Ukuba Aba Cishinka mu Kusumbula Icebo ca kwa Lesa Icapuutwamo

“Natukaana ifyafiswa ifya nsoni; tuli abashenda mu bucenjeshi, nangu [kusundule, NW] cebo ca kwa Lesa.”—2 ABENA KORINTI 4:2.

 1. (a) Cinshi cafwaikwa pa kuti umulimo walandwa pali Mateo 24:14 na 28:19, 20 wingabombwa? (b) Lintu inshiku sha kulekelesha shatendeke, amaBaibolo yafulile shani mu ndimi sha bantunse?

MU BUSESEMO bwakwe ubwa lulumbi pa lwa nshita ya kubapo kwakwe ukwa cifumu no kusondwelela kwa micitile ikote iya fintu, Yesu Kristu asobele ati: “Imbila nsuma iyi ya bufumu ikabilwa ku fyalo fyonse ku kubo bunte ku nko shonse; e lyo impela ikesa.” Na kabili akambishe abakonshi bakwe ati: “Kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi, . . . mulebasambilisha ukubaka fyonse ifyo namwebele.” (Mateo 24:14; 28:19, 20) Ukufikilishiwa kwa ayo masesemo kusanshamo umulimo uwingi uwa kupilibula no kupulinta Baibolo, ukusambilisha abantu ico ipilibula, no kubaafwa ukuibomfya mu bumi bwabo. Mwandi lishuko ukubombako umulimo wa musango yo! Kale kale ilyo calefika 1914 Baibolo yonse nelyo imbali shimo shimo shalisabankanishiwe mu ndimi 570. Lelo ukutule lyo yalifuma mu myanda ya ndimi, kabili mu ndimi ishingi kwaba amabupilibulo yafulilako.a

 2. Fintu nshi fyalekanalekana ifyalengele bamo ukupilibula Baibolo no kuisabankanya?

² Mulimo wayafya sana kuli kapilibula uuli onse ukufumya ifyebo mu lulimi lumo no kufilenga ukumfwika ku babelenga no kumfwa ululimi lumbi. Bakapilibula ba Baibolo bamo babomba umulimo wabo abaibukila apakalamba ukuti ico balepilibula Cebo ca kwa Lesa. Bambi batemwako fye umulimo wine uwa kupilibula. Napamo bamwene ifyaba mu Baibolo ngo bupyani bwa cishilano ubusuma nga nshi. Kuli bambi, imipepele e kaliilo, kabili ukusabankanya icitabo cakwatapo ishina lyabo ukuti e bapilibwile e mwa kusangila indalama. Ifyo baimininapo mu kushininkisha e fisonga inshila bali no kubombelamo yu mulimo.

 3. Ni shani fintu aba mu New World Bible Translation Committee bamwene umulimo wabo?

³ Pano pali amashiwi yacindama ayalandilwe na ba mu New World Bible Translation Committee aya kuti: “Ukupilibula Amalembo ya Mushilo cipilibula ukutwala amatontonkanyo ya kwa Yehova Lesa ne fisemo mu lulimi lumbi . . . Ilyo litontonkanyo lyakakala. Bakapilibula ba uyu Baibolo, abatiina kabili abatemwa Lesa, Katendeka wa Amalembo ya Mushilo kabili balimutemwa, bayumfwe fyo Alibapa umulimo waibela uwa kupilibula amatontonkanyo yakwe ne fyebo mu kulungika ukufika apo bengapesha. Na kabili bayumfwe fyo balikwata umulimo na kuli bakabelenga basapika abashintilila fye pa Cebo capuutwamo ica kwa Lesa Wapulishamo icapilibulwa pa kuti bengapusuka. Komiti ya baume baipeela abapilibwile New World Translation of the Holy Scriptures pa numa ya myaka iingi yalishibe ifyo uyu mulimo wakakala.” Imifwaile ya uyu komiti yali ya kukwata ubupilibulo bwa Baibolo ubwingomfwika kabili ubwingakakatila mu kupalamisha ku ciHebere ne ciGriki ico Baibolo yalembelwemo, ica kuti ubupilibulo bwingapayanya icitendekelo ca kukula kwatwalilila ukwa kwishiba kwalungika.

