Ukufunda kwa Mano Ukwa kwa Nyina

“We mwana wandi umwaume, umfwo kusalapula kwa kwa wiso, kabili wileka malango ya kwa noko.”—Amapinda 1:8.

UKUKOSELESHA, ukwafwa, no kufunda, ifyacindama kuti fyafuma ku bafyashi besu, e kuti bashifwe na banyinefwe. Ibuuku lya Amapinda litweba pa lwa mfumu yacaice imo, Lemuele, iyapokelele “ubukombe bwacindama” (NW) ubwa ‘kushilimuna’ ukufuma kuli nyina. Aya mashiwi yalembwa mu Amapinda icipandwa 31, kabili na ifwe bene kuti twanonkelamo muli uku kufunda kwa mano ukwa kwa nyina.—Amapinda 31:1.

Ukufunda Kwalinga ku Mfumu

Nyina kwa Lemuele atendeka ne fipusho ifingi ifyalenga ifwe ukufwaisha ukumfwilapo na fimbi. Atila: ‘We mwana wandi, we wafuma mwi fumo lyandi, we o nashukiile fye ilyo ine nacitile ifilayo kuli Lesa! Bushe ine nkwebe fintu nshi?’ Ukupaapaata kwakwe ukwa kuti “we mwana wandi,” “we wafuma,” “we o,” ukubomfya “we” imiku itatu kulelangilila ifyo aali uwayangwako nga nshi ukuti umwana wakwe apooseko amano ku fyo aalelanda. (Amapinda 31:2, Bible wa Mushilo, 1983) Ukwangwako kwakwe kuli bumupashi bwa mwana wakwe kwaba ca kumwenako cishaiwamina ku bafyashi ba Bwina Kristu ilelo.

Pa lwa mibele ya mwana wakwe, tapali icingasakamika nyina ukucila pa ciwowo no kuipoosaika mu mwangashi, ku banakashi, na mu nyimbo. Nyina kwa Lemuele apama fye pa cishinka ilyo atila: “Wipeela ku banakashi amaka yobe.” Nyina alondolola ukuti bucisenene e “bonaule shamfumu.”—Amapinda 31:3.

Ukunwensha umwangashi na ko nakulandwapo. Asoka ukuti, “Takwawamina shamfumu ukunwo mwangashi.” Bushe imfumu kuti yapingula shani bwino kabili mu kumfwika ukwabula ‘ukulaba icipope no kutelulo bupingushi ku wa bulanda onse’ nga ilekolwa lyonse?—Amapinda 31:4-7.

Ukupusanako, pa kukanacitako ubu bubifi, imfumu kuti ‘yapingula no bulungami no kupingwila abalanda na babusu.’—Amapinda 31:8, 9.

Nangu cingati abacaice ba Bwina Kristu te kuti babe “ishamfumu” ilelo, ukufunda kwa mano ukwa kwa nyina kwa Lemuele kuli ukwalinga sana. Ukunwensha umwangashi, ukupeepa fwaka, na bucisenene nafiseeka ku bacaice ilelo, kabili cili icakabilwa ukuti abacaice bakutike lintu abafyashi babo babeba “ubukombe bwacindama.”

Umukashi wa Bunyinu

Abafyashi abanakashi balacita bwino ukwangwako ku bana babo abaume abalesungamina ukuupa. E mulandu wine kanshi nyina kwa Lemuele nomba alandila pa mibele ya mukashi umusuma. Ukwabula ukutwishika, umwaume akamwenamo ilyo abebeta imimwene ya mwanakashi alefwaya ukuupa pali uyu mulandu wacindama.

Mu Amapi 31 cikomo 10, “umwanakashi wa bunyinu” apashanishiwa kuli bakorali bashimonaika, abaumo mutengo, abo ifyalembwa mu Baibolo filangilila ukuti umo kuti abasanga fye lintu abombesha sana. Ukupalako, ukusanga umwanakashi wa bunyinu cifwaya ukubombesha. Ukucila ukufwaisha ukwingila bwangu mu cupo, kuti caba bwino ku mulumendo ukutekanya sana pa kuti asale bwino. Lyene kuti asumina ukuti umukashi asalile alicindama no kuti alyumo mutengo.

