Iceleta lya kwa Yehova Ilya ku Mulu Lili pa Kusela
“Ulwa mipeto yene, yainikilwe mu matwi yandi Imipeto iileshingulukisha.”—ESEKIELE 10:13.
1. Musango nshi uwa myendele Yehova akwata?
MULI ISHI nshiku sha ndeke shatelela, intungulushi sha calo kuti pambi bayumfwa ifyo baipakisha icawamisha mu kufumamo cimo kwa kwenda. Nalyo line, imyaka 2,600 iyapitapo, Yehova Lesa asokolwele ukuti alikwata umusango wacilapo uwa myendele, untu ifyapalako takuli injiniya uwabala afimona. Liceleta lyakulisha, ilya kulengo mwenso! Bushe cimoneka iceni ukuti Kabumba wa kubumbwa konse anina mu ca kwendelamo capale celeta? Iyo, pantu ica kwendelamo ca ku mulu ica kwa Yehova calipusana apakalamba ukufuma ku cili conse icaelenganishiwa na bantu.
2. Ni shani fintu Esekiele icipandwa 1 acite cikope iceleta lya ku mulu ilya kwa Yehova, kabili ni kuli ani uko kasesema intanshi aleta ukusakamana kwesu?
2 Mu cipandwa 1 ica busesemo bwa kwa Esekiele, Yehova acitwe cikope ngo wanina mwi celeta lya ku mulu ilyakulisha. Ici ca kwendelamo ca kupuutamo mwenso ica mipeto ine cilayensha icine kabili kuti cacita ifintu fya kusungusha. Esekiele amwene ili celeta lya ku mulu mu cimonwa mu 613 B.C.E., lintu aali mupepi na umo uwa minyangala ya Babiloni wa pa kale. Kasesema intanshi aleta ukusakamana kwesu kuli abo abalepyungila iceleta lya ku mulu ilya kwa Yehova. Ilyo tulebelenga, natweshe ukumona mu cikope cintu Esekiele amwene.
Ifya Mweo Fine
3. Cinshi calangililwa ku finso fine ifya umo umo uwa bakerubi bane?
3 Esekiele acita lipoti ukuti: “Awe nalimwene, kabili moneni, umwela wa nkuuka waisa ukufuma ku kapinda ka ku kuso—ikumbi likalamba no mulilo uwaikatisho kubyatamo, no kubyata kuli lyene ukushingulushako . . . Kabili ukutula mu kati kwali icapale fya mweo fine.” (Esekiele 1:4, 5) Cimo cimo ica ifi fya mweo fine, nelyo bakerubi, cakwete amapindo yane ne finso fine. Fyakwete icinso ca nkalamo, ukulangilila ubulungi bwa kwa Yehova; icinso ca ŋombe ilume, ukwimininako amaka ya kwa Lesa; ne cinso ca kwa kapumpe, ukupilibula amano Yakwe. Na kabili fyalikwete icinso ca muntu, ukulanga ukutemwa kwa kwa Yehova.—Amalango 32:4; Yobo 12:13; Esaya 40:26; Esekiele 1:10; 1 Yohane 4:8.
4. Mulandu nshi bakerubi bakwatile ifinso fine, kabili cinshi bakerubi bapalile ku lubilo?
4 Kerubi umo umo alikwete icinso icaloleshe muli imo iya ntunga shine. E ico, bakerubi baali no kwalule nshila ilyo line fye no kukonka icinso icaloleshe mu ntunga ilefwaikwa. Lelo cinshi cintu balya bakerubi bapalile ku lubilo? Kwena, baali na maka ya kwenda no lubilo lwa nkuba! (Esekiele 1:14) Takuli ica kuninamo capangwa no muntu icabala acifika pali lulya lubilo.