Cinshi Cacitika kwi Shina lya kwa Lesa?

 4. Lyacindama shani ishina lya kwa Lesa mu Baibolo?

⁴ Ubuyo bumo ubukalamba ubwa Baibolo bwa kwaafwa abantu ukwishiba Lesa wa cine. (Ukufuma 20:2-7; 34:1-7; Esaya 52:6) Yesu Kristu asambilishe abakonshi bakwe ukupepa ukuti ishina lya kwa Wishi “libelwe akatiina,” nelyo ukumonwa ilya mushilo. (Mateo 6:9) Lesa ashininkishe ukuti ishina lyakwe lyasanshiwa muli Baibolo imiku ukucila pali 7,000. Afwaya abantu ukwishibe ilyo ishina ne mibele ya Mwine we shina.—Malaki 1:11.

 5. Ni shani fintu bakapilibula balekanalekana bapilibula ishina lya bulesa?

⁵ Bakapilibula ba maBaibolo abengi mu kufumaluka balicindika ishina lya bulesa kabili balilibomfya mu maBaibolo yabo monse. Bakapilibula bamo babomfya Yawe. Bamo basalapo ukubomfya ishina lya bulesa nga fintu lishimbulwa mu lulimi lwabo lelo ilyapalana ne lya ciHebere, napamo ilyaishibikwa pa mulandu wa kulibomfya pa nshita yalepa. New World Translation of the Holy Scriptures ibomfya Yehova imiku 7,210.

 6. (a) Mu myaka ya nomba line, cinshi bakapilibula baacita apali ponse mu Baibolo apalosha kwi shina lya bulesa? (b) Caseeka shani ici cine cibelesho?

⁶ Mu myaka ya nomba line, nangu ca kuti bakapilibula tabafumyamo amashina ya milungu ya cisenshi pamo nga Baali na Moleke, balecililako fye ukufumyamo ishina lya kwa Lesa wa cine mu Cebo cakwe icapuutwamo ico balepilibula. (Ukufuma 3:15; Yeremia 32:35) Pa numbwilo ya ciGriki iya kuti “ishina lyenu” (e kuti, ishina lya kwa Lesa), Baibolo yasabankanishiwa nga nshi iya ciAlbanian yena pa malembo pamo nga Mateo 6:9 na Yohane 17:6, 26 isosa fye ati “imwe,” kwati tapaba ishiwi lya kuti ishina. Pa Ilumbo 83:18, The New English Bible na Today’s English Version yalifumyapo ishina lya kwa Lesa ne cili conse icingalango kuti Lesa alikwate shina. Nangu ca kuti ishina lya bulesa lyalemoneka mu Amalembo ya ciHebere ayalepilibulwa kale mu ndimi ishingi, ayalepilibulwa ayapya ilingi line yalafumyamo ishina nelyo ukulibika fye mu tulembo twa mu mbali. E fyacita amaBaibolo ya ciNgeleshi, pamo na ya ndimi ishingi isha ku Bulaya, mu Afrika, ku Amerika wa ku kapinda ka kulyo, India, na mu fishi fya Pacific.

 7. (a) Cinshi bakapilibula ba maBaibolo ya mu Afrika yamo bacita kwi shina lya bulesa? (b) Muleyumfwa shani pa lwa ico?

