Bushe Cinshi Cacitikile Iyi Misumba?

NOFU na No mashina ya mu Baibolo aya misumba yalumbwike kale mu Egupti iyali misumba ikalamba iya mu Memfisi na mu Thebes. Umusumba wa Nofu (Memfisi) wali amakilomita 23 ku kapinda ka ku kulyo aka Cairo, kwi samba lya mumana wa Nile. Kwi pele pele, nangu cibe fyo, umusumba wa Memfisi walilekele ukuba umusumba ukalamba uwa Egupti. Pa kutendeka kwa ba1500 B.C.E., Egupti yali no musumba ukalamba uupya, uwa No (Thebes), uwali amakilomita 500 ku kapinda ka ku kulyo aka Memfisi. Pa matempele ayengi ayaonaulwa mu Thebes mwaba ne lya mu Karnak, ilyo batila e cikuulwa cakulisha icabala acikuulwa ne nceshi. Umusumba wa Thebes ne tempele fyapeelwe ku kupepelamo Amone, umulungu ukalamba uwa bena Egupti.

Cinshi ukusesema kwa mu Baibolo kwasobele pali Memfisi na Thebes? Farao na balesa bakwe balipingwilwe, no kucilisha lesa mukalamba, “Amone wa mu No.” (Yeremia 46:25, 26) Cinkupiti wa bantu uwalelongana ku kupepa kulya aali no ‘kuputulwa.’ (Esekiele 30:14-16a) Kabili ici e cacitike. Ifyasheleko fye ku kupepa kwa kwa Amone fitantaala fye tempele. Ulubali lwa musumba wa muno nshiku uwa Luxor lwakuulilwa pa musumba wa ku kale uwa Thebes, no tumishi tumbi twakuulilwa pa fitantaala fya ulya musumba.

Kumfwa pa musumba wa Memfisi, icikalamba icashalako fye ni nshiishi. Uwasoma ifya Baibolo Louis Golding atila: “Pa myaka iingi nga nshi abaArabu abacimfishe Egupti babomfeshe umwiina ukalamba uwa fitantaala fya musumba wa Memfisi ukwalefuma amabwe ya kukuulila umusumba ukalamba [uwa Cairo] bushilya bwa mumana. Bakakuula ba uyu musumba balibombele bwino e lyo no lutikiti lwa mumana wa Nile fyalenga ilibwe nangu limo ilyabomfiwe mu kukuula umusumba walipo kale ukukanamoneka.” Nga filya fine Baibolo yasobele, umusumba wa Memfisi waishileba “icapomonwa, . . . no kubulamo umwikashi.”—Yeremia 46:19.

Ifi filangililo fye fibili pa fingi ifilangilila bucine bwa kusesema kwa mu Baibolo. Ubonaushi bwacitikile Thebes na Memfisi bupeela ifishinka fyashintililwapo ifya kucetekela ukusesema kwaba mu Baibolo ukushilacitika.—Amalumbo 37:10, 11, 29; Luka 23:43; Ukusokolola 21:3-5.

[[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 32]

Icikope Cibikilwemo no kusuminishiwa kwa baBritish Museum