5. Ni shani fintu Esekiele alondolwele imipeto ye celeta na matelo ya iko?
5 Mu kupumikisha, imipeto ye celeta yamoneka. Fintu yali iyaibela! Esekiele 1Ifikomo 16 na 18 fitila: “[Imimonekele, NW] ne micitile ya iko kwati mupeto mu kati ka mupeto. Na matelo ya iko, yali ayasansama kabili aya kutiinya; kabili amatelo ya iko yaiswilemo amenso ukushinguluka kuli yonse ine.” Umupeto lwa mupepi na kerubi umo umo wali no kufumamo imipeto ine mu ncende shaampanako shine. Imipeto yabekele nga topasi, ilibwe lipulinkanamo amenso nelyo ilipisha imibengelele ilya cibobo nelyo ilya katapakatapa. Ici cilundako ulubuuto no kuyemba kuli ici cimonwa ca bukata. Apantu amatelo “yaiswilemo amenso ukushinguluka,” tayaleenda bupofubupofu mu ntunga fye iili yonse. Kabili imipeto yali iyasumbuka apakalamba nga nshi, muli ifyo ukuba na maka ya kufimba intamfu ikalamba mu kuba no kushinguluka fye kumo pa mutande wa iko. Yene, ukupala bakerubi bane, yali na maka ya kwenda mu kwangufyanya ukupale nkuba.
Imipeto mu Kati ka Mipeto
6. (a) Ni shani cali ukuti iceleta lyakwete imipeto mu kati ka mipeto? (b) Imipeto yakonkele ntunga ya kuselela kuli cinshi?
6 Icintu cimbi cali icaibela. Umupeto umo umo walikwete umupeto mu kati ka uko—umo uwa cipimo cimo cine uwakakatikwe ukucilinganya umupeto wa kubalilapo. Ni muli iyi nshila mweka e mo imipeto yali no kusoselwa “ukwalole mbali shine sha iko mu kuya kwa iko e ko yaya.” (Esekiele 1Icikomo 17) Ilyo line fye, imipeto yali na maka ya kwalula intunga pantu kwaliko ulubali lwa mupeto ulwaloleshe mu ntunga imo imo. Imipeto yapilibwilile intunga ya iko iya kusela kuli ilya iya bakerubi bane. Pa mipeto ine, umubili we celeta lya kwa Lesa wali no kunina ukupitila mu kwafwilisha kushimoneka ukwapala ingalaba ya maka iyatungililwa ku ca kusamapo ca mwela ilyo ileelela pa menshi.
7. Cinshi cali ntulo ya maka ya mipeto?
7 Ni kwi uko imipeto yafumishe aya maka ku kwalukila ku kusela konse ukwa bakerubi bane? Ukufuma ku mupashi wa mushilo uwa kwa Lesa Wa maka yonse. Esekiele 1Icikomo 20 citila: “Konse uko umupashi walola ku kuyako e ko yaya . . . Mwali umupashi wa [ca] mweo mu mipeto.” Amaka yabomba ayashimoneka yamo yene aya kwa Lesa ayali mu kati ka bakerubi e yali na muli ilya mipeto.
8. Lishina nshi lyapeelwe ku mipeto, kabili mulandu nshi?
8 Imipeto yaloshiwako ku numbwilo “imipeto iileshingulukisha.” (Esekiele 10:13) Ici mu kumonekesha caletelweko na cintu umupeto umo umo ucita. Ulakunkuluka nelyo ukushunda. Ukwita ulu lubali lwe celeta lya ku mulu mu nshila ya musango uyo kuleta ukusakamana ku lubilo luntu iceleta lya ku mulu lyendelapo. Nangu cingati imipeto ya liko yashundile mu kubutukisha nga nshi, lyonse yali na maka ya kumona inshila ya iko pa mulandu wa kwisulamo kwa iko amenso.
9. Ni shani fintu Esekiele alondolwele icali pa mulu wa mipeto ine iyalesela mu kubutukisha iye celeta?
9 Lelo nomba natuloleshe no kumona icili pa mulu wa iyo mipeto ine iyasansama mu kutiinya, iyenda mu kwangufyanya. Esekiele 1Icikomo 22 ica kwa Esekiele icipandwa 1 catila: “Pa mulu wa mitwe ya fya mweo pali icapale ulu, ngo kubeeka kwa cikalambya ca kutiinya, nacanshikwa pa mulu wa mitwe ya fiko.” Iulu, nangu cingati lintu lyakosa, lyalepishe mibengelele, “ngo kubeeka kwa cikalambya ca kutiinya.” Calebeeka ukupala amakana ya madaimonde ilyo akasuba kasanikilapo. Ca kupuutamo mwenso mu cine cine!