⁷ Abapilibula Baibolo mu ndimi shimo isha mu Afrika balecita ne fyacilapo. Mu cifulo ca kupyanikapo fye ishina lya bulesa kwi lumbo lya mu Malembo, pamo nga Lesa nelyo Shikulu, balebikapo amashina ya milungu yabo iya cishilano. Muli The New Testament and Psalms in Zulu (iya mu 1986), ilumbo lya kuti Lesa (uNkulunkulu) lyalebomfiwa pamo ne shina (uMvelinqangi) ilyo abaZulu batila lya ‘cikolwe ca fikolwe icipepwa ukupitila mu fikolwe filipo.’ Icipande cimo muli magazini wa The Bible Translator, uwa October 1992, cashimike ukuti pa kupilibula Baibolo wa Chichewa uukalaitwa Buku Loyera, bakapilibula balebomfya ishina Chauta ku kupyana pali Yehova. Icipande calondolwele ukuti Chauta e “Lesa uo baishiba no kupepa ukutula kale na kale.” Lelo, abengi pali aba bantu balapepa ifyo bacetekelo kuti mipashi ya bafwa. Bushe ca cine ukuti nga abantu bapepa kuli “Lesa Mukulu,” lyene te mulandu ne shina ilili lyonse ilyo baita uyo “Lesa Mukulu” ninshi nalilingana ne shina Yehova, te mulandu na fimbi ifyo ukupepa kwabo kwingasanshamo? Napacepa! (Esaya 42:8; 1 Abena Korinti 10:20) Ukupyanika ishina lya kwa Lesa ku cintu cimo icilenga abantu ukuyumfwe fyo ifisumino fyabo ifya cishilano fyaliba fye bwino takubapalamika kuli Lesa wa cine.

 8. Mulandu nshi imifwaile ya kwa Lesa iya kulenge shina lyakwe ukwishibwa ishafulunganiwa?

⁸ Ifi fyonse tafyayalula nelyo ukufulunganya imifwaile ya kwa Yehova iya kulenge shina lyakwe ukwishibwa. Mu ndimi sha ku Bulaya, mu Afrika, kuli baAmerika, ku Kabanga, na mu fishi fya bemba, amaBaibolo ayengi ayabamo ishina lya bulesa e ko yacili. Na kabili kwaliba Inte sha kwa Yehova ukucila pali 5,400,000 mu fyalo 233 ne ncende shimbi ababomfya amaawala 1 bilioni cila mwaka ukwebako bambi pa lwe shina lya kwa Lesa wa cine ne mifwaile yakwe. Balapulinta amaBaibolo—ayabamo ishina lya bulesa—no kuyasabankanya mu ndimi ishilandwa na bantunse mupepi na 3,600,000,000, ukusanshako iciNgeleshi, iciChinese, iciRussian, iciSpanish, iciPortuguese, iciFrench, ne ciDutch. Balapulinta ne fya kwaafwa ukusambilila Baibolo mu ndimi isho abantunse abengi nga nshi baishiba. Nomba line fye Lesa umwine akacitapo cimo icikalenga ukubilisha kwakwe ukwa kuti inko ‘shikeshibo kuti ni Yehova,’ kukafikilishiwe umuku wa limo.—Esekiele 38:23.

Lintu Ifisumino Fyayambukila Ukupilibula

 9. Ni shani fintu Baibolo ilangilila incito yakakala iyakwata ababomba ne Cebo ca kwa Lesa?

⁹ Abapilibula Icebo ca kwa Lesa na bacisambilisha balikwate ncito yakakala. Ukukuma kuli bukapyunga bwakwe no bwa banankwe, umutumwa Paulo atile: “Natukaana ifyafiswa ifya nsoni; tuli abashenda mu bucenjeshi, nangu kusundule cebo ca kwa Lesa; lelo mu kulenge cine ukwishibikwa, tuli abaishininkisha kuli kampingu wa muntu onse ku menso ya kwa Lesa.” (2 Abena Korinti 4:2) Ukusundula cipilibula ukubotelesha ukupitila mu kutumbinkanyamo icapusanako nelyo icalubana. Umutumwa Paulo tapalile bakacema babulwo busumino aba mu Israele mu nshita ya kwa Yeremia, abo Yehova ashimawile pantu balebila imfundo shabo mu cifulo ca fintu Lesa asosele. (Yeremia 23:16, 22) Lelo cinshi cacitika muno nshiku?

10. (a) Ni shani ifyo ifintu fimbi ukucila pali bucishinka kuli Lesa fyasonga bakapilibula bamo aba muno nshiku? (b) Ni ncito ya kwa ani baleipeela?