Pa lwa mukashi wa bunyinu, Lemuele bamweba ukuti: “Umutima wa kwa wiba walimutetekela.” (Amapi 31 Icikomo 11) Mu mashiwi yambi, tafwile ukupampamina pa kuti lyonse fye umukashi wakwe afwile ukupoke nsambu kuli wene pa kucita icili conse. Ca cine, abaupana bafwile ukulanshanya ilyo tabalapingulapo ukucita fimo ifyacindama, pamo nga ukushita fimo ifyo bengapoosapo indalama ishingi nelyo ukukusha abana. Ukulanshanya pa fintu fya musango yo kulabalenga ukutemwana sana.

Cine cine, umukashi wa bunyinu, alikwata ifya kucita ifingi. Mu Amapi 31 fikomo 13 ukufika ku 27 mwaba ukufunda ne fishinte ifyo abakashi pa ciputulwa ca nshita icili conse bengabomfya pa kuti indupwa shabo shinonkelemo. Ku ca kumwenako, apo umutengo wa fya kufwala ne fipe ulenininako, umukashi wa bunyinu alaba uwa kwaafwa kabili uwashilimuka mu mibomfeshe ya ndalama pa kuti ulupwa lwakwe lulefwala ifyakumanina kabili pa kuti lulemoneka bwino. (Amapi 31 Ifikomo 13, 19, 21, 22) Pa kucefyako indalama ishipooswa pa fya kulya, alalimako tumo uto engakumanisha kabili alatekanya sana pa kushita.—Amapi 31 Ifikomo 14, 16.

Na kabushe, umwanakashi wa bunyinu talyako “icilyo ca bumbokoya.” Alabombesha, no kulolekesha imibombele ya ba mu ng’anda yakwe. (Amapi 31 Icikomo 27) Akakano “bukose mu musana,” icilepilibula ukuti alaipekanya ukubomba incito iyakosa. (Amapi 31 Icikomo 17) Abuuka ilyo akasuba kashilabala kabili alabombesha ukufikila bwaila. Cili kwati inyali iibuutusha imilimo yakwe taishima.—Amapi 31 Ifikomo 15, 18.

Pali fyonse, umukashi wa bunyinu muntu wa bumupashi. Alatiina Lesa no kumupepa mu mucinshi kabili alamulumbanya no kumucindikisha. (Amapi 31 Icikomo 30) Mu nshila imo ine alafwako umulume ukusambilisha abana ukutiina Lesa no kumupepa. Amapi 31 Icikomo 26 catila: ‘Mu mano,’ e mo asambilishisha abana bakwe, kabili “amalango ya luse yaba pa lulimi lwakwe.”

Umulume Wakampuka

Pa kuti acebushe umukashi wa bunyinu, Lemuele alekabila ukubomba imilimo ya mulume umusuma. Nyina kwa Lemuele amulangilila incito ishingi.

Umulume musuma alashimikwa bwino ku “bakalamba ba calo.” (Amapinda 31:23) Ici cilepilibula ukuti aali no kuba uwakampuka, uwa bufumacumi, uwa cishinka, kabili uutiina Lesa. (Ukufuma 18:21; Amalango 16:18-20) Na muli fyo alabo “waishibikwa mu mpongolo,” umo abakankaala balelongana ku kucita amakwebo ya mu musumba. Pa ‘kwishibikwa’ ngo utiina Lesa, afwile ukuba uuteuluka kabili uubombela pamo na bakalamba ba “calo,” nalimo alelosha ku citungu ca muli ilya ncende.

Ukwabula ukutwishika, ukulanda ukulingana na fintu umwine aimwenene, nyina kwa Lemuele acinkulako umwana wakwe umwaume pa bucindami bwa kutasha uwali no kuba umukashi wakwe. Tapali nangu umo pano calo uo ali no kutemwa nga wene. E co tontonkanyeni fintu aali uwa nsansa ilyo alelanda pa cintubwingi ukuti: “Abana banakashi abengi bacita ubunyinu, lelo iwe wacisha bonse.”—Amapinda 31:29.

Cimoneka kwati Lemuele alipokelele ukufunda kwa mano ukwa kwa nyina. Ku ca kumwenako, twamona ukuti mu cikomo 1, alosha ku fyebo fya kwa nyina nge fyakwe umwine. E co alikonkele ‘ukushilimuna’ kwakwe no kumwenamo mu kupanda mano uko apandilwe. Shi natumwenemo na ifwe bene muli ubu “bukombe bwacindama” pa kubomfya ifi fishinte mu bumi bwesu.

[Ifikope pe bula 31]

Umukashi wa bunyinu talyako “icilyo ca bumbokoya”