Uwanina mwi Celeta uwa Bukata
10. (a) Ni shani fintu icipuna ca bufumu na Umo uwaikala pa cipuna ca bufumu fyalondololwa? (b) Cinshi calangililwa ku cishinka ca kuti Uwanina mwi celeta aisalilwa mu bukata?
10 Mu kumonekesha, iceleta lyaiminina pa kuti Uwaninamo engalanda kuli Esekiele. Pa mulu we ulu, palipo icapala icipuna ca bufumu, safiri, nelyo icafitulukila, mu mimonekele. Pa cipuna ca bufumu, palipo Umuntu umo untu imimonekele yakwe yapala umuntunse. Umusango wa buntunse wali no kwaafwa Esekiele ukutesekesha uku kulangishiwa kwa bulesa. Lelo ulya musango wa buntunse waisalilwa mu bukata, ica kuti ulebeeka kwati finyamuti, ukutumbinkana kwa kubalika ukwa silfere na golde. Mwandi kuyemba kwa kututumya! Ukufuma mu musana wa uyu musango wapala umuntu, ubu bukata bwa kuyemba bulatanunukila konse kubili ukuya mu mulu na pa nshi. Umusango onse muli ifyo washingulukwa no bukata. Ici cilangilila ukuti Yehova wa bukata bushingalondololwa. Ukulundapo, Uwanina mwi celeta ashindikwa no mukolamfula wayemba. We mutalalila ne cibote umukolamfula ulangilila pa numa ya nkuuka! Ukukwata iyo mibele ya mutalalila, Yehova asunga imibele yakwe iya amano, ubulungi, amaka, no kutemwa mu kushikatala kwapwililika.
11. Ni shani fintu Esekiele ayambukilweko ku cimonwa ce celeta lya kwa Yehova ne cipuna ca bufumu?
11 Iceleta lya kwa Yehova ne cipuna ca bufumu fyashingulukwa ku lubuuto no kubalabata kwayemba. We kucilana kuli Satana, cilolo wa mfifi kabili uwa fya kupanda! Kabili ni shani fintu Esekiele ayambukilweko kuli ifi fyonse? “Ilyo namwene,” e fyo asosa, “nawile ubukupeme; e lyo naumfwile ishiwi lilesosa.”—Esekiele 1:28.
Cintu Iceleta Lyacitile Cikope
12. Cinshi cacitwe cikope kwi celeta lya mu mulu ilya kwa Yehova?
12 Cinshi cacitwe cikope kuli ili celeta lya kusungusha? Ukuteyanya kwa fya mu mulu, ukwa kwa Yehova Lesa. Kwapangwa na fyonse ifibumbwa fyakwe ifya mupashi wa mushilo mu bufumu bushimoneka—baserafi, bakerubi, na bamalaika. Apantu Yehova e Lesa Wapulamo, fyonse ifibumbwa fyakwe ifya mupashi finakila kuli wene, kabili alafyensha mu mano ya kufiteka mu kufinonsha no kufibomfya umwabele mifwaile yakwe.—Ilumbo 103:20.
13. (a) Mulandu nshi cingasoselwa ukuti Yehova anina pa kuteyanya kwakwe? (b) Ni shani fintu icimonwa ce celeta lya kwa Yehova ilya mipeto ine ilili pa kusela cikwambukila?
13 Yehova alanina pali uku kuteyanya kwati ali mwi celeta, ukukulenga ukuselela ukuli konse uko umupashi wakwe wapatikisha kwene ukuselela. Takulebutuka mu cimfulumfulu, ukwabulo kulamwa nelyo ukwangalila kwa mucetekanya. Lesa taleleka uku kuteyanya ukuya mu ntunga iili yonse intu pambi kwingakongamina ukuyamo. Ukucila, kulakonka intunga shakwe. Capamo, bonse baleselela ku ntanshi mu kwikatana ku kupwishishisha kwakumanina ukwa mifwaile ya kwa Lesa. Mwandi kuteyanya kwa kusungusha ukwa ku mulu ukwasokololwa kuli ici cimonwa ce celeta lya mu mulu ilya mipeto ine ilya kwa Yehova ilili pa kusela! Mu kumfwana ne ci, ukuteyanya kwa kwa Yehova kwaimininwako ngo kwashangila, mu kushikatala kwapwililila.
