristu aleikata nelyo ukubika iminwe yakwe pa bantu bamo abo aundepe. (Mat. 8:3; Marko 6:5; Luka 13:13) Limo abatumwa nga babika iminwe pa bantu, abo bantu balepokelela umupashi wa mushilo.—Imil. 8:14-20; 19:6.
it-1-E ibu. 114 para. 1
Ukusubwa, Ukusuba
Mu Mafunde Yehova apeele Mose, alilandile ifyo bali no kulapanga amafuta ya mushilo aya kusubilako. Bali no kubomfya muri, kinamone uwanunkila, kalamosi uwanunkila, kasia, na mafuta ya miolife. (Ukufu. 30:22-25) Wali mulandu wa kufwilapo umuntu nga apanga aya mafuta no kuyabomfya mu nshila iili yonse nelyo ukusubilako umuntu uo Yehova ashisalile. (Ukufu. 30:31-33) Ici calelangilila ifyo ukusala umo na mafuuta ya mushilo aya kusubilako kwacindeme ne fyo kwali ukwa mushilo.