¹⁰ Mu Nkondo ya Calo iya Cibili, komiti wa basambilila ifya mipepele na bapasita yabombele pamo no buteko bwa Nazi mu Germany ku kupilibula “Icipingo Cipya” icapitulukwamo icafumishemo ponse apalelangilile fyo abaYuda balisenaminwa na palelangilile fyo Yesu Kristu atuntwike ku baYuda. Nomba line fye, bakapilibula ba The New Testament and Psalms: An Inclusive Version bena bacitile icapusanako. Baletukuta ukufumyamo fyonse ifyalelangilile fyo abaYuda e bashingemwe ne mfwa ya kwa Kristu. Balya bakapilibula na kabili bayumfwile fyo abalwile nsambu sha banakashi kuti batemwa nga batile Lesa ni Shifwe-Nyinefwe, te Shifwe fye iyo. Ilyo balepilibula, balifumishemo icishinte ca kunakila kwa bakashi ku balume ne cumfwila ca bana ku bafyashi. (Abena Kolose 3:18, 20) Cili icamonekesha ukuti bakapilibula ba aya maBaibolo tababa no mupampamina wa kwa Paulo uwa ‘kukanasundule cebo ca kwa Lesa.’ Baalelaba incito ya kwa kapilibula, balecita kwati e bakalemba, ukulemba ifitabo fibomfya fye ishina Baibolo ku kutwala amatontonkanyo yabo pa ntanshi.

11. Ni shani fintu ifisambilisho fya Kristendomu fipinkana na cintu Baibolo isosa pa lwa mweo ne mfwa?

¹¹ Amacalici ya mu Kristendomu ilingi line yasambilisha ukuti umweo wa muntu e mupashi, no kuti pa mfwa ulafuma mu mubili, no kuti taufwa. Lelo Baibolo ilondolola mu kumfwika ukuti abantunse e myeo, inama myeo, no kuti umweo ulafwa. (Ukutendeka 12:5; 36:6, NW; Impendwa 31:28, NW; Yakobo 5:20) Ico calipelenganya bashimapepo.

12. Ni mu nshila nshi amabupilibulo yamo aya muno nshiku yafisa icine cayanguka ica mu Baibolo?

¹² Nomba amabupilibulo yapya yalafisa ici cishinka. Mu nshila nshi? Tabafwaya ukupilibula fye mu kulungatika nauni wa ciHebere neʹphesh (umweo) mu malembo yamo. Pa Ukutendeka 2:7, kuti batila umuntu wa kubalilapo “aishileba umumi” (mu cifulo ca kuti “aishileba umweo uumi”). Nelyo nga balelanda pa bumi bwa nama kuti batila “icibumbwa” mu cifulo ca “umweo.” (Ukutendeka 1:21) Mu malembo pamo nga Esekiele 18:4, 20, batila “umuntu” e ukafwa (mu cifulo ca kuti “umweo”). Uwapilibwile umwine napamo kuti asanga umwa kulesesha pa kupilibule fyo. Lelo kuti cayafwa shani uwafumaluka uulefwaya icine untu ifisambililo fishili fya mu malembo ifya Kristendomu kale kale fyamumunga ukutontonkanya kwakwe?b

13. Ni nshila nshi amaBaibolo yabomfya ku kufisa imifwaile Lesa abumbiile isonde?

¹³ Mu kwesha ukutungilila icisumino cabo ica kuti abasuma bonse baya ku muulu, bakapilibula—nelyo abasambilile fya mipepele abapituluka mu fipilibwilwe—na kabili kuti batukuta ukufisa cintu Baibolo isosa pa lwa mifwaile Lesa abumbiile isonde. Pa Ilumbo 37:11, amabupilibulo yafulilako yatila abalanda bakapyaninine “calo.” Ishiwi lyabomfiwa mu ciHebere (ʼeʹrets) kuti lyapilibula “icalo.” Nangu cibe fyo, Today’s English Version (apashimpwa amaBaibolo ayengi aya mu ndimi shimbi) yalyalula pano. Nangu ca kuti iyi Baibolo mwi Landwe lya kwa Mateo yapilibula ishiwi lya ciGriki ge pamo nga “isonde” imiku 17, pali Mateo 5:5, pe shiwi isonde yapyanikapo amashiwi ya kuti “cintu Lesa alaya.” Abaya ku calici batontonkanya fye pa lwa ku muulu. Tabaleebwa icishinka ukuti, mu Lyashi lyakwe ilya pa Lupili, Yesu Kristu atile abafuuka “bakakwate calo.”