Ukusontwa ngo wa Kucefya
14. Ni ani acitilwako icikope kuli kasesema Esekiele?
14 Lelo ni ani uwacitwe cikope kuli kasesema Esekiele? Ukufuma ku fishinka fya lyashi lya kale, cili camonekesha ukuti ibumba lya Nte shasubwa no mupashi isha kwa Yehova lyalibishanya ne celeta lya ku mulu. Muli ifyo, Esekiele acite cikope bwino abashalapo basubwa aba Nte sha kwa Yehova ukutula 1919. Lwa ku mupashi, ukuteyanya kwa mu mulu ukwa kwa Lesa kwakumene na bashalapo basubwa muli ulya mwaka, ukubapuupuutula pamo nge Nte sha kwa Yehova ku calo conse. (Linganyeniko Ukusokolola 11:1-12.) Kulya kuteyanya kwapala iceleta kwali lyene pa kusela, pamo fye nga fintu kwaba ilelo. Na kuba, imipeto ya kuko iya kulunduluka ilebutukisha ukucila na kale lyonse. Yehova aninapo mu kwendesha ukuya ku ntanshi!
15. Cinshi cintu ishiwi lya Wanina mwi celeta lya ku mulu lisosa, kabili kutumwa nshi Esekiele apokelela?
15 Esekiele afwaishe ukwishiba umulandu iceleta lya ku mulu lyalungatene nankwe no kwiminina. Asangile umulandu ilyo ishiwi lyaishile kuli wene ukufuma kuli Umo uwaikele mwi celeta. Pa kupeshiwa amano pali ici ca kutamba ca kupuutamo mwenso, Esekiele awile ubunkupeme. Kutikeni ilyo ishiwi lya Wanina mwi celeta lya ku mulu alesosa ukuti: “We mwana wa muntu, iminina ku makasa yobe, no kuleka nsose kuli iwe.” (Esekiele 2:1) Yehova lyene atuma Esekiele ku kuba uwa kucefya no kusoka iŋanda yapondoka iya kwa Israele. Natumwa na ku kulanda fye mwi shina lya bulesa. Ishina lya kwa Esekiele lipilibula “Lesa alakosha.” E co cili ukuti Lesa alikosha ibumba lya kwa Esekiele no kubatuma, ukubasonta nga ba kucefya kuli Kristendomu.
16, 17. (a) Ni shani fintu icimonwa ce celeta lya ku mulu canonseshe Esekiele? (b) Mu kasuba kesu, ni shani fintu ukumfwikisha kwa cimonwa ce celeta lya ku mulu kwaambukila ibumba lya kwa Esekiele ne bumba likalamba?
16 Icimonwa ce celeta lya mu mulu cali ca kulengo kutekanya kabili ica kupapusha kuli Esekiele, lelo na kabili camupekenye ku kutumwa kwakwe pamo ngo wa kucefya ku kubilisha ukusoka kwa bonaushi bwaleisa ubwa Yerusalemu. Caba cimo cine kwi bumba lya wa kucefya ilelo. Ukumfwikisha kwabo ukwa cimonwa ce celeta lya ku mulu ilya kwa Yehova ilili pa kusela kwalikwata ukutuninkisha kukalamba pa bashalapo basubwa. Mu 1931 basambilile ifyafulilako pa lwa cimonwa ca kwa Esekiele, nga fintu fyasokolwelwe muli Vindication, Book One. Lyene baiswilemo no kutesekesha kwatekanya nga nshi ica kuti ukufuma mu yafumine iya October 15, 1931, ukufika kuli ilya iya August 1, 1950, inkupo ya pa mulu iya The Watchtower yakwete pe tungi lya ku kuboko kwa kulyo kwa pa mulu imfundo ya kwa kalenga iya cimonwa ca kwa Esekiele ice celeta lya ku mulu. Muli ifyo, ibumba lya kwa Esekiele lyalibombela pa kutumwa kwapeelwa kuli bene, kabili balibomba pamo ngo wa kucefya, ukubilisha ukusoka kwa bulesa. Inshita ya bonaushi bwa mulimo ubwa Kristendomu ukufuma kuli Yehova uwaikala pa cipuna ca bufumu mwi celeta lyakwe ilya ku mulu tayatalile aipalamishe fyo!
17 Ilelo, “ibumba likalamba” ilya bantu bapale mpaanga libishanya na bashalapo basubwa. (Ukusokolola 7:9) Capamo, balebilisha ukusoka kwa bonaushi buleisa pali Kristendomu ne yi micitile yonse iya buciwa. Uyo mulimo wa kusoka ulesensela, kabili nga fintu calangililwa pa Ukusokolola 14:6, 7, bamalaika balewafwilisha.
Ukulaselela Pamo ne Celeta lya ku Mulu
18. Cinshi cifwile ukucitwa pa kukwata ukwafwilisha kwatwalilila ukwa bamalaika, kabili ni kuli cinshi tulingile ukuba abakuntukilwa?
18 Bamalaika banakila balasela mu kumfwana ngo lubali lwa kuteyanya kwa ku mulu ukwa kwa Lesa ilintu baleafwilisha ababomfi ba kwa Yehova aba pe sonde mu kufikilisha ukutumwa kwabo ku kubilisha ukusoka kwa bulesa ukwa bupingushi. Nga ca kuti tulafwaisha ukucingilila kwatwalilila no kutungulula kwa aba babomfi ba bulamba aba bumalaika aba kwa Lesa, na ifwe bene tufwile ukusela mu kumfwana no kwendela pamo ne mipeto iileshingulukisha iya cimpashanya. Ukulundapo, pamo ngo lubali lwa kuteyanya kumoneka ukwa kwa Yehova ukulesela mu kulungatana ne celeta lyakwe ilya ku mulu, tufwile ukuba abakuntukilwa ku kutungulula kwa mupashi wa kwa Lesa. (Linganyeniko Abena Filipi 2:13.) Nga ca kuti tuli Nte sha kwa Yehova, tufwile ukuselela mu ntunga imo ine nge celeta lya ku mulu. Mu kushininkisha tatufwile ukubomba mu kupusana ne mifwaile ya liko. Lintu twapeelwa ubutungulushi mu nshila tulingile ukuya, tulingile ukukonka bwene. Muli ifyo, icilonganino tacakanikana.—1 Abena Korinti 1:10.
19. (a) Pamo fye nga fintu imipeto ye celeta lya ku mulu yakwata amenso ukushinguluka yonse, ni kuli cinshi abantu ba kwa Yehova bafwile ukuba abaibukila? (b) Cinshi cilingile ukuba e nshila yesu iya ncitilo muli ishi nshita sha cimfulumfulu?
19 Amenso ukushinguluka imipeto yonse iye celeta lya kwa Lesa yalangilila ukwibukila. Pamo fye nga fintu ukuteyanya kwa mu mulu kwalibo kwaibukila, e fyo tufwile ukuba abaibukila ku kwafwilisha ukuteyanya kwa pe sonde ukwa kwa Yehova. Pa cipimo ca cilonganino, kuti twalanga uko kwafwilisha pa kubombela pamo na baeluda ba cikaya. (AbaHebere 13:17) Kabili muli ishi nshita sha cimfulumfulu, Abena Kristu balekabila ukulambatila mu kupalamisha nga nshi ku kuteyanya kwa kwa Yehova. Tatulefwaya ukubika ukwilula kwesu kwine pa fya kuponako, pantu lyene te kuti tuleselela pamo ne celeta lya ku mulu ilya kwa Yehova. Lekeni lyonse tuipushe fwe bene ukuti, ‘Ni mu nshila nshi iceleta lya mu mulu lileselela?’ Nga ca kuti twatwalilila ukuselela pamo no kuteyanya kumoneka ukwa kwa Lesa, tukalaselela na kabili pamo no kuteyanya kushimoneka.
20. Kufunda nshi ukwawama umutumwa Paulo apeela pa Abena Filipi 3:13-16?
20 Muli kuno kuloshako, Paulo alembele ukuti: “Mwe ba bwananyina, ine ne mwine nshilingo kuti nimpoke ci cintu, lelo ncite cintu cimo, pa kulaba ifya ku numa, no kusupile fya ku ntanshi, nkonkelela ukulola ku buyo, ku mwaala wa bwite bwa mu mulu bwa kwa Lesa muli Kristu Yesu. E ico, abapwililila bonse aba muli ifwe, baangwe ici; nga mwaangilwe cintu umwaibela, Lesa akamusokolwela ici cine. Ici fye, ico twafikapo, muli ico cine e mo twendele [muli ici cibelesho cimo cine, NW].”—Abena Filipi 3:13-16.