14. Cintu nshi ica bukaitemwe icamoneka mu mabupilibulo yamo aya Baibolo?

¹⁴ Amabupilibulo yamo aya Amalembo ukwabulo kutwishika yalembwa mu nshila ya kuti bashimapepo balefola indalama ishingi. Ca cine ukuti Baibolo itila: “Umubomfi awamine cilambu cakwe.” (1 Timote 5:18) Lelo pali 1 Timote 5:17, apatila abakalamba abateka bwino bwino balingwe “abawamino mucinshi ubili,” umucinshi untu bamo bamona ukuti e walinga ukulumbula ni ndalama. (Linganyeniko 1 Petro 5:2.) Muli fyo, The New English Bible isoso kuti aba bakalamba “balingile ukumonwa abawamina ubufubo bubili,” e lyo Contemporary English Version yena itila “balingwe abawamina ukulipilwa ukufika ku cipimo ca miku ibili.”

Ukusumbula Icebo ca kwa Lesa Muli Bucishinka

15. Kuti twalingulula shani ukumona amaBaibolo ya kubomfya?

¹⁵ Cinshi ifi fyonse filepilibula kuli kabelenga wa Baibolo na basambilishako bambi Baibolo? Mu ndimi shaseeka sana ishingi, mwaliba amaBaibolo yafulilako ayengabomfiwa. Mulebomfya umucetekanya pa kusala ubupilibulo bwa Baibolo ya kubomfya. (Amapinda 19:8) Ngo bupilibulo bumo ubwa Baibolo tabwalande cishinka pa lwa kwa Lesa—ukufumyamo ishina lyakwe mu Cebo cakwe icapuutwamo te mulandu no mwa kulesesha—cinshi cingalesha abo bakapilibula ukwalulako na fimbi muli iyo Baibolo? Nga muletwishika ubupilibulo nga bwaba fye bwino, esheni ukulinganya na mabupilibulo ya kale. Nga mulasambilisha Icebo ca kwa Lesa, mulebomfya amabupilibulo ayashayalula ifyalembelwe mu ciHebere ne ciGriki.

16. Ni shani fintu pa lwesu twingalanga bucishinka mu kubomfya Icebo ca kwa Lesa icapuutwamo?

¹⁶ Bonse pa lwesu tulingile ukuba aba cishinka ku Cebo ca kwa Lesa. Tucite co ukupitila mu kutemwisha ifyabamo pa kuti, nga cingacitika, tulepoosako inshita cila bushiku iya kubelenga Baibolo. (Ilumbo 1:1-3) Tucite fyo ukupitila mu kubomfya cintu ilanda, ukusambilila ukubomfya ifishinte fya iko ne fya kumwenapo ku kutwaafwa ukupingula bwino. (Abena Roma 12:2; AbaHebere 5:14) Tulangisha ukuti twaliba bandubulwila ba cishinka aba Cebo ca kwa Lesa ukupitila mu kucishimikila kuli bambi. Tucite fyo na kabili ukupitila mu kubomfya bwino Baibolo ilyo tulesambilisha, ukukanapotonganya nelyo ukutobekamo fimbi pa kuti fyumfwane na fintu tuletontonkanya. (2 Timote 2:15) Fintu Lesa asobela tafyakafilwe ukucitika. Wa cishinka mu kufikilisha Icebo cakwe. Natube aba cishinka mu kucisumbula.

[Amafutunoti]

Bushe Muleibukisha?

Muno nshiku fintu nshi fyayambukila imibombele ya bakapilibula ba maBaibolo?

Mulandu nshi imipilibwile ya maBaibolo ya muno nshiku ishafulunganishisha imifwaile ya kwa Lesa pa lwe shina lyakwe?

Ni shani fintu amabupilibulo yamo yafisa icine ca mu Baibolo pa lwa mweo, imfwa, ne sonde?

Ni mu nshila nshi twingalangila ifyo tulasumbula Icebo ca kwa Lesa muli bucishinka?

[Icikope pe bula 16]

Bupilibulo nshi ubwa Baibolo mulingile ukubomfya?