21. Ku kukonka cibelesho nshi cingacitika ukupanga ukulunduluka kwa ku mupashi pamo no kuteyanya kwa kwa Lesa?
21 Pano ishiwi “icibelesho” talipilibula ingalande yabipa uko tushingayabula fwe bene. Ababomfi ba kwa Yehova balikwata icibelesho cawama ukupitila mu cintu bapangilako ukulunduluka kwa ku mupashi. Cibelesho ca kuibimba mwi sambililo lya pa lobe ilya Baibolo, ukusangwa ku kulongana kwa cilonganino, ukushimikila lyonse imbila nsuma iya Bufumu, no kubelebesha imibele ya kuteyanya kwa mu mulu ukwa kwa Lesa. Icibelesho ca musango uyo cilabafwilisha ukukonka ukutungulula kwa kuteyanya kwapale celeta lya ku mulu ukwa kwa Yehova. Pa kutwalilila muli uyu musango, tukafika ku buyo bwesu, nampo nga cili cilambu ca bumi bwa bumunshifwa mu myulu nelyo ubumi bwa muyayaya pe sonde lya paradise.
22. (a) Pa kuti abashalapo basubwa ne bumba likalamba ilya mpaanga shimbi babe abateyanishiwa mu kwikatana, cinshi cifwile ukucitwa? (b) Cinshi cishifyuka ukwishiba kwa kwa Yehova?
22 Pamo nga fintu Yohane 10:16 alangilila, “impaanga shimbi” ne bumba lya kwa Esekiele baali no kuba abateyanishiwa mu kwikatana. Muli ifyo, cili icakatama ukuti bonse mu kuteyanya kwa kwa Yehova bomfwikishe ubupilibulo bwakumanina no kukatama kwa cimonwa calembwa muli Esekiele icipandwa 1 nga ca kuti bali no kusela mu kumfwana pamo ne celeta lya ku mulu ilya kwa Lesa. Icimonwa ca liko citwaafwa ukutesekesha ukuti tulingile ukusela mu kumfwana no kuteyanya kwa kwa Lesa, ukumoneka no kushimoneka. Sungeni mu muntontonkanya, na kabili, ukuti amenso ya kwa Yehova “yalolo ku no ku yalabebeta mu calo conse ku kuilango kuti wa maka ku kwafwa ababa ne mitima ya mpomfu kuli wene.” (2 Imilandu 16:9) Takuli icintu nangu cimo icifyuka ukwishiba kwa kwa Yehova, ukucilisha icili conse ukulosha ku mifwaile yakwe ku kuyebela umwine pamo nga Mulopwe wa Kubumbwa konse.
23. Mu kuba ne celeta lya ku mulu ilya kwa Yehova pa kusela, cinshi tufwile ukucita?
23 Iceleta lya kwa Yehova mu cishinka lili pa kusela ilelo. Mu kwangufyanya icili conse cikaletwa ku bukata mu kumfwana na Umo uwa bukata uwanina muli lilye celeta—conse mu kwebelwa kwakwe pamo nga Shikulu Mulopwe wa kubumbwa konse. Baserafi bakwe, bakerubi, na bamalaika baletutungilila mu mulimo wesu ukalamba uwa kushimikila mu kusaalala kwa calo. Natuselele ku ntanshi, lyene, pamo no kuteyanya kwa mu mulu ukwa kwa Yehova. Lelo ni shani fintu twingendela pamo na lilye celeta libutukisha?
Kuti Waasuka Shani?
◻ Mibele nshi yaimininwako ne fya mweo fine ifyamonwa na Esekiele?
◻ Iceleta lya ku mulu ilya kwa Yehova licite cikope cinshi?
◻ Ni ani acitwe cikope kuli kasesema wa kwa Lesa Esekiele?
◻ Ni shani fintu ukumfwikisha kwe celeta lya ku mulu ilya kwa Yehova kwaambukila ibumba lya kwa Esekiele ne bumba likalamba?